MÔN GIÁO D C TH CH TỤ Ể Ấ
Đ C NG KH I 11 – HKII – BÓNG CHUY N- NĂM H C 2022-2023Ề ƯƠ Ố Ề Ọ
S D NG CÁC Y U T T NHIÊN VÀ DINH D NG Đ RÈN LUY N s cỬ Ụ Ế Ố ự ƯỠ Ể Ệ ứ
KHO V PHÁT TRI N TH CH TẺ Ẩ Ể Ể Ấ
1. Dinh d ng đ rèn luy n s c kho và phát tri n th ch tưỡ ể ệ ứ ẻ ể ể ấ
- Vai trò c a dinh d ngủ ưỡ
Dinh d ng là vi c cung c p các d ng ch t c n thi t theo d ng thUc ăn cho các tưỡ ệ ấ ưỡ ấ ẩ ế ạ ế
bào trong co th đ duy trì s s ng. D ng ch t (còn g i là ch t dinh d ng) là nh ngể ể ự ố ưỡ ấ ọ ấ ưỡ ữ
ch t hay h p ch t hoá h c có vai trò duy trì, phát tri n s s ng, nâng cao ho t đng c aấ ợ ấ ọ ể ự ố ạ ộ ủ
co th thông qua quá trình trao đi ch t và th ng đc cung c p qua đng ăn u ng.ể ổ ấ ườ ượ ấ ườ ố
Đi v i con ng i, ch t dinh d ng đc cung c p chính qua các b a ăn m i ngày.ố ớ ườ ấ ưỡ ượ ấ ữ ỗ
H c sinh đ tu i trung h c ph thông (16 - 18 tu i) n m trong nhóm tu i tr v thànhọ ộ ổ ọ ổ ổ ằ ổ ẻ ị
niên. Ch đ d ng trong giai đo n tr v thành niên là h t sUc quan tr ng, vì IUa tu iế ộ ưỡ ạ ẻ ị ế ọ ổ
này phát tri n v i t c đ r t nhanh c v chi u cao và cân n ng, cùng v i nhi u bi n điể ớ ố ộ ấ ả ề ề ặ ớ ề ế ổ
v tâm, sinh lí, n i ti t, sinh d c,... do đó c n đm b o các nhóm ch t dinh d ng thi tề ộ ế ụ ẩ ả ả ấ ưỡ ế
y u trong m i b a ăn nh ch t b t đng ế ỗ ữ ư ấ ộ ườ (carbohydrate), ch t béo ấ(lipid), ch t đmấ ạ
(protein), vi ch t dinh d ng,...ấ ưỡ
o. Ch t b t đngấ ộ ườ là ngu n cung c p năng l ng chính cho co th , chi m 60 - 70%ồ ấ ượ ể ế
t ng năng l ng trong các b a ăn. Ngu n th c ăn ch a nhi u ch t b t đng nh t là cácổ ượ ữ ồ ứ ứ ề ấ ộ ườ ấ
h t ngũ c c, h t h đu, g o, b t mì, khoai s n,...ạ ố ạ ọ ậ ạ ộ ắ
Nhu c u ch t b t đng cho đ tu i v thành niên là kho ng 300 - 400 g m i ngày.ầ ấ ộ ườ ộ ổ ị ả ỗ
Hình 1. Chát b t đng có trong các h t ngũ c cộ ườ ạ ố
b. Ch t béoấ là ngu n cung c p năng l ng cao (1 g ch t béo t o ra 9 kcal), là thànhồ ấ ượ ấ ạ
ph n không th thi u trong quá trình phát tri n c a con ng i. Ch t béo đc tìm th yầ ể ế ể ủ ườ ấ ượ ấ
trong th c ph m có ngu n g c đng v t và th c v t. Ch t béo th c v t th ng có trongự ẩ ồ ố ộ ậ ự ậ ấ ự ậ ườ
b th c v t, d u tinh luy n, d u mè,... Ch t béo đng v t có trong tr ng, m l n, m gà,ơ ự ậ ầ ệ ầ ấ ộ ậ ứ ỡ ợ ỡ
d u cá,...ầ
1
Ch t béo giúp cho c th h p thu các ấ ơ ể ấ vitamin, đc bi t là các ặ ệ vitamin tan trong d u,ầ
ch ng h n ẳ ạ vitamin A, D, E, K và đóng vai trò quan tr ng trong quá trình làm đông máu tọ ự
nhiên.Trung bình, c th c n kho ng 15-25gch t béo m i ngày. Tuy nhiên, v i ng i đơ ể ẩ ả ấ ỗ ớ ườ ở ộ
tu i v thành niên thì nhu c u này cao h n, kho ng 40 - 50 g m i ngày.ổ ị ầ ơ ả ỗ
Hình 2. M t s th c ph m cung c p ch t béoộ ố ự ẩ ấ ấ
c. Ch t đmấ ạ là thành ph n c u trúc c b n, nguyên li u c n thi t đ xây d ng h cầ ấ ơ ả ệ ẩ ế ể ự ệ ơ
x ng, giúp tăng c ng s c đ kháng c a c th . Ch t đm có nhi u trong các lo i đu,ươ ườ ứ ề ủ ơ ể ấ ạ ề ạ ậ
tr ng, s a, tôm, cua, th t, cá,...ứ ữ ị
Trung bình m i ngày, ng i đ tu i v thành niên c n 60 - 70 g ch t đm. Ch tỗ ườ ở ộ ổ ị ầ ấ ạ ấ
đm đc h p th vào c th d i d ng các ạ ượ ấ ụ ơ ể ướ ạ amino acid, là thành ph n chính c a cácẩ ủ
kháng th giúp c th ch ng l i các b nh truy n nhi m, là nguyên v t li u c n thi t để ơ ể ố ạ ệ ề ễ ậ ệ ầ ế ể
xây d ng và tái t o t bào trong c th .ự ạ ế ơ ể
Hình 3. M t s th c ph m cung c p ch t đmộ ố ự ẩ ấ ấ ạ
d. Vi ch t dinh d ngấ ưỡ baog m các lo i ổ ạ vitamin (vitamin A,c, E, K,...) và các ch tấ
khoáng (calcium (Ca), s t (Fe), k m ắ ẽ (Zn), iodine (I),...). Vitamin và các khoáng ch t trên làấ
các ch t c n thi t cho co th . Các ch t này có hàm l ng tuy th p nh ng r t quan tr ngấ ẩ ế ể ấ ượ ấ ư ấ ọ
và b t bu c ph i có trong kh u ph n ăn h ng ngày.ắ ộ ả ẩ ẩ ằ
-Vitamin A giúp b o v và phòng ng a các b nh v m t. Ngoài ra, n u thi uả ệ ừ ệ ề ắ ế ế
vitamin A thì da s khô, tăng s ng hoá nang lông, b m t da th ng n i gai,...ẽ ừ ề ặ ườ ổ
2
-Vitamin c là ch t ch ng oxi hoá, tham gia vào các ph n ng oxi hoá - kh trong cấ ố ả ứ ử ơ
th , là các y u t c n thi t cho vi c t ng h p ể ế ố ầ ế ệ ổ ợ collagen (m t ch t gian bào thành m ch,ộ ấ ở ạ
t o mô liên k t, da, x ng, răng,...).ạ ế ươ
-Vitamin E b o v ch t béo trong c th không b oxi hoá. Ngoài ra, lo i ả ệ ấ ơ ể ị ạ vitamin
này cũng là ch t ch ng oxi hoá ch y u, ch ng l i các g c t do.ấ ố ủ ế ố ạ ố ự
N u ăn u ng thi u các khoáng ch t thì c th s phát sinh nhi u b nh nh thi u máuế ố ế ấ ơ ể ẽ ề ệ ư ế
(do thi u s t), b u c (do thi u ế ắ ướ ổ ế iodine), còi x ng tr em, loãng x ng ng i l nươ ở ẻ ươ ở ườ ớ
(do thi u calicum),...ế
Hình 4. M t s vi chát dinh d ng c n thi t cho c thêộ ố ưỡ ầ ế ơ
e. Ch t xấ ơ là thành ph n c a thành t bào th c v t, có tác d ng h tr tiêu hoá cho cầ ủ ế ự ậ ụ ỗ ợ ơ
th . Ch t x cónhi u trong các lo i rau, c , qu ,...ể ấ ơ ề ạ ủ ả
M c dù c th con ng i không th h p th ch t x nh ng n u kh u ph n h ngặ ơ ể ườ ể ấ ụ ấ ơ ư ế ẩ ẩ ằ
ngày có nhi u ch t x s h n ch đc tình tr ng béo phì, các b nh v tim m ch; phòngề ấ ơ ẽ ạ ế ượ ạ ệ ề ạ
tránh táo bón do giúp đa nhanh ch t th i ra kh i đng tiêu hoá. Tuy nhiên, chúng taư ấ ả ỏ ườ
không nên ăn quá nhi u ch t x vì có th s b c n tr vi c h p th các d ng ch t c nề ấ ơ ể ẽ ị ả ở ệ ấ ụ ưỡ ấ ẩ
thi t.ế
Hình 5. Ch t x ch y u có trong các lo i rau, c , quấ ơ ủ ế ạ ủ ả
- Chê đ dinh d ng h p líộ ưỡ ợ
3
Dinh d ng đóng vai trò quan tr ng trong vi c t i u hoá kh năng mi n d ch c a cưỡ ọ ệ ố ư ả ễ ị ủ ơ
th , giúp nâng cao s c kho và phát tri n th ch t tr v thành niên. Do đó, ch đ ănể ứ ẻ ể ể ấ ở ẻ ị ế ộ
u ng h p lí s giúp cung c p đy đ năng l ng, ch t dinh d ng theo nh ng nhu c uố ợ ẽ ấ ẩ ủ ượ ấ ưỡ ữ ẩ
dinh d ng đc đ ra và đm b o cân b ng gi a các ch t dinh d ng.ưỡ ượ ề ả ả ằ ữ ấ ưỡ
V n đ s d ng quá nhi u ha quá ít hay thi u cân đi gi a các nhóm ch t dinhấ ề ử ụ ề ỵ ế ố ữ ấ
d ng đu gây nguy h i đn sUc kho và h n ch s phát tri n th ch t tr v thànhưỡ ề ạ ế ẻ ạ ế ự ể ể ấ ở ẻ ị
niên, đng th i còn là nguyên nhân gây ra nhi u lo i b nh t t, ch ng h n còi x ng, béoồ ờ ề ạ ệ ậ ẳ ạ ươ
phì, cao huy t áp, b nh tim,...ế ệ
Trong ho t đng th d c th thao, đ có k t qu t p luy n và thi đu t t, ngoài vi cạ ộ ể ụ ể ể ế ả ậ ệ ấ ố ệ
th ng xuyên luy n t p, các em c n có ch đ dinh d ng h p lí nh m tăng kh năngườ ệ ậ ầ ế ộ ưỡ ợ ằ ả
h i ph c, giúp c th luôn đc kho m nh. M t ch đ dinh d ng h p lí c n có sồ ụ ơ ể ượ ẻ ạ ộ ế ộ ưỡ ợ ẩ ự
cân b ng t l năng l ng đc cung c p tu các ch t đm, ch t béo, ch t b t đng,ằ ỉ ệ ượ ượ ấ ấ ạ ấ ấ ộ ườ
khoáng ch t, ch t x ,...ấ ấ ơ
Hình 6. Tháp dinh d ng ưỡ (Ngu n: Vi n Dinh d ng Qu c gia)ồ ệ ưỡ ố
GV ch đng l ng ghép n i dung v d ng ch t dinh d ng trong t p luy n cho HSủ ộ ổ ộ ề ưỡ ấ ưỡ ậ ệ
trong các ti t d y khác.ế ạ
4
BÀI 2
M T S ĐIÉU LU T c B N VÉ SÂN T P, D NG c VÀ THI ĐU BÓNGỘ Ố Ậ ơ Ả Ậ Ụ ụ Ấ
CHUY NỀ
(Trích Lu t Bóng chuy n c a ậ ề ủ FIVB năm 2021)
1. Kích th c c a sân và chi u cao c a l i thi đu bóng chuy n cho nam, n làướ ủ ề ủ ướ ấ ể ữ
bao nhiêu?
Sân bóng chuy n có kích th c dài 18 m - ngang 9 m. Chi u cao c a l i thi đu choề ướ ề ủ ướ ấ
nam là 2,43 m và n là 2,22 m (chi u cao c a l i đc đo t m t sân đn mép trên c aữ ề ủ ướ ượ ừ ặ ế ủ
l i, khu v c gi a sân).ướ ở ự ữ
2. Tr n đu chính th c c a bóng chuy n có m y hi p? Đi m k t thúc c a m iậ ấ ứ ủ ề ấ ệ ể ế ủ ỗ
hi p là bao nhiêu?ệ
Tr n đu chính th c c a bóng chuy n có 5 hi p. Đi th ng tr n là đi th ng 3 hi pậ ấ ứ ủ ề ệ ộ ắ ậ ộ ắ ệ
đu. Đi m k t thúc 4 hi p đu là 25 và đi đc 25 đi m tr c ph i h n đi điấ ể ế ệ ầ ộ ượ ể ướ ả ơ ộ ố
ph ng ít nh t là 2 đi m, hi p th 5, đi m k t thúc hi p đu là 15 và đi đc 15ươ ấ ể ở ệ ứ ể ế ệ ấ ộ ượ
đi m tr c ph i h n đi đi ph ng ít nh t là 2 đi m.ể ướ ả ơ ộ ố ươ ấ ể
KĨ THU T ĐP BÓNG CHÍNH DI N THEO PH NG L Y ĐÀẬ Ậ Ệ ƯƠ Ấ
•TTCB: Ng i t p đng chân tr c chân sau t th cao, cách l i kho ng 3 m,ườ ậ ứ ướ ở ư ế ướ ả
thân h i ng v tr c, hai tay co t nhiên. M t quan sát bóng đ xác đnh v trí và th iơ ả ề ướ ự ắ ể ị ị ờ
đi m vào đà gi m nh y.ể ậ ả
Hình 15. T thê chu n bư ẩ ị
•Th c hi n đng tácự ệ ộ
Ch y đà: ạKhi đã xác đnh đc đi m r i c a bóng thì ng i t p b t đu ch y đà,ị ượ ể ơ ủ ườ ậ ắ ẩ ạ
m t quan sát bóng.T c đ ch y đà nhanh d n và h th p thân ng i. B c cu i cùng t cắ ố ộ ạ ẩ ạ ấ ườ ướ ố ố
đ nhanh và dài nh t, thân ng i h th p nh t so v i các b c tr c đ t o đà cho l cộ ấ ườ ạ ấ ấ ớ ướ ướ ể ạ ự
gi m nh y.ậ ả
C n căn c vào t c đ, đ cao và c li c a đng bóng đ xác đnh th i đi m vào đàầ ứ ố ộ ộ ự ủ ườ ể ị ờ ể
cho thích h p. Góc đ vào đà t t nh t là kho ng 45° so v i l i.ợ ộ ố ấ ả ớ ướ
5