BÀI 16
MIỀN NAM CHỐNG CHIẾN LƯỢC CHIẾN TRANH ĐẶC BIỆT CỦA ĐẾ
QUỐC MĨ (1961 – 1965)
1. Chiến lược chiến tranh đặc biệt của Mĩ ở miền Nam
1.1. Âm mưu chiến lược mới của Mĩ – “chiến tranh đặc biệt”
Sau phong trào Đồng Khởi, chiến lược chiến tranh đơn phương hoàn toàn
thất bại, của Mĩ – Ngụy phải đối mặt với một thực tế là phong trào cách mạng
miền Nam đang tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Để tránh thất bại hoàn toàn ở miền
Nam, Mĩ đề ra chiến lược chiến tranh mới – “chiến tranh đặc biệt”.
Đây là hình thức chiến tranh xâm lược mới của Mĩ được tiến hành bằng quân
đội tay sai dưới sự chỉ huy của hệ thống cố vấn quân sự Mĩ, dựa vào vũ khí, trang
thiết bị kĩ thuật và phương tiện chiến tranh hiện đại của Mĩ nhằm chống lại lực
lượng cách mạng và nhân dân ta. Thực chất đây là âm mưu dùng người Việt đánh
người Việt của Mĩ.
Lúc đầu, Mĩ dự định thực hiện chiến lược này bằng kế hoạch Stalay-Taylor
với mục tiêu bình định miền Nam trong vòng 18 tháng. Nhưng Mĩ đã không
thành công và phải giảm mục tiêu xuống bằng một kế hoạch mới – kế hoạch Giôn-
xơn – Mác-na-ma-ra – bình định miền Nam có trọng điểm trong vòng 2 năm
(1964 - 1965)
1.2. Mĩ – Ngụy triển khai chiến lược “chiến tranh đặc biệt”
Mĩ đã tăng cường viện trợ quân sự cho Ngô Đình Diệm, đưa lực lượng cố
vấn quân sự và hỗ trợ chiến tranh vào miền Nam Việt Nam với số lượng ngày
càng lớn: Cuối năm 1960: 1.100, cuối 1962: 11.000, cuối 1964: 26.000.
Ngày 08/02/1962, Bộ chỉ huy quân sự Mĩ được thành lập ở Sài Gòn.
Ngụy ra sức bắt lính để tăng nhanh quân số: giữa năm 1961: 170.000 quân,
đến cuối năm 1964: 560.000 quân.
Quân đội Sài Gòn được trang bị vũ khí và phương tiện chiến tranh hiện đại,
đặc biệt là chúng đưa vào sử dụng chiến thuật “trực thăng vận” và “thiết xa vận”.
“Ấp chiến lược” được Mĩ và Ngụy coi như “xương sống” của “chiến tranh
đặc biệt”, chúng đã ráo riết tiến hành dồn dân, lập “ấp chiến lược” để tách lực
lượng cách mạng khỏi quần chúng, “tát nước bắt cá”, tiến tới năm dân và “bình
định” miền Nam.
Dựa vào sự hỗ trợ và chỉ huy của cố vấn Mĩ, Ngụy liên tiếp mở nhiều cuộc
hành quân càn quét nhằm tiêu diệt lực lượng cách mạng; tiến hành nhiều họat
động phá hoại miền Bắc, kiểm soát, phong tỏa biên giới, vùng biển để ngăn chăn
sự tiếp viện của miền Bắc vào miền Nam.
2. Quân dân miền Nam chiến đấu chống “chiến tranh đặc biệt”
2.1. Hoàn chỉnh về tổ chức lãnh đạo cách mạng
Ngày 20/12/1960, Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời.
Tháng 01/1961, Trung ương cục miền Nam thành lập thay cho Xứ ủy Nam
bộ cũ.
Ngày 15/02/1961, các lực lượng vũ trang cách mạng đã thống nhất thành
quân giải phóng miền Nam Việt Nam.
2.2. Đánh bại kế hoạch Stalây – Taylor 1961 – 1963
Trên mặt trận chính trị:
Ngày 8/5/1963, 2 vạn tăng ni, phật tử ở Huế biểu tình phản đối chính quyền
Diệm cấm treo cờ phật. Diệm đàn áp làm cho phong trào lan rộng khắp cả nước.
Ngày 11/6/1963, tại Sài Gòn, hòa thượng Thích Quảng Đức đã tự thiêu để
phản đối Diệm đàn áp Phật giáo.
Ngày 16/6/1963, 70 vạn quần chúng Sài Gòn biểu tình làm cho chế độ Mĩ
Diệm lay chuyển.
Trước tình hình đó, ngày 01/11/1963, Mĩ đã ủng hộ Dương Văn Minh làm
đảo chính lật đổ Ngô Đình Diệm.
Trên mặt trận chống và phá “Ấp chiến lược”:
Cuộc đấu tranh giữa ta và địch trong việc lập và phá “ấp chiến lược” diễn ra
gay go và quyết liệt. Đến cuối năm 1962, gần 8000 ấp chiến lược với 70% nông
dân toàn miền Nam vẫn còn do cách mạng kiểm soát.
Trên mặt trận quân sự:
Năm 1962, quân giải phóng cùng với nhân dân đã liên tiếp đánh bại nhiều
cuộc hành quân càn quét của Ngụy vào chiến khu Đ, Tây Ninh, phía Bắc và Tây
Bắc Sài Gòn…
Đặc biệt, tháng 01/1963, quân dân miền Nam đã giành chiến thắng vang dội
ở Ấp Bắc – Mĩ Tho. Với lực lượng ít hơn địch 10 lần, ta đã đánh bại cuộc hành
quân càn quét của hơn 20000 quân ngụy dưới sự chỉ huy của cố vấn Mĩ và hỗ trợ
của pháo binh, xe bọc thép và máy bay lên thẳng; diệt 450 tên địch, 8 máy bay, 13
xe bọc thép.
Chiến thắng Ấp Bắc chứng tỏ quân dân miền Nam có khả năng đánh bại
hoàn toàn chiến lược chiến tranh đặc biệt và chiến thuật “thiết xa vận”, “trực thăng
vận” của Mĩ – Ngụy và làm bùng lên phong trào “thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập
công ” trên khắp miền Nam.
Kết luận: những thắng lợi của ta trên khắp các mặt trận đã làm cho Mĩ –
Ngụy không thể hoàn thành kế hoạch Stalây-Taylor trong 18 tháng như dự định.
2.3. Đánh bại kế hoạch Giôn xơn – Mác-na-ma-ra (1964 – 1965)
Trước sự thất bại của kế hoạch Stalây-Taylor, năm 1964, Giôn-xơn đã đưa ra
kế hoạch Giôn-xơn – Mác-na-ma-ra để tiếp tục thực hiện chiến lược chiến tranh
đặc biệt với mục tiêu bình định miền Nam có trọng điểm trong vòng 2 năm (1964 -
1965).
Trên mặt trận chính trị
Phong trào đấu tranh chính trị ở các đô thị (Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng) tiếp tục
lên cao, đặc biệt là sau khi Nguyễn Khánh ra những sắc lệnh phát xít mới và chính
quyền Ngụy sát hại Nguyễn Văn Trỗi (15/10/1964).
Trên mặt trận chống phá “Bình định”
Trong năm 1964 và đầu năm 1965, từng mãng lớn ấp chiến lược do địch lập
nên đã bị ta phá, nhiều ấp chiến lược đã trở thành căn cứ cách mạng, vùng tự do
của ta ngày càng được mở rộng.
Trên mặt trận quân sự
Kết hợp với đấu tranh chính trị, quân dân Đông Nam Bộ mở chiến dịch tiến
công Đông – Xuân 1964-1965:
Ngày 02/12/1964, quân ta đã thắng lớn ở Bình Giã (Bà Rịa), tiêu diệt 17000
tên, phá hủy nhiều phương tiện chiến tranh của địch.
Sau chiến thắng Bình Giã, quân ta mở tiếp chiến dịch xuân – hè 1965 và đã
liên tiếp giành được thắng lợi ở An Lão (Bình Định), Ba Gia (Quảng Ngãi), Đồng
Xoài (Biên Hòa); đánh dấu sự phá sản của kế hoạch Johnson – Mc. Namara.
Kết luận: sự phá sản của hai kế hoạch Stalay-taylor và Johnson-Mc. Namara
đã làm cho chiến lược “chiến tranh đặc biệt” của Mĩ thất bại hoàn toàn.
Câu hỏi và bài tập:
Câu 1. Chiến thắng Ấp Bắc và ý nghĩa của nó đối với quá trình đánh bại
chiến lược chiến tranh đặc biệt của Mĩ - Diệm ở miền Nam?
Câu 2: Âm mưu và thủ đoạn của Mĩ ở miền Nam có gì khác nhau giữa hai
thời kì 1954 – 1960 và 1961 – 1965?
(Xem thêm ở phần Phụ lục: Đề thi Đại học từ 2002 đến 2007)
