Đề cương ôn thi tốt nghiệp môn Những vấn đề về chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, Lịch sử Đảng cộng sản

TÀI LIÊU T 1: MÔN nh ng v n đ v CN Mac – Lê Nin, T t ngỔ ữ ấ ề ề ư ưở

HCM + L ch s Đng CS (Thi sáng ngày 09/3/2017)ị ử ả

I. KHOA LÝ LU N MÁC LÊ NIN – T T NG H CHÍ MINH Ậ Ư ƯỞ Ồ

Câu 1: Đng chí hãy ch ra ngu n g c, đng l c c a s phát tri n c a s ồ ỉ ồ ố ộ ự ủ ự ể ủ ự

v t? Ý nghĩa c a v n đ đi v i s phát tri n c a c quan, đn v .ậ ủ ấ ề ố ớ ự ể ủ ơ ơ ị

Tr l i:ả ờ

Quy lu t th ng nh t và đu tranh c a các m t đi l p hay còn g i là quyậ ố ấ ấ ủ ặ ố ậ ọ

lu t mâu thu n là m t trong ba quy lu t c b n c a phép bi n ch ng duy v t.ậ ẫ ộ ậ ơ ả ủ ệ ứ ậ

Quy lu t v ch ra ngu n g c, đng l c c a s v n đng, phát tri n, theo đóậ ạ ồ ố ộ ự ủ ự ậ ộ ể

ngu n g c c a s phát tri n chính là mâu thu n và vi c gi i quy t mâu thu nồ ố ủ ự ể ẩ ệ ả ế ẫ

n i t ng trong b n thân m i s v t hi n t ng.ộ ạ ả ỗ ự ậ ệ ượ

Nguyên lý v s phát tri nề ự ể : Ch nghĩa duy v t siêu hình coi phát tri n chủ ậ ể ỉ

là s tăng lên v l ng đn thu n. Ch nghĩa duy tâm công nh n s phát tri nự ề ượ ơ ầ ủ ậ ự ể

nh ng cho r ng ý th c, tinh th n là đng l c, nguyên nhân c a s phát tri n.ư ằ ứ ầ ộ ự ủ ự ể

Ch nghĩa duy v t Macxit coi phát tri n là quá trình v n đng theo h ng đi lênủ ậ ể ậ ộ ướ

t th p đn cao, t ch a hoàn thi n đn hoàn thi n h n. Phát tri n không ch làừ ấ ế ừ ư ệ ế ệ ơ ể ỉ

s tăng lên, gi m đi v l ng mà còn là s nh y v t v ch t. Ngu n g c c a sự ả ề ượ ự ả ọ ề ấ ồ ố ủ ự

phát tri n chính là s th ng nh t và đu tranh c a nh ng m t đi l p bên trongể ự ố ấ ấ ủ ữ ặ ố ậ

s v t quy đnh. Phát tri n là khách quan, ph bi n và có nhi u hình th c c thự ậ ị ể ổ ế ề ứ ụ ể

khác nhau. Ch ng h n th gi i h u c , phát tri n th hi n s tăng c ngẳ ạ ở ế ớ ữ ơ ể ể ệ ở ự ườ

kh năng thích nghi c a c th tr c môi tr ng; kh năng t s n sinh raả ủ ơ ể ướ ườ ở ả ự ả

chính mình v i trình đ ngày càng hoàn thi n h n. Trong xã h i, phát tri n thớ ộ ệ ơ ộ ể ể

hi n kh năng chinh ph c t nhiên, c i t o xã h i ph c v con ng i. Trongệ ở ả ụ ự ả ạ ộ ụ ụ ườ

t duy, phát tri n th hi n vi c nh n th c ngày càng đy đ, đúng đn h n.ư ể ể ệ ở ệ ậ ứ ầ ủ ắ ơ

* Quy lu t th ng nh t và đu tranh gi a các m t đi l p (quy lu t mâuậ ố ấ ấ ữ ặ ố ậ ậ

thu n):ẫ

mâu thu n bi n ch ng là s tác đng l n nhau c a các m t đi l p. Nh ngẫ ệ ứ ự ộ ẫ ủ ặ ố ậ ữ

m t đi l p là nh ng m t có khuynh h ng, thu c tính bi n đi, phát tri n tráiặ ố ậ ữ ặ ướ ộ ế ổ ể

ng c nhau trong cùng s v t, hi n t ng hay h th ng s v t, hi n t ng.ượ ự ậ ệ ượ ệ ố ự ậ ệ ượ

Th ng nh t c a các m t đi l p đc hi u theo ba nghĩa: Các m t đi l p làmố ấ ủ ặ ố ậ ượ ể ặ ố ậ

đi u ki n, ti n đ t n t i cho nhau, không có m t này thì không có m t kia vàề ệ ề ề ồ ạ ặ ặ

ng c l i; các m t đi l p tác đng ngang nhau, cân b ng nhau; gi a hai m tượ ạ ặ ố ậ ộ ằ ữ ặ

đi l p có đi m chung nhau, t ng đng nhau. Đu tranh c a các m t đi l p làố ậ ể ươ ồ ấ ủ ặ ố ậ

s ph đnh nhau, bài tr nhau hay s tri n khai c a các m t đi l p.ự ủ ị ừ ự ể ủ ặ ố ậ

N i dung quy lu t:ộ ậ

Th ng nh t và đu tranh c a các m t đi l p có vai trò là ngu n g c c aố ấ ấ ủ ặ ố ậ ồ ố ủ

quá trình v n đng, phát tri n c a s v t. Khi hai m t đi l p th ng nh t v iậ ộ ể ủ ự ậ ặ ố ậ ố ấ ớ

nhau thì s v t v n đng t t , ch m ch p, mâu thu n ch a gay g t. Nh ng xuự ậ ậ ộ ừ ừ ậ ạ ẫ ư ắ ư

h ng c a hai m t đi l p là đu tranh v i nhau, đi ng c nhau. Do v y, đnướ ủ ặ ố ậ ấ ớ ượ ậ ế

m t th i đi m nh t đnh thì c hai m t đi l p đu bi n đi, mâu thu n bi nộ ờ ể ấ ị ả ặ ố ậ ề ế ổ ẫ ế

đi. N u mâu thu n đc gi i quy t thì mâu thu n cũ m t đi làm s v t khôngổ ế ẫ ượ ả ế ẫ ấ ự ậ

còn là nó. T s v t cũ ra đi s v t m i, mâu thu n m i l i xu t hi n. Mâuừ ự ậ ờ ự ậ ớ ẫ ớ ạ ấ ệ

thu n m i này r i l i đc gi i quy t. C nh v y, s v t v n đng, phátẫ ớ ồ ạ ượ ả ế ứ ư ậ ự ậ ậ ộ

tri n. Nh v y, chính s th ng nh t và đu tranh c a các m t đi l p là ngu nể ư ậ ự ố ấ ấ ủ ặ ố ậ ồ

g c c a s v n đng, phát tri n c a s v t.ố ủ ự ậ ộ ể ủ ự ậ

* Liên h : ệ

Tron ho t đng ti n c n xác đnh đúng mâu thu n. Gia quy t mâuạ ộ ễ ầ ị ẫ ỉ ế

thu n không đc ch quan, th a hi p.ẫ ượ ủ ỏ ệ

T nguyên lý v s phát tri n, Tri t h c duy v t macsxit ra ý nghĩa ph ngừ ề ự ể ế ọ ậ ươ

pháp lu n là ph i có quan đi m phát tri n trong nh n th c và ho t đng th cậ ả ể ể ậ ứ ạ ộ ự

ti n. Trong nh n th c, khi nh n th c s v t không ch nh n th c nó trong hi nễ ậ ứ ậ ứ ự ậ ỉ ậ ứ ệ

t i nh nó mà còn ph i th y đc khuynh h ng v n đng, phát tri n c a nóạ ư ả ấ ượ ướ ậ ộ ể ủ

trong t ng lai, trên c s đó d báo nh ng tình hu ng có th x y ra đ chươ ơ ở ự ữ ố ể ả ể ủ

đng nh n th c, gi i quy t.ộ ậ ứ ả ế

Ví d : Khi ban hành các văn b n quy ph m pháp lu t thì văn b n ph i cóụ ả ạ ậ ả ả

tính d báo và có tính n đnh t ng đi. Tính d báo th hi n văn b n khôngự ổ ị ươ ố ự ể ệ ả

ch có kh năng gi i quy t đc nh ng v n đ đt ra cho xã h i mà còn có khỉ ả ả ế ượ ữ ấ ề ặ ộ ả

năng gi i quy t đc nh ng v n đ đó trong t ng lai. Vì xã h i luôn bi nả ế ượ ữ ấ ề ươ ộ ế

đng và phát tri n, n i dung VBQPPL không có tính d báo thì s l c h u ngayộ ể ộ ự ẽ ạ ậ

sau khi ban hành và đi u đó làm cho văn b n không có kh năng th c hi n đc.ề ả ả ự ệ ượ

Trong công cu c đi m i n c ta hi n nay có r t nhi u mâu thu n trongộ ổ ớ ở ướ ệ ấ ề ẫ

m i lĩnh v c c a đi s ng xã h i. Đây là m t v n đ quan tâm c a Đng, Nhàọ ự ủ ờ ố ộ ộ ấ ề ủ ả

n c. Xác đnh rõ mâu thu n c b n là c s đ đnh ra đng l i chi n l c choướ ị ẫ ơ ả ơ ở ể ị ườ ố ế ượ

cách m ng.ạ

Đi v i m i c quan đn v , vi c hi u và tìm ra mâu thu n c b n là c số ớ ỗ ơ ơ ị ệ ể ẫ ơ ả ơ ở

đnh ra nhi m v lâu dài. T đó có k ho ch gi i quy t nh ng mâu thu n chị ệ ụ ừ ế ạ ả ế ữ ẫ ủ

y u tr c m t đ t ng b c ti n t i gi i quy t mâu thu n c b n.ế ướ ắ ể ừ ướ ế ớ ả ế ẫ ơ ả

Chúng ta ph i nh n th c đc r ng, mâu thu n là hi n t ng khách quanả ậ ứ ượ ằ ẫ ệ ượ

và ph bi n, nên trong nh n th c và th c ti n ph i tôn tr ng mâu thu n, t c làổ ế ậ ứ ự ễ ả ọ ẫ ứ

không đc né tránh mâu thu n cũng nh không đc t o ra mâu thu n. Vì mâuượ ẫ ư ượ ạ ẫ

thu n là đng l c c a s phát tri n nên mu n thúc đy s phát tri n ph i nh nẫ ộ ự ủ ự ể ố ẩ ự ể ả ậ

th c đc mâu thu n và tìm cách gi i quy t mâu thu n, ph i t o ra đi u ki nứ ượ ẫ ả ế ẫ ả ạ ề ệ

thúc đy s đu tranh c a các m t đi l p theo chi u h ng phát tri n.ẩ ự ấ ủ ặ ố ậ ề ướ ể

M i ng i trong cu c s ng ph i xác đnh đc r ng, mâu thu n ch đcỗ ườ ộ ố ả ị ượ ằ ẫ ỉ ượ

gi i quy t khi có đ đi u ki n chín mu i, do đó không đc nóng v i, chả ế ủ ề ệ ồ ượ ộ ủ

quan, duy ý trí trong gi i quy t mâu thu n, cũng không đc đ cho vi c gi iả ế ẫ ượ ể ệ ả

quy t mâu thu n di n ra m t cách t phát, mà ph i tích c c ch đng theo dõiế ẫ ễ ộ ự ả ự ủ ộ

quá trình phát tri n c a mâu thu n đ t o ra đi u ki n chín mu i đ gi i quy t.ể ủ ẫ ể ạ ề ệ ồ ể ả ế

Câu 2: QUAN đi m duy v t macxit v m i quan h gi a v t ch t và ýể ậ ề ố ệ ữ ậ ấ

th cứ

- Khái ni m v t ch t: V t ch t là 1 ph m trù tri t h c dùng đ ch th c t iệ ậ ấ ậ ấ ạ ế ọ ể ỉ ự ạ

khách quan đc đem l i cho con ng i trong c m giác, đc c m giác c aượ ạ ườ ả ượ ả ủ

chúng ta chép l i, ch p l i, ph n ánh, và t n t i không ph thu c vào c m giác.ạ ụ ạ ả ồ ạ ụ ộ ả

- Khái ni m ý th c: ý th c là s ph n ánh hi n th c khách quan vào b ócệ ứ ứ ự ả ệ ự ộ

con ng i.ườ

- M i quan h gi a v t ch t và ý th c:ố ệ ữ ậ ấ ứ

Ch nghĩa duy v t Mac xit kh ng đnh v t ch t có tr c ý th c, quy t đnhủ ậ ẳ ị ậ ấ ướ ứ ế ị

ý th c, ý th c là cái ph n ánh cho nên là cái có sau, là cái b quy t đnh. Nh trênứ ứ ả ị ế ị ư

chúng ta đã rõ, ý th c là m t thu c tính c a m t d ng v t ch t s ng có t ch cứ ộ ộ ủ ộ ạ ậ ấ ố ổ ứ

cao, t ch c đc bi t. Đó là b óc con ng i. Do v y, không có b óc ng i thìổ ứ ặ ệ ộ ườ ậ ộ ườ

không th có ý th c. H n n a, ý th c t n t i ph thu c vào ho t đng th n kinhể ứ ơ ữ ứ ồ ạ ụ ộ ạ ộ ầ

c a b não trong quá trình ph n ánh th gi i khách quan.ủ ộ ả ế ớ

V t ch t còn là c s , ngu n g c c a nh ng n i dung mà ý th c ph n nh.ậ ấ ơ ở ồ ố ủ ữ ộ ứ ả ả

Nghĩa là v t ch t quy t đnh n i dung ph n ánh c a ý th c.ậ ấ ế ị ộ ả ủ ứ

Ch nghĩa duy v t Macxit cũng cho r ng, m c dù v t ch t quy t đnh ýủ ậ ằ ặ ậ ấ ế ị

th c, nh ng ý th c có tính năng đng, sáng t o, cho nên thông qua ho t đngứ ư ứ ộ ạ ạ ộ

th c ti n c a con ng i có th tác đng tr l i v t ch t b ng cách thúc đyự ế ủ ườ ể ộ ở ạ ậ ấ ằ ả

ho c kìm hãm m t m c đ nào đó các đi u ki n v t ch t, góp ph n c i bi nặ ở ộ ứ ộ ề ệ ậ ấ ầ ả ế

th gi i khách quan. Tuy nhiên s tác đng tr l i c a ý th c đi v i v t ch tế ớ ự ộ ở ạ ủ ứ ố ớ ậ ấ

dù đn đâu chăng n a v n ph thu c vào các đi u ki n v t ch t. Cho nên, xétế ữ ẫ ụ ộ ề ệ ậ ấ

đn cùng, v t ch t luôn quy t đnh ý th c.ế ậ ấ ế ị ứ

- Liên h .ệ

Trong nh n th c ph i nh n th c s v t v n nh nó có, không “tô h ng, bôiậ ứ ả ậ ứ ự ậ ố ư ồ

đen”, ph n ánh không đúng s v t, , t ph n ánh không đúng này s d n t i saiả ự ậ ừ ả ẽ ẫ ớ

l m trong hành đng. ầ ộ

Trong ho t đng th c ti n luôn ph i xu t phát t th c t khách quan, tônạ ộ ự ễ ả ấ ừ ự ế

tr ng quy lu t khách quan và hành đng theo quy lu t khách quan. Chúng taọ ậ ộ ậ

không th l y mong mu n ch quan thay cho th c t khách quan, không thể ấ ố ủ ự ế ể

hành đng tr c không đúng quy lu t. Vì nh v y s ph i tr giá.ộ ướ ậ ư ậ ẽ ả ả

Quan đi m khách quan cũng yêu c u trong ho t đng th c ti n ph i bi tể ầ ạ ộ ự ễ ả ế

phát huy tính năng đng, sáng t o c a ý th c, tinh th n trong c i t o th gi i.ộ ạ ủ ứ ầ ả ạ ế ớ

Nghĩa là ph i c g ng, tích c c v n lên, bi t phát huy t i đa l c l ng v tả ố ắ ự ươ ế ố ự ượ ậ

ch t hi n có. Đng th i cũng ph i tránh không r i vào ch nghĩa khách quan,ấ ệ ồ ờ ả ơ ủ

t c là trông ch , th đng, l i đi u ki n khách quan, không c g ng, tích c cứ ờ ụ ộ ỷ ạ ề ệ ố ắ ự

v t khó v n lên.ượ ươ

Trong quá trình lãnh đo cách m ng, Đng ta cùng v i vi c coi tr ng phátạ ạ ả ớ ệ ọ

tri n kinh t , nâng cao đi s ng v t ch t c a nhân dân đã r t chú tr ng phátể ế ờ ố ậ ấ ủ ấ ọ

tri n văn hóa v i t cách n n t ng tinh th n c a xã h i.ể ớ ư ề ả ầ ủ ộ

Quan đi m khách quan cũng yêu c u ph i ch ng b nh ch quan, duy ý chí,ể ầ ả ố ệ ủ

tuy t đi hóa ý th c, tinh th n trong ho t đng th c ti n. Th c ti n xây d ngệ ố ứ ầ ạ ộ ự ễ ự ễ ự

ch nghĩa xã h i n c ta tr c đi m i 1986 cho th y, chúng ta đã m c ph iủ ộ ở ướ ướ ổ ớ ấ ắ ả

b nh ch quan, duy ý chí trong xây d ng m c tiêu, b c đi xây d ng ch nghĩaệ ủ ự ụ ướ ự ủ

xã h i và c i t o xã h i ch nghĩa. Kh c ph c nh ng sai l m ch quan này,ộ ả ạ ộ ủ ắ ụ ữ ầ ủ

trong quá trình đi m i, Đng và Nhà n c ta đã xu t phát t th c ti n n c taổ ớ ả ướ ấ ừ ự ễ ướ

v n d ng sáng t o ch nghĩa Mac – Leenin, t t ng H Chí Minh, đ ra đngậ ụ ạ ủ ư ưở ồ ề ườ

l i phát tri n kinh t xã h i phù h p. Do v y m i m t đi s ng c a nhân dânố ể ế ộ ợ ậ ọ ặ ờ ố ủ

đc nâng lên, v th c a đt n c đc nâng cao.ượ ị ế ủ ấ ướ ượ

Câu 3. Đng chí hãy ch ra cách th c v n đng c a s v t, ý nghĩa c aồ ỉ ứ ậ ộ ủ ự ậ ủ

s hi u bi t v n đ đi v i s phát tri n kinh t xã h i c a đa ph ng.ự ể ế ấ ề ố ớ ự ể ế ộ ủ ị ươ

- Nguyên lý v s phát tri n: Ch nghĩa duy v t siêu hình coi phát tri n chề ự ể ủ ậ ể ỉ