SỞ LĐTB&XH TỈNH HÀ GIANG
TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ BẮC QUANG
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐỀ THI LÝ THUYẾT
Đề số: 02
Môn thi : Vi nhân giống
Mã môn học : MH 15
Khóa/Lớp : LS_KIII-02
Ngày thi : ……/....../.......
Thời gian làm bài : 90 Phút
ĐỀ BÀI
Câu 1: (3 điểm)
Anh (chị) hãy trình bày khái niệm vi nhân giống? Phân tích cơ sở khoa học của
hình thức nhân giống bằng mô chuyên hóa?
Câu 2: (3 điểm)
Anh (chị) hãy trình bày trình tự các bước nuôi cấy cây khởi đầu?
Câu 3: (2 điểm)
Anh (chị) hãy nêu nội dung phương pháp nhân giống bằng tái sinh chồi trực
tiếp từ mô và cơ quan tách rời?
Câu 4: (2 điểm)
Anh (chị) hãy cho biết tác dụng của Cytokinin và Gibberellin?
Chú ý: Thí sinh không được sử dụng tài liệu, Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.
Đề số: 02
KHOA NÔNG LÂM NGHIỆP
THỦY SẢN VÀ CHẾ BIẾN
(Ký và ghi rõ họ tên)
Người ra đề
( Ký và ghi rõ họ tên )
Dương Thị Thủy
SỞ LĐTB&XH TỈNH HÀ GIANG
TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ BẮC QUANG
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐÁP ÁN ĐỀ THI LÝ THUYẾT
Đáp án đề số: 02
Môn thi : Vi nhân giống
Mã môn học : MH15
Khóa/Lớp : LS_KIII-02
Ngày thi : ……/....../.......
Thời gian làm bài : 90 Phút
STT NỘI DUNG ĐIỂM
1Câu 1: Anh (chị) hãy trình bày khái niệm vi nhân giống? Phân
tích cơ sở khoa học của hình thức nhân giống bằng mô chuyên
hóa?
3,0
Đáp án
Khái niệm vi nhân giống
Nhân giống in vitro hay vi nhân giống (Micropropagation) là
phương pháp sử dụng sự phát triển nhân tạo để nhân các mô nuôi
cấy (mô phân sinh, đỉnh sinh trưởng hoặc cơ quan sinh dưỡng của
cây) trở thành cây hoàn chỉnh. Kết quả của phương pháp này là tạo
ra dòng vô tính một loài cây mong muốn với số lượng lớn các cá
thể.
Cơ sở khoa học của hình thức nhân giống bằng mô
chuyên hóa
a, Tính toàn năng của tế bào
- Tế bào bất kỳ của cơ thể sinh vật nào cũng đều mang toàn bộ
lượng thông tin di truyền (ADN) cần thiết và đủ của cả sinh vật đó.
Khi gặp điều kiện thích hợp, mỗi tế bào đều có thể phát triển thành
một cơ thể hoàn chỉnh.
- Tính toàn năng của tế bào chính là cơ sở lý luận của phương pháp
nuôi cấy mô - tế bào thực vật.
b, Sự trẻ hóa
- Nuôi cấy các bộ phận non trẻ sẽ ra chồi, ra rễ tốt hơn các bộ phận
trưởng thành. Vì vậy việc trẻ hóa là một biện pháp quan trọng nhất
trong nhân giống sinh dưỡng.
0,75
0,5
0,5
- Quá trình phát sinh hình thái trong nuôi cấy thực vật in vitro thực
chất là kết quả phân hóa và phản phân hóa tế bào.
c, Sự phân hóa và phản phân hóa tế bào
Sự phân hóa tế bào:
- Cơ thể thực vật trưởng thành là một chỉnh thể thống nhất bao gồm
nhiều cơ quan chức năng khác nhau, trong đó có nhiều loại tế bào
khác nhau thực hiện các chức năng cụ thể khác nhau. Tuy nhiên tất
cả các loại tế bào đó đều bắt nguồn từ tế bào phôi sinh.
- Phân hóa tế bào là sự chuyển các tế bào phôi sinh thành các tế bào
của mô chuyển hóa, đảm nhận các chức năng khác nhau.
- Quá trình phân hóa tế bào:
Tế bào phôi sinh → Tế bào giãn → Tế bào phân hóa chức năng
Sự phản phân hóa tế bào
- Tế bào phân hóa thành mô chức năng không hoàn toàn mất khả
năng phân chia của mình. Trong trường hợp cần thiết, điều kiện
thích hợp, chúng lại có thể trở về dạng tế bào phôi sinh và lại phân
chia mạnh mẽ (sự phản phân hóa tế bào).
- Trong nuôi cấy mô - tế bào thực vật, mẫu mô nuôi cấy là các tế
bào đã phân hóa chức năng sẽ bị phản phân hóa (phản biệt hóa) tạo
thành các tế bào mô sẹo (callus), sau đó các tế bào mô sẹo tái sinh
tạo thành chồi hay phôi soma và từ đó tái sinh tạo thành cây hoàn
chỉnh.
- Quá trình phản phân hóa:
Tế bào phân hóa chức năng → Tế bào giãn → Tế bào mô sẹo
0,5
0,75
2Câu 2: Anh (chị) hãy trình bày trình tự các bước nuôi cấy cây
khởi đầu?
3,0
Đáp án
Trình tự các bước nuôi cấy khởi đầu
Công tác chuẩn bị
- Vật liệu (mẫu) cấy
Mẫu cấy được lấy đủ tiêu chuẩn, không bị dập nát.
- Môi trường dinh dưỡng
+ Được chuẩn bị với nguyên tắc: Môi trường nuôi cấy khởi đầu
phải đảm bảo cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết
(khoáng đa lượng, khoáng vi lượng, vitamin, chất hữu cơ, nguồn
Cacbon) cũng như một số loại chất điều hoà sinh trưởng giúp cho
1,5
mẫu cấy tái sinh chồi để tạo chồi nhân ban đầu
+ Các chất kích thích sinh trưởng sử dụng chủ yếu thuộc nhóm
cytokinin và Auxin.
- Hoá chất khử trùng
Dùng để khử trùng bề mặt mẫu vật: Bao gồm HgCl2 0,1%, nước
Oxygià, Canxi hypochlorit, Natri hypochlorit, Javen, cồn 70% …,
nước cất vô trùng đã được khử trùng sạch.
- Dụng cụ, thiết bị
Kéo cắt mẫu, bình đựng mẫu để khử trùng, panh cấy, đĩa cấy, cốc
đựng nước thải sau khi khử trùng, đèn cồn, khăn lau box cấy, giấy
thấm … Tất cả các dụng cụ trên đều được khử trùng, sấy khô.
- Bảo hộ lao động
Găng tay cao su, khẩu trang khi khử trùng.
Các bước tiến hành
- Cắt mẫu
Mẫu được cắt với kích thước thích hợp trước khi đem nuôi cấy.
- Khử trùng mẫu
+ Nguyên tắc khử trùng: Dùng dung dịch sát khuẩn để lắc, rửa mẫu,
sau đó tráng lại nhiều lần bằng nước cất vô trùng cho đến khi mẫu
sạch hoàn toàn.
+ Phải được khử trùng bằng các dung dịch khử trùng. Các dung
dịch khử trùng thường dùng là hypochlorit calcium, hypochlorit
sodium, chlorua thủy ngân, oxi già, giaven…
- Cấy mẫu vào môi trường dinh dưỡng
+ Thấm khô mẫu vật đã khử trùng trên giấy thấm vô trùng. Sau đó
cắt mẫu thành từng đoạn dài khoảng 1 – 2 cm trên đó có mang mắt
ngủ, cấy vào môi trường tạo chồi.
+ Nếu mẫu vật là quả hoặc phôi thì tách quả ra lấy hạt hoặc phôi
hạt này được đặt luôn lên môi trường tạo thể chồi và chồi.
+ Môi trường nhân chồi ở giai đoạn cấy khởi đầu thường có nồng
độ các chất kích thích sinh trưởng tương đối thấp nhưng cũng tuỳ
từng đối tượng.
1,5
3Câu 3: Anh (chị) hãy nêu nội dung phương pháp nhân giống
bằng tái sinh chồi trực tiếp từ mô và cơ quan tách rời?
2,0
Đáp án
- Nguyên liệu sử dụng là những khối mô và cơ quan tách rời như: 0,25
Mảnh lá, chồi, đoạn thân, rễ, nhánh củ, các bộ phận của hoa...
- Các bước tiến hành nhân giống :
+ Chọn cây mẹ để lấy mẫu mô và cơ quan nuôi cấy thích hợp.
+ Chọn mẫu thích hợp: Lá bánh tẻ, cành bánh tẻ, đầu rễ non...
+ Khử trùng mẫu với chế độ khử trùng thích hợp đối với từng loại
mô và cơ quan cụ thể.
+ Cấy mẫu sạch đã khử trùng vào môi trường thích hợp đối với
từng loại mô, cơ quan của từng loại cấy nuôi cấy. Sau một thời gian
nhất định từ các mẫu mô và cơ quan nuôi cấy sẽ hình thành nên các
chồi hoặc cụm chồi.
+ Nhân nhanh các chồi hình thành bằng môi trường nhân nhanh
chồi thích hợp đối với từng loại cây.
+ Cấy chồi cấy vào môi trường tạo rễ thích hợp để tạo cây hoàn
chỉnh.
- Nhu cầu dinh dưỡng khi nuôi cấy các bộ phận khác nhau của cấy
rất khác nhau nhưng có thể thấy một số yêu cầu chung như nguồn
cacbon dưới dạng đường và các muối của các các tố đa lượng (nitơ,
photpho, kali, canxi) và vi lượng (Mg, Fe, Mn, Zn, Co...). Ngoài ra
cần một số chất vụ cơ đặc biệt như vitamin (B1, B6, axit nicotinic)
và các chất điều hoà sinh trưởng. Muốn duy trì sinh trưởng và phát
triển của cơ quan nuôi cấy cần thường xuyên chuyển sang môi
trường mới.
- Đối với nuôi cấy mô, ngoài những thành phần dinh dưỡng như đối
với nuôi cấy cơ quan tách rời, cần bổ sung thêm các chất hữu cơ
chứa ít nitơ dưới dạng axit amin, đường, rượu và inositol. Trong
trường hợp nuôi cấy mô, các chất điều hoà sinh trưởng có vai trò
quan trọng hơn vì các mô tách rời không có khả năng tổng hợp các
chất này.
0,75
0,5
0,5
4Câu 4: Anh (chị) hãy cho biết tác dụng của Cytokinin và
Gibberellin?
2,0
Đáp án
Cytokinin
+ Các chất thuộc nhóm cytokinin thường được sử dụng là Kinetin,
BAP, Zeatin.
+ Cytokinin được bổ sung vào môi trường chủ yếu để kích thích sự
phân chia tế bào và quyết định sự phân hóa chồi bất định từ mô sẹo
1,0