Độ nét sâu của trường ảnh (DOF)
Độ nét sâu của trường ảnh (Depth of field - DOF) là vùng ảnh rõ nét
trước và sau điểm canh nét. Đây là một đặc điểm quan trọng trong nhiếp ảnh, và
đăc biệt có ý nghĩa đối với bộ môn nhiếp ảnh nghệ thuật. Hình 19 cho ta khái niệm
về điều này. Trong hai hình minh hoạ dưới đây, độ nét sâu của trường ảnh là vùng
màu xám với điểm canh nét là nhân vật màu đó.
Độ nét sâu của trường ảnh (Depth of field - DOF) là vùng ảnh rõ nét
trước và sau điểm canh nét. Đây là một đặc điểm quan trọng trong nhiếp ảnh, và
đăc biệt có ý nghĩa đối với bộ môn nhiếp ảnh nghệ thuật. Hình 19 cho ta khái niệm
về điều này. Trong hai hình minh hoạ dưới đây, độ nét sâu của trường ảnh là vùng
màu xám với điểm canh nét là nhân vật màu đó.
Hình a, không rõ nét trước và sau điểm canh nét, bao gồm từ đến nhân vật
màu xanh lá cây (gần máy ảnh nhất) đến màu tìm (xa máy ảnh nhất), cho ta độ nét
sâu là lớn (dài). Ngoài khảng này thì hình ảnh điều bị mờ đi.
Còn hình b, đọ nét sâu chỉ “thu gọn” ở nơi nhận vật màu đó mà thôi, nhân
vật trước và sau điều mờ cả, cho ta độ nét sâu nhỏ (ngắn).
Với khẩu độ càng lớn (chỉ số nhỏ), thì DOF càng nhỏ, ngược lại, khẩu độ
càng nhỏ (chỉ số lớn) thì DOF càng lớn ra (hình 20).
Hình 21, hai bức ảnh này được chụp cùng một máy ảnh và sử dụng các
thông số đều giống nhau chỉ trừ có khẩu độ là: f/16 là f/5.
Ở hình a, điểm canh nét là 3 bông trắng đỏ. Với khẩu độ nhỏ (f/16), mọi chi
tiết trên bức ảnh điều có thể thấy rõ nét. Đặc biệt là phần cây xanh chung quanh
đối tượng chụp, dù là ở xa ống kính vẫn được thấy rõ nét. Tất cả điều như nằm
trên một mặt phẳng.
Trong khi đó, với hình b, được chụp ở khẩu độ f/5.6, điểm canh nét vẫn là 3
bông trắng đỏ. Phần cây xanh chung quanh điểm canh nét không còn sắt sảo như
hình a, nhưng đã “nhoè” đi. Điều này khiến cho việc thưởng thức bức tranh tập
trung hết vào cho điểm trung tâm (ba bông trắng đỏ), là điểm rất là sắc nét (đây là
một cách để tạo ra sự nổi bật). Chẳng những vậy sự mờ ảo bao bọc xung quanh
chủ thể tạo một cảm giác về chiều sâu ngoài không gian thực. Từ đó, ta thấy tính
nghệ thuật giữa hai bức ảnh cũng vì thế mà rất khác nhau.
Về đặc điểm, góc chụp rộng (wide), cho ta một DOF rộng, mọi chi tiết điều
hiển thị rõ nét. Còn goc chụp télé làm cho bức ảnh có DOF hẹp hơn (hình 22).
Với hình 23, ta thấy hình ảnh chụp ở tiêu cự 200 mm sẽ làm “xoá mờ”
phong nền phía sau cánh hoa, làm nổi bật chi tiết trung tâm. Còn với ảnh chụp ở
tiêu cự 75 mm, mọi chi tiết phía sau vẫn có thể thấy rõ.
Ngoài ra, khoảng cách từ người chụp đến đối tượng chụp cũng góp phần
làm cho vùng ảnh rõ nét thay đổi. Càng tiến đến gần đối tượng chụp thì khoảng rõ
càng ngắn lại.
Ta thường gặp trường hợp này trong khi chụp cận cảnh, hoặc là chụp phong
cảnh. Với chụp cận cảnh, ta thường tiếp cận rất gần với đối tượng chụp và do đó
DOF trong tình huống này rất hẹp (hình a). Đối với chụp phong cảnh, người ta
thường lấy bao quát một khoảng không gian nên khoảng cách chụp thường là xa,
do vậy, DOF đạt được là lớn như hình b dưới đây.