
D c th o tr ch n th ng và v t th ng ph n m mượ ả ị ấ ươ ế ươ ầ ề
Nõn chu i tiêu, lá tr u không, bèo cái, lá s n dây, nõn d a...ố ầ ắ ứ
là nh ng v thu c quen thu c, d ki m nh ng l i ch a r tữ ị ố ộ ễ ế ư ạ ữ ấ
hi u qu các v t th ng ph n m m và ch n th ng. ệ ả ế ươ ầ ề ấ ươ
Cũng nh y h c hi n đ i, cách ch a các v t th ng ph n m mư ọ ệ ạ ữ ế ươ ầ ề
c a y h c c truy n cũng là c m máu, r a s ch v t th ng, làmủ ọ ổ ề ầ ử ạ ế ươ
m t các mô ho i t , làm m c mô h t, li n v t th ng. Đ cấ ạ ử ọ ạ ề ế ươ ặ
đi m c a cách ch a c truy n là áp d ng đ ng th i các ph ngể ủ ữ ổ ề ụ ồ ờ ươ
thu c u ng có tác d ng toàn thân đ thúc đ y li n v t th ng vàố ố ụ ể ẩ ề ế ươ
làm m t các mô ho i t , kích thích m c mô h t, làm li n da (sinhấ ạ ử ọ ạ ề
c ). K t qu đi u tr t t và t ng đ i nhanh. ơ ế ả ề ị ố ươ ố
Ch a v t th ng ph n m m ữ ế ươ ầ ề
C m máu n u có ch y máu: Dùng nõn chu i tiêu (l y cây nonầ ế ả ố ấ
cao đ 60 cm, c t sát g c, b b ngoài, c t t ng đo n 3-4 cm),ộ ắ ố ỏ ẹ ắ ừ ạ

r a s ch, giã nh đ p vào v t th ng ch y máu r i băng l i. ử ạ ỏ ắ ế ươ ả ồ ạ
R a s ch v t th ng: Sau khi c m máu, r a v t th ng b ngử ạ ế ươ ầ ử ế ươ ằ
n c thu c: Lá tr u không t i 40 g, đun sôi v i 2 lít n c trongướ ố ầ ươ ớ ướ
15 phút, đ ngu i cho thêm 6 g phèn phi, hòa tan, l c r i r a v tể ộ ọ ồ ử ế
th ng. ươ
Làm s ch v t th ng: Làm s ch v t th ng, h t nhi m khu nạ ế ươ ạ ế ươ ế ễ ẩ
và m t i ch , m t mô ho i t và mùi hôi: Lá m qu t i r aủ ạ ỗ ấ ạ ử ỏ ạ ươ ử
s ch, giã nát đ p vào v t th ng. M i ngày thay m t l n đ nạ ắ ế ươ ỗ ộ ầ ế
khi v t th ng s ch, màu đ t i. ế ươ ạ ỏ ươ
Làm chóng m c mô h t, sinh c và chóng li n da: Lá m qu , láọ ạ ơ ề ỏ ạ
bòng bong, lá n c s i dùng t i v i l ng b ng nhau, b c ng,ọ ở ươ ớ ượ ằ ỏ ọ
r a s ch, giã nát đ p vào v t th ng, hai ngày thay băng m tử ạ ắ ế ươ ộ
l n. ầ
Các bài thu c u ng có tác d ng toàn thân:ố ố ụ
Ch ng khát do m t máu: Lá s n dây r a s ch, giã nát cho vàoố ấ ắ ử ạ
m t bát n c đun sôi đ ngu i, thêm ít đ ng và vài h t mu i,ộ ướ ể ộ ườ ạ ố
u ng ngày m t l n. ố ộ ầ
Làm mát máu tiêu đ c, ch ng viêm nhi m: Lá m t qu (saoộ ố ễ ặ ỷ
vàng) 40 g, nõn d a d i 12 g, cánh bèo cái 8 g, g ng sao cháy 4 g.ứ ạ ừ
S c u ng ngày m t thang. ắ ố ộ
Ch a nhi m khu n quanh v t th ng: Lá cúc t n 40 g, lá x canữ ễ ẩ ế ươ ầ ạ
20 g. R a s ch, giã n h , đ p lên ch l loét quanh v t th ng. ử ạ ỏ ắ ỗ ở ế ươ
Ch a đ ng d p, b m máu, s ng t y đau ữ ụ ậ ầ ư ấ
R u xoa bóp làm khí huy t l u thông, tiêu viêm, gi m đau, giãnượ ế ư ả
gân c : Ô đ u, huy t giác m i v 40 g, ngh già 30 g; thiên niênơ ầ ế ỗ ị ệ

ki n, đ a li n m i v 20 g; long não 15 g; đ i h i, qu chi m i vệ ị ề ỗ ị ạ ồ ế ỗ ị
12 g. Tán nh các v thu c, ngâm v i m t lít r u trong m tỏ ị ố ớ ộ ượ ộ
tu n. L c b bã, thêm r u cho v a đ m t lít. Xoa nh nhàngầ ọ ỏ ượ ừ ủ ộ ẹ
lên ch b s ng đau. ỗ ị ư
Thu c bôi đ p làm khí huy t l u thông, tiêu viêm, gi m đau: B tố ắ ế ư ả ộ
cúc t n 800 g, b t qu chi 160 g, b t đ i hoàng 80 g, sáp ong 200ầ ộ ế ộ ạ
g, d u th u d u 2 lít. Các v trên tán nh , rây thành b t m n, đunầ ầ ầ ị ỏ ộ ị
sôi d u th u d u, cho sáp ong vào, đánh tan, r i t t l a, cho b tầ ầ ầ ồ ắ ử ộ
thu c vào đánh nhuy n làm thành cao. Dùng đ p. ố ễ ắ
Ho c: Ng u t t, h ng hoa, ô đ u, bán h , b ch ph t , đ a li n,ặ ư ấ ồ ầ ạ ạ ụ ử ị ề
th ng tru t, đ u kh u, m i v 15 g, sáp ong 20g, d u th u d uươ ậ ậ ấ ỗ ị ầ ầ ầ
20 0ml. T t c các v sao, tán thành b t, cho vào d u th u d u vàấ ả ị ộ ầ ầ ầ
sáp ong n u thành cao. Dùng v a xoa v a đ p. ấ ừ ừ ắ
Thu c u ng trong làm khí huy t l u thông, tiêu viêm: Lá móngố ố ế ư
tay, ng i c u, huy t giác m i v 12 g; tô m c 10 g; ngh 8 g. S cả ứ ế ỗ ị ộ ệ ắ
u ng ngày m t thang. ố ộ
Ch a sai kh p và bong gân ữ ớ
Các kh p sau khi đã ch nh hình theo ph ng pháp y h c hi n đ i,ớ ỉ ươ ọ ệ ạ
đ c đ p t i ch các v thu c làm l u thông khí huy t, tiêuượ ắ ạ ỗ ị ố ư ế
viêm, gi m đau: ả
- Cây c lào, dùng lá non và cành r a s ch, sao nóng đ p vào v tỏ ử ạ ắ ế
th ng r i băng ch t. ươ ồ ặ
- Vòi voi (lá và hoa) 30 g, t i 1 c , mu i ăn 10 g. T t c r aỏ ủ ố ấ ả ử
s ch, giã nát đ p vào ch s ng t y, băng ch t. ạ ắ ỗ ư ấ ặ
- Đu đ xanh, lá na (mãng c u) m i v 10 g, mu i ăn, vôi tôi, m iủ ầ ỗ ị ố ỗ
v 5 g. Giã nh cho vào g c đ p lên v t th ng, băng l i. ị ỏ ạ ắ ế ươ ạ
- Ngh già 20 g, lá cúc t n, lá tr u không, lá x can, m i v 12 g.ệ ầ ầ ạ ỗ ị

Giã nát tr n v i m t ít gi m, b c g c đ p lên n i s ng đau, 2-3ộ ớ ộ ấ ọ ạ ắ ơ ư
ngày thay băng m t l n. ộ ầ
- Lá náng r a s ch, giã nát, ch ng nóng v i gi m mà ch m đ pử ạ ư ớ ấ ườ ắ
đ ch a bong gân. ể ữ
- C nâu, c n c s i, c chó đ răng c a, l ng b ng nhau, r aủ ỏ ọ ở ỏ ẻ ư ượ ằ ử
s ch, giã nát mà đ p lên tr sai kh p. ạ ắ ị ớ
- Lá cà đ c d c, lá dây đau x ng, r a s ch, giã nát, ch ngộ ượ ươ ử ạ ư
nóng v i gi m và đ p đ gi m đau. ớ ấ ắ ể ả
- C t toái b t i, bóc b h t lông t và lá khô, r a s ch, giãố ổ ươ ỏ ế ơ ử ạ
nh , d p n c, gói vào lá chu i đã n ng cho m m, đ p lên cácỏ ấ ướ ố ướ ề ắ
ch đau, bó l i. Thay thu c bó nhi u l n trong ngày, và th ngỗ ạ ố ề ầ ườ
đ p trong 3-7 ngày, đ ch a bong gân t máu.ắ ể ữ ụ
Theo s c kh e và đ i s ngứ ỏ ờ ố
B o v s c kh e t đôi chânả ệ ứ ỏ ừ
Ngâm bàn chân trong n c m là m t ph ng pháp d ngướ ấ ộ ươ ưỡ
sinh c truy n có tác d ng tr m t s b nh nh m i nh cổ ề ụ ị ộ ố ệ ư ỏ ứ
chân do v n đ ng nhi u, thúc đ y tu n hoàn máu, gi i trậ ộ ề ẩ ầ ả ừ
m i m t… . ỏ ệ
Theo Đông y, bàn chân là g c c a c th , có h n 60 huy t ố ủ ơ ể ơ ệ tham
gia v n hành khí huy t, liên h v i l c ph ngũ t ng, n i li nậ ế ệ ớ ụ ủ ạ ố ề
các b ph n quan tr ng.ộ ậ ọ Y h c hi n đ i coi bàn chân là trái timọ ệ ạ
th hai, d i bàn chân có nhi u đ u mút th nứ ướ ề ầ ầ kinh thông v i đ iớ ạ
não. Hai bàn chân khi b l nh s khi nị ạ ẽ ế cho ho t đ ng c a h timạ ộ ủ ệ
m ch, h tu n hoàn kém, s c đ kháng gi m. Vì v y, vi c b oạ ệ ầ ứ ề ả ậ ệ ả

v chân, nh t là kiên trìệ ấ ngâm chân trong n c m s giúp giướ ấ ẽ ữ
nhi t cho c th , kích thích các đ u mút th n kinh ph n x đ nệ ơ ể ầ ầ ả ạ ế
v đ i não, tăng tu nỏ ạ ầ hoàn máu, đi u ch nh ch c năng vàề ỉ ứ tr ngạ
thái sinh lý c a các t ch c trong c th .ủ ổ ứ ơ ể
Khi ngâm chân trong n c m, càng ngâm sâu càng t t, t o m tướ ấ ố ạ ộ
kích thích lành tính, làm h ng ph n các r th n kinh, giúp tăngư ấ ễ ầ
c ng trí nh , đem l i c m giác tho i mái, nh nhàng cho chânườ ớ ạ ả ả ẹ
và não, gi i tr m i m t, đ c bi t hi u qu v i nh ng ng i laoả ừ ỏ ệ ặ ệ ệ ả ớ ữ ườ
đ ng chân tay, v n đ ng c , x ng, kh p, nh ng ng i đi xaộ ậ ộ ơ ươ ớ ữ ườ
v .ề
Cách ngâm chân:
- Ngâm chân sau khi ăn m t gi , s d ng n c m 40 – 50 đ C.ộ ờ ử ụ ướ ấ ộ
Trong quá trình ngâm, th nh tho ng c nỉ ả ầ cho thêm n c nóng đướ ể
gi nhi t. Cho thêm m t ít mu i h t ho c n u dùng cây h ngữ ệ ộ ố ộ ặ ế ươ
li u nên l a ch n ph ng thu c phù h p v i tình tr ng b nh.ệ ự ọ ươ ố ợ ớ ạ ệ
- Ngâm cả hai bàn chân trong 10-15 phút. Sau đó dùng tay xoa
bóp nh nhàng hai chân (mu bàn chân tr c, lòng bàn chânẹ ướ
sau) có tác d ng làm giãn n m ch máu, giúp máu l u thông t t,ụ ở ạ ư ố
đ u mút th nầ ầ kinh đ c h ng ph n, tu n hoàn máu tăng nhanh,ượ ư ấ ầ
ch a đau đ u, m t ng ,…ữ ầ ấ ủ
- Dùng khăn khô lau s chạ hai bàn chân. Chú ý tránh gió.
- Nên ngâm vào bu i t i tr c khi đi ng , bàn chân không ph iổ ố ướ ủ ả
ho t đ ng nhi u, các h c đ c th l ng th giãn.ạ ộ ề ệ ơ ượ ả ỏ ư
- Không dùng li u pháp ngâm r a chân cho ng i b nh s n cệ ử ườ ệ ợ ướ
và b chó c n.ị ắ
Sau đây là m t s bài thu c ngâm chân n c nóng d a theo yộ ố ố ướ ự
h c c truy n dùng đ ch a m t s b nh liên quan đ n s ho tọ ổ ề ể ữ ộ ố ệ ế ự ạ
đ ng c a đôi bàn chân:ộ ủ