SƠ LƯỢC VỀ MĨ THUẬT CÁC DÂN
TỘC ÍT NGƯỜI Ở VIỆT NAM
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
- HS hiểu sơ lược về mĩ thuật của các dân tộc ít người ở Việt
Nam
- HS thấy được sự phong phú đa dạng của nền nghệ thuật dân
tộc Việt Nam.
- HS có thái độ trân trọng, yêu quý và có ý thức bảo vệ các di
sản nghệ thuật của dân tộc.
II. CHUẨN BỊ:
1. Đồ dùng dạy học:
* Giáo viên:
+ Một số hình ảnh, phiên bản về mẫu thêu, thổ cẩm của các
dân tộc ít người, nhà sàn, nhà rông, nhà mồ và tượng nhà mồ,
tháp Chăm và điêu khắc Chăm.
* Học sinh:
- SGK.
- Sưu tầm tranh ảnh, bài viết liên quan đến nội dung bài học.
2. Phương pháp dạy học.
- Phương pháp thuyết trình.
- Phương pháp vấn đáp.
- Phương pháp gợi mở.
- Phương pháp trực quan.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC.
1. Ổn định tổ chức lớp.
2. Kiểm tra bài cũ.
3. Bài mới.
Hoạt động 1:
Hướng dẫn học sinh tìm hiểu vài nét Học sinh thảo luận
khái quát về các dân tộc ít người ở Việt về các dân tộc ít
Nam. người ở VN.
- Trên đất nước Việt Nam có bao nhiêu - Gồm 54 dân tộc anh
dân tộc anh em sinh sống ? em.
- Lịch sử đã cho thấy điều gì về mối
quan hệ giữa các dân tộc Việt Nam - Các dân tộc Việt
trong quá trình dựng nước và giữ nước ? Nam luôn kề vai sát
cánh trong quá trình
đấu tranh với giặc
ngoại xâm, với thiên
- Em hãy kể tên một số dân tộc mà em nhiên khắc nghiệt để
biết ? bảo vệ và xây dựng
đất nước.
- Dân tộc Kinh,
Mường, Hmông,
Hoạt động 2: Thái, Tầy, Nùng, Ba
Hướng dẫn HS tìm hiểu một số đặc - na, Gia lai, Xơ
điểm của mĩ thuật các dân tộc ít người ở đăng, Chăm, Khơ
VN. me...
a. Tranh thờ và thổ cẩm:
? Em hãy nêu1 vài nét về miền núi phía
Bắc.
- Miền núi phía Bắc
nước ta trải dài theo
biên giới phía Bắc và
? Những dân tộc sinh sống ở miền núi Tây Bắc Bộ trong đó
phía Bắc. Có vùng Việt Bắc,
+ Về nghệ thuật: Tây Bắc là quê
? Tranh thờ là thể loại tranh gì. hương của CMVN.
- Thái, Hmông, Dao,
? Nội dung của các bức tranh như thế Mường, Tày, Nùng
nào. ...
+ Nhiều tranh thờ được vẽ độc bản do - Phản ánh ý thức hệ
thầy mo hoặc người khéo tay vẽ , là bản lâu đời của đồng bào
in rồi vẽ màu với bố cục thuận mắt, dân tộc.
khéo léo. - Thể hiện quan niệm
? Thổ cẩm là gì. dân gian, dung hoà
+ Sống giữa nơi rừng núi hùng vĩ với 4 giữa phật giáo và đạo
mùa cảnh sắc đổi thay sinh động. Họ giáo.
cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên
và thể hiện lại bằng đường nét cách điệu - Là nghệ thuật trang
trang trí trên trang phục. trí trên vải đặc sắc
? Hoa văn trang trí là những hình ảnh được thể hiện bằng
nào. bàn tay khéo léo ,
tinh xảo của người
+ Bố cục thổ cẩm thường cân xứng, các phụ nữ dân tộc.
hoạ tiết được nhắc lại và có nhiều loại - Là những hình ảnh
hình nét khác nhau. thiên nhiên quen
b. Nhà rông và tượng gỗ Tây Nguyên. thuộc như dãt núi,
* nhà rông, tượng gỗ nhà mồ là sản cây thông, chim
phẩm MT đặc sắc, độc đáo, của dân tộc muông, các con thú,
Tây Nguyên. hoa trái, đực thêu
Nhà rông : là ngôi nhà trung của buôn bằng chỉ màu trên
làng, có vị trí tương tự như đình làng nền vải đậm, vì thế
của người Kinh. màu sắc của thổ cẩm
+ Nhà rông làm bằng gỗ, mái lợp cỏ luôn tươi sáng rực rỡ
tranh hoặc lá cây nhưng to lớn và có nhưng không chói
kiến trúc khác biệt. gắt loè loẹt.
+ Hình dáng đẹp, được trang trí bằng
nhiều hoạ tiết cả bên trong lẫn bên
ngoài .
* Tượng gỗ Tây Nguyên ( Tượng nhà
mồ )
- Một số dân tộc ở Tây Nguyên như dân
tộc Gia lai, Bana, Ê-đê, ngoài việc làm - Nhà mồ có nhiều
nhà để ở còn có phong tục làm nhà rất tượng đặt ở xung
đẹp cho người chết, gọi là nhà mồ. quanh để làm vui
- Tượng nhà mồ được những người dân lòng những người đã
Tây Nguyên khéo tay mạnh khoẻ dùng khuất.
rìu đẽo gọt trực tiếp từ những khúc gỗ
theo các đề tài về người và vật với các - Do đó tượng nhà
hoạt động trong SH đời thường. mồ giàu tính ngẫu
hứng, tượng trưng
mang vẻ đẹp hồn
nhiên dân giã.
C. Tháp Chăm và điêu khắc Chăm(
Chàm hoặc Chăm - Pa ) - Tháp có cấu trúc
* Tháp Chăm: hình vuông, nhiều
-Tháp Chăm là 1 loại công trình kiến tầng , kĩ thuật XD
trúc độc đáo của dân tộc Chăm. pháp của người
- Hiện nay còn 1 số khu tháp Chăm Chăm-Pa cổ rất cao.
tuyệt đẹp ở Bình Định, Nha Trang, Phan
Rang, .. đặc biệt là khu thánh địa Mĩ
Sơn ở tỉnh Quảng Nam.
* Thánh địa Mĩ Sơn.
? Em biết gì về thánh địa Mĩ Sơn. - Là khu đền tháp cổ
của vương quốc
Chăm – Pa ( Từ thế
? Khu thánh địa MS gồm bao nhiêu di kỉ IV tới đầu TK
tích. XV)
đã phát hiện vào năm
1898.
- Toàn bộ khu di tích
nằm trong thung lũng
- Hiện nay thánh địa Mĩ Sơn chỉ còn 20 Mĩ Sơn . Đây là 1
ngôi tháp nhưng đang bị đổ nát, hư quần thể gồm 60 di
hỏng nặng nhưng vẫn là khu di tích tháp tích đền tháp lớn nhỏ
quảntọng nhất của văn hoá Chăm-Pa. , trong đó có ngôi
+ Thánh địa Mĩ Sơn được UNESCO tháp kì vĩ cao tới
công nhận là di sản văn hoá thế giới vào 24m.
năm 1999.
* Điêu khắc Chăm.
- Tượng tròn và phù điêu trang trí gắn
bó chặt chẽ với kiến trúc Chăm.
- Nghệ thuật tạc tượng của người Chăm
giàu chất liệu hiện thực và mang đậm - Điêu khắc Chăm
dấu ấn tôn giáo, vững vàng về tỉ lệ, cách còn được lưu giữ khá
tạo khối căng tròn, mịn màng đầy gợi nhiều tại “ Bảo tàng
cảm. nghệ thuật Chăm” ở
Hoạt động 3. Đà Nẵng.
Đánh giá kết quả học tập.
- Đánh giá về ý thức học tập của học
sinh và khen ngợi những HS có nhiều ý
kiến xây dựng bài.
? Nêu khái quát về nghệ thuật tranh thờ
và thổ cẩm của dân tộc ít người.
? Đặc điểm về nhà rông và tượng nhà
mồ ở Tây Nguyên.
? Em biết gì về thánh địa Mĩ Sơn.
Dặn dò:
- Sưu tầm các tranh ảnh, bài viết liên
quan đến bài học.
- Quan sát dáng người khi hoạt động.
