Giáo trình Kinh tế chính trị - Bài 5: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam

ƯƠ Ấ Ị CH Ậ NG TRÌNH CAO C P LÝ LU N CHÍNH TR  ­ HÀNH CHÍNH

ế Giáo trình môn:  Kinh t ị  chính tr

Bài 5

Ắ Ớ Ạ Ệ Ệ CÔNG NGHI P HÓA, HI N Đ I HÓA G N V I

Ứ Ở Ệ Ế Ể PHÁT TRI N KINH T  TRI TH C VI T NAM

ườ ạ Ng ư ả i biên so n:                PGS, TS An Nh  H i

ố ế ả S  ti ớ t gi ng trên l p:            10

ụ ủ M c tiêu c a bài:

ậ ủ ơ ở ữ ủ ế ị ứ  Trang b  nh ng c  s  lý lu n c a ch  nghĩa Mác­Lênin,

­ Ki n th c:

ủ ả ả ồ ộ ệ ư ưở t  t ể ng H  Chí Minh và quan đi m c a Đ ng C ng s n Vi t Nam v  s ề ự

ế ề ể ẩ ề ệ ề ệ ạ ộ ầ c n thi t, n i dung và đi u ki n, ti n đ  đ  đ y m nh công nghi p hóa,

ể ệ ạ ắ ớ ế ứ ở ệ hi n đ i hóa (CNH, HĐH) g n v i phát tri n kinh t tri th c Vi t Nam

ệ ệ ớ ủ ố ả ạ ạ ọ ộ   trong b i c nh m i c a cách m ng khoa h c – công ngh  hi n đ i và h i

ậ nh p kinh t ế ố ế  qu c t .

ỹ ơ ở ứ ế ệ ự ễ ủ    Trên c  s  các ki n th c trên và kinh nghi m th c ti n c a

­ K  năng:

ườ ọ ứ ể ể ệ ề ệ ấ ả b n thân, ng ậ   i h c có th  phát tri n vi c nghiên c u, đ  xu t vi c v n

ủ ươ ủ ủ ể ả ướ ề ụ d ng ch  tr ng, quan đi m c a Đ ng và chính sách c a Nhà n c v  CNH,

ể ắ ớ ế ứ ị ươ HĐH g n v i phát tri n kinh t ự ễ  tri th c vào th c ti n ngành, đ a ph ng mà

mình công tác.

ư ưở ứ ủ ậ ầ ẩ ạ ọ ng: Nh n th c đúng t m quan tr ng c a đ y m nh CNH,

­ T  t

ắ ớ ể ế ứ ở ệ ụ ệ HĐH g n v i phát tri n kinh t tri th c Vi t Nam trong các nhi m v  kinh

ờ ỳ ộ ủ ủ ư ộ ộ ế t ầ    xã h i c a th i k  quá đ  lên ch  nghĩa xã h i cũng nh  trong yêu c u

ể ề ướ ủ ộ phát tri n n n kinh t ế ị ườ  th  tr ị ng đ nh h ng xã h i ch  nghĩa ở ướ  n c ta đ ể

ủ ộ ạ ạ ị ổ ứ ự ễ ch  đ ng sáng t o trong ho ch đ nh chính sách và t ch c th c ti n.

1

ộ ế N i dung chi ti t:

Ạ Ệ Ệ Ệ Ề 1. QUAN NI M V  CÔNG NGHI P HÓA, HI N  Đ I  HÓA VÀ

Ứ Ế KINH T  TRI TH C

ệ ệ ề 1.1. Quan ni m v  công nghi p hóa

ệ ạ ố ượ ế ỷ ứ Vào cu i th  k  th  XVIII, cu c ộ Cách m ng công nghi p đ ễ   c di n

ớ ự ự ệ ế ấ ra ở ướ  n ợ   c Anh v i s  xu t hi n “chi c thoi bay” trong lĩnh v c se s i.

ươ ạ ướ ở N c ướ Anh tr  thành quê h ng c a ủ Cách m ng công nghi p ệ , là n ế   c ti n

ệ ầ ố ầ CNH đ u tiên. Manchester là thành ph  công nghi p đ u tiên trên th  gi ế ớ   i.

ể ừ ạ ướ ể ạ ộ ớ K  t đây, nhân lo i b ạ   c vào m t giai đo n phát tri n m i – giai đo n

CNH.

ầ ượ ướ ầ ỹ Sau Anh là l n l t các n ứ   ế ỷ c: Pháp vào đ u th  k  XIX, M  và Đ c

ế ỷ ữ ề ậ ướ vào gi a th  k  XIX, Nh t, Nga và nhi u n c ch âu Âu khác vào cu i thố ế

ế ỷ ầ ượ ở ầ ướ ế ỷ k  XIX đ u th  k  XX ti n hành CNH và đã l n l t tr  thành n c công

nghi p. ệ

ế ớ ầ ế ỷ ứ ữ ế ề Sau Chi n tranh th  gi i l n th  hai (gi a th  k  XX), nhi u n ướ   c

1 ti n hành quá trình này v i Chi n l

ế ớ ộ ế ượ ế ớ thu c Th  gi ứ i th  ba c CNH riêng

ộ ố ự ộ ố ự ủ c a mình. ủ M t s  d a theo mô hình CNH c a Liên xô (cũ), m t s  d a theo

ộ ố ướ ủ ế ỹ ự ệ ắ mô hình c a M . Đ n nay, m t s  n c đã th c hi n CNH rút ng n thành

ở ướ ướ công, đã tr  thành n c công nghi p. ệ Tuy nhiên, còn không ít n c trong đó

ệ ề ẫ ạ ế ệ có Vi t Nam v n trong tình tr ng n n kinh t nông nghi p, đang trong giai

ế ạ đo n ti n hành CNH.

ử ế ể ờ ị ở ướ ố Do th i đi m l ch s  ti n hành CNH các n c không gi ng nhau

ứ ữ ệ ề ệ ậ ạ   nên đã có nh ng quan ni m khác nhau v  CNH. Vi c nh n th c đúng ph m

ụ ể ủ ấ ướ ể ạ ộ trù  CNH  trong m t giai đo n phát tri n c  th  c a đ t n ấ ầ   c là r t c n

ứ

ế ớ

ầ

ở

c s  d ng l n đ u tiên năm

ứ

ừ

ở

ẩ . V  ề sau, nó tr  thành t ủ

ộ

ượ ử ụ ầ 1952 b i nhà nhân kh u h c  ạ ế Đ ng c p th  ba ấ ẳ ộ h  th ng xã h i ch  nghĩa ươ ng Tây, cũng không thu c  i ph ậ

ộ

trong Cách m ng Pháp ệ ố Phong   trào   không   liên   k tế   thành   l p   năm   1955   sau

ọ Pháp Alfred Sauvy đ t raặ   ữ ướ   ỉ c  ng  ch  các n l nhạ .  ế  trong Chi n tranh  ị   H i   ngh   Bandung

c   này   tham   gia   ừ ữ

ể ỉ

ướ

ấ ể

ứ

ể

ị

1 "Th  gi i th  ba" đ ưở ng đ n  khi liên t ế ớ ộ không thu c th  gi ướ ữ Nh ng   n (Indonesia). Ngày nay, t

ng  này đ  ch  các n

c đang phát tri n, b t k  hình th c chính tr  ra sao.

2

ế ậ ỉ ế ự thi ề t, nó không ch  có ý nghĩa v  lý lu n mà còn có tính thi t th c trong

ự ể ạ ị ho ch đ nh và th c thi chính sách phát tri n.

ự ế ị ữ ử ấ ướ Th c t l ch s  cho th y, nh ng n ầ c đi đ u v ư ề CNH nh  Anh, Pháp

ộ ố ướ ế ỷ ể ầ ờ ố và m t s  n c Tây Âu khác vào th i đi m cu i th  k  XVIII, đ u th  k ế ỷ

ệ ầ ấ ớ ứ ề ạ ớ ộ XIX, đi li n v i cu c cách m ng công nghi p l n th  nh t v i công ngh ệ

ủ ạ ơ ướ ệ ượ quá trình ch  đ o là máy h i n ề c. Trong đi u ki n đó, CNH đ ể c hi u là

ử ụ ủ ế ằ ộ ộ thay th  lao đ ng th  công b ng lao đ ng s  d ng máy móc, quá trình

ể ủ ế ệ ệ ế ề chuy n n n kinh t ế ừ  t ộ    nông nghi p là ch  y u lên công nghi p, bi n m t

ướ ệ ề ố ướ n c nông nghi p truy n th ng thành n ệ c công nghi p.

ủ ữ ể ệ ượ ắ ớ ộ ủ ầ Nh ng bi u hi n đ u tiên c a CNH đ ộ   c g n v i n i dung c a cu c

ứ ấ ệ ầ ệ ừ ể ạ ỗ cách m ng công nghi p l n th  nh t. Đó là: (i) Chuy n ch  làm vi c t gia

ưở ư ở ậ ớ đình vào các công x ng trên quy mô l n; (ii) T p trung dân c các khu

ế ệ ố ủ ự ỹ ị ỗ ứ ơ ắ   ậ đô th ; (iii) Thay th  h  th ng k  thu t th  công d a vào g , s c c  b p,

ộ ệ ố ậ ằ ậ ơ ứ ứ ộ ỹ ứ ướ s c n c, s c gió và s c kéo đ ng v t b ng m t h  th ng k  thu t c  khí

ơ ướ ự ồ ộ ệ ệ ồ ớ v i ngu n đ ng l c là máy h i n c và ngu n nguyên li u, nhiên li u và

ượ ự ộ ắ ạ ớ năng l ể ự   ng m i là s t và than đá, t o ra s  đ t phá trong phát tri n l c

ượ ấ ạ ả ướ ể ượ ậ ủ ệ ạ l ng s n xu t, t o b c phát tri n v t b c c a công nghi p; (iv) T o ra

ữ ệ ớ ờ ượ ữ ạ ướ nh ng công vi c kinh doanh m i nh  có đ c nh ng m ng l i giao thông,

ị ườ ủ ạ ạ ớ ậ ả v n t i và thông tin liên l c m i; (v) Tăng m nh quy mô c a th  tr ng và

ệ ử ụ ụ ụ ị vi c s  d ng tín d ng, ngân hàng và các d ch v  tài chính có liên quan; và

ữ ụ ể ệ ộ ớ ớ (vi) Áp d ng r ng rãi các phát minh m i. V i nh ng bi u hi n đó, CNH

ượ quá trình nâng cao t ỷ ọ  c a ủ công nghi pệ  trong toàn tr ng còn đ ể c hi u là

ủ ộ b  các ộ ngành kinh tế c a m t vùng hay m t n n ộ ề kinh tế, quá trình chuy nể

ế ự ủ ế ệ ề ế ự ề n n kinh t d a ch  y u vào nông nghi p lên n n kinh t ủ ế  d a ch  y u vào

ể ế ề ỉ ế công nghi p.ệ   Đây không ch  là quá trình chuy n bi n v  kinh t mà còn

ộ ể ạ ớ ả ề ể ế ộ ộ ớ chuy n bi n c  v  văn hóa và xã h i đ  đ t t ộ   i m t xã h i m i ­ xã h i

công nghi p.ệ

3

ế ỷ ệ ầ ử ứ ế ạ ố Đ n n a cu i th  k  XIX, cu c ộ cách m ng công nghi p l n th  hai

ượ ơ ấ ề ễ ớ ớ ộ đ ả ớ c di n ra v i quy mô và thành qu  l n h n r t nhi u so v i cu c cách

ệ ớ ượ ả ệ ầ ề ạ ứ ấ m ng công nghi p l n th  nh t. Nhi u công ngh  m i đ ấ c s n xu t ra và

ử ụ ể ườ ơ ệ ấ ả ộ ư đ a vào s  d ng. Đi n hình là con ng i đã s n xu t ra đ ng c  đi n vào

ấ ơ ố ộ ả năm 1872,  s n xu t ra ộ đ ng c  đ t trong (đ ng c ơ diesel) vào năm 1883,

ệ ề ạ ấ ẩ ổ ợ ả s n xu t ra kim lo i màu và các hóa ph m t ng h p. Trong đi u ki n đó,

ự ầ ơ ơ ổ ệ quan ni m v ề CNH có s  thay đ i. Nó không còn đ n thu n là c  khí hóa,

ượ ắ ớ ệ ọ ơ ớ đi n khí hóa, hóa h c hóa i hóa mà còn đ c g n v i quá trình và c  gi .

ế ớ ầ ế ỷ ữ ứ ế ả Sau chi n tranh th  gi ộ   i l n th  hai (kho ng gi a th  k  XX), cu c

ệ ầ ứ ạ ượ ế ớ ớ ự ễ cách m ng công nghi p l n th  ba đ c di n ra trên th  gi i v i s  phát

ượ ậ ủ ệ ộ ọ ể tri n v t b c và có tính đ t phá c a khoa h c và công ngh . Trong giai

ế ấ ữ ạ ạ ố đo n này, tuy nh ng qu c gia đã hoàn thành CNH đang ti n r t m nh vào

ế ệ ư ạ ạ ẫ ố ề n n kinh t ề    hi n đ i, nh ng còn không ít qu c gia v n trong tình tr ng n n

ế ạ ậ ậ ướ ư ướ kinh t ặ  l c h u, đang ho c th m chí có n c còn ch a b ạ   c vào giai đo n

ố ả ứ ệ ậ ạ ượ CNH. Trong b i c nh đó, vi c nh n th c ph m trù CNH còn đ ể c hi u đó

ự ộ ể ệ ả đ ng hóa s n xu t ấ ượ   ng là quá trình t ấ và phát tri n các công ngh  ch t l

cao…

ứ ủ ữ ệ ạ Ngoài nh ng quan ni m trên, trong kho tàng tri th c c a nhân lo i còn

ộ ố ụ ấ ị ữ ề ệ ự có nh ng quan ni m khác v  CNH d a trên m t s  m c tiêu nh t đ nh v ề

ủ ư ệ ộ ộ ươ ứ ổ ứ ả ấ trình đ  phát tri n ể c a t li u lao đ ng, ph ng th c t ch c s n xu t, thu

ơ ấ ậ ố ế ơ ấ ơ ấ ệ ộ nh p qu c dân, c  c u kinh t ứ   , c  c u công nghi p, c  c u lao đ ng, m c

ụ ả ể ệ ế ả ấ ấ   ạ ộ đ  phát tri n công nghi p ch  tác, lo i công c  s n xu t, các hàm s n xu t

ươ ứ ả ấ ơ ả c  b n, ph ng th c s n xu t...

ề ơ ả ư ữ ệ ề Tuy có nh ng quan ni m khác nhau v  CNH, nh ng v  c  b n các

ể ượ ệ ể ẫ ể ữ quan ni m trên v n có nh ng đi m chung và có th  đ c hi u theo hai

nghĩa:

4

ể ị ừ ế ­  Theo nghĩa h pẹ , CNH là quá trình chuy n d ch t kinh t nông

ệ ề ệ ề ế ấ ệ nghi p (hay ti n công nghi p) lên n n kinh t l y công nghi p làm ch ủ

ừ ỗ ỷ ọ ủ ế ệ ế ả ầ ộ ạ đ o, t ch  t tr ng lao đ ng nông nghi p chi m ch  y u gi m d n và

ườ ệ ế ỗ ộ ỷ ọ ơ nh ng ch  cho lao đ ng công nghi p chi m t ớ  tr ng l n h n.

ể ị ừ ế ­  Theo nghĩa r ngộ , CNH là quá trình chuy n d ch t kinh t nông

ề ệ ệ ế ệ ừ nghi p (hay ti n công nghi p) lên kinh t công nghi p, t ộ  xã h i nông

ệ ệ ừ ộ nghi p lên xã h i công nghi p, t ệ  văn minh nông nghi p lên văn minh công

ổ ề ỉ ơ ữ ế ế ầ nghi p.ệ  Nó không ch  đ n thu n là nh ng bi n đ i v  kinh t ồ    mà bao g m

ổ ề ộ ừ ạ ế ệ ả c  các bi n đ i v  văn hóa và xã h i t ộ    tr ng thái nông nghi p lên xã h i

ứ ệ ộ ơ công nghi p, t c là trình đ  văn minh cao h n.

ề ệ ệ ạ

1.2. Quan ni m v  hi n đ i hóa

ườ Theo cách hi uể  thông th ệ ng, hi n đ i ạ hóa (HĐH) là quá trình “làm

2, Đó là quá trình bi n đ i t

ờ ạ ấ ủ ổ ừ ế cho mang tính ch t c a th i đ i ngày nay” tính

ấ ố ủ ệ ề ch t truy n th ng cũ ộ lên trình đ  tiên ti n ờ ạ ế  c a th i đ i hi n nay.

ề ế ể ộ ị Theo ý nghĩa v  kinh t ­ xã h i, HĐH là quá trình chuy n d ch căn

ề ề ạ ộ ố ộ ả ừ b n t ệ  xã h i truy n th ng lên xã h i hi n đ i, quá trình làm cho n n kinh

ờ ạ ờ ố ộ ủ ấ ộ ế t và đ i s ng xã h i mang tính ch t và trình đ  c a th i đ i ngày nay.

ế ừ ổ ề ự ừ ấ ị ề HĐH v  kinh t v a có s  thay đ i v  tính ch t, v a có tính xác đ nh

ầ ủ ệ ạ ạ ượ ớ ị ề ờ v  th i gian. Giai đo n đ u c a hi n đ i hóa đ ờ   c xác đ nh trùng v i th i

ệ ầ ứ ạ ấ ộ ọ ỳ ễ k  di n ra cu c cách m ng công nghi p l n th  nh t (còn g i là th i k ờ ỳ

ủ ạ ộ ố CNH). Trong giai đo n này, CNH là n i dung c t lõi c a HĐH.

ộ ố ướ ướ Tuy m t s  n c đi tr c đã hoàn thành CNH ở và đã tr  thành n ướ   c

ư ệ ể ở ướ ẫ công nghi p phát tri n, nh ng quá trình HĐH các n ế ụ   c đó v n ti p t c

ễ ở ự ế ộ ơ ấ ở ỗ ể ộ di n ra trình đ  cao h n. Th c t cho th y, m i trình đ  phát tri n khác

ư ữ ặ nhau, HĐH mang nh ng đ c tr ng khác nhau.

ữ ọ

ệ

ừ ể

ế

ủ

ẵ

T  đi n ti ng Vi

t

2 Vi n Ngôn ng  h c (1995),

ệ , Hoàng Phê (ch  biên), NXB Đà N ng, tr 422.

5

ố ớ ướ ể ể ị ừ Đ i v i các n c phát tri n, HĐH là quá trình chuy n d ch t ộ    xã h i

ề ế ộ ự ệ ề ế ứ ự d a trên n n kinh t công nghi p lên xã h i d a trên n n kinh t tri th c.

ố ớ ướ ể ố Đ i v i các n c đang phát tri n, HĐH là quá trình ắ   tăng t c, rút ng n

ể ướ ể ơ ộ l trình phát tri n ổ ị ể đ  đu i k p các n c đi tr ướ và phát tri n h n. D c o ti nế

ớ ủ ế ớ ệ ự ạ ố ả hành CNH trong b i c nh m i c a th  gi i nên bên c nh vi c d a vào các

ồ ự ướ ướ ủ ể ngu n l c trong n c, các n ồ ự   c đang phát tri n còn tranh th  các ngu n l c

ầ ư ể ế ố ừ t bên ngoài thông qua thu hút đ u t ồ  đ  tìm ki m ngu n v n và công ngh ệ

ể ể ệ ắ ạ ớ ớ m i. Đây chính là ki u CNH rút ng n hi n đ i. Nó khác v i ki u CNH rút

ổ ể ừ ế ắ ở ướ ư ậ ng n c  đi n đã t ng ti n hành các n ả   c nh  Liên Xô (cũ) và Nh t B n

ế ỷ ế ỷ ầ ố ướ vào cu i th  k  XIX đ u th  k  XX tr c đây.

ứ ệ ắ ướ ế ạ CNH rút ng n hi n đ i là cách th c mà n c đi sau ti n hành CNH

ế ớ ữ ữ ố ộ khi trên th  gi ủ   i đã có nh ng qu c gia hoàn thành CNH, nh ng n i dung c a

ượ ể ổ ị ở ướ ướ CNH đã đ c tri n khai  n đ nh các n c đi tr ọ ướ   (g i là n c c công

ự ế ủ ế ệ ổ ộ ọ nghi p phát tri n) ể . Do s  bi n đ i nhanh chóng c a ti n b  khoa h c và

ấ ừ ễ ộ ọ ệ công ngh , nh t là t ạ  khi di n ra cu c cách m ng khoa h c và công ngh ệ

ệ ệ ủ ữ ệ ạ ướ hi n đ i, nên nh ng công ngh  hi n có c a các n ễ ị ạ ậ c này d  b  l c h u. Do

ị ườ ướ ế ả ỉ ạ c nh tranh trên th  tr ng, các n c này ph i “chi m lĩnh đ nh cao công

ủ ọ ệ ệ ọ ẵ ệ ể ướ ngh ”, nên h  s n sàng chuy n giao công ngh  hi n có c a h  cho n c đi

ể ướ ệ ớ ở ậ ế ệ ướ ấ sau đ  b c vào th  h  công ngh  m i. B i v y, n ề   c đi sau có r t nhi u

ươ ự ể ệ ấ ọ ế ph ng án l a ch n trong phát tri n công ngh  mà không nh t thi ả   t ph i

ợ ế ủ ướ ự ợ ự d a vào phát minh. Đây chính là “l i th  c a n c đi sau”. D a vào l i th ế

ướ ể ờ ể ớ ể ắ ở này, n ề   c đi sau có th  rút ng n đáng k  th i gian đ  s m tr  thành n n

ế ệ ạ ạ ướ ế ượ kinh t hi n đ i. T i các n c này, quá trình ti n hành CNH đ ế   ắ c g n k t

ớ v i quá trình HĐH.

ứ ủ ế ừ ọ ọ ữ ể K  th a có ch n l c và phát tri n nh ng tri th c c a văn minh nhân

ử ụ ể ủ ạ ề ệ ị ứ ệ ề lo i v  CNH và căn c  vào đi u ki n l ch s  c  th  c a Vi ộ   t Nam là m t

6

ướ ể ả ả ộ ệ n c đi sau đang trong quá trình phát tri n, Đ ng c ng s n Vi t Nam t ạ   i

ộ ươ ứ ả ầ ị H i ngh  Trung ng l n th  b y khóa VII (năm 1994), nêu ch  tr ủ ươ   ng

ơ ở ậ ậ ủ ộ ở ủ ự ế ỹ ấ ti n hành xây d ng c  s  v t ch t – k  thu t c a ch  nghĩa xã h i Vi ệ   t

ớ ằ ườ ạ Nam trong giai đo n m i b ng con đ ệ   ng CNH, HĐH và nêu quan ni m:

ạ ộ ể ệ ả ổ ả   “CNH, HĐH là quá trình chuy n đ i căn b n, toàn di n các ho t đ ng s n

ụ ấ ả ị ế ộ ừ ử ụ xu t kinh doanh, d ch v  và qu n lý kinh t ­ xã h i, t ộ    s  d ng lao đ ng

ổ ế ứ ử ụ ủ ộ ộ ớ th  công là chính sang s  d ng m t cách ph  bi n s c lao đ ng v i công

ươ ươ ự ự ế ệ ệ ngh , ph ệ ng ti n, ph ể   ạ ng pháp tiên ti n hi n đ i, d a trên s  phát tri n

ệ ạ ệ ế ấ ộ ọ ộ   ủ c a công nghi p và ti n b  khoa h c công ngh , t o ra năng su t lao đ ng

ộ xã h i cao ”3.

ơ ở ậ ự ệ ấ ỹ ậ   Theo quan ni m này, quá trình xây d ng c  s  v t ch t – k  thu t

ộ ở ủ ệ ả ế ợ ẽ ộ ủ c a ch  nghĩa xã h i Vi ặ t Nam ph i k t h p ch t ch  hai n i dung CNH

ỉ ơ ể ệ ầ ả   và HĐH. Nó  không ch  đ n thu n là phát tri n công nghi p mà còn ph i

ơ ấ ừ ự ự ể ệ ị ộ ề   th c hi n chuy n d ch c  c u trong t ng ngành, lĩnh v c và toàn b  n n

ế ố ướ ệ ạ ộ ỉ kinh t qu c dân theo h ng hi n đ i. Nó không ch  là m t quá trình phát

ầ ự ừ ơ ớ ể ự ộ ọ tri n tu n t c  gi t i hóa lên t ế ợ    đ ng hóa, tin h c hóa mà còn k t h p

ệ ệ ủ ữ ủ ề ạ ố ớ gi a th  công truy n th ng v i công ngh  hi n đ i, tranh th  đi nhanh vào

ạ ở ệ ế ị ữ ể ệ hi n đ i nh ng khâu có th  và mang tính quy t đ nh. Quan ni m trên

ự ượ ẹ ạ ộ ả không bó h p CNH trong ph m vi trình đ  các l c l ấ ơ   ng s n xu t đ n

ậ ơ ủ ể ầ ầ ộ ộ ỹ ể thu n, k  thu t đ n thu n đ  chuy n lao đ ng th  công thành lao đ ng c ơ

ư ể ướ ộ ự ế ợ ữ ớ khi nh  cách hi u tr ự   c đây, mà còn là m t s  k t h p v i nh ng thành t u

ấ ề ệ ủ ạ ớ ọ m i nh t v  khoa h c và công ngh  c a nhân lo i.

ề ế ệ 1.3. Quan ni m v  kinh t ứ  tri th c

ạ ả ề ị ử ề ể ố Bên c nh cách gi ạ   i thích truy n th ng v  l ch s  phát tri n nhân lo i

3

ậ ừ ế ươ ứ ả ữ ấ ầ ộ ti p c n t ph ng th c s n xu t xã h i, vào đ u nh ng năm 90 th  k ế ỷ

ả

ả

ệ

ị ầ

ệ

ấ

ộ

ươ

ứ ả Văn ki n H i ngh  l n th  b y Ban ch p hành Trung

ng khóa

t Nam (1994),

ộ   Đ ng C ng s n Vi ộ VII, Hà N i, tr 65.

7

ạ ị ử ề ọ ạ   XX nhi u nhà khoa h c còn phân chia giai đo n l ch s  văn minh nhân lo i

ể ủ ự ượ ứ ả ấ ộ căn c  vào trình đ  phát tri n c a l c l ng s n xu t. Theo cách này, nhân

ệ ề ả ạ ừ ấ ộ lo i đã tr i qua n n văn minh nông nghi p (t ệ  khi xu t hi n xã h i loài

ườ ế ế ỷ ủ ữ ề ng ệ   i đ n nh ng năm 70 c a th  k  XVIII) lên n n văn minh công nghi p

ừ ế ỷ ữ ế ạ (t nh ng năm 70 th  k  XVIII đ n nay) và đang trong giai đo n quá đ ộ

ộ ề ệ ề ể ọ ơ chuy n lên m t n n văn minh cao h n g i là n n văn minh trí tu . Trong

ề ế ế nông nghi p công đó, n n kinh t ế ượ   đ c  chuy n t ể ừ kinh t ệ   lên  kinh t

ể ộ ế kinh t nghi pệ  và đang quá đ  chuy n lên ứ .   tri th c

ế Kinh t ứ  tri th c là gì?

ế ỷ ứ ữ ề ầ ậ Vào đ u nh ng năm 90 th  k  XX, do nh n th c v  vai trò quan

ủ ả ử ụ ứ ầ ấ ọ ố tr ng hàng đ u c a s n xu t, phân ph i và s  d ng tri th c trong tăng

ưở ế ọ ổ ứ ự ễ ử ụ ậ tr ng kinh t , các nhà khoa h c và t ch c th c ti n đã s  d ng thu t ng ữ

ế ứ ậ ượ ừ ư ậ “kinh t ữ  tri th c”. Thu t ng  này nhanh chóng đ c th a nh n và đ a vào

ề ệ ộ ả ử ụ s  d ng r ng rãi. Tuy đã có nhi u quan ni m và gi i thích khác nhau v ề

4, song các nhà khoa h c đ u có s  th ng nh t trong nh n ậ

ữ ậ ự ố ề ấ ọ thu t ng  này

ấ ủ ề ả ứ ề ế ứ ề th c v  b n ch t c a n n kinh t ớ  tri th c khác v i hai n n kinh t ế ướ   c tr

ấ ủ ả ủ ề ế ả ế ệ nó. N u trong quá trình s n xu t c a c i c a n n kinh t ự    nông nghi p d a

ứ ơ ắ ủ ủ ế ườ ch  y u vào s c c  b p c a con ng i và tài nguyên thiên nhiên, còn trong

ế ự ợ ủ ư ệ ề n n kinh t công nghi p tuy đã có s  tr  giúp c a máy móc nh ng s c c ứ ơ

ủ ườ ẫ ữ ọ ế ắ b p c a con ng i và tài nguyên thiên nhiên v n gi tr ng y u, thì trong

ế ế ị ứ ứ ầ ề n n kinh t tri th c, tri th c đóng vai trò quy t đ nh hàng đ u đ i v i s ố ớ ự

4

ế ộ ủ ộ ố ể phát tri n kinh t ­ xã h i c a m t qu c gia.

ề

ế ớ

ứ

ể

ế ớ Báo cáo v  tình hình phát tri n th  gi

i: Tri th c cho phát tri n

i:

ể , NXB

ị

ộ

ế

ậ

ộ

tri th c – nh n th c và hành đ ng ế

ố ủ

ế

ễ

ấ

ạ

ứ ứ ; GS.TS. Nguy n K  Tu n (ch  biên):   tri th c ở ệ  Vi

ị ắ ớ

t Nam ệ

ể

ế

ạ

tri th c và b o v  môi

ờ ỳ

ườ

Xem: Ngân hàng Th  gi ố The Knowledge­based Economy, A Set of Facts and Figures,  Chính tr  Qu c gia, Hà N i, 1998; OECD,  ộ , NXB Th ng kê, Hà N i, 2000; Báo Nhân  ứ ề Paris 1999; N n kinh t ế ể ứ Phát tri n kinh t Dân ngày 11/7/2001: Kinh t  tri th c  ộ ố ẩ đ y nhanh quá trình CNH, HĐH  T p chí C ng  , NXB Chính tr  Qu c gia, Hà N i, 2004;  s nả , ngày 7/5/2012: Công nghi p hóa – hi n đ i hóa g n v i phát tri n kinh t ứ ệ tr

ng trong th i k  quá đ

ộ ả ệ ộ,  http://123.30.190.43:8080/tiengviet/tulieuvankien/tulieuvedang/ …

8

ự ế ộ ề ế ệ ề Trên th c t , không có m t n n kinh t nông nghi p hay n n kinh t ế

ứ ề ệ ầ ế ệ công nghi p thu n túy. T c là trong n n kinh t ứ    nông nghi p cũng đã ch a

ộ ố ế ố ủ ề ế ệ ề ế ự đ ng m t s  y u t c a n n kinh t công nghi p và trong n n kinh t công

ộ ố ế ố ủ ệ ẫ ế nghi p cũng v n còn m t s  y u t ề  c a n n kinh t ệ  nông nghi p. Trong

ế ứ ữ ệ ệ ượ ề n n kinh t ủ ế  nông nghi p, tri th c ch  y u là nh ng kinh nghi m đ c tích

ừ ự ế ấ ượ ả ả ệ lũy t ạ ộ  các ho t đ ng th c t ấ , năng su t, ch t l ấ   ng và hi u qu  s n xu t

ớ ề ế ứ ấ ế ề ệ ề đ u h t s c th p kém. So v i n n kinh t nông nghi p, trong n n kinh t ế

ứ ế ệ ọ ơ ị công nghi p, tri th c đã chi m v  trí ngày càng quan tr ng h n. Nó không

ệ ỉ ừ ự ế ữ ch  là kinh nghi m t ạ ộ  các ho t đ ng th c t , mà còn khám phá ra nh ng quy

ậ ậ ủ ự ộ ư ể ư ữ ộ lu t v n đ ng c a t nhiên, xã h i và t ế    duy đ  đ a ra nh ng sáng ch ,

ấ ượ ằ ấ ề ệ ả phát minh nh m tăng năng su t, ch t l ng và hi u qu . Trong n n kinh t ế

ồ ự ế ị ứ ứ ậ ấ ộ ọ tri th c, tri th c là b  ph n ngu n l c quan tr ng nh t, quy t đ nh nh t ấ c aủ

ể ủ ự ượ ệ ấ ả ạ ộ ả ự ượ l c l ng s n xu t hi n đ i, mà trình đ  phát tri n c a l c l ấ   ng s n xu t

ạ ế ị ự ể ộ l i đóng vai trò quy t đ nh s  phát tri n xã h i.

ề ế ủ ế ư ứ ặ N n kinh t ể  tri th c có các đ c đi m ch  y u nh  sau:

ầ ư ứ ồ ọ ớ ố phát ­ Tri th c là ngu n v n vô hình to l n, quan tr ng trong đ u t

ể ế ự ứ ủ ề tri n, n n kinh t d a ch  yêu vào tri th c.

ự ủ ự ể ạ ộ ­ Sáng t o là đ ng l c c a s  phát tri n.

ề ế ấ ầ ạ có tính ch t toàn c u hóa, trong đó m ng thông tin tr ở ­ N n kinh t

ấ ủ ế ấ ạ ầ ọ ộ thành k t c u h  t ng quan tr ng nh t c a xã h i.

ự ể ộ ướ ả ộ ố ự   ng gi m s  lao đ ng tr c ơ ấ ­ S  di chuy n c  c u lao đ ng theo h

ủ ả ử ụ ế ố ộ ị ể   ti p làm ra c a c i, tăng s  lao đ ng x  lý thông tin, làm d ch v , di chuy n

ẩ ả s n ph m và làm văn phòng.

ố ờ ụ ụ ọ ườ ể ng xuyên đ  không ạ ­ H c su t đ i, đào t o liên t c, giáo d c th

ệ ớ ủ ứ ừ ệ ể ạ ng ng phát tri n tri th c, sáng t o công ngh  m i, làm ch  công ngh  cao,

9

ớ ự ể ệ ộ ỹ ầ   hoàn thi n các k  năng, thích nghi nhanh v i s  phát tri n là m t yêu c u

ộ ọ ậ ề ả ủ ặ ế ứ nghiêm ng t; xã h i h c t p là n n t ng c a kinh t tri th c.

ứ ế ế . ­ Tri th c hóa các quy t sách kinh t

ế ủ ể ệ ớ công nghi p, ch  th  là công nhân v i các ớ ề ­ Khác v i n n kinh t

ụ ơ ấ ộ ế công c  c  khí, cho năng su t lao đ ng cao; còn n n ề kinh t tri th c ứ , chủ

ứ ớ ụ ứ ứ ể ạ ả th  là công nhân trí th c v i công c  là t o ra tri th c, qu ng bá tri th c và

ứ ử ụ s  d ng tri th c.

ề ế ộ ề ứ ế ế ư ậ Nh  v y, n n kinh t tri th c là m t n n kinh t ố ề  ti p n i n n kinh t ế

ể ở ệ ề ộ ế công nghi p, phát tri n ơ  trình đ  cao h n n n kinh t ề   ệ  công nghi p, là n n

ế ạ ướ ế ứ ể ể kinh t ộ ề    tri th c là m t n n kinh t mà nhân lo i đang h ng t ớ Có th  hi u i.

ế ử ụ ổ ậ ứ ữ kinh t trong đó ự ả s  s n sinh ra, ph  c p và s  d ng tri th c gi ế    vai trò quy t

ố ớ ự ể ế ạ ủ ả ấ ượ ị đ nh đ i v i s  phát tri n kinh t , t o ra c a c i, nâng cao ch t l ộ   ng cu c

s ngố .

Ố Ả Ả Ẩ Ự Ầ Ớ Ạ Ế

2. B I C NH M I VÀ S  C N THI T PH I Đ Y M NH CÔNG

Ắ Ớ Ạ Ệ Ế Ể Ệ NGHI P HÓA, HI N Đ I HÓA G N V I PHÁT TRI N KINH T  TRI

Ứ Ở Ệ TH C VI T NAM

ớ ủ ố ả ệ ệ ạ ở

2.1. B i c nh m i c a công nghi p hóa, hi n đ i hóa

Vi ệ   t

Nam

ệ ớ ủ ố ả ế Vi t Nam ti n hành CNH, HĐH trong b i c nh m i c a tình hình

ướ kinh t ế ế ớ  th  gi i và trong n c.

ố ả 2.1.1. B i c nh kinh t ế ế ớ  th  gi i

ế ỷ ướ ề ế ế ớ ượ B c vào th  k  XXI, n n kinh t th  gi i đ ể c phát tri n theo hai

ướ ể ủ ự ế ứ ầ xu h ng bao trùm là s  phát tri n c a kinh t tri th c và toàn c u hóa kinh

. ế t

ể ủ ự ế

2.1.1.1. S  phát tri n c a kinh t

ứ  tri th c

10

ế ứ ướ ộ ấ ự ể Phát tri n kinh t tri th c là xu h ủ   ng d a trên trình đ  r t cao c a

ấ ơ ả ẳ ớ ế ự ượ l c l ng s n xu t h n h n so v i kinh t ệ  công nghi p. Theo xu h ướ   ng

ệ ả ề ế ắ ổ ề này, n n kinh t ế ế ớ đang bi n đ i sâu s c và toàn di n c  v  trình đ th  gi i ộ

ơ ấ ả ứ ệ ấ ả ẩ ọ công ngh , ngành s n xu t và c  c u s n ph m. Tri th c khoa h c và công

ệ ỹ ủ ườ ế ố ế ị ngh , k  năng c a con ng ữ i là nh ng y u t ấ ủ ả    quy t đ nh nh t c a s n

ự ượ ấ ữ ấ ả ầ ọ ở xu t và tr  thành l c l ng s n xu t quan tr ng hàng đ u. Nh ng y u t ế ố

ự ế ủ ờ ố ế ở ổ ọ đó tr  thành nguyên nhân tr c ti p c a m i bi n đ i trong đ i s ng kinh t ế

ớ ớ ệ ạ ữ ữ ả ấ ộ ­ xã h i thông qua vi c t o ra nh ng ngành s n xu t m i v i nh ng công

ệ ớ ươ ệ ả ấ ậ ồ ớ ngh   m i,   ph ữ ng   pháp   s n   xu t   m i,   nh ng   v t   li u   và   ngu n   năng

ượ ớ ớ ế ượ ộ ữ ụ ữ ư ớ l ng m i v i nh ng  u th  v ệ   t tr i so v i nh ng công c , nguyên li u,

ượ ươ ề ề ế năng l ng và ph ố ng pháp truy n th ng do n n kinh t ệ ạ    công nghi p t o

ra.

ớ ướ ủ ườ ự ượ V i xu h ng này, tuy vai trò c a con ng i trong l c l ả   ng s n

ọ ẫ ấ ả ấ ạ ổ ủ ể ủ xu t không thay đ i,  h  v n là ch  th  c a quá trình s n xu t, sáng t o và

ớ ủ ư ụ ữ ự ệ ọ ấ   áp d ng nh ng thành t u m i c a khoa h c và công ngh , nh ng tính ch t

ố ớ ọ ạ ộ ự ầ ặ ả ổ ớ   ho t đ ng và yêu c u đ t ra đ i v i h  đã có s  thay đ i căn b n so v i

ườ ề ộ ế ề ệ ế ng i lao đ ng trong n n kinh t nông nghi p và n n kinh t ệ    công nghi p.

ế ệ ườ ủ ộ ộ ườ ề Trong n n kinh t công nghi p, c ng đ  lao đ ng c a con ng i đã đ ượ   c

ờ ự ợ ể ẹ ả ủ ế ị gi m nh  đáng k  nh  s  tr giúp c a máy móc, thi ệ   t b  ngày càng hi n

ể ử ụ ệ ả ườ ự ể ộ ạ đ i, đ  s  d ng chúng có hi u qu , ng ả i lao đ ng ph i có s  hi u bi ế   t

ủ ụ ề ả ấ ề v  tính năng, tác d ng c a máy móc đó và v  quá trình s n xu t nói chung.

ế ườ ườ ộ ề Trong n n kinh t ứ  tri th c, ng ộ i lao đ ng là ng ọ ừ   i lao đ ng trí óc, h  v a

ủ ọ ấ ả ừ ả ữ ứ ẩ nghiên c u v a s n xu t, s n ph m c a h  là nh ng phát minh đ ượ ứ   c  ng

ứ ệ ấ ả ầ ọ ụ d ng ngay vào s n xu t. Tri th c khoa h c và công ngh  là yêu c u hàng

ườ ộ ố ớ ầ đ u đ i v i ng i lao đ ng.

11

ự ế ướ ể ế ượ Trên th c t , xu h ng phát tri n kinh t ứ  tri th c đã đ ở ộ   c kh i đ ng

ấ ừ ố ế ỷ ữ ụ cách đây hàng ch c năm, nh t là t cu i nh ng năm 70 th  k  XX khi trên

ớ ắ ầ ệ ệ ễ ạ ộ ọ th  ế gi ạ   i b t đ u di n ra cu c cách m ng khoa h c và công ngh  hi n đ i.

ướ ữ ế ạ ớ Theo xu h ng này, đ n nay bên c nh nh ng ọ   phát minh m i trong khoa h c

ụ ả ệ ấ ạ ơ ả c  b n, con ng ấ   ườ đã đi r t xa trong vi c sáng t o ra các công c  s n xu t i

ệ ử ớ ự ộ ự ộ m i (máy tính đi n t , máy t ệ ố  đ ng, h  th ng máy t ữ    đ ng, robot..), nh ng

ượ ớ ử ệ ạ ặ ờ ủ ề năng l ng m i (nguyên t , nhi ậ ệ   t h ch, m t tr i, th y tri u, gió…), v t li u

ậ ệ ổ ợ ớ ư ề ấ ố m i (pô­ly­me, v t li u t h p composite, g m cao c p nh  siêu b n, siêu

ữ ệ ẫ ọ ộ ườ ứ c ng, siêu d n…), công ngh  sinh h c (có nh ng đ t phá phi th ng trong

ề ế ầ ả ệ công ngh  di truy n t bào, vi sinh, enzim… góp ph n gi ế ạ i quy t n n đói,

ệ ệ ạ ượ ạ ộ ch a  ữ b nh),   nông   nghi p   (t o   đ c   cu c   cách   m ng   xanh   trong   nông

ệ ệ ệ ạ ơ ố ớ nghi p: c  khí hóa, đi n khí hóa .. lai t o gi ng m i, không sâu b nh, nh ờ

ườ ụ ượ ậ ả ạ đó con ng ắ i đã kh c ph c đ c n n đói), giao thông v n t i và thông tin

ủ ạ ẫ ỏ ố ợ liên l c (máy bay siêu âm, tàu h a siêu t c, cáp s i th y tinh quang d n,…

ụ ự ế ệ ệ ề ạ ộ truy n hình tr c ti p, đi n tho i di đ ng, công ngh  chinh ph c vũ tr  (v ụ ệ

ụ ể ệ ạ ặ tinh nhân t o, thám hi m m t trăng, du hành vũ tr …), công ngh  thông tin

ổ ạ ể ầ ạ ầ   phát tri n và bùng n  m nh trên toàn c u, m ng thông tin máy tính toàn c u

ứ ụ ọ ế ộ (Internet)  ng d ng sâu r ng trong m i ngành kinh t và xã h i. ộ ộ  Cu c cách

ệ ệ ạ ạ ọ ể ộ m ng khoa h c và công ngh  hi n đ i chính là b ề   cướ  quá đ  chuy n n n

ế ề ệ ế ứ kinh t công nghi p lên n n kinh t tri th c.

ướ ể ế ứ ượ ễ Xu h ng phát tri n kinh t tri th c đã và đang đ c di n ra ngày

ẽ ở ướ ứ ấ ệ ể ẫ ạ càng m nh m các n ố ớ   c công nghi p phát tri n. Do s c h p d n đ i v i

ể ế ướ ố ự s  phát tri n kinh t ộ ủ  ­ xã h i c a xu h ng này mà nó đã và đang cu n hút

ề ướ ộ ố ướ ể ngày càng nhi u n c đang phát tri n. Đã có m t s  n ể   c đang phát tri n

5.

5

ể ờ ướ thành công nh  phát tri n theo xu h ng này

ụ

ườ

ậ

ầ

ố

ố

ữ

ầ

ầ

ố

ứ ơ ườ ủ i c a Hàn Qu c cao h n thu nh p theo đ u ng

ộ ử ủ ự

ự

ố

ế ớ

ứ

ề

ể

ư i. Nh ng vào   ườ   i   i cho r ng m t n a c a s  khác nhau đó là do Hàn Qu c có s  thành công   i: Tri

Báo cáo v  tình hình phát tri n th  gi

ộ

Ví d : Cách đây 40 năm, Gana và Hàn Qu c có cùng m c thu nh p qu c dân theo đ u ng ậ ậ ầ đ u nh ng năm 1990, thu nh p bình quân theo đ u ng ộ ố ườ ầ ủ c a Gana 6 l n. M t s  ng ớ ơ ậ l n h n trong vi c thu nh p và s  d ng tri th c (Ngu n: WB,  ứ th c cho phát tri n

ằ ệ ồ ử ụ ể , NXB CTQG, Hà N i, 1998, tr. 37).

12

ướ ầ ế

2.1.1.2. Xu h

ng toàn c u hóa kinh t

ầ ế ướ ̣ Toàn c u hóa kinh t ộ  là m t xu h ng trong đó s ự gia tăng manh mẽ

́ ́ ̣ cac môi quan hê kinh t ế ượ  v t ra biên gi ́ ́ ơ i quôc gia, v ̀ ́ ươ ơ n t i quy mô toan

́ ́ ́ ̀ ̀ ̀ ́ ́ ́ ́ ̀ ự ̣ ̣ câu, tao nên s  găn kêt cac nên kinh tê thanh môt nên kinh tê thê gi ́ ơ i thông

́ ướ ệ ế ẩ ạ ộ nhât. Theo xu h ng này, nhân lo i đang đ y nhanh vi c đi đ n m t th ị

ườ ế ớ ộ ệ ố ụ ấ ầ ố tr ng th  gi i th ng nh t, m t h  th ng tài chính tín d ng toàn c u, phát

ở ộ ố ế ể ộ ở ộ ề tri n và m  r ng phân công lao đ ng qu c t theo chi u sâu, m  r ng giao

ế ệ ữ ọ ướ ả ế ấ ư l u kinh t và khoa h c, công ngh  gi a các n c, gi i quy t các v n đ ề

ế ầ ộ ớ ướ ươ ạ kinh t ­ xã h i có tính toàn c u. V i xu h ng này, th ng m i qu c t ố ế

ể ấ ầ ư ướ ưở ị ườ ạ phát tri n r t nhanh, đ u t n c ngoài tăng tr ng m nh, th  tr ng tài

ố ế ượ ở ộ ố chính qu c t đ c m  r ng và các công ty xuyên qu c gia có vai trò ngày

càng l nớ 6.

ổ ứ ệ ươ ế ớ ộ ạ Hi n nay, bên c nh T  ch c th ạ ng m i th  gi i (WTO) là m t hình

ứ ế ớ ế ớ ấ ổ ứ ầ th c toàn c u hóa kinh t l n nh t, trên th  gi i còn có các t ch c khác

ề ổ ứ ế ự ầ mang tính toàn c u hóa và nhi u t ch c kinh t ư  khu v c nh  NAFTA, EU,

ổ ứ ư ể ệ ASEAN, AFEC, MERCOSUR… và các t ộ    ch c ti u vùng nh  Hi p h i

ươ ự ưở th ng mai t do châu Âu, Tam giác tăng tr ng Singapore – Malaixia –

ế Inđônêxia, Hành lang kinh t Đông – Tây…

ướ ẩ ự ầ Xu h ng toàn c u hóa đã và đang thúc đ y s  phát tri n l c l ể ự ượ   ng

ầ ư ấ ệ ể ệ ọ ẩ ả s n xu t, đ y nhanh đ u t và khai thác tri t đ  khoa h c, công ngh , tăng

ủ ợ ướ ướ ệ ườ c ng h p tác c a các n c theo h ng ngày càng toàn di n và nâng cao

ưở ế ỉ ạ ạ ộ ố t c đ  tăng tr ng kinh t trên ph m vi toàn c u. ầ Nó không ch  t o ra c ơ

ể ớ ế ủ ướ ặ ướ ộ h i m i cho phát tri n kinh t c a các n c mà còn đ t các n ấ c, nh t là

ướ ể ướ ứ ạ ữ ắ các n c đang phát tri n tr c nh ng thách th c c nh tranh gay g t. Trong

6

ướ ả ợ ự ể ị ế ợ ế ể xu h ng này, có s  chuy n d ch căn b n l i th  l i th  phát tri n: t ừ ấ    đ t

ưở

ủ

ấ

ầ ớ ố ộ

ế ố ộ

ưở

ả

ầ

ố ộ ụ  cao g p kho ng 1,5­1,6 l n so v i t c đ  tăng tr

ng trung bình hàng năm c a th ng GDP toàn c u. N u t c đ  tăng tr

ố ế ị

ể

ạ

ả

năm 1980 l

i t

ầ ố ộ i đây kho ng 5,5­5,6% thì t c đ  chu chuy n v n qu c t ế

ế ớ ừ ế

ố ố

ậ

ạ

ỹ

ỉ

ị

ươ   ng ưở   ng ố ế  ủ ừ    năm 1979 đ n năm 2006, kim ng ch m u d ch hai chi u M  ­ Trung Qu c tăng 144

Theo thông tin thì trong vòng ba ch c năm g n đây, t c đ  tăng tr ạ m i qu c t ậ m u d ch hàng năm c a th  gi ạ đ t 20%. Ch  riêng t l n.   ầ

13

ợ ế ề ế ệ ố đai, tài nguyên (l i th  trong n n kinh t nông nghi p) và v n tài chính (l ợ   i

ế ị ủ ế ề ế ệ ủ ệ ể th  quy t đ nh c a n n kinh t công nghi p) chuy n sang trí tu  c a con

ế ủ ề ế ệ ả ấ ủ ứ ỗ ố ng ườ ợ i (l i th  c a n n kinh t tri th c). Vi c s n xu t c a m i qu c gia

ể ạ ướ ậ ở ẽ s  ngày càng chuy n m nh theo h ấ   ộ ộ ng tr  thành m t b  ph n trong c u

ạ ầ trúc m ng toàn c u.

ố ả ủ ữ ệ ấ B i c nh c a kinh t ế ế ớ  th  gi i đã và đang làm xu t hi n nh ng c ơ

ờ ơ ớ ọ ủ ự ể ả ớ ướ ộ h i m i và th i c  m i cho s  phát tri n nh y v t c a n ế   c đi sau, ti n

ư ệ ộ hành CNH mu n nh  Vi t Nam.

ố ả 2.1.2. B i c nh kinh t ế ong n tr cướ

ượ ệ ừ ầ ự ữ Quá trình CNH ở ướ  n c ta đ c th c hi n t ủ    đ u nh ng năm 60 c a

ế ỷ ườ ố ấ ướ ữ ơ th  k  XX. H n 50 năm qua, đ ng l i CNH đ t n ề   c đã có nh ng đi u

ể ủ ư ơ ả ự ỉ ệ ụ ể ề ch nh khá c  b n theo s  phát tri n c a t duy và đi u ki n c  th .

ờ ỳ ừ ờ ỳ ế ượ ự Th i k  t năm 1960 đ n năm 1985 là th i k  CNH đ ệ   c th c hi n

ụ ề ằ ế ế ạ ậ ụ nh m ph c v  cho n n kinh t k  ho ch hóa t p trung. Quá trình CNH

ượ ả ở ự ệ ế ầ ủ ế ữ ề ắ đ c th c hi n có k t qu ạ    mi n B c vào nh ng năm đ u c a k  ho ch

ứ ấ ấ ướ ượ ầ ấ ố 5 năm l n th  nh t (1960­1965). Sau khi đ t n c đ c th ng nh t, đ ườ   ng

ượ ả ướ ự ệ ạ ớ ố l i, chính sách CNH đó đ c th c hi n trên ph m vi c  n ữ   c v i nh ng

ấ ị ệ ề ổ ơ ỉ đi u ch nh và b  sung nh t đ nh. Song, do vi c duy trì khá lâu c  ch  k ế ế

ố ả ậ ạ ế ướ ho ch hóa t p trung trong khi b i c nh kinh t trong n c và trên th  gi ế ớ   i

ướ ủ ả ế ổ đã thay đ i, nên n c ta đã lâm vào kh ng ho ng kinh t ộ  ­ xã h i trong

ữ nh ng năm 80.

ờ ỳ ự ừ ế ệ ệ ổ ớ ồ   T  năm 1986 đ n nay là th i k  th c hi n đ i m i toàn di n và đ ng

ể ườ ố ổ ỉ ạ ứ ự ộ ả ề ư b  c  v  t duy, quan  đi m  đ ng  l i  và t ệ    ch c ch   đ o th c hi n.

ố ữ ề ổ ọ ỉ ườ Đ ng l i CNH đã có nh ng đi u ch nh và b  sung quan tr ng. Năm 1994,

ạ ị ạ ữ ủ ể ệ ả ộ ố ỳ t ề   i H i ngh  đ i bi u toàn qu c gi a nhi m k  khóa VII c a Đ ng đã đ  ra

ườ ộ ướ ạ ộ ạ ể đ ng l ố ẩ ớ i đ y t i m t b c CNH, HĐH. Năm 1996, Đ i h i đ i bi u toàn

ố ầ ứ ủ ề ả ườ ố ẩ ạ qu c l n th  VIII c a Đ ng đ  ra đ ng l ấ   i đ y m nh CNH, HĐH đ t

14

ướ ạ ộ ạ ố ầ ủ ứ ừ ể ả n c. T  sau  Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  IX c a Đ ng (năm 2001)

ườ ố ẩ ạ ượ ể ắ ớ ế đ n nay, đ ng l i đ y m nh CNH, HĐH đ c g n v i phát tri n kinh t ế

tri th c.ứ

ở ệ ạ ượ ờ Quá trình CNH, HĐH Vi t Nam th i gian qua đã đ t đ ữ   c nh ng

ự ấ ổ ậ ộ ố ệ ủ ọ ộ thành t u r t quan tr ng. N i b t là trình đ  công ngh  c a m t s  lĩnh

ộ ủ ủ ị ướ ự ượ v c đ c nâng cao theo k p trình đ  c a c a các n ự   c trong cùng khu v c.

ể ộ ố ệ ấ ượ Đã   phát   tri n   m t   s ngành   công   nghi p   ch t   l ng   cao

ệ ộ (công nghệ thông tin và  truy nề  thông, đi nệ  t ..)ử . Trình đ  công ngh  trong

ộ ượ ậ ư ể ữ ế ệ các ngành công nghi p đã có nh ng ti n b  v t b c, đi n hình nh  trong

ế ạ ủ ượ ệ ơ c  khí ch  t o máy, đã làm ch  đ c các công ngh  CAD, CAM, CNC

ế ế ế ạ ụ ư ạ trong thi t k  ch  t o các lo i máy công c  nh  máy phay CNC, máy

ụ ứ ệ ướ ướ ầ ẩ ấ ti n… đa ch c năng tiêu th  trong n c và b c đ u xu t kh u; ngành

ạ ậ ế ớ ừ ắ ả ớ đóng tàu sau 15 năm đã rút ng n kho ng cách l c h u so v i th  gi i t 70

ệ ượ ế ớ ề ứ – 80 năm còn 20 – 30 năm, hi n đ ế c đánh giá x p th  5 th  gi i v  năng

ệ ế ớ ự l c đóng m i. C  n ả ướ đã có 286 khu công nghi p, khu ch  xu t đ ấ ượ   c c

ậ ỏ ộ ọ ể   thành l p đóng vai trò quan tr ng và có tác đ ng lan t a trong phát tri n

ệ ủ ề ị ươ ệ công nghi p c a các vùng, mi n, đ a ph ờ ư   ng. Trong nông nghi p, nh  đ a

ớ ủ ự ụ ữ ệ ọ ấ   vào áp d ng nh ng thành t u m i c a khoa h c và công ngh , năng su t

ấ ậ ộ ồ lao đ ng, năng su t cây tr ng, v t nuôi đã tăng lên. Đã hình thành các vùng

ủ ả ừ ạ ạ ệ   chuyên canh lúa g o, cà phê, cao su, h t tiêu, th y s n, r ng nguyên li u.

ừ ộ ướ ệ ấ ươ ậ ả ẩ ự T  m t n c ph i nh p kh u hàng tri u t n l ế ng th c, đ n nay Vi ệ   t

ộ ố ế ớ ứ ả ấ ẩ ầ Nam đã có m t s  hàng nông s n xu t kh u đ ng hàng đ u th  gi ấ   i (xu t

ế ớ ứ ề ạ ẩ ấ ứ ế ấ ạ ẩ ế kh u h t đi u x p th  nh t th  gi i; xu t kh u g o, cà phê x p th  hai;

ứ ườ ủ ả ứ ế ế ị ạ h t tiêu, chè x p th  năm; th y s n x p th  m i). Ngành d ch v  đ ụ ượ   c

ị ườ ề ề ể ạ phát tri n đa d ng, tăng khá nhanh v  quy mô, ngành ngh  và th  tr ớ   ng v i

15

ẽ ủ ệ ề ạ ầ ộ ự s  tham gia m nh m  c a các doanh nghi p thu c nhi u thành ph n kinh

. ế t

ừ ự ế ể ướ ờ Nh  đó, t ệ  khi chuy n sang th c hi n CNH, HĐH đ n nay, n c ta

ạ ố ộ ưở ế ạ ơ ướ đã đ t t c đ  tăng tr ng kinh t cao h n các giai đo n tr c đó và đ ượ   c

ữ ề ế ố ộ ưở ế x p vào nhóm nh ng n n kinh t có t c đ  tăng tr ng bình quân hàng năm

ế ớ ầ ỉ ườ ấ cao nh t th  gi i. Theo ch  tiêu GDP bình quân đ u ng i, năm 2009 Vi ệ   t

ượ ưỡ ể ướ Nam đã v t qua ng ng nghèo đ  tham gia vào nhóm các n ậ   c thu nh p

ự ả ượ ế ớ ừ trung bình; thành t u xóa đói, gi m nghèo đ c th  gi ấ   ậ i th a nh n là  n

7.

t ng…ượ

ướ ế ầ ấ ở Tuy nhiên, tr ấ c yêu c u ph n đ u đ n năm 2020 tr thành n ướ   c

ướ ệ ắ ạ ớ ệ công nghi p theo h ể   ng hi n đ i, quá trình CNH, HĐH g n v i phát tri n

ế ặ ớ ẫ ố kinh t tri th c ứ ở ướ  n c ta v n đang đ i m t v i không ít khó khăn, thách

ấ ượ ứ ộ ưở ế ấ ư ố th c. Đó là, t c đ  và ch t l ng tăng tr ng kinh t ề    th p và ch a b n

ưở ế ẫ ủ ế ự ữ v ng. Tăng tr ng kinh t v n d a ch  y u vào tài nguyên thiên nhiên và

ề ộ ỹ ư ự ứ ề ử ụ s  d ng nhi u lao đ ng, ít k  năng, ọ   ch a d a nhi u vào tri th c, khoa h c

ỉ ố ế ạ ượ ứ ư ấ ấ và công ngh .ệ  Ch  s  kinh t tri th c còn r t th p, ch a đ t đ ể   c đi m

ươ ứ ủ ệ trung bình. Theo ph ng pháp đánh giá do Vi n nghiên c u c a Ngân hàng

ế ớ ỉ ố ư ế ệ Th  gi i (WB) đ a ra, thì Ch  s  kinh t ứ ủ  tri th c c a Vi t Nam năm 2008 là

ứ ế ố ố ượ ỉ ố 3,02, x p th  102 trong s  133 qu c gia đ ủ   c phân tích. Ch  s  này c a

ệ ư ủ ề ậ ấ ấ ơ ơ Vi t Nam tuy cao h n c a nhóm thu nh p th p nh ng th p h n nhi u so

ỉ ố ủ ớ ướ ậ ấ ớ v i ch  s  c a nhóm n c thu nh p trung bình th p (4,1). So v i các n ướ   c

ỉ ố ế ứ ủ ướ ư ằ ự trong cùng khu v c, ch  s  kinh t tri th c c a n c ta ch a b ng 1/2 ch  s ỉ ố

ề ế ệ ớ ồ ạ ượ ủ đ t đ c c a nhóm n n kinh t ố    công nghi p m i (NIEs g m Hàn Qu c,

ề ấ ồ ơ ớ Singapore, Đài Loan, H ng Kông), th p h n khá nhi u so v i Malaysia,

ố ủ ấ ộ ệ Thái Lan, Trung Qu c và Philippines. Năng su t lao đ ng c a Vi t Nam tuy

7 http://www.tapchicongsan.org.vn/Home/PrintStory.aspx?distribution=20282&print=true, 22/2/2013.

ề ướ ấ ạ ộ đã có chi u h ng tăng (t c ố đ  tăng năng su t bình quân giai đo n 2001 ­

16

ạ ư ấ ơ ả 2010 đ t kho ng 4,8%/năm ), nh ng v n ẫ  còn th pấ  h n so v i ớ năng su t lao

ủ ả ầ ố ả ộ đ ng c a Trung Qu c kho ng 2,6 l n và Thái Lan 4,3 l n ầ 8. Kh  năng c nh ạ

ủ ề ủ ả ủ ệ ẩ ế tranh c a s n ph m, c a doanh nghi p và c a n n kinh t ấ  còn th p do chi

ấ ủ ề ả ả ẩ ở ứ ề phí s n xu t c a nhi u s n ph m còn ơ ấ  m c cao. C  c u n n kinh t ế

ư ữ ế ệ ể ậ ấ ạ ị ắ chuy n d ch ch m và thi u v ng ch c; tính hi n đ i còn th p, ch a đáp

ứ ượ ụ ỗ ợ ể ả ấ ừ ệ ố ầ ị ng đ ế   c yêu c u. H  th ng d ch v  h  tr  phát tri n s n xu t v a thi u,

ả ự ơ ấ ệ ể ộ ị ặ   ừ ế v a y u và kém hi u qu . S  chuy n d ch c  c u lao đ ng còn mang n ng

ự ứ ư ượ ơ ấ ể ầ ị ế tính t phát, ch a đáp  ng đ c yêu c u chuy n d ch c  c u kinh t theo

ướ ồ ự ủ ệ ử ụ ệ ề ả ế ư h ng hi u qu . Vi c s  d ng ngu n l c c a n n kinh t ệ    ch a có hi u

ứ ố ủ ề ả ườ ở ề qu , còn nhi u lãng phí. M c s ng c a ng i dân ơ  nhi u n i còn khó

khăn.

ế ả ẩ ệ ệ ạ ạ ự ầ 2.2. S  c n thi t ph i đ y m nh công nghi p hóa, hi n đ i hóa

ể ế ắ ớ g n v i phát tri n kinh t ứ    tri th c ở ệ  Vi t Nam

ườ ế ế ả ả ề ố ọ CNH là con đ ng thi t y u mà m i qu c gia đ u ph i tr i qua đ ể

ớ ệ ạ ộ đi t ộ i m t xã h i hi n đ i.

ủ ệ ượ ố ả ế ướ CNH, HĐH c a Vi t Nam đ c ti n hành b i c nh xu h ng trên

ế ớ ề ể ế ứ ướ th  gi ạ i đang chuy n m nh lên n n kinh t tri th c và xu h ầ   ng toàn c u

ế ờ ố ớ ố ế ắ ộ ộ hóa kinh t đã và đang tác đ ng sâu s c v i t c đ  cao đ n đ i s ng kinh

ộ ủ ọ ệ ẫ ế t ố  ­ xã h i c a m i qu c gia, trong khi đó Vi ạ   t Nam v n trong tình tr ng

ộ ướ ế ố ạ ể ề ấ ậ ấ ủ c a m t n c có đi m xu t phát th p, nhi u y u t ể    l c h u, phát tri n

ố ả ơ ộ ứ ữ ề ế ể   ề thi u b n v ng. Trong b i c nh nhi u c  h i và thách th c đan xen, đ  đi

ớ ộ ề ế ệ ạ ệ ữ ả ả ứ t i m t n n kinh t hi n đ i, Vi t Nam ph i có nh ng gi i pháp b t phá.

ự ự ọ ả ể ẩ ắ ạ ớ S  l a ch n gi i pháp đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t ế    tri

ứ ấ ế th c là c p thi t.

ắ ớ ể ạ ẩ ế 2.2.1. Đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t ứ  tri th c là

8

ứ ể ấ ướ ớ ạ ậ ỏ ạ cách th c đ  đ t n c s m thoát kh i tình tr ng l c h u

ọ

ưở

ệ

ề

ở

ng kinh t

c a Vi

t Nam còn nhi u tr  ng i

ạ , http://laodong.com.vn/Kinh­

ế ủ Tăng tr   Ng c Tuyên,  ứ doanh/ .. /32621, Th  năm 24/02/2011.

17

ữ ữ ướ Trong nh ng năm qua, tuy  đã có nh ng b ự   ể c  phát tri n tích c c,

ề ơ ả ư ướ ư ẫ ạ ỏ ướ nh ng v  c  b n, n c ta v n ch a thoát kh i tình tr ng n c nghèo và

ả ươ ể ẫ ữ ứ ầ ớ kém phát tri n. Chúng ta v n ph i đ ắ   ng đ u v i nh ng thách th c gay g t

ữ ụ ả ộ ả ế ấ ệ và nh ng nhi m v  nan gi ặ ậ i: m t m t, t p trung gi i quy t các v n đ  c ề ơ

ề ặ ế ể ừ ế ả b n đ t ra cho n n kinh t trong quá trình chuy n t kinh t ệ    nông nghi p

ề ế ư ả ệ ả ươ ộ ủ lên trình đ  c a n n kinh t công nghi p, nh  b o đ m l ự   ự ng th c, th c

ầ ẩ ướ ườ ạ ườ ph m, nhu c u n ạ c s ch, tr ọ ng h c,  đi l i cho ng ặ i dân; m t khác,

ữ ể ệ ắ ắ ả ạ ế ph i nhanh chóng n m b t các xu th  phát tri n hi n đ i không nh ng ch ỉ

ụ ậ ế ớ ủ ơ ộ ố ể đ  ch ng t ớ t h u ngày càng xa h n so v i trình đ  chung c a th  gi i, mà

ẹ ả ả ớ ướ ể ả còn ph i thu h p kho ng cách   v i các n c phát tri n khi b n thân h ọ

ế ố ể ộ ơ đã∙có trình đ  phát tri n cao h n. Khi các y u t ể  cho phát tri n không ch ỉ

ầ ố ộ ơ đ n thu n là v n, lao đ ng, tài nguyên thiên nhiên, mà còn có thêm y u t ế ố

ứ ớ ế ố ố ớ ự ế ọ tri th c v i ý nghĩa là y u t quan tr ng và tr c ti p đ i v i quá trình phát

ụ ệ ể ắ ắ ậ ượ tri n, thì vi c không nhanh chóng n m b t và v n d ng đ ớ   ứ c tri th c m i

ỏ ự ụ ậ ệ ố ể ớ ướ ẽ s  không th  tránh kh i s  t t h u tuy t đ i so v i các n ứ   c khác. Tri th c

ế ố ủ ự ượ ở ấ ự ế ả ộ đã tr  thành y u t c a l c l ạ   ng s n xu t tr c ti p và có tác đ ng m nh

ẽ ế ự ể ế ề ệ ộ ướ m  đ n s  phát tri n kinh t ­ xã h i. Trong đi u ki n đó, n c ta không

ể ỏ ỡ ơ ộ ả ả ả ẩ ứ ứ th  b  l c  h i, mà ph i tìm gi ạ   i pháp b t phá, t c là ph i đ y m nh

ể ắ ế ứ ớ CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t tri th c.

ộ ướ ớ ằ ừ ể ướ Là m t n c đang phát tri n v a m i n m trong nhóm n c có thu

ứ ư ậ ấ ớ ỉ ạ ặ nh p trung bình (nh ng m i ch  là m c trung bình th p) l i đ t trong xu th ế

ệ ắ ở ử ể ậ ộ ớ ế m  c a, h i nh p, vi c g n CNH, HĐH v i phát tri n kinh t ứ  tri th c ngay

ể ề ế ệ ề ế trong   quá   trình   chuy n   n n   kinh   t nông   nghi p   lên   n n   kinh   t công

ứ ấ ớ ố ớ ướ ệ ộ ề ấ nghi p là m t thách th c r t l n đ i v i n c ta. Đi u này xu t phát t ừ

ự ễ ủ ộ ướ ứ ướ ơ ụ ậ th c ti n c a m t n c đang đ ng tr c nguy c  t ơ   t h u ngày càng xa h n

ế ướ ự ể ộ ề v  kinh t ớ  so v i các n ủ   c trong khu v c và trình đ  phát tri n chung c a

ế ớ ầ ấ ế ắ ả ả th  gi i. Đây cũng là yêu c u c p thi ộ t, b t bu c ph i gi ờ   ế ồ i quy t đ ng th i

18

ể ượ ụ ể ệ ỏ ự ạ ậ ể hai nhi m v : phát tri n đ  v ể   t kh i s  l c h u và chuy n sang phát tri n

ế ứ kinh t tri th c.

ắ ớ ể ẩ ạ ế 2.2.2. Đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t ứ  tri th c là

ộ ể ạ ơ ở ậ ấ ỹ ậ ủ ủ ầ ắ yêu c u b t bu c đ  t o ra c  s  v t ch t­k  thu t c a ch  nghĩa xã

h iộ

ứ ử ỗ ị ươ ứ ả ấ ờ L ch s  đã ch ng minh, m i ph ng th c s n xu t bao gi ự    cũng d a

ộ ơ ở ậ ể ồ ạ ấ ị ấ ậ ỹ ể trên m t c  s  v t ch t – k  thu t nh t đ nh đ  t n t i và phát tri n. Nó

ế ố ậ ấ ủ ự ượ ộ ồ ấ ươ ả bao g m toàn b  các y u t v t ch t c a l c l ng s n xu t t ứ   ng  ng

ộ ỹ ấ ị ự ượ ự ệ ậ ớ v i trình đ  k  thu t, công ngh  nh t đ nh; d a vào đó l c l ộ   ng lao đ ng

ấ ủ ả ộ ế ấ ị ả ộ ộ ủ c a xã h i ti n hành s n xu t c a c i. M t trình đ  nh t đ nh c a c  s ủ ơ ở

ấ ộ ỹ ế ố ậ ậ ậ v t ch t – k  thu t là n i dung kinh t ấ , là “c t v t ch t” có ý nghĩa xác

ờ ạ ộ ế ệ ớ ươ ứ ả ấ ị đ nh m t th i đ i kinh t , phân bi t v i ph ứ ự   ng th c s n xu t ch a đ ng

. ộ ế ộ ị ử ạ nó thu c lo i hình kinh t ­ xã h i l ch s  nào

ự ế ứ ươ ứ ả ấ ướ Th c t đã ch ng minh, các ph ng th c s n xu t tr ủ c ch  nghĩa

ư ả ơ ở ậ ậ ớ ụ ự ề ộ ỹ t ấ  b n đ u đã d a trên c  s  v t ch t – k  thu t v i công c  lao đ ng th ủ

ậ ấ ạ ấ ươ ứ ả ấ ư ả công, l c h u, năng su t th p. Ph ng th c s n xu t t ủ  b n ch  nghĩa s ở

ế ắ ươ ứ ả ề ạ ấ ạ dĩ chi n th ng ph ế ng th c s n xu t phong ki n vì nó t o ra n n đ i công

ư ừ ể ệ ấ ộ ướ ế ộ nghi p đ  có năng su t lao đ ng cao “ch a t ng có d i ch  đ  nông nô”.

ươ ứ ả ủ ấ ộ ấ ế ả ậ Do v y, ph ng th c s n xu t xã h i ch  nghĩa t ể   t y u ph i phát tri n

ơ ở ậ ậ ở ự ấ ỹ ủ ộ ư ả d a trên c  s  v t ch t – k  thu t ơ  trình đ  cao h n ch  nghĩa t b n.

ơ ở ậ ậ ủ ề ấ ộ ỹ ệ   ủ C  s  v t ch t – k  thu t c a ch  nghĩa xã h i là n n công nghi p

ạ ớ ơ ấ ệ ế ợ ự ộ ộ ớ l n hi n đ i v i c  c u kinh t h p lý, trình đ  xã h i hóa cao, d a trên

ế ệ ọ ượ ế ề ả n n t ng khoa h c và công ngh  tiên ti n, đ ạ   c hình thành có k  ho ch

ộ ề ế ỉ ế ừ ữ ố trên toàn b  n n kinh t qu c dân. Nó không ch  k  th a nh ng thành qu ả

ạ ượ ạ ủ ư ả văn minh mà nhân lo i đã đ t đ c trong ch  nghĩa t b n, mà còn đ ượ   c

ấ ủ ơ ở ự ể ệ ớ ọ   ữ phát tri n và hoàn thi n trên c  s  nh ng thành t u m i nh t c a khoa h c

19

ự ệ ệ ả ộ và công ngh , tham gia tích c c và có hi u qu  vào phân công lao đ ng và

ố ế ợ h p tác qu c t .

ố ớ ướ ủ ủ ể ạ Đ i v i các n c đã qua giai đo n phát tri n c a ch  nghĩa t ư ả    b n,

ậ ở ậ ự ủ ấ ộ ỹ ướ b ậ ủ   ệ c vào xây d ng ch  nghĩa xã h i, vi c xác l p c  v t ch t – k  thu t c a

ộ ượ ế ế ừ ủ ề ố ỉ ch  nghĩa xã h i đ ệ   c ti n hành th ng qua k  th a, đi u ch nh và hoàn thi n

ạ ượ ấ ậ ỹ ư ả ơ ở ậ c  s  v t ch t – k  thu t đã đ t đ ủ c trong ch  nghĩa t ầ    b n theo yêu c u

ế ộ ớ ố ớ ể ộ ơ ướ ủ c a ch  đ  m i và phát tri n nó lên trình đ  cao h n. Đ i v i các n c quá

ộ ừ ể ấ ở ủ ấ ạ ặ ộ đ  lên ch  nghĩa xã h i t đi m xu t phát th p, ầ  giai đo n đ u ho c không

ể ủ ủ ạ ư ả ự ầ qua giai đo n phát tri n c a ch  nghĩa t ơ ở ậ    b n, yêu c u xây d ng c  s  v t

ậ ủ ủ ấ ấ ộ ở ỹ ế ơ ch t – k  thu t c a ch  nghĩa xã h i càng tr  nên c p thi t h n.

ự ự ể ơ ở ậ ấ ấ Theo  V.I. Lênin,  “C  s  v t ch t duy nh t và th c s  đ  làm tăng

ự ủ ể ể ộ ộ ỉ ạ   ủ ả ủ c a c i c a chúng ta, đ  xây d ng xã h i xã h i ch  nghĩa ch  có th  là đ i

ộ ề ệ ổ ệ ạ ứ công nghi p... Không có m t n n đ i công nghi p t ch c cao thì không

ộ ượ ế ể ạ ể ế ủ th  nói đ n ch  nghĩa xã h i đ c, mà l i càng không th  nói đ n ch ủ

nghĩa xã h i ộ ở ộ ướ  m t n c nông nghi p đ ệ ượ 9. c”

ạ ậ ơ ở ậ ự ủ ấ ộ ỹ ệ   ậ ể T o l p c  s  v t ch t – k  thu t đ  xây d ng ch  nghĩa xã h i hi n

ộ ố ớ ấ ả ự ắ ỏ ướ ố ộ th c là đòi h i có tính b t bu c đ i v i t t c  các n c mu n quá đ  lên ch ủ

ề ấ ở ế ố ớ ộ ướ nghĩa xã h iộ 10. Đi u này càng tr  nên c p thi t đ i v i m t n ể   c có đi m

ư ệ ấ ấ ườ ơ ả ể ơ ở ậ xu t phát th p nh  Vi t Nam. Con đ ấ   ự ng c  b n đ  xây d ng c  s  v t ch t

ậ ủ ủ ỹ ệ – k  thu t c a ch  nghĩa xã h i ộ ở ướ  n ố ả c ta trong b i c nh hi n nay t ấ ế   t y u

ắ ớ ể ẩ ạ ả ế ứ ph i là đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t tri th c.

ầ ấ ằ ướ ể ế ứ ạ C n nh n m nh r ng, xu h ng phát tri n kinh t tri th c đã và đang

ơ ộ ớ ố ớ ướ ứ ườ ự là thách th c và c  h i l n đ i v i n c ta trên con đ ng xây d ng c  sơ ở

ờ ắ ủ ế ấ ắ ộ ị ỹ ậ v t ch t – k  thu t c a ờ   ậ ủ ch  nghĩa xã h i. N u không k p th i n m b t th i

ế ể ẩ ứ ướ ơ ự c , d a vào kinh t tri th c đ  đ y nhanh CNH, HĐH thì n c ta s  t ẽ ụ   t

ự ậ

ậ

ộ ộ

ế

ậ

ơ

9 V.I.Lênin: Toàn t pậ , T p 32, NXB S  th t, Hà N i, 1970, tr. 528­529. 10 Xem: V.I.Lênin, Toàn t pậ , T p 41, NXB Ti n B , Matxc va, 1978, tr. 218.

20

ả ẩ ể ắ ạ ơ ớ ậ h u ngày càng xa h n. Ph i đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh

ứ ể ổ ị ướ ự ệ ế t tri th c đ  nhanh chóng đu i k p các n ự   ụ c, th c hi n m c tiêu xây d ng

ự ủ ể ấ ầ ộ ướ ch  nghĩa xã h i. Đó là yêu c u c p bách, là s  chuy n h ng chi n l ế ượ   c

ử ế ọ tr ng đ i. ơ ộ ị ạ Đây chính là c  h i l ch s  hi m hoi mà th i đ i ờ ạ đã t o raạ .

ắ ớ ể ạ ẩ ế 2.2.3. Đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t ứ    tri th c

ồ ừ ầ ộ ậ ầ ủ ơ ơ b t ắ ngu n t yêu c u h i nh p kinh t ế ố ế  qu c t sâu h n, đ y đ  h n

ướ ệ ế ộ ớ ổ ự   N c ta hi n đang ti n hành công cu c đ i m i, trong đó xây d ng

ộ ề ế ở ẩ ậ ộ ế ố ế m t n n kinh t m , đ y nhanh quá trình h i nh p kinh t qu c t ộ    là m t

ế ượ ầ ề ộ n i dung có t m chi n l c. Vì tham gia vào n n kinh t ế ế ớ  th  gi i trong xu

ướ ự ủ ữ ề ầ ố ố h ệ   ng toàn c u hóa là nh ng qu c gia có ch  quy n, nên mu n th c hi n

ủ ộ ậ ả ỏ ộ ế ộ n i dung này, đòi h i chúng ta ph i ch  đ ng h i nh p kinh t qu c t ố ế   ,

ả ộ ủ ơ ế ể ậ ầ ơ ớ ế ph i h i nh p sâu h n, đ y đ  h n v i các th  ch  kinh t ầ  toàn c u, khu

ự v c và song ph ươ 11.  ng

ế ủ ế ủ ộ ộ ầ ̣ Hôi nhâp ̣ kinh t qu c t ố ế la ̀m t n i dung ch  y u c a toàn c u hóa

́ ́ ́ ́ ̀ ̀ ́ ́ ế kinh t , đó là qua trinh cac quôc gia găn kêt nên kinh tê cua n ́ ̀ ́ ơ   ̉ ươ c minh v i

̀ ̀ ́ ́ ̀ ́ ́ ự ̣ ự ự nên kinh tê khu v c va thê gi ́ ̃ ự ơ i băng cac nô l c th c hiên t ở ử    do hoa, m  c a

́ ́ ̀ ́ ươ ươ ̉ ự ̣ ̉ ́ kinh tê trên cac câp đô song ph ng, đa ph ̣   ng va giam thiêu s  khac biêt

̀ ́ ̀ ̀ ̉ ở ợ ̣ ̣ ̣ ̉ ̉ ̀ ̀ đê tr  thanh môt bô phân h p thanh chinh thê nên kinh tê toan câu. Nó không

̀ ỉ ơ ầ ạ ợ h p tác ch  đ n thu n là ́ qua trinh , mà còn là quá trình c nh tranh có tính

́ ̀ ́ ế ị ữ ệ ố quy t đ nh s ng còn gi a các doanh nghi p và các nên kinh tê quôc gia .

ướ ổ ị ớ ạ ự ở ế N u tr c đây, s  phân công và trao đ i b  gi i h n b i tính vùng,

ươ ố ướ ự ầ ị đ a ph ng và qu c gia, thì ngày nay trong xu h ng toàn c u hóa, s  phân

ổ ượ ự ệ ế ầ công và trao đ i đ ạ c th c hi n thông qua m ng liên k t toàn c u. Xu

ướ ấ ế ẩ ả h ng này t ệ   ề t y u làm cho ngày càng nhi u các s n ph m công nghi p

ượ ả ủ ự ệ ề ấ ộ đ ố   c s n xu t ra có s  tham gia c a nhi u doanh nghi p thu c các qu c

ả

ệ

ạ ộ ạ

ố ầ

ệ

ố

ị

ể Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  X,

11  Đ ng c ng s n Vi ộ

t Nam,

ứ  NXB Chính tr  qu c gia, Hà

ả ộ

N i, 2006, tr. 112­114.

21

ồ ổ ợ ạ ớ ự ộ gia khác nhau, r i t h p chúng l i v i nhau. S  phân công lao đ ng đã làm

ớ ố ớ ạ ư ướ ẽ ặ cho biên gi i qu c gia không còn gi i h n ch t ch  nh  tr c đây, mà xích

ạ ầ ứ ặ ệ ệ ế ạ l i g n nhau. Tri th c, đ c bi t là công ngh  thông tin, kinh t m ng là

ế ố ữ ế ệ ọ ố nh ng y u t ớ    quan tr ng k t dính các doanh nghi p và các qu c gia v i

ậ ậ ộ ế ố ế ệ ố nhau. Do v y, h i nh p kinh t qu c t làm cho h  th ng thông tin không

ủ ủ ừ ề ố ố còn là c a riêng t ng qu c gia, mà là chung c a nhi u qu c gia trên th ế

ớ ộ ế ố ế ệ ố gi ậ i. H i nh p kinh t qu c t làm cho các doanh nghi p và các qu c gia

ể ợ ưở ợ ợ ạ ớ ẵ s n sàng h p tác v i nhau đ  cùng h ng l i do h p tác mang l i.

ậ ế ố ế ặ ộ Tuy nhiên, h i nh p kinh t qu c t ứ   ữ  cũng đ t ra nh ng thách th c

ữ ề ệ ắ ế ạ c nh tranh gay g t gi a các doanh nghi p và các n n kinh t . Thành công

ộ ạ ấ ộ ề ệ ẽ trong cu c c nh tranh này, t ố   t nhiên s  thu c v  các doanh nghi p và qu c

ợ ệ ạ ế ề ứ ệ ả ọ gia có l ẩ   i th  v  tri th c khoa h c và công ngh  trong vi c t o ra s n ph m

ụ ề ố ị hàng hóa, d ch v . Qu c gia nào giàu v  tài nguyên thiên nhiên và nhân công

ẻ ẽ ầ ấ ầ ợ ồ d i dào, giá tài nguyên và giá nhân công r  s  d n d n m t đi l ế ủ   i th  c a

ế ị ứ ề ở ơ ị ả   mình do tri th c ngày càng tr  nên quy t đ nh nhi u h n trong giá tr  s n

ph m.ẩ

ố ả ủ ộ ể ầ ậ ơ ộ ủ ơ   Trong b i c nh đó, đ  ch  đ ng h i nh p sâu h n và đ y đ  h n

ệ ế ự ầ ươ ộ ỏ vào các quan h  kinh t toàn c u, khu v c và song ph ng, m t đòi h i có

ắ ộ ướ ả ẩ ể ạ ắ ớ tính b t bu c là n c ta ph i đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh

ứ ạ ủ ả ứ ứ ẩ ế t ẩ    tri th c, coi tri th c là đòn b y làm tăng s c c nh tranh c a s n ph m,

ủ ả ề ệ ế ẩ ậ ộ ủ c a doanh nghi p và c a c  n n kinh t , thúc đ y quá trình h i nh p.

ắ ớ ể ẩ ạ ế 2.2.4. Đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t ứ    tri th c

ố ớ ờ ố ặ ủ ộ ề còn do tác đ ng nhi u m t c a quá trình này đ i v i đ i s ng kinh t ế   ,

ộ ị chính tr  và xã h i

ữ ạ ẩ ắ ớ   ệ Ngoài nh ng nguyên nhân trên, vi c đ y m nh CNH, HĐH g n v i

ế ự ủ ộ ể phát tri n kinh t tri th c ứ ở ướ  n c ta còn do chính tác đ ng tích c c c a quá

ế ị ỉ ố ớ ờ ố trình này đ i v i đ i s ng kinh t ộ , chính tr  và xã h i. Nó không ch  t o raạ

22

ể ổ ứ ậ ấ ỹ ế ớ ơ ở ậ c  s  v t ch t – k  thu t và ki u t ộ ề  ch c m t n n kinh t ẩ    m i, thúc đ y

ơ ấ ể ẽ ạ ộ ộ ị ế m nh m  phân công lao đ ng xã h i, chuy n d ch c  c u kinh t theo

ướ ộ ả ừ ế ả ấ ộ h ộ   ng ti n b , b o đ m không ng ng nâng cao năng su t lao đ ng xã h i

ượ ơ ở ậ ệ ạ ể ế ậ ấ ỹ ớ mà còn s m có đ c c  s  v t ch t – k  thu t tiên ti n hi n đ i đ  khai thác

ồ ự ủ ấ ướ ử ụ ệ ưở ả và s  d ng có hi u qu  các ngu n l c c a đ t n ự c cho s  tăng tr ng kinh t ế

ệ ề ạ ậ ườ nhanh.  T o nhi u vi c làm và tăng thu nh p cho ng i lao  đ ng ộ 12. C iả

ề ệ ộ ả ườ ể ộ ệ thi n đi u ki n lao đ ng, gi i phóng ng i lao đ ng, phát tri n trí tu , ệ đ aư

ự ờ ố ộ ọ ậ ứ ẩ ộ ủ   tri th c vào các lĩnh v c đ i s ng xã h i, thúc đ y xã h i h c t p, làm ch ,

ứ ế ạ ờ ớ ấ ượ ti p thu và sáng t o tri th c m i, nh  đó nâng cao ch t l ộ ố   ng cu c s ng xã

ể ạ ẩ ắ ớ ế ộ h i. Quá trình đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t ứ  tri th c còn

ự ề ể ề ạ ế ộ ậ ự ủ ệ là quá trình t o ra đi u ki n đ  xây d ng n n kinh t đ c l p, t ch , trên

ủ ộ ậ ộ ế ố ế ệ ề ơ ở c  s  đó mà ch  đ ng h i nh p kinh t qu c t ệ   ả ạ  có hi u qu ; t o đi u ki n

ấ ỹ ố ườ ố ậ ể ủ ậ v t ch t k  thu t đ  c ng c  và tăng c ng qu c phòng, an ninh, tăng

ủ ướ ườ c ứ ng vai trò và ch c năng c a Nhà n c.

ớ ự ầ ế ư ể ề ặ ộ ố V i s  c n thi ớ   t và tác đ ng nhi u m t nh  trên, đ  tăng t c, s m

ắ ả ụ ậ ớ ướ ể ướ rút ng n kho ng cách t t h u so v i các n c phát tri n, tr ỏ ứ   c đòi h i b c

ế ủ ả ờ ố ự ự ấ ọ thi t c a s n xu t và đ i s ng, chúng ta không có s  l a ch n nào khác là

ả ẩ ể ạ ắ ớ ế ứ ph i đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t tri th c.

ự ế ấ ụ ế ế ướ Th c t m y ch c năm ti n hành CNH cho đ n nay, n c ta đã có

ượ ơ ở ậ ộ ề ữ ệ ấ ầ ớ đ ủ c nh ng c  s  v t ch t ban đ u c a m t n n công nghi p m i, trong

ế ố ệ ệ ậ ạ ớ ữ đó có nh ng y u t ự    đã c n v i hi n đ i; công ngh  thông tin và lĩnh v c

ớ ố ể ệ ể ề ễ ộ ế ở vi n thông phát tri n v i t c đ  nhanh, vi c phát tri n n n kinh t m  đã

ướ ầ ư ầ ư ệ ậ b c đ u thâm nh p vào các doanh nghi p và dân c ; đ u t ể    cho phát tri n

ự ồ ượ ả ộ ọ ệ ả ngu n nhân l c đã đ c c  xã h i coi tr ng. ặ Đ c bi t, Đ ng và Nhà n ướ   c

ế ể ẩ ấ ạ ọ ta r t quan tâm đ n thúc đ y quá trình phát tri n có ý nghĩa tr ng đ i này.

ự ế ấ ể ướ ả ọ Đây chính là nh ng ữ kh  năng th c t r t quan tr ng đ  n ể ự   c ta có th  th c

ậ

ố

ộ

ị

12 Xem: C.Mác và Ph, Ăngghen, Toàn t pậ , T p 23, NXB Chính tr  qu c gia, Hà N i, 1993, tr 568, 630­635.  23

ắ ớ ự ệ ể ệ ế hi n thành công s  nghi p CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t ạ   ứ  tri th c. Đ i

ố ầ ủ ứ ề ể ả ườ ộ ạ h i đ i bi u toàn qu c l n th  IX (năm 2001) c a Đ ng đã đ  ra đ ng l ố   i

ể ố ượ ớ g n ắ CNH, HĐH v i phát tri n kinh ế t tri th c ườ ứ . Đ ng l i này đã đ c b ổ

ỳ ạ ộ ủ ể sung và phát tri n qua các k  Đ i h i c a Đ ng ả 13. Đ n nay, “ ế Phát tri nể

ế ấ ướ ắ ớ ự ụ ệ kinh t là nhi m v  trung tâm; th c hi n ệ CNH, HĐH đ t n c g n v i phát

ể ế tri n kinh t tri th c” ứ 14.

Ộ Ạ Ạ Ẩ Ệ Ệ

3. N I DUNG Đ Y M NH CÔNG NGHI P HÓA, HI N Đ I HÓA

Ắ Ớ Ứ Ở Ệ Ế Ể G N V I PHÁT TRI N KINH T  TRI TH C VI T NAM

ố ả ế ớ ướ ớ ủ  Trong b i c nh m i c a tình hình th  gi i và trong n c, chúng ta

ặ ạ ể ế ầ ộ không ti n hành CNH theo ki u cũ, không l p l i sai l m nóng v i, ch ủ

ộ ố ộ ỉ ơ ả ỷ ọ quan. N i dung CNH không ch  đ n gi n là tăng thêm t c đ  và t ủ    tr ng c a

ề ấ ế ể ị ệ ả s n xu t công nghi p trong n n kinh t ơ ấ   , mà là quá trình chuy n d ch c  c u

ề ả ớ ổ ệ ạ ự ề ả ớ ắ g n v i đ i m i căn b n v  công ngh , t o n n t ng cho s  tăng tr ưở   ng

ệ ả ề ủ ộ ề ế ố nhanh, hi u qu  cao và lâu b n c a toàn b  n n kinh t qu c dân .

ụ ướ ớ M c tiêu ủ c a CNH, HĐH là làm cho n ộ n ở c ta s m tr  thành m t cướ

ạ ộ ầ ứ ủ ả ị ứ ệ công nghi p phát tri n ể . Đ i h i l n th  XI c a Đ ng xác đ nh: r ấ   a s c ph n

ệ ơ ả ở ướ ệ ể ế ấ đ u đ  đ n năm 2020 Vi t Nam c  b n tr  thành n c công nghi p, v i t ớ ỷ

ệ ọ ượ ộ ơ ứ tr ng ngành công nghi p v t tr i h n các ngành khác. M c tăng tr ưở   ng

ả ẩ ướ ớ ỷ ọ ổ t ng s n ph m trong n c (GDP) bình quân 7­8%/năm v i t tr ng công

ị ả ụ ế ệ ẩ ả ị nghi p và d ch v  chi m kho ng 85% GDP. Giá tr  s n ph m công ngh ệ

ẩ ứ ệ ạ ụ ả ả ổ cao và s n ph m  ng d ng công ngh  đ t kho ng 45% trong t ng GDP.

ế ạ ị ả ệ ế ẩ ả ổ Giá tr  s n ph m công nghi p ch  t o chi m kho ng 40% trong t ng giá tr ị

ệ ấ ướ ướ ệ ả s n xu t công nghi p. Nông nghi p có b ể c phát tri n theo h ệ   ng hi n

ề ả ả ề ữ ệ ẩ ị ể   ạ đ i, hi u qu , b n v ng, nhi u s n ph m có giá tr  gia tăng cao. Chuy n

ế ắ ơ ấ ể ớ ộ ị ơ ấ ị d ch c  c u kinh t g n v i chuy n d ch c  c u lao đ ng; t ỷ ệ  l ộ    lao đ ng

ệ

ả

ộ

ạ ộ ạ ể

ố ầ

ứ

ệ

Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  IX,

13  Xem: Đ ng C ng s n Vi t Nam (2001),  ả

NXB CTQG, Hà N i, ộ

ệ

ạ ộ ạ ể

ố ầ

ứ

ệ

tr 91 ả

Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  XI,

t Nam (2001),

NXB CTQG, Hà N i, ộ

14  Đ ng C ng s n Vi ộ

ả 2011, tr 72­75.

24

ệ ả ộ ụ ặ ệ nông nghi p kho ng 30­35% lao đ ng xã h i ộ 15. Nhi m v  đ t ra là “T  nayừ

ế ỷ ư ướ ứ ữ ả ấ ấ ế đ n gi a th  k  XXI, toàn đ ng, toàn dân ra s c ph n đ u đ a n c ta tr ở

16.

ộ ướ ệ ạ ị ướ ủ ộ thành m t n ệ c công nghi p hi n đ i, theo đ nh h ng xã h i ch  nghĩa”

ủ ế ủ ể ự ụ ệ ệ ộ ệ   ụ Đ  th c hi n m c tiêu và nhi m v  trên, n i dung ch  y u c a vi c

ể ạ ắ ớ ế ả ẩ đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t tri th c ứ ở ướ  n c ta ph i là:

ự ọ ế ệ ạ ị 3.1. L a ch n vi c t ệ ệ rang b  công ngh  tiên ti n, hi n đ i cho các

ế ố ngành kinh t qu c dân

ệ ị ế ố Vi c tệ rang b  công ngh  cho các ngành kinh t ộ ộ    qu c dân là m t n i

ơ ả ụ ủ ệ ậ ẩ ộ ạ   ự dung c  b n c a CNH. V n d ng th c hi n n i dung này vào đ y m nh

ể ắ ế ứ ở ệ ớ CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t tri th c Vi ỉ ơ   t Nam, không ch  đ n

ứ ạ ằ ầ ấ ộ ủ   thu n là nh m tăng nhanh năng su t lao đ ng và tăng s c c nh tranh c a

ộ ề ủ ừ ệ ả ẩ ế ừ t ng s n ph m, t ng doanh nghi p và c a toàn b  n n kinh t trong xu th ế

ế ố ế ạ ậ ơ ở ậ ấ ơ ọ ậ ộ h i nh p kinh t qu c t , mà quan tr ng h n là t o l p c  s  v t ch t – k ỹ

ạ ả ự ủ ứ ế ệ ậ ả thu t và tri th c tiên ti n, hi n đ i b o đ m xây d ng thành công ch  nghĩa

xã h i. ộ

ớ ủ ố ả ủ ệ Trong b i c nh m i c a CNH, HĐH c a Vi t Nam, vi c ệ   trang bị

ệ ế ượ ế ợ ướ b c đi công ngh  cho các ngành kinh t ố  qu c dân ầ  c n đ c k t h p các

ướ ể ả tu n t c phát tri n nh y v t, ầ ự v iớ   các b ọ k t h p ế ợ phát tri nể   công nghệ

ệ ể ạ ằ ườ ộ n i sinh v i ớ phát tri n công ngh  ngo i sinh ề  b ng nhi u con đ ng.

M tộ

ả ạ ậ ợ ệ ề ặ ồ ự ự ộ ọ m t, ph i t o ra đi u ki n thu n l i huy đ ng m i ngu n l c cho s  tăng

ưở ộ ấ ả ự ặ tr ng nhanh theo chi uề   r ng trên t t c  các ngành, lĩnh v c; m t khác,

ả ằ ắ ố ể ph i tăng t c và phát tri n rút ng n b ng con đ ự ườ  l a ch n ạ   ọ m nh d n ạ ng

ệ ệ ẳ ỏ b  qua m t sộ ố  th  h ế ệ công ngh  cũ, công ngh  trung gian, đi th ng vào

ệ ớ ệ ằ công ngh  cao, công ngh  m i nh m tăng nhanh các ngành công nghi p ệ ,

ộ

ả

ả

ệ

ạ ộ ạ ể

ố ầ

ứ

ệ

ộ

Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  XI,

NXB CTQG, Hà N i, tr 104­

ệ

ả

ạ ộ ạ ể

ố ầ

ứ

ệ

Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  XI,

15  Đ ng C ng s n Vi t Nam (2011),  105 16  Đ ng C ng s n Vi ộ

t Nam (2011),

NXB CTQG, Hà N i, tr ộ

ả 106, 70.

25

ụ ượ ứ ị ị nông nghi p, ệ d ch v  có hàm l ng tri th c, giá tr  gia tăng cao ớ   ợ  phù h p v i

ự ế ướ ướ ị ườ ể ậ th c t trong n c và xu h ng th  tr ng, t p trung phát tri n các ngành,

ẩ ộ ả s n ph m ch  l c ủ ự  có tính đ t phá.

ướ ả ế ợ ơ ấ ự ậ ỹ Theo h ng này, ph i k t h p xây d ng c  c u k  thu t, công ngh ệ

ề ầ ủ ề ề ệ ộ ế   nhi u t ng, nhi u quy mô, nhi u trình đ , tranh th  công ngh  tiên ti n,

ệ ệ ề ạ ọ ố ố ả ế c i ti n công ngh  truy n th ng, coi tr ng lo i công ngh  có v n đ u t ầ ư

ồ ố ề ệ ấ ạ ạ ạ ỏ th p, thu h i v n nhanh, t o nhi u vi c làm v i ớ m nh d n b  qua m t s ộ ố

giai đo nạ 17.

ướ ắ ấ ệ ố ả c u trúc l i ữ Trong nh ng năm tr c m t, ph i ạ  h  th ng công ngh ệ

ấ ủ ộ ề ế ướ ượ ả s n xu t c a toàn b  n n kinh t theo h ng gia tăng hàm l ọ   ng khoa h c,

ệ ỷ ọ ị ộ ị ẩ ờ ồ công ngh  và t ả  tr ng giá tr  n i đ a trong s n ph m. Đ ng th i, ph i s ả ử

ớ ể ứ ể ế ư ọ ụ d ng tri th c m i đ  phát tri n các ngành kinh t mũi nh n nh  công ngh ệ

ệ ế ế ấ ả thông   tin,   khai   khoáng,   luy n   kim,   hóa   ch t,   ch   bi n   nông   s n,   năng

ượ ệ ẩ l ệ   ng... và đ y nhanh CNH, HĐH nông nghi p, nông thôn thông qua vi c

ứ ả ệ ế ứ ấ ọ ớ   ư đ a tri th c s n xu t, kinh doanh, tri th c khoa h c và công ngh  đ n v i

ườ ử ụ ệ ọ ị ng ặ   i nông dân; s  d ng công ngh  sinh h c làm gia tăng giá tr  các m t

ủ ả hàng nông­lâm­th y s n.

ố ả ầ ướ ượ ự ự ọ ộ Trong b i c nh toàn c u hóa, n c ta có đ c s  l a ch n r ng rãi

ượ ệ ẩ ả ể đ  tăng nhanh hàm l ng khoa h c ọ và công ngh  trong s n ph m. Ph i c ả oi

ệ ọ ộ ộ ố   tr ng vi c tham gia ngày càng càng sâu, r ng vào phân công lao đ ng qu c

ầ ở ệ ả ỗ ị ữ ế t ệ , tham gia hi u qu , toàn di n vào chu i giá tr  toàn c u ấ    nh ng n c

ượ ệ ộ ơ ị thang có hàm l ậ   ng trí tu  và giá tr  gia tăng ngày càng cao h n, h i nh p

ắ ạ ướ ả ố ế ọ ơ ữ v ng ch c h n vào m ng l ấ i s n xu t qu c t ỏ   ừ  và không ng ng h c h i

ộ ừ ắ ữ ấ ạ ầ ỏ ướ (có b  qua nh ng giai đo n th p), nâng d n trình đ  t b t ch c, thích

ọ ơ ả

ứ

ờ ỳ ầ ậ

ể ậ ứ ạ

ộ

ợ

ạ ể ể ủ ấ ướ

ể ỏ ệ ệ

ụ ụ ẩ

ủ

17  Ví d , th i k  đ u có th  b  qua giai đo n nghiên c u khoa h c c  b n đ  t p trung vào nghiên c u ứ   ứ ộ ố  ạ ng d ng, nh p công ngh  thích h p đ  tri n khai t o đ t phá và nâng cao s c c nh tranh trong m t s ả s n ph m c a doanh nghi p và c a đ t n

c.

26

ế ớ ự ứ ạ ả ẩ ớ nghi, ti n t i nghiên c u sáng t o cái m i trong các lĩnh v c, s n ph m và

ệ ợ ế công ngh  có l ấ   i th  so sánh cao nh t.

ệ ử ụ ả ẩ ớ ủ ứ ữ ạ ạ ằ   Ph i đ y m nh vi c s  d ng nh ng tri th c m i c a nhân lo i b ng

ự ế ư ậ ứ ệ ề ậ ẩ ẩ   nhi u hình th c khác nhau, nh  nh p kh u tr c ti p công ngh ; nh p kh u

ầ ư ệ ế ằ ờ ế công ngh  gián ti p qua thu hút đ u t ; mua b ng sáng ch  hay m i chuyên

ướ ệ ậ ẩ ạ gia n c ngoài vào làm vi c. Bên c nh nh p kh u “ công nghệ c ng”ứ , c nầ

ủ ộ ữ ậ ẩ ỏ ọ ch  đ ng h c h i và nh p kh u nh ng “ công ngh  m m” ư ệ ề  nh  công ngh ệ

ử ụ ể ế ệ ả ổ ớ ế qu n lý, kinh nghi m s  d ng nhân tài, đ i m i th  ch  kinh t ổ   ... và đ i

18.

ả ế ệ ướ ể ể ớ cách c i ti n đ  thích nghi v i đi u ki n n c ta

ủ ư ự ể ạ ộ ọ Do s  phát tri n nh  vũ bão c a cu c cách m ng khoa h c và công

ờ ả ệ ẩ ướ ế ắ ngh , vòng đ i s n ph m có xu h ự ng rút ng n, nên s  thay th  công ngh ệ

ứ ứ ễ ằ ớ ệ và tri th c cũ b ng công ngh  và tri th c m i luôn di n ra. B i v y, ở ậ  vi cệ

ế ậ ộ ộ ụ ừ ể ớ ti p c n v i chúng là liên t c và không có đi m d ng. Đây là m t n i dung

ể ự ệ ọ ươ ứ ể ệ ắ ạ ấ r t quan tr ng đ  th c hi n ph ng th c phát tri n rút ng n hi n đ i, đ ể

ệ ậ ụ ứ ự ệ ẩ ắ ớ ớ th c hi n đ y nhanh CNH, HĐH g n v i vi c v n d ng tri th c m i vào t ấ   t

ả c  các ngành kinh t ế .

ủ ươ ả ủ ơ ộ ậ ợ Đ ng ta ch  tr ng: “Tranh th  c  h i thu n l ố   ố ả i do b i c nh qu c

ề ợ ướ ể ắ ế ạ t t o ra và ti m năng, l ế ủ i th  c a n c ta đ  rút ng n quá trình CNH,

ấ ướ ị ướ ủ ể ộ ớ HĐH đ t n c theo đ nh h ắ ng xã h i ch  nghĩa g n v i phát tri n kinh t ế

ứ ế ế ố ứ ủ ề ọ ế tri th c, coi kinh t tri th c là y u t quan tr ng c a n n kinh t và CNH,

ể ạ ả ị HĐH. Phát tri n m nh các ngành và s n ph m ự   ẩ có giá tr  gia tăng cao d a

ệ ử ụ ứ ủ ế ợ ứ ề ồ ố nhi u vào tri th c. K t h p vi c s  d ng ngu n v n tri th c c a con ng ườ   i

ố , các công ty xuyên qu c gia (TNCs) là l c l

18  Trong xu th  toàn c u hóa kinh t ế

ố

ế ệ

ị ườ

ả

ủ ả

ạ ộ ệ ố ạ

ủ

ộ

ệ ạ ả

ệ

ị

ng đóng vai trò then ẩ ả ế ố ạ   ng, b o đ m tài ỗ ế ậ ị ấ t l p h  th ng s n xu t kinh doanh theo chu i giá tr , TNCs   ạ   ồ ự ế ự ậ ộ ng ki n t o m ng, tác đ ng m nh đ n s  v n đ ng c a các ngu n l c trên ph m ạ ể ạ   c nh y v t m nh trong quá trình trang b  công ngh  cho các ngành kinh

ệ ế ạ ướ ủ ượ ự

ướ

ể

ầ ự ượ ế ạ ch t trong vi c ki n t o, duy trì và thúc đ y ho t đ ng c a m ng (k t n i th  tr ệ chính, công ngh ). Thông qua vi c vi c thi ự ượ đóng vai trò là l c l ậ ầ vi toàn c u. Do v y, đ  t o b ả ế , chúng ta ph i tranh th  đ t

ọ ỏ ủ c s  lan t a c a xu h

ng phát tri n này.

27

ệ ấ ủ ứ ớ Vi ớ t Nam v i tri th c m i nh t c a nhân lo i” ạ 19.

ả ượ ứ ố Ph i nâng cao hàm l ng tri th c trong các nhân t ể  phát tri n kinh t ế

ả ộ ổ ưở ừ ủ ế ể ể ­ xã h i. Ph i chuy n đ i mô hình tăng tr ng t ch  y u phát tri n theo

ề ộ ề ộ ữ ừ ề ể ợ chi u r ng sang phát tri n h p lý gi a chi u r ng và chi u sâu, v a m ở

ấ ượ ừ ọ ệ ả ộ r ng quy mô v a chú tr ng nâng cao ch t l ng, hi u qu , tính b n v ng ề ữ 20.

ơ ấ ể ị ế ướ 3.2.   Chuy n   d ch   c   c u   kinh   t theo   h ng   tăng   nhanh   các

ụ ệ ị ượ ứ ị ngành công nghi p, d ch v  có hàm l ng tri th c và giá tr  gia tăng

cao

ế ể ị ơ ấ ế ơ ấ 3.2.1. C  c u kinh t và chuy n d ch c  c u kinh t

ơ ấ ế ố ấ ổ ế ủ ­ C  c u kinh t ể ế là t ng th  các y u t c u thành kinh t c a m t c ộ ơ

ề ộ ộ ế ệ ậ ộ ở s , m t ngành, m t vùng hay n n kinh t ặ   , các b  ph n này quan h  ch t

ệ ố ẽ ớ ể ể ể ẫ ộ ch  v i nhau có tính h  th ng, tác đ ng l n nhau đ  có th  phát tri n và

ượ ể ệ ằ ỷ ọ ỗ ộ ủ ậ ổ đ c th  hi n b ng t ể  tr ng c a m i b  ph n trong t ng th .

ơ ấ ế ủ ộ ướ ượ ề ị C  c u kinh t c a m t n c đ ứ   c xác đ nh theo nhi u tiêu th c,

ủ ế ơ ấ ơ ấ ứ ể trong đó có 3 tiêu th c ch  y u đ  xem xét đó là c  c u ngành, c  c u vùng

ơ ấ ầ ế ỷ ọ ơ ấ ủ hay c  c u thành ph n kinh t . T  tr ng c a các ngành trong c  c u ngành

ế ướ ể ậ ấ ộ ế ủ kinh t là th c đo t p trung nh t trình đ  phát tri n kinh t ố   ộ  c a m t qu c

ạ ị ử ể ộ ự ủ   ấ ị gia trong m t giai đo n l ch s  nh t đ nh, dùng đ  đánh giá thành t u c a

ế ủ ứ ộ ệ ạ ớ ố ỗ ự các n  l c kinh t c a qu c gia đó và so sánh m c đ  hi n đ i hóa v i các

ố ộ ờ qu c gia khác trong cùng m t th i gian.

ơ ấ ể ị ổ ấ ủ ­ Chuy n d ch c  c u kinh t ế là quá trình thay đ i c u trúc c a các

ơ ấ ủ ộ ươ ướ ấ ị ế ố ấ y u t c u thành c  c u đó theo m t ch  đích và ph ng h ng nh t đ nh.

ơ ấ ể ị ế ầ ướ ế ụ Chuy n d ch c  c u kinh t là yêu c u khách quan, tr ộ   c h t nó ph  thu c

ể ủ ệ ề ộ ọ ế vào trình đ  phát tri n c a khoa h c và công ngh  mà n n kinh t ạ    đó đã đ t

ả

ả

ệ

ạ ộ ạ ể

ố ầ

ệ

ộ

Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  X,

t Nam (2006),

ứ NXB CTQG, Hà N i, tr 87­

ả

ệ

ạ ộ ạ ể

ố ầ

ứ

ệ

ộ

Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  XI,

19 Đ ng C ng s n Vi ộ 88. 20  Đ ng C ng s n Vi ộ

t Nam (2011),

NXB CTQG, Hà N i, tr

ả 191.

28

ượ ờ ỳ ị ử ỗ ướ ể ử ụ đ c trong m i th i k  l ch s . Tuy nhiên, n c đi sau có th  s  d ng l ợ   i

ướ ệ ự ể ể ọ ộ ế ủ th  c a n ủ ộ c phát tri n mu n đ  ch  đ ng trong vi c l a ch n h ướ   ng

ơ ấ ể ị ế ự ự ả ợ ớ chuy n d ch c  c u kinh t ọ    phù h p v i kh  năng, d a vào đó mà l a ch n

ế ể ệ ọ ể ự   ệ vi c phát tri n khoa h c và công ngh  trong ti n trình CNH, HĐH đ  th c

ệ ượ ướ ể ắ hi n đ c các b c phát tri n rút ng n.

ồ ự ả ấ ớ ạ ầ ả ẩ Do ngu n l c s n xu t có gi i h n mà nhu c u s n ph m ngày càng

ơ ấ ể ề ị ế ủ ệ nhi u và tăng nhanh, nên vi c chuy n d ch c  c u kinh t ộ  c a m t doanh

ộ ề ệ ế ấ ỳ ả ư ủ nghi p cũng nh  c a m t n n kinh t không ph i là b t k  hay theo ý

ự ự ủ ả ố ọ ộ ự l a ch n chi n l mu n ch  quan duy ý chí, mà ph i là m t s ế ượ  d a trên c

ộ ề ọ ế ề ệ ế ử ụ ơ ở c  s  khoa h c. M t n n kinh t ả  có hi u qu  là n n kinh t s  d ng t ố ư   i  u

ồ ự ệ ề ệ ầ ế ệ các ngu n l c hi n có. Trong đi u ki n toàn c u hóa kinh t , tính hi u qu ả

ế ộ ấ ớ ụ ệ ọ ộ ề ủ c a m t n n kinh t ự ự  ph  thu c r t l n vào s  l a ch n vi c phát huy các

ồ ự ướ ự ủ ngu n l c trong n c và vào năng l c thu hút, tranh th  các ngu n l c t ồ ự ừ

ừ ổ ứ ế ố ế ậ ộ bên ngoài (t ừ ướ  n c ngoài và t các t ch c kinh t qu c t ). H i nh p c ơ

ế ủ ộ ướ ế ủ ướ ấ c u kinh t c a m t n ơ ấ c vào c  c u kinh t c a các n ự   c trong khu v c

ơ ở ợ ầ ế ộ ướ ự và toàn c u d a trên c  s  l i th  so sánh là m t xu h ớ   ng song hành v i

ầ ế ướ ồ ự toàn c u hóa kinh t . Xu h ng này làm cho các ngu n l c chung đ ượ ử  c s

ả ơ ệ ỉ ố ụ d ng có hi u qu  h n. Nó không ch  mang l ạ ợ i l i ích cho các qu c gia có

ệ ự ủ ự ể quan h  mà còn mang l ạ ợ i l i ích cho s  phát tri n chung c a khu v c và

ủ c a toàn câu.

ể ị ơ ấ ộ ế 3.2.2. N i dung chuy n d ch c  c u kinh t

ơ ấ ể ế ngành ị 3.2.2.1. Chuy n d ch c  c u kinh t

ơ ấ ủ ề ủ ể ố ộ ị ế Đây là n i dung c t lõi c a chuy n d ch c  c u c a n n kinh t ố    qu c

ả ị ị ướ ủ ể ệ ị dân. Ph i xác đ nh đ nh h ị ng c a vi c chuy n d ch, trong đó xác đ nh rõ

ủ ư ể ể ỗ ổ ị ế ặ đ c tr ng phát tri n và v  trí c a m i ngành trong t ng th  kinh t , trên c ơ

ơ ấ ể ị ị ể ở s  đó xác đ nh các chính sách phát tri n. Chuy n d ch c  c u ngành kinh t ế

29

ả ự ữ ự ợ ế ủ ấ ướ ph i d a trên s  đánh giá chính xác nh ng l i th  c a đ t n ấ   ả c, ph i xu t

ừ ị ườ ủ ầ ơ ở ệ ả ả phát t nhu c u c a th  tr ng trên c  s  khai thác có hi u qu  kh  năng

ứ ấ ừ ể ả ả ọ ả (ch  không ph i xu t phát t ạ   ự  kh  năng), ph i có d  báo tri n v ng c nh

ủ ả ủ ẩ ế ị ườ ướ tranh c a s n ph m, c a ngành kinh t trên th  tr ng trong n ố   c và qu c

ể ị ế ả ả ả ế t ơ ấ . Chuy n d ch c  c u ngành kinh t ả  ph i b o đ m kh  năng thích nghi

ớ ự ế ổ ủ ườ ướ nhanh v i s  bi n đ i c a môi tr ng trong n c và qu c t ố ế ướ ế , tr c h t và

ủ ế ệ ề ế ọ ộ ỉ ơ ấ   ch  y u là ti n b  khoa h c và công ngh , chi phí cho đi u ch nh c  c u

ế ấ kinh t th p.

ể ạ ẩ ầ ắ ớ ế Do yêu c u đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t ứ    tri th c,

ơ ấ ệ ể ế ố ả ể ớ ị nên vi c chuy n d ch c  c u kinh t trong b i c nh m i không th  ch ờ

ự ế ệ ồ ớ hoàn thành CNH, xây d ng các ngành kinh t ể    công nghi p r i m i chuy n

ế ơ ấ ứ ể ộ ị sang các ngành kinh t tri th c. Hai n i dung chuy n d ch c  c u ngành

ế ướ ể ế ứ kinh t theo h ng CNH, HĐH và phát tri n kinh t tri th c có quan h ệ

ỗ ợ ẩ ộ ràng bu c, h  tr  và thúc đ y nhau.

ướ ề ệ ớ ệ ể ị Theo h ng này, hi n nay và trong nhi u năm t i, vi c chuy n d ch

ả ự ệ ề ơ ấ c  c u kinh t ế ở ướ  n c ta ph i d a vào ti m năng tài nguyên trí tu  Vi ệ   t

ầ ư ạ ệ ưỡ ể ồ Nam, đ u t m nh vào vi c nuôi d ng và phát tri n ngu n tài nguyên trí

ể ệ ẩ ằ ị ừ ơ ấ ế tu  nh m đ y nhanh quá trình chuy n d ch t c  c u ngành kinh t ề    truy n

ố ế ế ả ắ ắ ị ứ th ng lên kinh t ệ  công nghi p và kinh t tri th c. Ph i n m b t k p th i c ờ ơ

ệ ộ ự ổ ớ ộ h i, phát huy năng l c trí tu  n i sinh, đ i m i cách nghĩ, cách làm, m ở

ệ ớ ả ệ ệ ệ ạ ộ ụ ộ r ng m t cách có hi u qu  vi c áp d ng công ngh  m i hi n đ i vào phát

ể ề ể ẩ ậ ố ỹ ạ tri n các ngành truy n th ng, đ y m nh phát tri n các ngành k  thu t cao,

ệ ớ ự ệ ạ ạ ọ ẩ đ y m nh vi c sáng t o các thành t u khoa h c và công ngh  m i.

ự ừ ế ả ượ ơ ấ ế T  nay đ n năm 2020, ph i xây d ng cho đ c c  c u kinh t công

ụ ệ ệ ệ ệ ạ ụ ể ị nghi p, nông nghi p, d ch v  hi n đ i, hi u qu ả21. C  th  là:

ả

ả

ệ

ạ ộ ạ ể

ố ầ

ứ

ệ

ộ

Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  XI,

t Nam (2011),

NXB CTQG, Hà N i, tr.

21 Đ ng C ng s n Vi ộ 91.

30

ấ ượ ậ ­ Ngành công nghi pệ ,  t p trung nâng cao ch t l ạ   ứ ng và s c c nh

ủ ể ệ ả ẩ ả ợ tranh c a các s n ph m ẩ ; phát tri n các s n ph m công nghi p có l i th ế

ả ả ấ ỗ ị ầ   ạ ạ c nh tranh, có kh  năng tham gia m ng s n xu t và chu i giá tr  toàn c u,

ư ấ ượ ữ ể ả ẩ ị u tiên phát tri n nh ng s n ph m có ch t l ng, giá tr  gia tăng cao, áp

ệ ớ ử ụ ệ ạ ế ệ ượ ụ d ng công ngh  m i, công ngh  s ch, s  d ng ti t ki m năng l ng và

ườ ộ ộ ơ ấ ể ệ ẩ ạ ệ ả b o v  môi tr ị ng. Đ y m nh vi c chuy n d ch c  c u n i b  ngành công

ệ ướ ế ế ế ạ ệ nghi p theo h ệ   ng tăng nhanh công nghi p ch  bi n, ch  t o, công nghi p

ượ ơ ấ ệ ế ệ có hàm l ầ ng công ngh  cao, góp ph n hình thành c  c u kinh t ạ    hi n đ i.

ề ả ệ ượ ư ể ầ Các ngành công nghi p n n t ng đ ứ c  u tiên đ  đáp  ng nhu c u v  t ề ư

ấ ơ ả ủ ề ệ ả ế li u s n xu t c  b n c a n n kinh t .

ỗ ợ ệ ể ế ậ ơ ế   T p trung phát tri n công nghi p h  tr , hình thành c  ch  liên k t,

ế ạ ừ ấ ả ạ   ệ ợ h p tác, phân công s n xu t trong vi c tham gia ch  t o t ng công đo n

ệ ẩ ằ ố ợ ợ ả s n ph m. Phân b  không gian công nghi p phù h p nh m phát huy l i th ế

ủ ề ệ ế ể ề ạ so sánh c a các vùng, mi n và t o đi u ki n đ  liên k t ngành mang l ạ   i

ệ ả hi u qu  cao.

ế ế ể ệ ệ ạ ơ Phát tri n m nh công nghi p ch  bi n, c  khí, công nghi p công

ệ ệ ệ ọ ườ ngh  thông tin, công nghi p sinh h c và công nghi p môi tr ng.

ệ ầ ư ổ ệ ậ ấ ầ ắ ớ T p trung l p đ y các khu công nghi p g n v i vi c đ u t b  sung

ụ ạ ầ ộ ị ế ợ các công trình, d ch v  h  t ng xã h i (nhà ở ườ , tr ọ ng h c, y t , ch ,...) và

ệ ố ả ự ườ th c hi n t ệ t b o v  môi tr ng.

ầ ướ ề ể ­ Ngành nông nghi pệ , c n h ệ   ng vào phát tri n n n nông nghi p

ệ ớ ự ạ ươ ệ ố ể nhi t đ i có năng l c c nh tranh cao và th ng hi u t t. Phát tri n nông

ấ ượ ệ ệ ả ả ẩ ả nghi p toàn di n, nâng cao ch t l ự   ng s n ph m, b o đ m an toàn th c

ẩ ợ ề ề ệ ự ế ủ ph m; phát huy l i th  so sánh v  đi u ki n t ỗ    nhiên và sinh thái c a m i

ỗ ị ươ ầ ư ậ vùng, m i đ a ph ng. T p trung đ u t ể   ứ  khâu nghiên c u và phát tri n

ụ ệ ậ ố ồ ọ ứ ứ gi ng cây tr ng, v t nuôi, nghiên c u  ng d ng công ngh  sinh h c. Thúc

ụ ộ ậ ấ ả ẩ đ y tích t ru ng đ t, ấ hình thành các vùng s n xu t hàng hóa t p trung, các

31

ẫ ớ ả ả ủ ạ ồ ồ “cánh đ ng m u l n”; các trang tr i nuôi tr ng th y, h i s n, chăn nuôi gia

ể ả ớ ố ể ệ ầ ớ ổ ấ ắ súc, gia c m l n; phát tri n s n xu t g n v i b  trí, chuy n đ i hi u qu  c ả ơ

ộ ệ   ấ c u lao đ ng trong nông nghi p.

ướ ẩ ệ   ắ đ y nhanh CNH, HĐH nông nghi p, ữ Trong nh ng năm tr c m t,

ứ ả ự ư ằ ấ ạ ổ ớ nông thôn b ng cách đ i m i đào t o nhân l c, đ a tri th c s n xu t, kinh

ệ ế ứ ớ ườ ử ụ ọ doanh, tri th c khoa h c công ngh  đ n v i ng i nông dân; s  d ng công

ệ ắ ặ ọ ị ngh  sinh h c làm gia tăng giá tr  các m t hàng nông­lâm­th y s n. ủ ả  G n bó

ơ ấ ể ẽ ặ ị ế ệ ớ ch t ch  quá trình chuy n d ch c  c u kinh t nông nghi p v i quá trình

ơ ấ ể ị ế ướ ợ chuy n d ch c  c u kinh t nông thôn theo h ả ả   ệ ng h p lý, hi u qu , b o

ơ ở ự ệ ươ ự ớ ả đ m c  s  cho th c hi n ch ng trình xây d ng nông thôn m i.

ị ượ ẩ ạ ấ ị ­ Ngành d ch v ầ ụ c n đ ể c đ y m nh phát tri n, nh t là các d ch v ụ

ượ ứ ớ ợ ế ị có giá tr , hàm l ề ng tri th c cao, ti m năng l n, có l ứ ạ   i th  và có s c c nh

ư ệ ễ ả ị tranh, nh  du l ch, hàng h i, hàng không, vi n thông, công ngh  thông tin, y

ộ ố ự ầ ỡ ị ị ế t ố   ụ ; hình thành m t s  trung tâm d ch v , du l ch có t m c  khu v c và qu c

.ế   t

ở ộ ụ ư ị ị HĐH và m  r ng các d ch v  có giá tr  gia tăng cao, nh  tài chính,

ụ ể ề ể ả ầ ị ngân hàng, b o hi m, logistics, d ch v  phát tri n ph n m m công ngh ệ

ụ ỗ ợ ạ ẩ ị ạ   thông tin và các d ch v  h  tr  kinh doanh khác. Đ y m nh tham gia m ng

ệ ố ể ầ ả ẩ ố ố phân ph i toàn c u, phát tri n nhanh h  th ng phân ph i các s n ph m có

ợ ế ạ ở ả ướ ự ươ l i th  c nh tranh c  trong và ngoài n c; xây d ng th ệ ng hi u hàng

ụ ệ ị hóa và d ch v  Vi t Nam.

ể ế ổ các vùng lãnh th 3.2.2.2. Phát tri n kinh t

ậ ớ ộ ộ ủ ổ ị Vùng kinh t ế ượ  đ ố   c xác đ nh là m t b  ph n l n c a lãnh th  qu c

ạ ộ ế ệ ự ự ể ộ gia có các ho t đ ng kinh t xã h i tiêu bi u, th c hi n s  phân công lao

ả ướ ạ ộ ệ ạ ộ đ ng xã h i trên ph m vi c  n c. Đây là lo i vùng có qui mô di n tích,

ố ở ấ ớ ụ ệ ế ượ ụ ấ ạ ị dân s c p l n nh t, ph c v  vi c ho ch đ nh các chi n l c, các k ế

32

ư ể ể ạ ả ổ ể   ho ch phát tri n theo lãnh th  cũng nh  đ  qu n lý các quá trình phát tri n

ế ủ ấ ướ ộ ơ ấ ệ ế kinh t ỗ  ­ xã h i trên m i vùng c a đ t n c. Hi n nay, c  c u kinh t vùng

ượ ị ế ớ ở ướ  n c ta đ ồ c xác đ nh bao g m 6 vùng kinh t l n và 3 vùng kinh t ế

ơ ấ ể ọ ị ế ệ tr ng đi m. Ngoài ra, vi c xác đ nh c  c u kinh t vùng ở ướ  n ự   c ta còn d a

ấ ướ ề ổ ọ ị ờ ố ế trên v  trí lãnh th  theo chi u d c đ t n c và theo đ i s ng kinh t còn

ề ỗ ế ư ể ặ nhi u khó khăn. Tuy m i vùng kinh t ề    có đ c đi m riêng, nh ng chúng đ u

ậ ấ ữ ề ộ ế ấ ố ố là nh ng b  ph n c u thành n n kinh t qu c dân th ng nh t.

ể ệ ế ơ ở ả ả ả ổ Vi c phát tri n kinh t vùng lãnh th  ph i trên c  s  b o đ m phát

ả ợ ồ ự ủ ệ ế ỗ ệ huy có hi u qu  l ẩ   i th  và các ngu n l c hi n có c a m i vùng, thúc đ y

ưở ả ượ ẽ ơ ấ ự ể ạ ạ tăng tr ng s n l ị ng và t o ra s  chuy n d ch m nh m  c  c u kinh t ế

ề ế ố ướ ắ ớ ơ ấ ngành và c  c u n n kinh t qu c dân theo h ng CNH, HĐH g n v i phát

ể ế ứ tri n kinh t tri th c.

ạ ơ ế ự ể ề ợ ệ   ể T o c  ch  chính sách phù h p đ  các vùng đ u phát tri n; th c hi n

ữ ể ế ẩ ộ ờ ồ liên k t gi a các vùng và n i vùng. Đ ng th i, thúc đ y phát tri n các vùng

ự ế ể ạ ọ ộ ỏ ạ ộ tr ng đi m, t o đ ng l c, tác đ ng lan t a đ n các vùng khác. ề   T o đi u

ể ệ ơ ế ề ặ ki n phát tri n nhanh h n các vùng kinh t đang còn nhi u khó khăn, đ c bi ệ   t

ớ ả ả ắ là các vùng biên gi i, h i đ o, Tây Nguyên, Tây Nam và Tây B c.

ể ọ ế ể ư ướ ở Coi tr ng phát tri n kinh t ể ớ  bi n đ  s m đ a n ố   c ta tr  thành qu c

ề ạ ế ể ự ắ ớ ả ả ố gia m nh v  kinh t bi n trong khu v c g n v i b o đ m qu c phòng ­ an

ố ế ợ ninh và h p tác qu c t .

ơ ấ ị ế ầ ố ể Trong quá trình chuy n d ch c  c u kinh t ế ợ    qu c dân, c n k t h p

ộ ữ ơ ấ ẽ ể ặ ồ ị ế ch t ch  và đ ng b  gi a chuy n d ch c  c u kinh t ể   ớ  ngành v i chuy n

ơ ấ ơ ấ ơ ấ ể ộ ị ệ ị d ch c  c u vùng, c  c u công ngh , chuy n d ch c  c u lao đ ng và c ơ

ầ ế ướ ệ ả ộ ấ c u thành ph n kinh t theo h ồ   ng phát huy cao đ , có hi u qu  các ngu n

ự ể ế ề ữ ự l c cho s  phát tri n kinh t nhanh và b n v ng.

33

Ể Ẩ Ề Ầ Ữ Ạ Ề Ề Ế Ệ

4. NH NG ĐI U KI N TI N Đ  C N THI T Đ  Đ Y M NH

Ớ Ạ Ắ Ệ Ể Ệ CÔNG NGHI P HÓA, HI N Đ I HÓA G N V I PHÁT TRI N KINH

Ứ Ở Ệ Ế T  TRI TH C VI T NAM

ự ổ ị ả ả ị ế

4.1. B o đ m s   n đ nh chính tr , kinh t

ộ  và xã h i

ể ẩ ắ ớ ế ộ Đ y m nh ạ CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t tri th c ứ là m t quá

ả ả ể ề ả ộ ờ ộ ớ trình phát tri n không ph i m t s m m t chi u, mà ph i tr i qua th i gian khá

ệ ả ề ề ị ị ế ộ ả ổ nhi u năm. Vi c b o đ m  n đ nh v  chính tr , kinh t , xã h i cho quá trình

ấ ầ ế ệ ề này là r t c n thi t và đây chính là đi u ki n tiên quy t đ ế ể phát tri n. ể

ả ổ ề ả ị ị ế ề ộ ự ấ B o đ m  n đ nh v  chính tr , kinh t , xã h i, xét v  th c ch t, đó là

ề ổ ị ườ ự ế ấ ự n đ nh v  môi tr ng đ u t ả ả b o đ m s ầ ư. Th c t ộ ề    cho th y, m t n n

ế ể ể ượ ế ườ ầ ư ở kinh t không th  phát tri n đ c n u môi tr ng đ u t ấ   ạ  tình tr ng b t

n.  ổ

Ổ ị ề ượ ể ệ ở ấ ồ ­  n đ nh v  chính tr ị đ c th  hi n tính nh t quán, tính đ ng b ộ

ủ ườ ổ ị ạ ầ ả ả và  n đ nh lâu dài c a đ ng l ự   ố ph i có t m nhìn dài h n, ph i xây d ng i,

ể ệ ạ ọ ị ườ ố ơ ở c  s  khoa h c cho vi c ho ch đ nh và tri n khai đ ng l i, chính sách

ớ ố ứ ệ ả ạ ả ộ CNH, HĐH đ t hi u qu  cao v i t c đ  nhanh, t c là ph i có chi n l ế ượ   c

ể ắ ạ ớ ế ứ ị ẩ đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t ậ   ả ổ  tri th c. Ph i  n đ nh lu t

ấ ậ ế pháp, chính sách, nh t là lu t pháp, chính sách kinh t ậ ế (lu t kinh t , chính

ệ ệ ể ể ị ụ   sách phát tri n công nghi p, nông nghi p và phát tri n các ngành d ch v ,

ề ệ ạ ươ chính sách tài chính, chính sách ti n t ể , phát tri n ngo i th ng, an toàn

ự ườ ấ ẩ th c ph m, môi tr ạ   ng, chính sách đ t đai, tài chính công, ngân hàng, ngo i

ố h i .v.v… ).

Ổ ị ề ướ ị ườ ế ị ổ ­  n đ nh v  kinh t ế, tr ự ổ c h t là s   n đ nh th  tr ị ng,  n đ nh giá

ể ả ượ ạ ườ ạ ả ạ ả c , ph i ki m soát đ c l m phát, môi tr ng c nh tranh ph i lành m nh.

Ổ ị ể ệ ở ậ ự ề ả ượ ộ ­  n đ nh v  xã h i ộ  th  hi n tr t t an toàn xã h i ph i đ c gi ữ

v ng.ữ

34

ề ị ị ế ườ ỉ Ch  có ự ổ s   n đ nh v  chính tr , kinh t và xã h i, ộ thì ng i dân trong

ướ ầ ư ả ớ ấ ớ ượ n c m i yên tâm đ u t s n xu t kinh doanh và m i thu hút đ c đ u t ầ ư

ướ ả ặ ể ầ ả ệ n c ngoài cho phát tri n. Đ ng ta yêu c u: “Ph i đ c bi ọ t coi tr ng gi ữ

ổ ộ ị ị ườ ả ố ữ v ng  n đ nh chính tr  ­ xã h i, tăng c ng qu c phòng, an ninh, b o v ệ

ộ ậ ủ ề ẹ ắ ấ ố ổ ể ả   ữ v ng ch c đ c l p, ch  quy n, th ng nh t và toàn v n lãnh th  đ  b o

22.

ấ ướ ề ữ ể ả đ m cho đ t n c phát tri n nhanh và b n v ng”

Ư ồ ể

4.2.

ự u tiên phát tri n ngu n nhân l c

ồ ế ị ộ ố quy t đ nh t c đ  và ch t l ự Ngu n nhân l c có vai trò ấ ượ   c a sủ ự  ng

ế ể ẩ ạ ắ ộ ớ ể phát tri n kinh t ể    ­ xã h i. Đ  đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n

ế ứ ả ầ ộ ườ kinh t tri th c, c n ph i có trình đ  dân trí cao, ng ộ i lao đ ng có kh ả

ạ ỏ ọ ộ ố ự năng sáng t o cao, ham mu n h c h i m t cách t ả  giác, có kh  năng thích

ứ ậ ố ể ồ ạ ng và tính linh ho t cao. Mu n v y, p ả h i chăm lo phát tri n ngu n nhân

ạ ả ư ụ ể ự l c, nâng cao dân trí, đào t o nhân tài, ph i  u tiên phát tri n giáo d c và

ự ự ạ ố đào t o, th c s  coi đó là qu c sách hàng đ u ầ 23.

ả ế ụ ệ ả c i cách toàn di n giáo d c và đào t o ­ Ph i ti n hành ạ , coi đó là

ụ ấ ụ ừ ủ ệ ệ ả ọ ị ể nhi m v  c p bách. Ph i chuy n tr ng tâm c a vi c giáo d c t trang b  tri

ồ ưỡ ứ ệ ươ ư ươ th c sang b i d ng, rèn luy n ph ng pháp t duy, ph ng pháp gi ả   i

ế ấ ề ả ạ ự ự ạ ự quy t v n đ , năng l c sáng t o, kh  năng t đào t o, thích nghi s  phát

ể ướ ế ượ ệ ầ ổ tri n. Theo h ng này, c n b  sung và hoàn thi n chi n l ể   c phát tri n

ụ ể ể ạ ế ụ ứ ụ ế giáo d c và đào t o đ  phát tri n kinh t tri th c ph c v  thi ự t th c cho

ụ ệ nhi m v  CNH, HĐH.

ự ướ ứ ệ ề ­ Xây d ng xã h i h c t p ộ ọ ậ   d i nhi u hình th c và bi n pháp nh ư

ọ ậ ộ ụ ườ ồ trung tâm h c t p c ng đ ng, trung tâm giáo d c th ng xuyên, giáo d c t ụ ừ

ế ạ ạ ở ọ ườ ơ ộ xa, đào t o m  v.v…, t o c  h i và khuy n khích m i ng i dân tham gia

ả

ả

ố ầ

ứ

ệ

ệ

ộ

Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  XI,

t Nam (2011),

22 Đ ng C ng s n Vi ạ ộ ạ ể ộ NXB CTQG, Hà N i, tr 99. 23 §¶ng céng s¶n ViÖt Nam (2001): V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb CTQG, Hµ Néi, tr 108.

35

ủ ộ ườ ọ ọ ậ h c t p, nâng cao tính ch  đ ng cho ng ế ớ   ơ ở ắ i h c trên c  s  g n k t v i

ữ ể ẩ ầ ạ ắ ớ ế ứ nh ng yêu c u đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t tri th c.

ấ ượ ườ ả ạ ­ Nâng cao ch t l ệ ng toàn di n cho ng i lao đ ng ộ . Ph i t o ra

ượ ự ộ ự ọ ự ầ ộ đ c đ i ngũ nhân l c có lòng t tr ng, t tôn dân t c,có tinh th n trách

ứ ộ ệ ượ ự ệ ệ ồ ả nhi m và ý th c c ng đ ng khi th c hi n các công vi c đ c giao; ph i có

ữ ộ ươ ự ỹ trình đ  chuyên môn v ng vàng, có ph ả   ng pháp và k  năng th c hành b o

ấ ượ ấ ệ ệ ượ ự ả đ m năng su t, ch t l ả ng và hi u qu  công vi c đ c giao; có s  năng

ứ ự ệ ạ ọ ỏ ộ đ ng và sáng t o trong công vi c, có ý th c t giác h c h i, dám đ ươ   ng

ỏ ố ứ ứ ữ ớ ầ đ u v i nh ng thách th c; và có s c kh e t t.

ụ ả ả ấ ả ạ ổ ớ ổ ớ   ­ B o đ m đ i m i qu n lý giáo d c và đào t o, nh t là đ i m i

ấ ượ ả ả ượ ụ ạ ộ qu n lý ch t l ng giáo d c và đào t o ph i đ c coi là khâu đ t phá.

ọ ể ệ

4.3. Phát tri n khoa h c và công ngh

ệ ả ọ ế ị ự ợ ế ạ ộ đ ng l c, quy t đ nh l i th  c nh tranh Khoa h c công ngh  ph i là

ủ ạ ắ ộ ố ộ và t c đ  phát tri n ớ   ể  c a toàn b  quá trình đ y m nh CNH, HĐH g n v i ẩ

ế ấ ủ ự ể ể phát tri n kinh t tri th c. ọ   ứ Th c ch t c a CNH, HĐH là phát tri n khoa h c

ệ ệ ả ớ ọ ị ụ   và công ngh . Đ ng ta xác đ nh khoa h c và công ngh  cùng v i giáo d c

ự ủ ề ả ạ ầ ố ộ và đào t o là qu c sách hàng đ u, là n n t ng và đ ng l c c a CNH, HĐH

ấ ướ 24. đ t n c

ể ẩ ể ạ ắ ớ ế ứ Đ  đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t ầ ậ    tri th c, c n t p

ả ế ề ấ trung gi i quy t các v n đ  sau:

ệ ể ạ ọ ị ự ­ Xây d ng c  s ơ ở khoa h c cho vi c ho ch đ nh và tri n khai đ ườ   ng

ủ ươ ể ắ ớ ế ứ ạ ệ ố l i, ch  tr ng CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t tri th c đ t hi u qu ả

ớ ố ộ cao v i t c đ  nhanh.

ứ ể ệ ẩ ạ ọ ồ   ­ Đ y m nh vi c nghiên c u khoa h c đ  đánh giá chính xác ngu n

ứ ệ ắ ắ ố ớ ớ   tài nguyên qu c gia, n m b t tri th c m i và các công ngh  cao cùng v i

24§¶ng céng s¶n ViÖt Nam (2001): V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb CTQG, Hµ Néi, tr 112.

ọ ủ ấ ề ế ớ ữ ự ớ ướ ạ nh ng thành t u m i nh t v  khoa h c c a th  gi i; h ệ   ng m nh vào vi c

36

ớ ả ấ ẩ ộ ổ ự ạ   nâng cao năng su t lao đ ng, đ i m i s n ph m, nâng cao năng l c c nh

ủ ề ủ ả ủ ệ ẩ ế ị ườ tranh c a s n ph m, c a doanh nghi p và c a n n kinh t trên th  tr ng.

ộ ề ự ể ề ằ ọ ­ Xây d ngự   ti m l c nh m phát tri n m t n n khoa h c và công

ự ế ế ề ệ ẩ ố ngh  tiên ti n. Đ y nhanh ti n trình x ây d ng 2 trung tâm qu c gia v  công

ở ầ ấ ồ ệ ngh  cao ộ  Hà N i và thành phố H  Chí Minh, l y đây là đ u tàu, là mô

ệ ủ ả ướ ể ể ơ hình tiêu bi u cho phát tri n công ngh  c a c  n c và là n i thu hút, nuôi

ưỡ ớ ủ ệ d ạ   ứ ng công ngh  và tri th c m i c a nhân lo i.

ạ ườ ậ ợ ể ậ ố ­ T o môi tr ng thu n l i đ  các t p đoàn xuyên qu c gia không ch ỉ

ả ơ ở ơ ở ả ạ ạ ự ự ấ ầ ư đ u t xây d ng c  s  s n xu t mà còn xây d ng c  c  s  đào t o t i ch ỗ

ấ ượ ự ồ ề ệ ạ ỹ ngu n nhân l c ch t l ế   ng cao, thành th o k  năng ngh  nghi p. Khuy n

ướ ọ ậ ộ ọ khích du h c sinh ra n c ngoài h c t p và có chính sách đãi ng  thích đáng

ề ướ ố ọ ệ ệ ậ ể đ  thu hút s  du h c sinh này v  n c làm vi c hay l p nghi p.

ị ườ ể ệ ể ả ả ọ ­ Phát tri n nhanh th  tr ọ   ng khoa h c và công ngh  đ  b o đ m m i

ệ ề ứ ượ ậ ợ ể ổ tri th c, công ngh  đ u đ c trao đ i, mua bán, chuy n giao thu n l i trên

ị ườ ượ ưỡ ầ ạ ằ ẳ th  tr ng, đ c nuôi d ng b ng tinh th n c nh tranh bình đ ng.

ử ụ ụ ụ ế ế ằ ­ S  d ng các công c  tín d ng và thu  nh m khuy n khích các

ế ệ ệ ệ ẳ ỏ doanh nghi p b  qua các th  h  công ngh  trung gian, đi th ng vào các

ệ ấ ượ ệ ế công ngh  tiên ti n, công ngh  ch t l ng cao.

ế ượ ổ ể ọ ­ B  sung và hoàn thi n ệ  chi n l c phát tri n khoa h c và công ngh ệ

ướ ề ả ự ạ ợ ữ ớ v i nh ng b ứ   c đi thích h p. Trên n n t ng đó, t o ra năng l c nghiên c u

ơ ở ả ấ ướ ọ ộ n i sinh giúp các nhà khoa h c và c  s  s n xu t trong n c ti n t ế ớ ậ   i v n

ủ ữ ớ ủ ứ ệ ạ ụ d ng và làm ch  nh ng công ngh  và tri th c m i c a nhân lo i.

ồ ố ạ ậ ầ ư ệ ẩ ạ

4.4. T o l p ngu n v n đ u t

cho đ y m nh công nghi p hóa,

ắ ớ ể ệ ạ ế hi n đ i hóa g n v i phát tri n kinh t ứ  tri th c

ố ườ ạ ạ V n là ị ủ ả là các giá tr  c a c i do con ng i t o ra và tích lũy l i. Nó có

ể ệ ề ậ ặ ố ố th  t n t ể ồ ạ ướ ạ i d i d ng v t th  ho c v n tài chính. V n là đi u ki n quan

37

ấ ể ả ệ ẩ ể ả ạ ắ ọ ớ tr ng nh t đ  b o đ m vi c đ y m nh CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh

ự ứ ệ ở ế t tri th c tr  thành hi n th c.

ồ ố V n đ ượ ạ ậ ừ c t o l p t hai ngu n là tích lũy trong ộ ộ ề n i b  n n kinh t ế

ừ ướ ổ ứ (trong  n cướ )  và thu hút t bên ngoài (n c ngoài và các t ch c kinh t ế

ề ơ ả ố ướ ủ ế ế ị qu c t ) ố ế . V  c  b n, lâu dài, v n trong n ố   c là ch  y u và quy t đ nh, v n

ừ ờ ỳ ầ ấ ấ t bên ngoài là r t quan trong nh t là trong th i k  đ u CNH, HĐH.

ỹ ố ừ ộ ộ ề ệ ự Vi c tích lu  v n t n i b  n n kinh t ế ượ  đ ệ c th c hi n trên c  s ơ ở

ư ủ ả ả ệ ặ ấ ộ ồ ủ nâng cao hi u qu  s n xu t, ngu n c a nó là lao đ ng th ng d  c a ng ườ   i

ầ ộ ộ ế ấ ộ ộ ọ lao đ ng thu c m i thành ph n kinh t . Tăng năng su t lao đ ng xã h i là

ườ ơ ả ể ả ế ấ ỹ ố ề ướ con đ ng c  b n đ  gi i quy t v n đ  tích lu  v n trong n ồ   c. Đ ng

ả ế ố ệ ữ ố ờ th i, gi i quy t t t m i quan h  gi a tích lũy và tiêu dùng trong nhân dân

ể ế ử ụ ả ố ệ ệ ố trên quan đi m ti t ki m là qu c sách. S  d ng có hi u qu  v n đ u t ầ ư ừ t

ướ ủ ế ấ ố ngân sách nhà n ố c và trái phi u chính ph . Ch ng lãng phí, th t thoát v n.

ố ừ ể ồ ệ Đ  thu hút các ngu n v n t ả ế ụ  bên ngoài, ph i ti p t c hoàn thi n c ơ

ế ả ử ụ ứ ư ề ở ử ề ch  ế m  c a n n kinh t , ph i  s  d ng nhi u hình th c nh  thu hút đ u t ầ ư

ự ế ướ ậ ặ ợ ố tr c ti p n c ngoài, vay v n, h p tác liên doanh, thành l p các đ c khu

ế ế ở ệ ố ệ ớ kinh t , các khu kinh t m … đi đôi v i ki n toàn h  th ng pháp lu t v ậ ề

ế ố ư ự ệ ạ ạ ợ kinh t đ i ngo i, th c hi n h p lý các chính sách  u đãi, t o môi tr ườ   ng

ậ ợ ể ề ườ ợ ệ và đi u ki n thu n l i đ  ng i và t ổ ứ ướ  ch c n ầ   c ngoài vào ta h p tác đ u

t . ư

ị ườ ể ể ế ạ ơ ố ướ T o c  ch , chính sách đ  phát tri n th  tr ng v n trong n c và

ị ườ ậ ớ ố ế ố ế ầ ế ộ h i nh p v i th  tr ng v n qu c t trong xu th  toàn c u hóa kinh t .

ả ợ ở ộ ố ế ệ

4.5. M  r ng và nâng cao hi u qu  h p tác qu c t

ệ ạ ộ ớ ọ ướ Cu c cách m ng khoa h c và công ngh  cùng v i xu h ầ   ng toàn c u

ế ộ ẫ ụ ữ ệ ạ ố hoá kinh t ề    đã và đang t o ra m i liên h  ph  thu c l n nhau gi a các n n

ế ủ ướ ả ợ ở ộ ệ kinh t c a các n c. M  r ng và nâng cao hi u qu  h p tác qu c t ố ế    là

38

ỏ ộ ộ ế ế ẽ ạ ề ề ệ ả m t m t đòi h i thi t y u. Đi u này s  t o ra kh  năng và đi u ki n đ ể

ướ ủ ố ệ ừ ể ậ ỹ n c ta có th  tranh th  v n, k  thu t, công ngh  t ể ẩ    bên ngoài đ  đ y

ể ạ ớ ế ứ ắ m nh CNH, HĐH g n v i phát tr n kinh t tri th c.

ả ế ụ ể ệ ự ệ ầ ở Tuy nhiên, đ  vi c trên tr  thành hi n th c, c n ph i ti p t c hoàn

ệ ơ ế ề ấ ợ ọ ơ ế thi n c  ch , chính sách, nh t là c  ch , chính sách h p tác v  khoa h c và

ầ ư ợ ụ ể ể ạ ệ ợ công ngh , h p tác đ u t , h p tác giáo d c và đào t o đ  phát tri n nhân

ả ả ừ ệ ả ả ợ ế ứ ự l c và ph i b o đ m các hình th c h p tác v a có hi u qu  kinh t cao,

ờ ạ ừ ạ ạ ữ ữ ộ ậ ộ ớ ứ ế ợ ứ k t h p s c m nh dân t c v i s c m nh th i đ i, v a gi v ng đ c l p và

ủ ề ộ ố ch  quy n qu c gia dân t c.

ả ả ẽ ữ ắ ặ ườ ế 4.6. B o đ m g n k t ch t ch  gi a tăng c ạ   ng vai trò lãnh đ o

ệ ự ủ ệ ả ả ả ủ c a Đ ng, nâng cao hi u l c, hi u qu  qu n lý c a Nhà n ướ ớ   c v i

ầ ủ ủ ủ ề phát huy đ y đ  quy n làm ch  c a nhân dân

ủ ự ệ ả ế ự ồ   CNH, HĐH là s  nghi p c a toàn đ ng, toàn dân. Vì th , s  đ ng

ộ ề ề ề ế ị ậ ộ ể ạ ậ   ệ thu n xã h i là m t ti n đ  đi u ki n có ý nghĩa quy t đ nh. Đ  t o l p

ủ ủ ề ề ề ầ ả ầ ồ   ủ ti n đ  này, c n ph i phát huy đ y đ  quy n làm ch  c a nhân dân, đ ng

ờ ườ ạ ủ ệ ự ả ả th i ph i tăng c ả   ng vai trò lãnh đ o c a Đ ng và nâng cao hi u l c qu n

ủ ướ lý c a Nhà n c.

ủ ướ ả ả ả ị ướ ệ Các chính sách c a Nhà n c ph i b o đ m đ nh h ng có hi u qu ả

ộ ự ệ ể ắ ớ ế ứ toàn b  s  nghi p CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh t tri th c, kích thích

ượ ự ủ ộ ườ ả ặ đ c đ ng l c c a ng ệ i dân và các doanh nghi p. Ph i đ t toàn b  s ộ ự

ứ ủ ấ ướ ể ệ ắ ớ nghi p CNH, HĐH g n v i phát tri n kinh tri th c c a đ t n c d ướ ự  i s

ạ ả ể ố ả ả ủ lãnh đ o c a Đ ng. Đ  hoàn thành t t vai trò này, Đ ng ph i đi tiên phong

ớ ướ ả ạ ị ộ ổ trong công cu c đ i m i, Nhà n ự   ự c ph i nâng cao năng l c ho ch đ nh và th c

ệ ự ố ớ ộ ế ệ ả ả thi chính sách, nâng cao hi u l c, hi u qu  qu n lý đ i v i toàn b  ti n trình

ấ ướ CNH, HĐH đ t n c.

39

ệ ơ ế ể ừ ủ ộ ấ ạ   Hoàn thi n c  ch  phân c p đ  v a phát huy tính ch  đ ng, sáng t o

ướ ấ ủ ấ ừ ả ự ả ả ồ ủ ấ c a c p d ờ   ố i, v a b o đ m s  qu n lý th ng nh t c a c p trên, đ ng th i

ườ ử ể tăng c ng ki m tra, thanh tra, giám sát và x  lý nghiêm các hành vi vi

Ứ ụ ệ ả ph mạ .  ng d ng công ngh  thông tin trong qu n lý Nhà n c.ướ

ệ ọ ậ Tài li u h c t p:

ệ ắ ộ ọ ­ Tài li u b t bu c đ c:

ả ả ệ ứ ả ị ầ ệ ộ Văn ki n H i ngh  l n th  b y Ban ộ 1. Đ ng C ng s n Vi t Nam (1994),

ấ ươ ộ ch p hành Trung ng khóa VII , Hà N i, tr 27, 65.

ả ả ệ ạ ộ ạ ể ệ ố ầ   Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n ộ 2. Đ ng C ng s n Vi t Nam,

ứ ố ộ ị th  VIII , NXB Chính tr  qu c gia, Hà N i 1996, tr 18­19, 80.

ả ả ệ ạ ộ ạ ể ệ ố ầ   Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n ộ 3. Đ ng C ng s n Vi t Nam,

ố ộ ị th  IXứ , NXB Chính tr  qu c gia, Hà N i 2001, tr 72­79, 92­95, 112, 162­

163.

ả ả ệ ạ ộ ạ ể ệ ố ầ   Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n ộ 4. Đ ng C ng s n Vi t Nam,

ố ộ ị th  X,ứ  NXB Chính tr  qu c gia, Hà N i, 2006, tr. 76­78, 112­114.

ả ả ệ ạ ộ ạ ể ệ ố ầ   Văn ki n Đ i h i đ i bi u toàn qu c l n ộ 5. Đ ng C ng s n Vi t Nam,

ố ộ ị th  XIứ , NXB Chính tr  qu c gia, Hà N i, 2011, tr. 72 ­ 79, 91, 99, 104­

106, 191.

ệ ả ­ Tài li u tham kh o:

ậ ố 1. C.Mác và Ph, Ăngghen, Toàn t pậ , T p 23, NXB ị Chính tr  qu c gia , Hà

ộ N i, 1993, tr 269, 568, 630­635.

ế ậ ộ 2. V.I.Lênin,  Toàn t pậ , T p 32, NXB Ti n b , M. 1978, tr 528­529, 531­

532.

ế ậ ộ 3. V.I.Lênin,  Toàn t pậ , T p 36, NXB Ti n b , M. 1977, tr 209­228, 278­

281, 367­372.

ế ậ ộ 4. V.I.Lênin,  Toàn t pậ , T p 41, NXB Ti n b , M. 1978, tr 207­202, 256­

296, 364­366, 426­436.

40

ế ậ ộ 5. V.I.Lênin,  Toàn t pậ , T p 42, NXB Ti n b , M. 1978, tr 191­198, 241­

243, 376­394.

Các câu h i:ỏ

ậ ỏ ả ­ Câu h i th o lu n:

ừ ự ể ễ ậ ặ ị ắ   1. T  lý lu n và th c ti n, anh (ch ) hãy làm rõ đ c đi m CNH, HĐH g n

ể ế ứ ở ệ ớ v i phát tri n kinh t tri th c Vi t Nam?

ự ạ ắ ớ ẩ ị

2. Anh (ch ) hãy đánh giá th c tr ng đ y m nh

ạ CNH, HĐH g n v i phát tri nể

ế ứ ở ệ ề ấ ờ ả kinh t tri th c Vi t Nam th i gian qua và đ  xu t gi ẩ   i pháp thúc đ y

phát tri n?ể

ậ ỏ ­ Câu h i ôn t p:

ớ ế ứ

1. Phân bi

t ệ CNH v i HĐH và v i ớ  kinh t tri th c?

ộ ề ể ớ ế ệ ạ ướ ở 2. Vì sao nói đ  s m tr  thành m t n n kinh t hi n đ i, n c ta ph i ả  đ yẩ

ể ế ứ m nh ạ CNH, HĐH g n v i ắ ớ  phát tri n kinh t tri th c?

ẩ ắ ộ

3. N i dung ch  y u c a

ủ ế ủ đ y m nh ạ CNH, HĐH g n v i ể ớ  phát tri n kinh t ế

ứ ở ệ tri th c Vi t Nam?

ề ầ ệ ề ế ể ẩ ạ ề 4. Phân tích nh ngữ   đi u ki n, ti n đ  c n thi t đ  đ y m nh CNH, HĐH

ể ế ắ ớ  phát tri n kinh t g n v i tri th c ứ ở ướ  n ệ c ta hi n nay?

ệ ủ ệ ế Ký duy t c a Vi n Kinh t

ưở ng ệ     Vi n tr

PGS, TS Võ Văn Đ cứ

41