TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ VIỆT NAM
TRƯỜNG CAO ĐẲNG DẦU KHÍ

GIÁO TRÌNH
MÔ ĐUN : SƠ CẤP CỨU
NGHỀ : BẢO HỘ LAO ĐỘNG
TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 659/QĐ-CĐDK ngày 10 tháng 06 năm 2019
của Trường Cao Đẳng Dầu Khí)
Bà Rịa – Vũng Tàu, năm 2019
(Lưu hành nội bộ)
1
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng
nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành
mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
2
LỜI GIỚI THIỆU
Để phục vụ cho công tác giảng dạy của giáo viên cũng như việc học tập của học sinh
trong Trung tâm Đào tạo An toàn môi trường, chúng tôi đã tham khảo nhiều tài liệu của các
tác giả trong và ngoài nước biên soạn nên giáo trình “Sơ cấp cứu”.
Giáo trình được dùng cho các giáo viên trong Trung tâm làm tài liệu chính thức giảng
dạy cho học sinh nghề Bảo hộ lao động. Nội dung giáo trình đề cập một cách hệ thống các kiến
thức cơ bản nhất về Sơ cấp cứu trong thực tiễn sản xuất cũng như cuộc sống. Cụ thể bao gồm
các bài sau:
• Bài 1: Giới thiệu chung về sơ cứu
• Bài 2: Khảo sát cơ bản
• Bài 3: Sơ cứu trong trường hợp ngừng thở
• Bài 4 : Sơ cứu trong trường hợp ngừng tim
• Bài 5: Sơ cứu chảy máu
• Bài 6: Sơ cứu gãy xương
• Bài 7: Sơ cứu một số tình huống khác
• Bài 8: Sơ cứu ngộ độc
• Bài 9: Vận chuyển nạn nhân
Trong quá trình biên soạn, chúng tôi đã tham khảo và trích dẫn từ nhiều nguồn tài liệu
được liệt kê tại mục Danh mục tài liệu tham khảo. Chúng tôi chân thành cảm ơn các tác giả
của các tài liệu mà chúng tôi tham khảo.
Bên cạnh đó, giáo trình cũng không thể tránh khỏi những sai sót nhất định. Nhóm tác
giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp, phản hồi từ quý đồng nghiệp, các bạn và người đọc.
Trân trọng cảm ơn./.
Bà Rịa – Vũng Tàu, tháng 06 năm 2019
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên Th.S Nguyễn Ngọc Linh
2. Th.S Phạm Lê Ngọc Tú
3. Trần Thị Liễn
1
MỤC LỤC
MỤC LỤC ............................................................................................................................................................ 1
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ............................................................................................................ 4
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ .............................................................................................................................. 5
BÀI 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ SƠ CỨU ...................................................................................................... 14
1.1 KHÁI NIỆM VỀ SƠ CỨU. ................................................................................................................ 15
1.2 MỤC ĐÍCH SƠ CỨU. ........................................................................................................................ 16
1.3 MỘT SỐ CƠ QUAN QUAN TRỌNG CỦA CƠ THỂ NGƯỜI......................................................... 17
1.3.1 Hệ hô hấp .................................................................................................................................... 17
1.3.2 Hệ tuần hoàn ............................................................................................................................... 21
1.3.3 Hệ xương:.................................................................................................................................... 25
1.4 TRÁCH NHIỆM CỦA SƠ CỨU VIÊN. ............................................................................................ 27
1.5 PHÒNG NGỪA LÂY NHIỄM ........................................................................................................... 27
BÀI 2: KHẢO SÁT CƠ BẢN............................................................................................................................. 29
2.1. KIỂM TRA NGUY HIỂM (DANGER). ............................................................................................ 30
2.2. KIỂM TRA PHẢN ỨNG (RESPONSE). ........................................................................................... 31
2.3. KHAI THÔNG ĐƯỜNG THỞ (AIRWAY). ...................................................................................... 32
2.4. KIỂM TRA THỞ (BREATHING). .................................................................................................... 33
2.5. KIỂM TRA/BẮT MẠCH (CIRCULATION). .................................................................................... 33
2.6. Kiểm tra những yếu tố khác ................................................................................................................ 34
BÀI 3: SƠ CỨU TRONG TRƯỜNG HỢP NGỪNG THỞ ............................................................................... 38
3.1. TRƯỜNG HỢP ÁP DỤNG. ............................................................................................................... 39
3.2. ĐIỀU KIỆN ÁP DỤNG. ..................................................................................................................... 39
3.3. CÁC BƯỚC THỰC HIỆN. ................................................................................................................ 40
3.3.1. Kỹ thuật EAR miệng qua miệng: .................................................................................................... 40
3.3.2. Kỹ thuật EAR miệng qua mũi: ........................................................................................................ 40
3.3.3. Kỹ thuật EAR miệng qua mặt nạ: ................................................................................................... 40
3.3.4. Ngừng thực hiện EAR: .................................................................................................................... 41
3.3.5. Lưu ý khi thực hiện EAR: ............................................................................................................... 41
3.4. KIỂM TRA THƯỜNG XUYÊN ........................................................................................................ 41
BÀI 4: SƠ CỨU TRONG TRƯỜNG HỢP NGỪNG TIM ................................................................................ 43
4.1. TRƯỜNG HỢP ÁP DỤNG. ............................................................................................................... 44
2
4.2. ĐIỀU KIỆN ÁP DỤNG. ..................................................................................................................... 44
4.3. CÁC BƯỚC THỰC HIỆN. ................................................................................................................ 44
4.1.1. Một người thực hiện CPR ........................................................................................................... 44
4.1.2. Thực hiện CPR với hai sơ cứu viên (SCV) ................................................................................. 46
4.4. MÁY KHỬ RUNG TIM. .................................................................................................................... 47
4.4.1. Hiện tượng ngưng tuần hoàn ....................................................................................................... 47
4.4.2. Các bước sử dụng máy AED ....................................................................................................... 47
4.4.3. Chú ý khi sử dụng ....................................................................................................................... 48
BÀI 5: SƠ CỨU CHẢY MÁU ........................................................................................................................... 51
5.1. KHÁI NIỆM CHẢY MÁU VÀ NGUYÊN TẮC CẦM MÁU. .......................................................... 52
5.1.1. Khái niệm .................................................................................................................................... 52
5.1.2. Nguyên tắc cầm máu: .................................................................................................................. 52
5.2. BĂNG BÓ VẾT THƯƠNG. ............................................................................................................... 53
5.2.1. Chảy máu ngoài (xuất huyết ngoại): ........................................................................................... 53
5.2.2. Sơ cứu chảy máu ngoài: .............................................................................................................. 53
5.2.3. Chảy máu trong (xuất huyết nội): ............................................................................................... 54
5.2.4. Sơ cứu chảy máu trong: .............................................................................................................. 55
BÀI 6: SƠ CỨU GÃY XƯƠNG......................................................................................................................... 57
6.1. GIỚI THIỆU CHUNG. ....................................................................................................................... 58
6.1.1. Khái niệm: ................................................................................................................................... 58
6.1.2. Phân loại: .................................................................................................................................... 58
6.1.3. Nguyên tắc cố định xương gãy ................................................................................................... 59
6.2. SƠ CỨU CHO MỘT SỐ TRƯỜNG HỢP GÃY XƯƠNG. ............................................................... 60
6.2.1. Đối với trường hợp gãy xương tay: ............................................................................................. 60
6.2.2. Đối với trường hợp gãy xương chân: .......................................................................................... 61
6.2.3. Trường hợp gãy xương đùi: ........................................................................................................ 61
6.2.4. Trường hợp gãy xương cột sống: ................................................................................................ 62
6.3. KIỂM TRA ......................................................................................... Error! Bookmark not defined.
BÀI 7: SƠ CỨU MỘT SỐ TÌNH HUỐNG KHÁC ............................................................................................ 65
7.1. SƠ CỨU TẮC NGHẼN ĐƯỜNG THỞ. ............................................................................................ 66
7.1.1. Khái niệm .................................................................................................................................... 66
7.1.2. Dấu hiệu của nghẹt thở ............................................................................................................... 66
7.1.3. Sơ cứu trong trường hợp nghẹt thở khẩn cấp .............................................................................. 68
7.2. SƠ CỨU ĐIỆN GIẬT/ĐUỐI NƯỚC. ................................................................................................ 71