TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ QUỐC GIA VIỆT NAM
TRƯỜNG CAO ĐẲNG DẦU KHÍ

GIÁO TRÌNH
MÔ ĐUN: BẢO DƯỠNG – SỬA CHỮA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG
NGHỀ: SỬA CHỮA THIẾT BỊ CHẾ BIẾN DẦU KHÍ
TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 194/QĐ-CĐDK ngày 25 tháng 03 năm
2020 của Trường Cao Đẳng Dầu Khí)
Bà Rịa-Vũng Tàu, năm 2020
(Lưu hành nội bộ)
Trang 2
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Trang 3
LỜI GIỚI THIỆU
Máy nén khí là thiết bị được dùng rất nhiều trong các ngành kinh tế của đất nước.
Trong công nghiệp dầu khí cũng được sử dụng nhiều trong các hệ thống công nghệ của
các nhà máy, xí nghiệp. Trường cao đẳng dầu khí ngay từ những năm đầu thành lập đã
đưa nghề Bảo dưỡng và sửa chữa Máy nén khí vào trong chương trình đào tạo để kịp
thời cung cấp thợ lành nghề cho các xí nghiệp trong ngành cũng như trong xã hội.
Để có tài liệu phục vụ cho công tác giảng dạy của giáo viên trong trường, tổ bộ
môn Cơ khí - Động lực đã tham khảo nhiều tài liệu của nhiều tác giả trong và ngoài
nước biên soạn nên Giáo trình “ BẢO DƯỠNG – SỬA CHỮA MÁY NÉN KHÍ ”. Tài
liệu này có sự tham gia góp ý của các đồng nghiệp và được lưu hành nội bộ để phục vụ
cho công tác đào tạo và học tập trong trường.
Giáo trình được các giáo viên bộ môn chính thức sử dụng để giảng dạy cho các lớp
nghề CƠ KHÍ THIẾT BỊ DẦU KHÍ Cao đẳng của Trường Cao Đẳng Dầu Khí.
Sử dụng giáo trình này, giáo viên có thể trang bị cho học sinh các kiến thức cơ bản
về cấu tạo, vận hành và bảo dưỡng – sửa chữa các loại máy nén được sử dụng trong hệ
thống công nghệ của các nhà máy.
Nội dung của giáo trình gồm 2 phần lý thuyết và thực hành Qua nội dung các bài
học giúp cho học viên hiểu những nội dung cơ bản về cấu tạo, nguyên lý hoạt động và
từng bước làm quen với kết cấu của từng loại máy nén khí thông dụng. Trang bị cho
học viên những kiến thức về an toàn khi sử dụng và vận hành máy, một số kỹ năng
phán đoán và xử lý những sự cố thông thường. Từ đó có thể lập được qui trình tháo
lắp, bảo dưỡng và sửa chữa các loại máy nén theo yêu cầu.
Tài liệu này chỉ lưu hành trong nội bộ của Trường. Trong quá trình biên soạn sẽ
không tránh khỏi những thiếu sót, mong các đồng nghiệp đóng góp nhằm làm cho giáo
trình ngày một hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn.
BRVT, ngày 25 tháng 03 năm 2020
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên: Lê Duy Nam
2. Bùi Việt An
3. Nguyễn Thành Danh
Trang 4
MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU ............................................................................................................ 3
MỤC LỤC ....................................................................................................................... 4
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ......................................................................................... 5
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN ................................................................................................. 7
BÀI 1: KHÁI NIỆM CHUNG VỀ MÁY NÉN KHÍ VÀ TRẠM MÁY NÉN KHÍ ..... 13
1.1. Phân loại máy nén khí .................................................................................... 14
1.2. Máy nén khí kiểu piston ................................................................................ 15
1.3. Máy nén khí kiểu rotor .................................................................................. 18
1.4. Máy nén khí rotor trục vít .............................................................................. 19
1.5. Máy nén khí kiểu ly tâm ................................................................................ 20
BÀI 2: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA MÁY NÉN KHÍ PISTON .................................. 22
2.1. Phân loại máy nén khí kiểu piston ................................................................. 23
2.2. Cấu tạo máy nén khí kiểu piston .................................................................... 24
2.3. Kiểm tra sửa chữa máy nén khí piston 1 cấp nén .......................................... 40
2.4. Kiểm tra sửa chữa máy nén khí piston 2 cấp nén .......................................... 44
2.5. Vận hành máy nén khí piston ........................................................................ 50
2.6. Bảo dưỡng kỹ thuật máy nén khí piston ........................................................ 58
2.7. Kiểm tra, điều chỉnh hệ thống năng suất máy nén khí .................................. 59
2.8. Xử lý các vấn đề bất thường ở máy nén khí piston ....................................... 60
BÀI 3: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA MÁY NÉN KHÍ KIỂU ROTOR ........................ 63
3.1. Máy nén khí rotor cánh phẳng ....................................................................... 64
3.2. Máy nén khí rotor trục vít .............................................................................. 70
3.3. Bảo dưỡng sửa chữa máy nén khí kiểu rotor ................................................. 71
3.4. Vận hành máy nén khí rotor .......................................................................... 73
BÀI 4: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA MÁY NÉN KHÍ LY TÂM ................................. 75
4.1. Cấu tạo máy nén khí ly tâm ........................................................................... 76
4.2. Vận hành máy nén khí ly tâm ........................................................................ 83
4.3. Phán đoán và xử lý sự cố ở máy nén khí ly tâm ............................................ 87
4.4. Bảo dưỡng kỹ thuật máy nén khí ly tâm ........................................................ 88
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 97
Trang 5
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Hình 1.1: Nguyên lý của máy nén khí piston 1 chiều một cấp nén kiểu xi lanh nằm
ngang ............................................................................................................................. 16
Hình 1.2: Hoạt động của máy nén khí piston kiểu xi lanh đứng ................................... 17
Hình 1. 3: Nguyên lý máy nén ....................................................................................... 17
Hình 1.4: Nguyên lý cấu tạo và hoạt động của máy nén khí rotor cánh phẳng ............ 18
Hình 1.5: Nguyên lý cấu tạo, hoạt động của máy nén khí rotor cánh lồi ...................... 19
Hình 1.6: Nguyên lý máy nén khí rotor trục vít ............................................................ 20
Hình 1.7: Nguyên hoạt động của máy nén khí ly tâm ................................................... 21
Hình 2.1: Một số kiểu máy nén khí piston 2 cấp nén .................................................... 23
Hình 2.2: Xi lanh của máy nén khí 4BY-5/9 ................................................................. 24
Hình 2.3: Nhóm piston .................................................................................................. 25
Hình 2.4: Các loại vòng xéc măng ................................................................................ 26
Hình 2. 5: Nhóm thanh truyền máy nén khí piston ....................................................... 27
Hình 2.6: Trục khuỷu của máy nén khí ......................................................................... 27
Hình 2.7: Van đĩa cầu .................................................................................................... 28
Hình 2.8: Van lá............................................................................................................. 29
Hình 2.9: Van dòng thẳng ............................................................................................. 29
Hình 2.10: Hệ thống bôi trơn kiểu vung té .................................................................... 30
Hình 2.11: Bôi trơn kiểu cưỡng bức .............................................................................. 31
Hình 2.12: Nguyên lý hoạt động của bơm nhớt ............................................................ 31
Hình 2.13: Làm mát khí nén và xả chất ngưng tụ ......................................................... 32
Hình 2.14: Bình chứa khí nén và các phụ kiện.............................................................. 33
Hình 2.15: Van an toàn .................................................................................................. 34
Hình 2.16: Van một chiều ............................................................................................. 34
Hình 2.17: Hệ thống điều chỉnh năng suất bằng cách mở cưỡng bức van nạp ............. 36
Hình 2.18: Hệ thống điều chỉnh năng suất bằng cách mở thông ống xả cấp 2 với khí
quyển ............................................................................................................................. 37
Hình 2.19: Hộp giảm tốc của máy nén khí ЗИФ-55 ..................................................... 38
Hình 2.20: Sơ đồ đóng mở ly hợp của trạm máy nén khí ДK-9M ................................ 39
Hình 3.1: Mặt cắt dọc của máy nén khí rotor cánh phẳng ПP-10 ................................. 65
Hình 3.2: Mặt cắt ngang của máy nén khí rotor cánh phẳng ПP-10 ............................. 65
Hình 3.3: Van nạp .......................................................................................................... 66