TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
73
HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ ĐAU GỐI MẠN TÍNH SAU PHẪU THUẬT
THAY KHỚP GỐI BẰNG SÓNG CAO TẦN: BÁO CÁO CA LÂM SÀNG
Đàm Quang Trung1, Đặng Ngọc Tuyến1, Nguyễn Hoàng Giang1
TÓM TẮT12
Tổng quan: Tỷ lệ đau mạn tính khó chữa
sau phẫu thuật thay khớp gối toàn phần (TKR) là
20–25%, không xác định được nguyên nhân ở
6% các trường hợp. Nếu không có chẩn đoán
nguyên nhân, bác sĩ phẫu thuật khó có thể cân
nhắc phẫu thuật lại, nhưng cơn đau đặt ra thách
thức điều trị để đạt được sự hài lòng và chất
lượng cuộc sống. Phẫu thuật cắt bỏ dây thần kinh
gối bằng sóng cao tần (RFA) gần đây đã được
phát triển như một lựa chọn giảm đau không
dùng thuốc. Phương pháp này ít xâm lấn và an
toàn, với ít tác dụng phụ, mở ra một viễn cảnh
mới cho việc kiểm soát cơn đau mạn tính khó
chữa sau phẫu thuật thay khớp gối.
Ca lâm sàng: Bệnh nhân nữ 80 tuổi bị đau
gối phải sau một bên mạn tính trong 5 tháng sau
phẫu thuật thay khớp gối bán phần. Cơn đau của
bệnh nhân không đáp ứng với nhiều phương
pháp điều trị khác nhau. Sau các xét nghiệm chẩn
đoán phù hợp, quyết định cắt đốt bằng sóng cao
tần thần kinh gối. Các thủ thuật này đã giúp giảm
đau đáng kể cho cơn đau của bệnh nhân sau 1
tháng theo dõi.
1Đơn vị điều trị đau, Khoa Ngoại tổng hợp, Bệnh
viện Bưu điện
Chịu trách nhiệm chính: Đàm Quang Trung
ĐT: 0975651215
Email: damquangtrung1206@gmail.com
Ngày nhận bài: 22.9.2024
Ngày phản biện khoa học: 25.10.2024
Ngày duyệt bài: 3.11.2024
Kết luận: Phương pháp huỷ thần kinh gối
bằng sóng cao tần là một phương pháp hiệu quả
trong điều trị đau mạn tính sau thay khớp gối
Từ khoá: đau đầu gối mạn tính, sóng cao
tần, thần kinh gối
SUMMARY
EFFICACY OF RADIOFREQUENCY
ABLATION FOR GENICULAR NERVE
IN PATIENTS WITH CHRONIC KNEE
PAIN AFTER KNEE ARTHROPLASTY:
A CASE REPORT
Introduction: The rate of refractory chronic
pain after total knee replacement (TKR) is 20–
25%, with no identifiable etiology in 6% of
cases. Without an etiologic diagnosis, the
surgeon is unlikely to consider revision, but pain
poses a therapeutic challenge for achieving
satisfaction and an acceptable quality of life.
Genicular nerve radiofrequency ablation (RFA)
was recently developed as a non-drug analgesic
option. It is minimally invasive and safe, with
few adverse effects, opening a new perspective
for management of refractory chronic pain after
TKR.
Case presentation: We present a case of a
80-year-old woman with 5 months of chronic
unilateral posterior thigh pain after knee
arthroplasty. The patient’s pain was refractory to
various treatments. After appropriate diagnostic
tests, a genicular nerve block and subsequent
radiofrequency ablation were performed. These
procedures provided substantial pain relief of her
thigh pain at 1 month follow-up.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI PHẪU THUẬT THẦN KINH VIỆT NAM
74
Conclusion: Radiofrequency ablation knee
denervation is an effective method in treating
chronic pain after knee replacement.
Keywords: Chronic knee pain, Genicular
nerve, Radiofrequency
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Theo số liệu thống kê gần đây, chỉ riêng
tại Hoa Kỳ, có hơn 600.000 ca phẫu
thuật thay khớp gối toàn phần được thực hiện
hàng năm. Con số này dự kiến sẽ tăng đáng
kể trong những năm tới do dân số già đi và
tình trạng viêm khớp và béo phì ngày càng
gia tăng, đây là những yếu tố nguy cơ chính
gây thoái hóa khớp gối. Trên thực tế, đến
năm 2030, ước tính số ca thay khớp gối được
thực hiện mỗi năm sẽ vượt quá 1,2 triệu chỉ
riêng tại Hoa Kỳ [1].
Tỷ lệ không hài lòng sau phẫu thuật thay
khớp gối toàn phần (TKR) có thể lên tới
20%. Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra sự
không hài lòng sau phẫu thuật TKR là tình
trạng đau còn sót lại ở khớp. Các lý do gây
đau TKR ở đầu gối bao gồm nhiễm trùng,
lỏng lẻo vô trùng, mất ổn định, lệch trục, u
thần kinh và các nguyên nhân hiếm gặp khác.
Tuy nhiên, đôi khi rất khó để xác định bất kỳ
bệnh lý nào có thể xác định được là nguyên
nhân gây đau mặc dù đã tiến hành kiểm tra
toàn diện. Các phương pháp điều trị bảo tồn
ban đầu là thuốc giảm đau đường uống, liệu
pháp tại chỗ, vật lý trị liệu, châm cứu, chườm
lạnh và thay đổi lối sống. Tiêm steroid quanh
khớp là những lựa chọn gây tranh cãi vì có
nguy cơ nhiễm trùng cao hơn. Hầu hết các
bác sĩ phẫu thuật đều đồng ý rằng việc sửa
đổi TKR là một lựa chọn xâm lấn hơn và có
thể dẫn đến kết quả không thể đoán trước đối
với nhóm bệnh nhân mà nguyên nhân gây
đau còn sót lại sau phẫu thuật TKR có thể
xác định được vẫn chưa rõ [2], [3].
Tuy nhiên, các phương thức xâm lấn tối
thiểu có thể hấp dẫn để quản lý "cơn đau còn
sót lại" ở đầu gối sau TKR ở những bệnh
nhân không tìm thấy nguyên nhân xác định
được. Phá hủy bằng sóng cao tần (RFA) các
dây thần kinh gối (RFA) đang ngày càng phổ
biến như một trong những phương thức để
quản lý cơn đau mãn tính ở bệnh thoái hóa
khớp gối (KOA) và TKR gây đau. Trình tự
thực hiện thủ thuật được mô tả theo các bước
sau. Bệnh nhân được đặt nằm ngửa trên bàn
soi huỳnh quang tiêu chuẩn, đầu gối được kê
cao và gập khoảng 30 độ. Gây tê da và mô
dưới da nông so với dây thần kinh gối mục
tiêu, sử dụng lidocaine 1%. Các vị trí mục
tiêu được xác định theo vị trí giải phẫu đã
biết của các dây thần kinh gối mục tiêu. Đặt
kim thích hợp dưới màn huỳnh quang bên và
trước-sau. Trước khi gây tổn thương, tiêm 1
ml lidocaine 2% để gây tê dây thần kinh gối
và thực hiện các tổn thương RFA trong 90
giây ở nhiệt độ là 80°C.
II. CA LÂM SÀNG
Bệnh nhân nữ 80 tuổi bị đau gối sau bên
phải mạn tính 5 tháng sau phẫu thuật thay
khớp gối bán phần. Cơn đau của bệnh nhân
không đáp ứng với nhiều phương pháp điều
trị khác nhau. Các xét nghiệm chức năng gan
và xét nghiệm huyết học trong giới hạn bình
thường. Chụo Xquang khớp gối phải hình
ảnh khớp gối phải nhân tạo (Hình 1).
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
75
Hình 1. Xquang hình ảnh khớp gối phải nhân tạo
Bệnh nhân được dùng giảm đau NSAIDs,
giảm đau thần kinh. Bệnh nhân vẫn bị đau
gối và quanh khớp gối phải kèm hạn chế vận
động đo đau, với điểm VAS là 7. Bệnh nhân
được điều trị bằng RFA khớp gối 3 kim trong
90 giây. Sau thủ thuật, bệnh nhân giảm đau
đáng kể, với điểm VAS giảm xuống còn 3.
Điểm VAS duy trì là 3 điểm sau 1 tháng và
không có ghi nhận biến chứng nghiêm trọng
nào.
Hình 2. Vị trí đầu kim được xác định bằng xquang tăng sáng
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI PHẪU THUẬT THẦN KINH VIỆT NAM
76
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Điều trị giảm đau sóng cao tần thần kinh khớp gối nhắm vào dây thần kinh khớp gối mục
tiêu. Nhiều nghiên cứu đã được thực hiện để chứng minh hiệu quả của các thủ thuật này [3],
[4]. Chi tiết của các nghiên cứu này được trình bày trong bảng dưới đây (Bảng 1).
Nghiên cứu
Năm
Kĩ thuật
Cải thiện cơn đau
Hướng dẫn hình ảnh
Qudsi-Sinclair và cộng sự
2017
RFA 80 độ trong
90 giây (N=14)
Cải thiện một phần
Chụp huỳnh quang
Oshimuura và cộng sự
2019
RFA 80 độ trong
90 giây (N = 14)
Cải thiện đáng kể
Siêu âm
Gönüllü và cộng sự
2020
RFA 80 độ trong
90 giây (N=28)
Cải thiện cơn đau
đáng kể
Chụp huỳnh quang
IV. BÀN LUẬN
Trong báo cáo này, bệnh nhân có sự giảm
đáng kể về mức độ đau. Điểm VAS sau can
thiệp giảm hơn 50%. Không còn nhu cầu sử
dụng thuốc giảm đau NSAIDs. Bệnh nhân có
thể trở lại các hoạt động bình thường.
Bệnh nhân trong báo cáo này đã phàn
nàn về vấn đề đau tại vị trí đưa kim vào vị trí
phong bế. Tuy nhiên, không có biến chứng
nghiêm trọng nào được ghi nhận. Nhìn
chung, huỷ thần kinh khớp gối là một can
thiệp an toàn với tỉ lệ biến chứng thấp.
V. KẾT LUẬN
Phẫu thuật cắt bỏ dây thần kinh gối bằng
sóng cao tần (RFA) gần đây đã được phát
triển như một lựa chọn giảm đau không dùng
thuốc. Phương pháp này ít xâm lấn và an
toàn, với ít tác dụng phụ, mở ra một viễn
cảnh mới cho việc kiểm soát cơn đau mạn
tính khó chữa sau phẫu thuật thay khớp gối.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Efficacy of ultrasound - guided
radiofrequency ablation for genicular
nerve in patients with chronic knee pain
after total knee arthroplasty. N
Yoshimura, S Yamaguchi, K Tanabe and H
Iida
2. Gönüllü E, Tekin SB. Effects of
fluoroscopy - guided conventional
radiofrequency ablation in dissatisfied
patients after total knee arthroplasty. J Clin
Med Kaz. 2020;5(59):34
3. Lannaccone F, Dixon S, Kaufman A. A
Review of Long-Term Pain Relief after
Genicular Nerve Radiofrequency Ablation in
Chronic Knee Osteoarthritis. Pain Physician.
2017; 20(3): E437-E444. https://doi.org/10.
36076/ppj.2017.E444
4. Ultrasound-guided thermal
radiofrequency ablation of the genicular
nerves after total knee replacement Pages
103858