BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ TƯ PHÁP
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI
––––––––––––––––––––
PHẠM THỊ KIM ANH
HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ NUÔI CON NUÔI
CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI Ở VIỆT NAM – NHỮNG
VẤN ĐỀ LÝ LUẬN THỰC TIỄN
Chuyên ngành: LUẬT QUỐC TẾ
Mã số: 9.38.01.08
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
Người hướng dẫn khoa học: 1. TS Vũ Đức Long
2. TS Bùi Xuân Nhự
Hà Nội, 2017
LỜI CẢM ƠN VÀ CAM ĐOAN
Tôi xin trân trọng cảm ơn TS.Vũ Đức Long, TS.Bùi Xuân Nhự và các thầy cô
đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn để tôi có thể nghiên cứu và hoàn thành Luận án.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa sau Đại học trường Đại học
Luật, Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành khóa học đào tạo tiến sĩ
luật học.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới bạn bè, gia đình và cơ quan đã tạo điều
kiện cho tôi tham gia chương trình đào tạo nghiên cứu sinh và hoàn tất Luận án.
Dù đã có nhiều cố gắng để hoàn thành luận án bằng tất cả sự nhiệt tình, năng
lực và kinh nghiệm công tác nhưng khó có thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định,
tôi rất mong nhận được những ý kiến góp ý quý báu của các thầy, cô và Hội đồng
khoa học Nhà trường.
Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu khoa học này là do bản thân tôi thực
hiện, không sao chép Luận án của người khác. Mọi nguồn tài liệu được sử dụng
trong Luận án đều được trích dẫn nguồn văn bản rõ ràng.
Hà Nội, ngày tháng năm 2017
Nghiên cứu sinh
Phạm Thị Kim Anh
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
Bộ luật dân sự
BLDS
Xã hội chủ nghĩa
XHCN
Cơ sở nuôi dưỡng
CSND
Điều ước quốc tế
ĐƯQT
Hôn nhân và gia đình
HN&GĐ
Hoàn cảnh đặc biệt
HCĐB
Liên hợp quốc
LHQ
Lao động, Thương binh và Xã hội
LĐ-TBXH
Quy phạm pháp luật
QPPL
Tư pháp quốc tế
TPQT
Tương trợ tư pháp
TTTP
Ủy ban nhân dân
UBND
Yếu tố nước ngoài
YTNNg
4
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 3
2.1. Mục đích nghiên cứu .............................................................................. 3
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................. 3
3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 4
3.1. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 4
3.2. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................. 5
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ......................................... 5
4.1. Phương pháp luận .................................................................................. 5
4.2. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 6
5. Hướng tiếp cận của đề tài luận án và cơ sở lý thuyết ................................. 7
5.1. Hướng tiếp cận của đề tài luận án ......................................................... 7
5.2. Cơ sở lý thuyết ......................................................................................... 8
6. Câu hỏi nghiên cứu và các giả thuyết nghiên cứu....................................... 9
6.1. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................ 9
6.2. Các giả thuyết nghiên cứu ...................................................................... 9
7. Dự kiến kết quả nghiên cứu ........................................................................ 10
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỀ TÀI VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU ... 12
1.1.Tình hình và kết quả nghiên cứu trên thế giới ........................................ 12
1.1.1. Các công trình nghiên cứu quốc tế ................................................... 12
1.1.2. Đánh giá kết quả nghiên cứu của các công trình quốc tế ............... 14
1.2. Tình hình và kết quả nghiên cứu trong nước ......................................... 16
1.2.1. Các công trình nghiên cứu trong nước ............................................ 16
1.2.2. Đánh giá kết quả các công trình nghiên cứu trong nước ............... 20
5
1.3. Những vấn đề đặt ra cần được tiếp tục nghiên cứu ............................... 22
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................. 24
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ NUÔI CON NUÔI CÓ YẾU
TỐ NƯỚC NGOÀI Ở VIỆT NAM VÀ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ
HOÀN THIỆN CỦA PHÁP LUẬT ..................................................................... 25
2.1. Cơ sở lý luận chung pháp luật về nuôi con nuôi .................................... 26
2.1.1. Nuôi con nuôi là một sự kiện hộ tịch ................................................ 26
2.1.1.1. Cách tiếp cận nuôi con nuôi dưới góc độ hộ tịch .................. 26
2.1.1.2. Điều kiện ghi vào Sổ hộ tịch việc nuôi con nuôi .................. 28
2.1.2. Nuôi con nuôi làm phát sinh quan hệ cha, mẹ và con ..................... 28
2.1.3. Nguyên tắc giải quyết việc nuôi con nuôi ......................................... 30
2.1.3.1. Là biện pháp tìm gia đình thay thế nhằm bảo vệ trẻ em ....... 30
2.1.3.2. Vì lợi ích tốt nhất của trẻ em ................................................. 32
a) Khái niệm lợi ích tốt nhất của trẻ em ..................................................... 32
b) Các biện pháp bảo đảm thực hiện nguyên tắc lợi ích tốt nhất của trẻ em
............................................................................................................ 34
2.1.3.3. Bảo đảm nguyên tắc tự nguyện ............................................. 35
2.1.4. Đối tượng trẻ em được cho làm con nuôi ......................................... 36
2.1.4.1 Độ tuổi của người được nhận làm con nuôi ........................... 36
2.1.4.2. Trẻ em cần tìm gia đình thay thế ........................................... 37
2.2. Phân biệt pháp luật về nuôi con nuôi trong nước và nuôi con nuôi có
YTNNg ......................................................................................................... 39
2.2.1. Một số vấn đề lý luận cơ bản của pháp luật về nuôi con nuôi trong nước
............................................................................................................ 40
2.2.1.1. Nuôi con nuôi trong nước và nuôi con nuôi thực tế .............. 40
2.2.1.2. Chủ thể của quan hệ nuôi con nuôi trong nước ..................... 41
2.2.1.3. Trẻ em được nhận làm con nuôi trong nước ......................... 42
2.2.1.4. Hệ quả của việc nuôi con nuôi trong nước ............................ 43