Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
Hoµng Anh TuÊn - A nh 9 - K 38C - K TN T
1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
KHOA KINH TẾ NGOẠI THƯƠNG
--------- ---------
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ THƯƠNG MẠI
HÀNG HOÁ CỦA VIỆT NAM TRƯỚC YÊU CẦU GIA NHẬP
TỔ CHỨC THƯƠNG MẠI THẾ GIỚI (WTO)
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN : PGS.TS. HOÀNG NGỌC
THIẾT
SINH VIÊN : HOÀNG ANH TUẤN
LỚP : ANH 9 - K38C - KTNT
HÀ NỘI - 12/2003
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
Hoµng Anh TuÊn - A nh 9 - K 38C - K TN T
2
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN.................................................................................................................. 2
LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................................. 7
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG KHOÁ LUẬN .................................... 10
CHƯƠNG 1: NHỮNG QUY ĐỊNH CƠ BẢN VỀ THƯƠNG MẠI HÀNG HOÁ CỦA
WTO ............................................................................................................................. 12
1.1. TỔNG QUAN VỀ TỔ CHỨC THƯƠNG MẠI THẾ GIỚI (WTO) ................ 12
1.1.1. Lịch sử hình thành WTO................................................................................... 12
1.1.2. Mục đích hoạt động của WTO .......................................................................... 13
1.1.3. Các nguyên tắc cơ bản của WTO...................................................................... 14
1.1.3.1. Thương mại không phân biệt đối xử................................. 14
1.1.3.2. Nguyên tắc tự do hoá thương mại .................................... 15
1.1.3.3. Nguyên tắc bảo hộ bằng hàng rào thuế quan................... 15
1.1.3.4. Nguyên tắc ổn định trong thương mại.............................. 16
1.1.3.5. Nguyên tắc tăng cường cạnh tranh công bằng................. 16
1.1.3.6. Nguyên tắc không hạn chế số lượng hàng hoá nhập khẩu 17
1.1.3.7. Quyền được khước từ và được tự vệ trong trường hợp khẩn
cấp................................................................................................ 17
1.1.3.8. Nguyên tắc tôn trọng các tổ chức quốc tế khu vực ........... 17
1.1.3.9. Nguyên tắc dành điều kiện thuận lợi hơn cho các nước
đang phát triển và chậm phát triển............................................... 18
1.1.4. Hệ thống các hiệp định của WTO ..................................................................... 18
1.2. NHỮNG QUY ĐỊNH CƠ BẢN VỀ THƯƠNG MẠI HÀNG HOÁ CỦA WTO
................................................................................................................................... 19
1.2.1. Những nguyên tắc cơ bản của WTO về thương mại hàng hoá....................... 19
1.2.1. Quy định cụ thể về Đối xử Tối huệ quốc và Đối xử quốc gia........................... 21
1.2.1.1. Đối xử Tối huệ quốc (MFN)............................................. 21
1.2.1.2. Đối xử quốc gia (NT)....................................................... 21
1.2.3. Những quy định về thuế quan của WTO.......................................................... 22
1.2.3.1. Khái niệm và đặc điểm của thuế quan.............................. 22
1.2.3.2. Quy định về thuế quan ..................................................... 23
1.2.4. Những quy định về các biện pháp phi thuế quan của WTO........................... 26
1.2.4.1. Cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu ....................................... 26
1.2.4.2. Hạn ngạch ....................................................................... 26
1.2.4.3. Cấp phép nhập khẩu ........................................................ 28
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
Hoµng Anh TuÊn - A nh 9 - K 38C - K TN T
3
1.2.4.4. Các biện pháp kiểm dịch động thực vật............................ 29
1.2.4.5. Hàng rào kỹ thuật trong thương mại................................ 31
1.2.5. Những quy định về các lĩnh vực cụ thể khác của WTO................................... 33
1.2.5.1. Định giá hải quan ............................................................ 33
1.2.5.2. Giám định trước khi gửi hàng.......................................... 34
1.2.5.3. Quy tắc xuất xứ................................................................ 36
1.2.5.4. Các biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại.............. 37
1.2.5.5. Trợ cấp và các biện pháp đối kháng ................................ 40
1.2.5.6. Quy định về chống bán phá giá........................................ 42
1.2.5.7. Các biện pháp tự vệ trong thương mại............................. 44
1.2.6. Những quy định về một số lĩnh vực riêng biệt của WTO................................ 46
1.2.6.1. Lĩnh vực dệt may.............................................................. 46
1.2.6.2. Lĩnh vực nông nghiệp....................................................... 48
CHƯƠNG 2: SO SÁNH PHÁP LUẬT VỀ THƯƠNG MẠI HÀNG HOÁ CỦA VIỆT
NAM VỚI CÁC QUY ĐỊNH VỀ THƯƠNG MẠI HÀNG HOÁ CỦA WTO ............ 53
2.1. SỰ KHÁC BIỆT CƠ BẢN GIỮA LUẬT THƯƠNG MẠI VIỆT NAM NĂM
1997 VỚI CÁC CHẾ ĐỊNH CỦA WTO .................................................................. 53
2.2. NHỮNG ĐIỂM TƯƠNG ĐỒNG VÀ KHÁC BIỆT TRONG CÁC QUY ĐỊNH
VỀ ĐỐI XỬ TỐI HUỆ QUỐC VÀ ĐỐI XỬ QUỐC GIA....................................... 55
2.2.1. Về Đối xử Tối huệ quốc (MFN) ......................................................................... 55
2.2.1.1. Về nội dung nguyên tắc MFN........................................... 55
2.2.1.2. Về các trường hợp ngoại lệ của nguyên tắc MFN ............ 57
2.2.2. Về Đối xử quốc gia (NT)..................................................................................... 58
2.2.2.1. Về nội dung nguyên tắc NT.............................................. 58
2.2.2.2. Về các trường hợp ngoại lệ của nguyên tắc NT................ 60
2.3. NHỮNG ĐIỂM TƯƠNG ĐỒNG VÀ KHÁC BIỆT TRONG CÁC QUY ĐỊNH
VỀ THUẾ QUAN...................................................................................................... 60
2.4. NHỮNG ĐIỂM TƯƠNG ĐỒNG VÀ KHÁC BIỆT TRONG NHỮNG QUY
ĐỊNH VỀ CÁC BIỆN PHÁP PHI THUẾ QUAN .................................................... 64
2.4.1. Về cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu................................................................... 64
2.4.2. Về hạn ngạch....................................................................................................... 66
2.4.3. Về cấp phép nhập khẩu...................................................................................... 69
2.4.4. Về các biện pháp kiểm dịch động thực vật ....................................................... 72
2.4.5. Về hàng rào kỹ thuật trong thương mại ........................................................... 74
2.5. NHỮNG ĐIỂM TƯƠNG ĐỒNG VÀ KHÁC BIỆT TRONG NHỮNG QUY
ĐỊNH VỀ CÁC LĨNH VỰC CỤ THỂ KHÁC ......................................................... 76
2.5.1. Về định giá hải quan........................................................................................... 76
2.5.2. Về giám định trước khi gửi hàng....................................................................... 77
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
Hoµng Anh TuÊn - A nh 9 - K 38C - K TN T
4
2.5.3. Về quy tắc xuất xứ.............................................................................................. 78
2.5.4. Về các biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại......................................... 79
2.5.5. Về trợ cấp và các biện pháp đối kháng............................................................. 81
2.5.6. Về quy định chống bán phá giá ......................................................................... 85
2.5.7. Về các biện pháp tự vệ trong thương mại......................................................... 86
2.6. NHỮNG ĐIỂM TƯƠNG ĐỒNG VÀ KHÁC BIỆT TRONG NHỮNG QUY
ĐỊNH VỀ MỘT SỐ LĨNH VỰC RIÊNG BIỆT....................................................... 87
2.6.1. Lĩnh vực dệt may................................................................................................ 87
2.6.2. Lĩnh vực nông nghiệp......................................................................................... 89
CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM, NGUYÊN TẮC VÀ CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
PHÁP LUẬT VỀ THƯƠNG MẠI HÀNG HOÁ CỦA VIỆT NAM ĐÁP ỨNG YÊU
CẦU GIA NHẬP WTO ................................................................................................ 92
3.1. QUAN ĐIỂM VÀ NGUYÊN TẮC HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ THƯƠNG
MẠI HÀNG HOÁ CỦA VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN GIA NHẬP WTO..... 92
3.1.1. Quan điểm chỉ đạo và mục tiêu phát triển hệ thống pháp luật Việt Nam đến
năm 2010....................................................................................................................... 92
3.1.1.1. Quan điểm chỉ đạo........................................................... 92
3.1.1.2. Mục tiêu phát triển........................................................... 95
3.1.2. Quan điểm, nguyên tắc và tiêu chí hoàn thiện pháp luật về thương mại hàng
hoá của Việt Nam trước yêu cầu gia nhập WTO....................................................... 97
3.1.2.1. Quan điểm, nguyên tắc hoàn thiện................................... 97
3.1.2.2. Các tiêu chí hoàn thiện .................................................... 99
3.2. CÁC GIẢI PHÁP ĐIỀU CHỈNH VÀ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ
THƯƠNG MẠI HÀNG HOÁ CỦA VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN TIẾN TỚI
GIA NHẬP WTO.................................................................................................... 100
3.2.1. Hoàn thiện Luật Thương mại Việt Nam trước yêu cầu gia nhập WTO ...... 100
3.2.1.1. Kiến nghị chung về khả năng xử lý, giải quyết sự khác biệt
giữa Luật Thương mại Việt Nam với các chế định của WTO ...... 101
3.2.1.2. Các kiến nghị cụ thể để hoàn thiện Luật Thương mại Việt
Nam phục vụ việc gia nhập WTO và hội nhập kinh tế quốc tế.... 102
3.2.2. Hoàn thiện quy định về Đối xử Tối huệ quốc và Đối xử quốc gia................. 105
3.2.3. Hoàn thiện các quy định về thuế quan............................................................ 106
3.2.4. Hoàn thiện những quy định về các biện pháp phi thuế quan........................ 107
3.2.4.1. Về cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu ................................. 108
3.2.4.2. Về hạn ngạch ................................................................. 109
3.2.4.3. Về cấp phép nhập khẩu.................................................. 109
3.2.4.4. Về các biện pháp kiểm dịch động thực vật ..................... 110
3.2.4.5. Về hàng rào kỹ thuật trong thương mại.......................... 111
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
Hoµng Anh TuÊn - A nh 9 - K 38C - K TN T
5
3.2.5. Hoàn thiện những quy định về các lĩnh vực cụ thể khác............................... 112
3.2.5.1. Về định giá hải quan...................................................... 112
3.2.5.2. Về giám định trước khi gửi hàng.................................... 114
3.2.5.3. Về quy tắc xuất xứ.......................................................... 114
3.2.5.4. Về các biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại........ 114
3.2.5.5. Về trợ cấp và các biện pháp đối kháng .......................... 115
3.2.5.6. Về quy định chống bán phá giá...................................... 116
3.2.5.7. Về các biện pháp tự vệ trong thương mại....................... 116
3.2.6. Hoàn thiện những quy định về một số lĩnh vực riêng biệt............................. 117
3.2.6.1. Lĩnh vực dệt may............................................................ 117
3.2.6.2. Lĩnh vực nông nghiệp..................................................... 117
KẾT LUẬN.................................................................................................................. 120
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... 121
