HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM BÀI TẬP KHI GIẢNG DẠY PHẦN DI TRUYỀN HỌC – SINH HỌC 12

Chia sẻ: Hoang Thuy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

136
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong tình xã hội hiện nay, sự bùng nổ của thông tin, khoa học phát triển như vũ bão đã tác động mạnh mẽ đến các lĩnh vực của đời sống xã hội. trước yêu cầu đổi mới của thời đại, trong giáo dục cũng đòi hỏi phải đổi mới mục tiêu-nội dung và phương pháp dạy học. Việc đổi mới phương pháp dạy học luôn được Đảng và nhà nước ta quan tâm. NQ TW 4 khóa II, NQ TW 2 khóa III được pháp chế trong luật Giáo dục ở Điều 24.2. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM BÀI TẬP KHI GIẢNG DẠY PHẦN DI TRUYỀN HỌC – SINH HỌC 12

“HƯ NG D N H C SINH LÀM BÀI T P KHI GI NG D Y PH N DI TRUY N H C – SINH H C 12” M CL C Trang 1. I. tv n : Trang 2. 1.1.Lý do ch n tài: Trang 2. 1.1.1.Cơ s lý lu n: Trang 2. 1.1.2. Cơ s th c ti n: Trang 2. 1.2. Ph m vi tài: Trang 3. II. N i dung Trang 4. II.1.Cách th c hi n Trang 4. II.1.1.Bư c 1: Trang 4. II.1.2.Bư c 2: Trang 4. II.1.3.Bư c 3: Trang 4. II.2. Phương pháp hư ng d n bài t p m t s bài h c trong ph n V – Di truy n h c – sinh h c 12: Trang 4. II.2.1. Bài 1: Gen, mã di truy n và cơ ch nhân ôi AND: Trang 4. II.2.2. Bài 2: phiên mã và d ch mã: Trang 5. II.2.3. Bài 4: t bi n gen: Trang 6. II.2.4. Bài 5 và 6: nhi m s c th và t bi n nhi m s c th : Trang 6. II.2.5. Bài 8, 9: Quy lu t phân ly và phân ly c l p: Trang 8. III. K t lu n Trang 9. Tài li u tham kh o. Trang 10. 1
III. tv n : 1.1.Lý do ch n tài: 1.1.1.Cơ s lý lu n: Trong tình xã h i hi n nay, s bùng n c a thông tin, khoa h c phát tri n như vũ bão ã tác ng m nh m n các lĩnh v c c a i s ng xã h i. trư c yêu c u im i c a th i i, trong giáo d c cũng òi h i ph i i m i m c tiêu-n i dung và phương pháp d y h c. Vi c i m i phương pháp d y h c luôn ư c ng và nhà nư c ta quan tâm. NQ TW 4 khóa II, NQ TW 2 khóa III ư c pháp ch trong lu t Giáo d c iu 24.2. Th c hi n ch trương im ic a ng, ngành GD- T nư c ta ang ti n hành cu c cách m ng c i cách giáo d c trên c 3 m t: N i dung-M c tiêu-Phương pháp. N i dung và chương trình c a SGK cũng ã ư c thay i phù h p v i yêu c u c a th i i. Trư c ây lu t giáo d c coi SGK là pháp l nh, i u ó ã bu t giáo viên không có phương pháp phát huy ư c tính tích c c, t h c và v n d ng ki n th c m t cách t i ưu khi t h c nhà cũng như m t s n i dung trong ti t h c c a h c sinh. Hi n nay, SGK, SGV và Chu n KT-KN là phương ti n d y h c phát huy năng l c tư duy sáng t o, năng l c t h c c a h c sinh, là cho h c sinh là vi c nhi u hơn, suy ngh t p trung hơn, ng th i ph i tác ng n tâm lí h ng thú h c t p c a h c sinh. Như v y, i m i phương pháp trong d y h c không ch ơn thu n là d y nh ng vn v i ki n th c có s n trong SGK mà còn ph i d y như th nào phát huy tinh t h c c a h c sinh, ph i hư ng d n h c sinh bi t làm m t s bài t p nhà cũng c k i n th c ã h c l p , ó là v n c p thi t và hoàn toàn phù h p v i tinh th n ch oc a ng, nhà nư c ta cũng như ngành GD- T quan tâm ch o. 1.1.2. Cơ s th c ti n: Sinh h c v n là môn h c khoa h c có tính ng d ng h u h t các lĩnh v c c a i s ng xã h i cũng như trong s n xu t. Trong nhà trư ng vi c gi ng d y b môn sinh h c song song v i nhi m v gi ng d y lý thuy t thì vi c rèn luy n, hư ng d n cho h c sinh k năng gi i bài t p là nhi m v vô cùng quan tr ng. Làm th nào h c sinh có k năng gi i bài t p sinh h c ? là m t v n khó khăn trong công tác gi ng d y. Khó khăn l n nh t là ti t luy n t p b môn sinh h c r t ít 2
trong phân ph i chương trình, (1 n 2 ti t/1 h c kỳ) trong khi ó lư ng ki n th c h c lý thuy t m i ti t h c l i quá nhi u, nên h u như giáo viên không có th i gian hư ng d n h c sinh làm bài t p. H c sinh không có kh năng phân tích và t ng h p ki n th c nên vi c gi i bài t p còn g p nhi u lúng túng, c bi t là bài t p di truy n h c. Vi c làm bài thi ki m tra hi n nay c a b môn sinh h c theo yêu c u c a B giáo d c ào t o ang th c hi n theo hình th c tr c nghi m, h c sinh mu n tr l i úng, nhanh các bài t p di truy n c n ph i bi t v n d ng ki n th c lý thuy t c a ti t h c lp và rèn luy n k năng ó trong ph n bài t p nhà. Trong quá trình gi i bài t p nhà h c sinh có th hi u và cũng c ki n th c lý thuy t r t t t làm bài thi k t qu cao. Vì v y, khi gi ng d y ph n V-di truy n h c trong sinh h c 12 giáo viên c n chu n b m t cách ch ng trong c ng c bài h c, c ng c t ng m c c a bài h c b ng n i dung t ng h p d ng “sơ hóa” ho c nêu các công th c, h qu c a ph n lý thuy t ó cho h c sinh. Vì nh ng lý do trên, tôi ch n tài “Hư ng d n h c sinh làm bài t p khi gi ng d y ph n di truy n h c – sinh h c 12” 1.2. Ph m vi tài: tài này ch m i c p ư c m t s n i dung theo hư ng d y h c tích c c, hư ng d n h c sinh n m v ng ki n th c lý thuy t theo m c chu n ki n th c kĩ năng c am ts m c SGK. tài ch biên so n ư c n i dung t bài 1 n bài 9 theo SGK sinh h c 12 chương trình chu n. N u có i u ki n tài s ư c m r ng ni dung c a các bài ti p theo trong ph n V-Di truy n h c-Sinh h c 12 cơ b n và nâng cao cũng như ưa ra các d ng và phân lo i các mãng ki n th c h c sinh có th v n d ng gi i quy t ư c các bài t p nâng cao trong các thi sau t t nghi p THPT. 3
IV.N i dung II.1.Cách th c hi n II.1.1.Bư c 1: giáo viên gi ng d y lý thuy t c a t ng n i dung (t ng m c) theo sách giáo khoa và theo chu n ki n th c k năng. II.1.2.Bư c 2: c ng c ph n th c hi n bư c 1 b ng phương pháp s d ng “sơ hóa” ho c rút ra h qu , công th c liên quan v i n i dung bư c 1. II.1.3.Bư c 3: gi i quy t bài t p ví d ho c hư ng d n h c sinh làm bài t p v nhà theo n i dung. II.2Phương pháp hư ng d n bài t p m t s bài h c trong ph n V – Di truy n h c – sinh h c 12: II.2.1. Bài 1: Gen, mã di truy n và cơ ch nhân ôi AND: - Khái ni m gen: sau khi rút ra ư c khái ni m v gen giáo viên s d ng sơ ADN Gen Gen mARN1 mARN2 S n ph m c a gen Polipeptit1 Polipeptit2 - Mã di truy n: sách giáo khoa 12 cơ b n và sách giáo khoa 12 nâng cao u có b ng mã di truy n nên vi c nêu c i m mã di truy n là quan tr ng nhưng c n cho h c sinh v n d ng b ng mã m t cách t ng quát hơn b ng bài t p c th . Ví d : n u m t dung d ch mARN nhân t o ch có hai lo i ribônucleotit ho c ba lo i ribônucleotit thì t ng s b ba b ng bao nhiêu? Giáo viên khai thác mã b ba = 43=64 b ba cho 4 lo i ribônucleotit (A, U, G, X) nh cho 2 lo i ribônucleotit 23=8 và 3 lo i ribônucleotit T ó h c sinh s xác 33=27 chưa mã hóa cho 20 lo i axit amin trong t bào nên mã di truy n ph i là mã b ba. - Cơ ch nhân ôi AND: giáo viên s d ng bài t p c ng c xác nh k t qu c a quá trình nhân ôi: Nhân ôi 2x AND con 1 AND xl n 4
NmT = Ngen(2x – 1) hi u n i dung v nhân ôi c a ADN h c sinh c n nh l i ki n th c v c u trúc c a AND v i hai m ch Polynucleotit. Vì v y có th s d ng sơ : m ch1 m ch2 T2 A1 A2 T1 X2 G1 G2 X1 T ó nêu m t s công th c trong c u trúc AND A = T = A1 + A2 = T2 + T1 G = X = G1 + G2 = X2 + X1 Lx2 T ng s nucoleotit trong AND = N = (Å) 3,4 T ng s liên k t trong AND: H = 2A + 3G; HT = 2(N-1) N i dung này liên quan v i bài 4 “ t bi n gen” nhưng bài 1 có nôi dung khá dài nên giáo viên c n cho m t s bài t p h c sinh v n d ng tính t l ph n trăm và s lư ng m i lo i nucleotit trong AND. II.2.2. Bài 2: phiên mã và d ch mã: - Phiên mã: Khi d y ph n phiên mã c n cho h c sinh xác nh ch có m ch g c trên AND th c hi n phiên mã mARN. Chi u m xo n 5’…ATGGXGA…3’ H c sinh c n xác nh ó là m ch b sung nên ph i tìm m ch g c. 3’…TAXXGXT…5’ ⇒ mARN mARN 5’…UAGGXGA…3’ - D ch mã: cơ ch d ch mã khi gi ng d y là m t riboxôm trư t trên mARN to ra chu i polypeptit, nên c ng c ph n này c n làm rõ nhi u riboxôm cùng trư t trên mARN t o nên chu i polixôm và cho s n ph m là các chu i polipeptit gi ng nhau theo sơ : mARN Rn R3 R2 R1 5
T ó hư ng d n h c sinh nghiên c u cách tính th i gian trư t c a các riboxôm khi R1 b t u ti p xúc v i mARN gi ng như cách tính kho ng cách gi a các R và s v lư ng R… theo công th c L = t (L: chi u dài c a mARN, v: v n t c c a riboxom và t là th i gian m t riboxom trư t h t mARN) II.2.3. Bài 4: t bi n gen: Sau khi gi ng d y xong n i dung v khái ni m, cơ ch phát sinh, nguyên nhân và các d ng t bi n gen, giáo viên cho h c sinh bài t p v c u trúc AND bình thư ng r i t ó suy ra c u trúc AND t bi n b ng bài toán t ng s lư ng và t l ph n trăm các nucleotit, s liên k t trong AND, ho c n u gen t bi n nhân ôi thì s nucleotit môi trư ng c n cung c p… Ví d : cho m t o n ADN có chi u dài = 5100 (Å)và A= 2G. o n ADN này b t bi n d ng.........Tìm s lư ng, t l %, s liên k t.........c a gen sau t bi n. Qua bài t p h c sinh s n m k các d ng t bi n m t, thêm và thay th các nucleeotit trong AND cũng như cơ ch h u qu c a các d ng t bi n . II.2.4. Bài 5 và 6: nhi m s c th và t bi n nhi m s c th : - t bi n l ch b i: Giáo viên chu n b hình v : ru i gi m 2n = 8 ⇒ t n t i 4 c p NST trong m i t bào: Gi m phân >> < Bình thư ng OO O 2n n N u x y ra t bi n t o thành t bào c a ru i gi m có các d ng sau: >> < >> >
H c sinh s xác nh tên g i các d ng t bi n trên. Qua ó d dàng nh n ra các d ng câu h i tr c nghi m v cá t bi n l ch b i và cơ ch hình thành các d ng t bi n trên. Cơ ch hình thành các d ng l ch b i c n hư ng d n h c sinh tìm hi u sơ : Giao t H pt Tên g i n+1 ? ? n+1 ? ? n ? ? n-1 ? ? n-1 Bài t p v nhà cho n i dung này c n hư ng d n cho h c sinh trên cơ ch hình thành các d ng l ch b i gi i tính ngư i: Gi m phân XX XX,O t bi n Gi m phân XY X,Y Bình thư ng Các d ng l ch b i nào x y ra khi các c p giao t trên g p nhau? Tên g i các h i ch ng và c i m nh n d ng c a nh ng ngư i m c h i ch ng trên? - t b i n a b i: Gi m phân 2n Giao t (2n) t bi n Nguyên phân 2n Cơ th (4n) t bi n 7
S d ng bài toán: Aaaa x Aaa Hư ng d n h c sinh cách l y các giao t (3n) và (4n) A a A A a O a a T l các giao t t o thành là: 2 1 1 Aaa Aa; aa; A; 2/6a → 6 6 6 1 4 1 AAaa → AA; Aa; aa 6 6 6 N u quy ư c A-cao > a-th p (tr i hoàn toàn) thì phép lai trên cho TLKH i sau như th nào? II.2.5. Bài 8, 9: Quy lu t phân ly và phân ly c l p: Hư ng d n h c sinh cách l y giao t cho n c p gen d h p A Aa = 21 2 lo i giao t a = 22 AaBb → AB, Ab, aB, ab: 4 lo i giao t n ⇒ n c p gen d h p b ng 2 hoàn thành b ng t ng quát phân li c l p SGK c n cho h c sinh làm hai phép lai: P1: Aa x Aa P2: AaBb x AaBb (phép lai 1 c p gen d h p t ) (phép lai 2 c p gen d h p t ) ó rút ra t ng quát cho phép lai n c p gen d h p t . T TLKG : (1:2:1)1 P1 ⇒ F1: 1AA : 2Aa : 1aa . TLKH : (3:1)2 3 vàng : 1 xanh . (A – vàng a – xanh) 8
P2 ⇒ F2 : AABB → 4 alen tr i AABb → 3 alen tr i AaBB AaBb AAbb → 2 alen tr i aaBB Aabb → 1 alen tr i aaBb aabb → 0 alen tr i F2: 9(A_B_) : 3(A_bb) : 1(aaB_) : 1(aabb) Khi h c sinh làm hai phép lai này t t s r t d hi u các quy lu t di truy n cho các bài h c ti p theo như: quy lu t di truy n tương tác gen, quy lu t di truy n liên k t gen... V. K t lu n Phương pháp này chi áp d ng cho h c sinh trung bình tr lên, nh ng h c sinh y u kém giáo viên ph i hư ng d n so n bài m i theo sách giáo khoa th t k trư c khi n l pm i kh năng nh n ra các câu h i mc thông hi u và v n d ng trong ma tr n ki m tra tr c nghi m thông qua bài t p c ng c ki n th c lý thuy t như tài ã trình bày ph n n i dung. Sau khi cho h c sinh so n bài m i ,trong d y hoc ph n V-Di truy n h c tôi v n d ng các phương pháp trên nh n th y r ng kh năng nh n bi t lý thuy t và làm bài t p c a h c sinh nhanh hơn và hi u m t cách t ng th hơn v di truy n h c, kh năng tư duy c a h c sinh ư c tôt hơn và c bi t là h c s nh thư ng hay yêu thích toán h c, thích tính toán v i nh ng con s tìm tòi lý thuy t nên th c hi n theo tài này giúp các em yêu thích môn sinh h c b ng tư duy toán h c. Do th i gian nghiên c u và năng l c có h n, ch c ch n n i dung tài còn nhi u thi u sót. R t mong s thông c m c a các ng nghi p và góp thêm nhi u ý ki n tôi hoàn thi n n i dung trên. 9
Tài li u tham kh o 1. inh Quang Báo, Nguy n H u B ng, Bùi Văn Sâm, Lý lu n d y h c, Hu , 1997. t, Ph m Văn L p, Sinh h c 12(SGK,SGV) NXB Giáo d c, Hà 2. Nguy n Thành N i, 2008. 3. Vũ Văn V , Nguy n Như Hi n, Vũ c Lưu, Sinh h c 12(SGK,SGV) NXB Giáo d c, Hà N i, 2008. 4. Ngô Văn Hưng, Nguy n H i Châu, Lê H ng i p, Nguy n Th H ng Liên,Hư ng d n th c hi n chu n ki n th c, kĩ năng môn Sinh h c l p 12 NXB Giáo d c, Hà n i, 2009. 5. V Giáo d c THPT, Tài li u b i dư ng biên so n ki m tra và xây d ng thư vi n câu h i và bài t p, Hà N i, 2011. ………………………………………… 10