Khái niệm về nội dung và nghệ thật trong
tác phẩm
Bất cứ tác phẩm nào cũng có hai mặt quan hệ chặt chẽ với nhau đó là nội
dung và nghệ thuật .
A- Nội dung là gì ?
Nội là trong , dung là chứa ; Nội dung là cái chứa bên trong của tac phẩm . Đối
với các tác phẩm tự sự nội dung là cốt truyện , là những vấn đề nào đó của xã
hội nhân sinh .là bức tranh của cuộc đời thường là tình yêu đôi lứa trong học
tâp ,lao động và chiến đấu .v.v…cùng với những diễn biến tâm lý , những tình
tiết éo le , uẩn khúc của nhân vật chính diện cũng như phản diện . Chẳng hạn
“Tắt đen” đề cập đến số phận người nông dân nghèo xơ xác trong xã hội thực
dân nửa phong kiến bị cảnh sưu cao thuế nặng bóc lột và đánh đập dã man ,tù
tội v.v…Truyện “Người con gái Nam Xương” kể về người phụ nữ xinh đẹp
nết na thờ mẹ nuôi con khắc khoải chờ chồng . Nhưng lại bị ruồng rẫy chưởi
mắng xua đuổi phải tìm đến cái chết để minh oan . Đằng sau những vấn đề
được phản ánh đó là nội dung tư tưởng ,là sự phê phán xã hội ,là ca ngợi
phẩm chất tốt đẹp của con người , đó là niềm mơ ước vượt lên trên số phận
v.v…
Đối với các thể thơ : như miêu tả , tự sự , trữ tình , trào phúng . Nội dung
thường là miêu tả cảnh trí thiên nhiên , cảnh sắc bốn mùa , gửi gắm tâm sự khi
miêu tả : tả cảnh , tả cảnh ngụ tình , tả vật , tả người vói sắc đẹp , tài năng ,
chia ly , đưa tiễn ,cảnh gặp gỡ hẹn hò , tình đồng đội , đồng chí , tình yêu quê
hương đất nước , tinh thần lạc quan trong chiế đấu và xây dựng . Chẳng hạn
qua miêu tả tài sắc của chị em Thuý Kiều Nguyễn du đã gửi gắm tư tưởng định
mệnh vào trong đó . Hay để thể hiện nỗi nhớ quê hương nhà thơ Hữu Loan đã
mượn hình ảnh cô bạn học trò đẻ gửi vào trong đó :
Nhớ những chiều xưa
Tóc nàng buông xoã
Hai đứa tôi học chung trường xã
Trống tan rồi ôm sách vở cho nhau
Dưới trời tầm tã
Con đê dài mưa ướt cả đầu xanh .
B -Nghệ thuật là gì ?
Là cách thức làm một việc gì theo một nguyên tắc ,khéo léo khêu gợi được
cảm giác khiến người ta phải xúc cảm , rung động về cái hay cái đẹp của nó .
Đẻ diễn đạt nội dung nhà văn ,nhà thơ tất yếu phải dùng nghệ thuật , là cái
hình thức bên ngoài .Nghệ thuật gồm các vận đề sau :
1- từ ngữ : từ ngữ là yếu tố quan trọng cần thiết để xây dựng tác phẩm .Từ
dùng trong tác phẩm , đã chọn lọc chưa hay dễ dại quá , giản dị tự nhiên
hay cầu kỳ khó hiểu , dật vị trí đó có thích hơp hay không ? có sử dụng từ
cổ , từ địa phương không ? Tìm hiểu đó là loại từ gì , gợi hình gợi cảm , gợi
màu sắc , âm thanh , từ láy từ mạnh , tượng trưng , cụ thể v.v…
2- Biện pháp tu từ :Tìm trong tác phẩm sắp phân tích có những phép tu từ nào
? so sánh , nhân hoá , ẩn dụ , hoán dụ , nói quá , điệp từ điệp ngữ , đảo ngữ
v.v…
3- Câu văn , lời văn , bố cục diễn đạt :Câu dài câu ngắn , câu xen kẽ , câu đặc
biệt , caaucamr câu kể .Câu văn có đẽo gọt hay luộm thuộm . Có vận dụng
các thành ngữ tục ngữ ,.. các dấu đi kèm biểu hiện nội dung hay hình thái ,
cách ngắt câu ngắt nhịp tạo nhạc cách bố cục v.v…
4- Thể loại : Văn xuôi , văn vàn ,miêu tả kể chuyện , chính luận . THơ tự sự
hay trữ tình . thơ lục bát , song thất lục bát , thơ đường hay tự do v.v…
5- Giọng điệu , nhịp điệu : Vui hay buồn , tha thiết hùng hồn hay bi ai phận
uất , đơn điệu hay phong phú ,lên bổng xuống trầm hay đều đều gây hưng
phấn . Nhịp thơ khoan thai hay dồn dập , buông lơi hay hối hả . Nhip thơ
2/2 hay 2/4 , 3/3, 4/4 v.v…