Khám phá những bí ẩn của
trí nhớ (Kỳ II)
Kỳ 2: Những trải nghiệm trong đời được lưu giữ như thế
nào?
Những tác động gì gây mất trí nhớ (quên số điện thoại
của chính nhà mình hay phản xạ về trí nhớ không còn
nhạy bén)... còn nhiều bí ẩn khác mà riêng ngành tâm lý
học chưa thể lý giải. Tuổi tác, thiếu ngủ, chất độc hại
(thuốc lá, rượu...), chấn thương, bệnh tật đều có thể ảnh
hưởng xấu đến trí nhớ, vì thế cần nhận diện đúng những
tác động làm suy giảm hay cải thiện năng lực của trí nhớ.
Nghiện rượu có hại cho trí nhớ
không? Đúng, rượu mạnh, nồng
độ cồn cao nếu uống trong thời
gian dài (vài năm) gây ra những tổn thương không hồi
phục cho tế bào thần kinh. Y học đã chứng minh rằng,
những người nghiện rượu có sự biến đổi về trí nhớ lâu dài
do tổn thương não.
Stress làm cho người ta dễ quên? Khi gặp những stress
nghiêm trọng trong đời sống (buồn đau, căng thẳng...) thì
có ảnh hưởng xấu đến trí nhớ. Khi đó, cơ thể tiết ra nhiều
hormon glucocorticoid của tuyến thượng thận và cuối
cùng đã ảnh hưởng đến vùng hải mã của não, một vùng
não "giống như nhạc trưởng của hoạt động lưu giữ trí
nhớ". Một số bệnh nhân trầm cảm nặng có vùng hải mã bị
teo. Những stress nhỏ hàng ngày cũng ảnh hưởng đến trí
nhớ gần.
Quan hệ tình dục gây mất trí nhớ? Không đáng ngại vì chỉ
có 5 trong số 100.000 người bị một hội chứng còn bí ẩn
(tức có lúc đột nhiên quên) có thể do nguyên nhân từ hoạt
động tình dục.
Giấc ngủ cần thiết để duy trì trí nhớ? Ban đêm là thời gian
để não sàng lọc và sắp xếp lại những ký ức ban ngày.
Chính trong giai đoạn ngủ chính thức mà những tế bào
thần kinh sắp xếp lại những thông tin thu nhận được ban
ngày. Nếu thiếu ngủ thì việc lưu giữ ký ức sẽ bị rối loạn.
Thuốc chống lo âu có thể gây chứng quên? Trong dòng
benzodiazepine (valium, temasta...) mỗi loại thuốc có hiệu
ứng khác nhau với trí nhớ. Một số có tác động đến lưu giữ
những thông tin mới, một số khác đến trí nhớ về ngữ
nghĩa hoặc đến trí nhớ hoàn cảnh. Nếu quý ông nào đã
quên ngay người phụ nữ đã ngồi trò chuyện vui vẻ và
cùng ăn cạnh mình trong bữa tiệc tối hôm trước thì cũng
đừng quá lo lắng, tác động đến trí nhớ sẽ hết sau đợt điều
trị.