HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ 27 - HỘI HÓA SINH Y HỌC HÀ NỘI VÀ CÁC TỈNH PHÍA BẮC
244
KHẢO SÁT TỶ LỆ NHIỄM HPV THEO ĐỘ TUỔI
DỰA TRÊN XÉT NGHIỆM HPV MRNA E6/E7 Ở BỆNH NHÂN KHÁM
TẠI BỆNH VIỆN PHỤ SẢN QUỐC TẾ SÀI GÒN
Phạm Hoàng Anh1, Huỳnh Thị Bích Thuận1, Phạm Trung Hà1
TÓM TẮT35
Mở đầu: Hầu hết các nghiên cứu trước đây
về HPV dựa trên DNA cho thấy tần suất nhiễm
suy giảm theo độ tuổi càng cao hoặc được đặc
trưng bởi đường cong dạng chữ U. Xét nghiệm
mới HPV Aptima hướng đến hoạt động sinh ung
thư của virus HPV dựa trên mRNA E6/E7 liệu có
làm thay đổi đặc điểm này khi phân tích tỷ lệ
nhiễm HPV theo độ tuổi.
Mục tiêu: 1. Xác định tỷ lệ nhiễm HPV dựa
trên xét nghiệm HPV mRNA E6/E7; 2. Đặc điểm
tỷ lệ nhiễm HPV theo độ tuổi trên bệnh phân
khám phụ khoa tại Bệnh viện phụ sản quốc tế Sài
Gòn.
Đối tượng - phương pháp nghiên cứu:
Nghiên cứu cắt ngang mô tả 7.154 phụ nữ có độ
tuổi từ 17 đến 87 tuổi khám tại Bệnh viện phụ
sản quốc tế Sài Gòn từ tháng 01/2023 đến tháng
05/2024. Phương pháp xét nghiệm HPV mRNA
phát hiện mục tiêu là các mRNA từ biểu hiện
vùng gen sinh ung E6/E7 của 14 type HPV nguy
cơ cao.
Kết quả: Tỷ lệ nhiễm HPV là 13,3%; trong
đó nhiễm HPV type 16 chiếm 11,1%, HPV type
1Khoa xét nghiệm, Bệnh viện Phụ sản Quốc Tế
Sài Gòn
Chịu trách nhiệm chính: Phạm Hoàng Anh
SĐT: 0765619225
Email: anh.phamhoang@sihospital.com.vn
Ngày nhận bài: 18.6.2024
Ngày phản biện khoa học: 17.7.2024
Ngày duyệt bài: 23.8.2024
Người phản biện: PGS.TS Nguyễn Gia Bình
18/45 chiếm 8,0%, đồng nhiễm HPV nhóm type
16, 18/45 chiếm 0,8% và HPV 11 type nguy cơ
cao khác là 80,1%. Đỉnh cao tỷ lệ nhiễm HPV ở
nhóm phụ nữ trẻ 17-29 tuổi (22,0%), đứng thứ 2
là nhóm 30-39 tuổi (16,2%), kế tiếp là nhóm 40-
49 tuổi (11,4%) và cuối cùng là nhóm 50-87 tuổi
(8,9%). Có mối tương quan giữa độ tuổi và tình
trạng nhiễm HPV (p < 0,001).
Kết luận: Tần suất nhiễm HPV dựa trên xét
nghiệm HPV mRNA E6/E7 tại Bệnh viện phụ
sản quốc tế Sài Gòn là 13,3%. Đỉnh cao tỷ lệ
nhiễm HPV ở nhóm phụ nữ trẻ và suy giảm theo
nhóm tuổi càng cao tương tự với kết quả của các
nghiên cứu khác.
Từ khóa: Tỷ lệ nhiễm HPV, độ tuổi, HPV
mRNA E6/E7, Phụ sản quốc tế Sài Gòn.
SUMMARY
STUDY ON AGE-SPECIFIC
PREVALENCE OF HUMAN
PAPILLOMA VIRUS BASED ON
EXPRESSION OF mRNA E6/E7 IN
PATIENTS AT SAIGON
INTERNATIONAL OBST-GYNEC
HOSPITAL
Background: Most of the previous studies
on DNA-based HPV infection showed that HPV
prevalence decreased with increasing age or it
was characterized by a U-shaped curve. How
does the method in the Aptima HPV target
oncogenic activity of the HPV by detecting
E6/E7 mRNA affect the prevalence of HPV
infection by age?
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
245
Objectives: 1. Determine HPV prevalence
using HPV mRNA E6/E7 testing, 2. Study of
trend in HPV infection rate among women age in
patients at Sai Gon international OBST-GYNEC
hospital.
Methods: Cross-sectional study described
7.154 cases of women (17-87 age) who visited
Sai Gon international OBST-GYNEC hospital
from January, 2023 to May, 2024. HPV mRNA
E6/E7 test is an in vitro nucleic acid
amplification test for the qualitative detection of
E6/E7 viral messenger RNA (mRNA) from 14
high-risk types of HPV.
Results: The prevalence of HPV infection
was 13,3%; HPV type 16 prevalence was 11,1%,
HPV type 18/45 were 8,0%, coinfection with
HPV type 16, 18/45 were 0,8% and other high-
risk types of HPV were 80,1%. The highest
prevalence of HPV infection was observed in
younger aged 17 to 29 years was 22,0%, the
lower second group in aged 30 to 39 years was
16,2%, the third in aged 40 to 49 was 11,4% and
finally lowest group in aged 50 to 87 years was
8,9%. There is a statistically significant
relationship between HPV prevalence and age (p
< 0,001).
Conclusions: The prevalence of HPV
infection using HPV mRNA E6/E7 test in
patients at Sai Gon international OBST-GYNEC
hospital was 13,3%. HPV infection prevalence
decreased with increasing age from a peak
prevalence in younger women is similar to the
result of other studies.
Keywords: HPV infection, age, HPV mRNA
E6/E7, Sai Gon international OBST-GYNEC
hospital.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thư cổ tử cung là một trong những
bệnh ung thư gây tử vong đứng hàng thứ hai
ở nữ giới. Nhiễm virus HPV nguy cơ cao là
điều kiện tiên quyết dẫn đến phần lớn các
tiền tổn thương cổ tử cung và ung thư cổ tử
cung nếu không được điều trị kịp thời. Hầu
hết các nghiên cứu cộng đồng dựa trên
phương pháp HPV DNA ghi nhận tần suất
nhiễm HPV khoảng 10% và tỷ lệ này khác
nhau tùy thuộc vào các vùng địa lý và dân cư
[1,4]. Nguy cơ nhiễm virus HPV đặc biệt cao
ở đối tượng phụ nữ trẻ ngay sau khi hoạt
động tình dục với tỷ lệ nhiễm đỉnh điểm ở độ
tuổi dưới 30 tuổi và thấp hơn đáng kể ở phụ
nữ trên 30 tuổi. Trong những năm gần đây,
sự xuất hiện của xét nghiệm HPV dựa trên
mRNA E6/E7 trong sàng lọc ung thư cổ tử
cung đã giảm thiểu nguy cơ dương tính giả
tới 24% so với HPV DNA. Sự thay đổi về
phương pháp xét nghiệm HPV liệu có ảnh
hưởng đến tần suất nhiễm và tỷ lệ nhiễm
theo độ tuổi như đã được báo cáo trước đây.
Chính vì lý do này nên chúng tôi thực hiện
nghiên cứu đề tài: “Khảo sát tỷ lệ nhiễm
HPV theo độ tuổi dựa trên xét nghiệm HPV
mRNA ở bệnh nhân khám tại Bệnh viện phụ
sản quốc tế Sài Gòn” có ý nghĩa cung cấp dữ
liệu tần suất nhiễm chung và đặc điểm xu
hướng tỷ lệ nhiễm theo yếu tố nhóm tuổi dựa
trên nền tảng của một phương pháp xét
nghiệm mới.
Mục tiêu: Xác định tần suất nhiễm HPV
và phân tích tỷ lệ nhiễm theo nhóm tuổi ở đối
tượng phụ nữ khám tại Bệnh viện phụ sản
quốc tế Sài Gòn.
I. TỔNG QUAN
Tại Việt Nam các nghiên cứu về HPV
cho đến nay tập trung chủ yếu trên đối tượng
nữ giới, với tỷ lệ nhiễm HPV dao động từ
0,9% đến 19,97% ở phụ nữ trong tuổi sinh
đẻ, tỷ lệ thay đổi khác nhau tùy thuộc theo
từng vùng, miền, đối tượng nghiên cứu, nơi
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ 27 - HỘI HÓA SINH Y HỌC HÀ NỘI VÀ CÁC TỈNH PHÍA BẮC
246
thực hiện đề tài là tại bệnh viện hay cộng
đồng dân cư [1,4].
Theo Hiệp hội Quốc tế Nghiên cứu về
ung thư ghi nhận tỷ lệ nhiễm HPV là 10,41%
(95% khoảng tin cậy là 10,2-10,7%) và các
type HPV thay đổi tùy theo vùng và miền
trên thế giới. Tỷ lệ nhiễm HPV tại Châu Phi
là 22,12%, Châu Mỹ chiếm 12,95%; Châu
Âu và Châu Á vào khoảng 8% [4].
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Trong khoảng thời gian từ tháng 01/2023
đến tháng 05/2024 có 7.154 bệnh nhân đến
khám tầm soát ung thư cổ tử cung tại Bệnh
viện phụ sản quốc tế Sài Gòn được đưa vào
nhóm đối tượng nghiên cứu.
2.2. Tiêu chuẩn chọn mẫu
Phụ nữ đã có quan hệ tình dục, hiện
không mang thai.
Không đặt thuốc điều trị phụ khoa trước
đó ít nhất 7 ngày.
Không thụt rửa âm đạo hay không trong
thời kỳ hành kinh trước khi lấy mẫu.
Chưa có tiền sử xét nghiệm HPV mRNA
E6/E7.
2.3. Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu: hồi cứu cắt ngang
mô tả.
Địa điểm nghiên cứu: Phòng sinh học
phân tử, Bệnh viện phụ sản quốc tế Sài Gòn.
Cỡ mẫu: nghiên cứu mô tả cắt ngang nên
cỡ mẫu tính theo công thức:
Trong đó: - Z: hệ số tin cậy (với α = 0,05
thì Z 0,975= 1,96).
- p: Tần suất nhiễm HPV là 16,5%
(Nguyễn Hữu Huy và cộng sự, 2021).
- d: sai số cho phép = 0,02.
Vậy tổng số mẫu trong nghiên cứu được
đề nghị là 1.323 đối tượng. Thực tế nghiên
cứu khảo sát được 7.154 trường hợp đáp ứng
với các tiêu chuẩn chọn mẫu nghiên cứu.
Những trường hợp khảo sát có tiền sử xét
nghiệm HPV mRNA trước đó khi nhập
thông tin vào phần mềm xét nghiệm Labconn
sẽ được loại khỏi nhóm đối tượng nghiên cứu
dựa vào mã số khám được cấp riêng biệt cho
mỗi bệnh nhân.
Các biến số trong nghiên cứu
Độ tuổi được thu thập cùng với các thông
tin của bệnh nhân gồm mã số, họ tên, giới
tính, chẩn đoán, địa chỉ thông qua phần mềm
xét nghiệm Labconn.
Xét nghiệm HPV mRNA E6/E7 được
thực hiện trên hệ thống máy Panther có kết
nối với phần mềm Labconn. Máy Panther
quét code để chạy xét nghiệm và đẩy kết quả
trở lại cho phần mềm Labconn.
2.4. Phương pháp thực hiện
Quy trình thực hiện
Thu thập mẫu bệnh phẩm dịch cổ tử
cung.
Chạy xét nghiệm định tính HPV trên hệ
thống máy Panther nhằm phát hiện 14 type
HPV nguy cơ cao bao gồm 16, 18, 31, 33,
35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68 thông
qua sự biểu hiện mRNA vùng gene E6/E7
của virus HPV.
Tiến hành định type HPV 16, nhóm type
18/45 cho mẫu HPV dương tính trên cùng hệ
thống máy Panther sử dụng hóa chất HPV
định type 16, 18/45.
Nguyên lý kỹ thuật xét nghiệm HPV
mRNA E6/E7 trên hệ thống máy Panther
Xét nghiệm HPV mRNA E6/E7 có ba
bước chính, diễn ra trên cùng một tube:
Bắt mục tiêu: Hút mẫu cho vào ống
chuyển mẫu chứa môi trường thích hợp. Khi
thực hiện xét nghiệm, mRNA mục tiêu bị bắt
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
247
giữ bởi các oligomer được liên kết với các vi
hạt từ tính. Đây là điểm khác biệt lớn nhất
trong xét nghiệm HPV mRNA của nghiên
cứu này so với các nghiên cứu khác dựa trên
DNA. Phức hợp oligomer bắt giữ - mục tiêu
sau đó được lấy ra khỏi dung dịch bằng cách
giảm nhiệt độ của phản ứng về nhiệt độ
phòng. Các hạt được rửa để loại bỏ phức hợp
mẫu dư có thể chứa chất ức chế cho quá trình
khuếch đại.
Khuếch đại mục tiêu: mRNA HPV được
khuếch đại qua trung gian phiên mã dựa trên
phương pháp khuếch đại đẳng nhiệt acid
nucleic sử dụng hai enzyme, enzyme sao mã
ngược và T7 RNA polymerase. Quá trình sao
mã ngược để tạo bản sao DNA của chuỗi
mRNA đích chứa một trình tự khởi đầu cho
T7 RNA polymerase. T7 RNA polymerase
tạo ra nhiều bản sao RNA amplicon từ khuôn
DNA bản sao.
Phát hiện các sản phẩm khuếch đại bởi
thử nghiệm bảo vệ lai hóa bằng cách sử dụng
các probe acid nucleic sợi đơn được đánh
dấu bằng hóa phát quang bổ sung vào các
amplicon.
Chứng nội (Internal control - IC) được
thêm vào mỗi phản ứng thông qua thuốc thử
Target capture để giám sát việc bắt mục tiêu,
khuếch đại và các bước phát hiện của xét
nghiệm. Tín hiệu IC và các tín hiệu HPV
được phân biệt bởi động học và cường độ
phát xạ ánh sáng.
2.5. Phân tích thống kê
Phần mềm thống kê SPSS 20.0 được sử
dụng để phân tích dữ liệu (phân tích bằng thử
nghiệm χ2, với P <0,05 được coi là có ý
nghĩa thống kê).
2.6. Đạo đức trong nghiên cứu
Nghiên cứu hồi cứu cắt ngang này được
thông qua bởi Hội đồng xét duyệt đề cương
và đồng ý cho thực hiện nghiên cứu.
Mọi thông tin mà đối tượng cung cấp
được chúng tôi giữ bí mật và mã hóa bằng dữ
liệu thống kê, chỉ sử dụng cho mục đích
nghiên cứu khoa học.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên
cứu
Nghiên cứu khảo sát trên tổng số 7.154
phụ nữ từ 17 đến 87 tuổi có thực hiện xét
nghiệm HPV mRNA E6/E7 với độ tuổi trung
bình là 42,30 10,30 tuổi.
3.2. Tỷ lệ nhiễm HPV mRNA E6/E7 và
sự phân bố các type HPV
Qua kết quả nghiên cứu, chúng tôi ghi
nhận có 954 ca có kết quả HPV mRNA
E6/E7 dương tính trên tổng số 7.154 trường
hợp chiếm tỷ lệ 13,3%. Có 86,7% các trường
hợp âm tính với HPV (6.200 /7.154 ca).
Hình 1. Tỷ lệ nhiễm HPV dựa trên xét nghiệm HPV mRNA E6/E7
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ 27 - HỘI HÓA SINH Y HỌC HÀ NỘI VÀ CÁC TỈNH PHÍA BẮC
248
Từ Bảng 1 chúng tôi ghi nhận trong 954 ca dương tính với HPV mRNA E6/E7, tỷ lệ
nhiễm HPV type 16 chiếm 11,1% (106/954 ca), nhiễm HPV type 18/45 chiếm 8,0% (76/954
ca), đồng nhiễm HPV nhóm type 16, 18/45 chiếm 0,8% (8/954 ca) và tỷ lệ nhiễm HPV 11
type nguy cơ cao khác là 80,1% (764/954 ca).
Bảng 1. Sự phân bố các type HPV mRNA E6/E7
STT
Các type HPV mRNA E6/E7
Số ca dương tính (n)
Tỷ lệ %
1
16
106
11,1
2
18/45
76
8,0
3
16, 18/45
8
0,8
4
11 type HPV nguy cơ cao khác
764
80,1
Tổng cộng
954
100
3.3. Tỷ lệ nhiễm HPV mRNA E6/E7 theo nhóm tuổi
Bảng 2. Tỷ lệ nhiễm HPV mRNA E6/E7 với các nhóm tuổi.
STT
Nhóm tuổi
HPV mRNA E6/E7 (n,%)
Âm tính
Tổng số
1
17-29
646 (78,0)
828
2
30-39
1.676 (83,8)
1.999
3
40-49
2.300 (88,6)
2.595
4
50-87
1.578 (91,1)
1.732
Tổng cộng
6.200
7.154
*P < 0,001
Từ kết quả Bảng 2 cho thấy: Tỷ lệ dương
tính HPV mRNA E6/E7 cao nhất trong nhóm
tuổi 17-29 tuổi với 22,0%. Khoảng 16,2%
trường hợp có kết quả dương tính với HPV
mRNA E6/E7 trong nhóm 30-39 tuổi. Trong
nhóm 40-49 tuổi, tỷ lệ dương tính HPV
mRNA E6/E7 chiếm 11,4%. HPV mRNA
E6/E7 dương tính thấp nhất 8,9% trong
nhóm 50-87 tuổi. Có mối liên quan giữa độ
tuổi và tình trạng nhiễm HPV mRNA E6/E7
hay tỷ lệ nhiễm HPV suy giảm khi nhóm tuổi
càng cao (p < 0,001).
IV. BÀN LUẬN
Trong nghiên cứu này, chúng tôi ghi
nhận được tần suất nhiễm HPV là 13,3%
bằng phương pháp xét nghiệm HPV Aptima
mRNA thông qua sự biểu hiện gen sinh ung
E6/E7. Kết quả này thấp hơn so với tỷ lệ
nhiễm 16,5% trong nghiên cứu của Nguyễn
Hữu Huy và cộng sự trên bệnh nhân khám tại
Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM (2021)
và tỷ lệ nhiễm 19,97% trong nghiên cứu của
Lục Thị Vân Bích (2011) tại khu vực Tp. Hồ
Chí Minh. Tỷ lệ HPV dương tính của chúng
tôi cao hơn nhiều so với tỷ lệ 6,64% dương
tính HPV tại TP. Cần Thơ của tác giả Lâm
Đức Tâm (2017) nhưng tất cả kết quả được
báo cáo đều phù hợp với tần suất nhiễm HPV
chung ở Việt Nam từ 0,9-19,97%. Tuy nhiên,
chúng tôi nhận thấy tỷ lệ nhiễm HPV thấp
hơn nhiều so với kết quả của tác giả Hà
Nguyên Phương Anh với tỷ lệ HPV dương
tính là 36,54% khi khảo sát tại bệnh viện Da
liễu Trung ương (2015). Nguyên nhân dẫn
đến sự khác biệt này chủ yếu là do đặc thù
dân số của mỗi nghiên cứu, trong đó nhóm
quần thể khảo sát của tác giả Hà Nguyên