TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON
----   ----
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Tên đề tài:
THIẾT KẾ NHIỆM VỤ HỌC TẬP THỰC TẾ VÀ THÁCH THỨC
TRONG MÔN TOÁN LỚP 1 NHẰM HỖ TRỢ HỌC SINH
GIAI ĐOẠN CHUYỂN TIẾP TỪ MẦM NON LÊN TIỂU HỌC
Sinh viên thực hiện:
NGUYỄN THỊ VÂN
MSSV: 4114011274
CHUYÊN NGÀNH: GIÁO DỤC TIỂU HỌC
KHÓA: 2014 – 2017
Cán bộ hướng dẫn:
Th.S NGUYỄN THỊ THU THỦY
MSCB: 1238
Quảng Nam, tháng 4 năm 2017
1
PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay, sự phát triển khoa học công nghệ và sự thay đổi của nền kinh tế xã
hội đang diễn ra nhanh chóng. Đòi hỏi đội ngũ lao động phải năng động, sáng
tạo, chủ động trong mọi công việc, sẵn sàng thích ứng với những biến đổi mới
diễn ra hằng ngày. Điều đó đặt ra một yêu cầu cấp thiết đối với sự nghiệp giáo
dục đào tạo là phải đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học. Trong đó,
đổi mới nội dung và phương pháp dạy học của giáo viên là một trong những
nhiệm vụ quan trọng của cải cách giáo dục nói chung và cấp Tiểu học nói riêng.
Để đáp ứng yêu cầu thực tế, Đảng ta đã ban hành Nghị quyết số 29 – NQ/TW
ngày 4/11/2013 của Hội nghị Ban chấp hành TW Đảng lần thứ tám khóa XI về
đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp
hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
và hội nhập quốc tế. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục Tiểu học được
xem là cấp học nền tảng, tạo tiền đề để nâng cao dân trí, là cơ sở ban đầu hết sức
quan trọng để đào tạo thế hệ trẻ trở thành những công dân tốt, mang trong mình
những phẩm chất để hình thành cốt lõi một nhân cách Việt Nam trong giai đoạn
công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước. Vì vậy, việc đổi mới nội dung và
phương pháp dạy học ở Tiểu học là vô cùng quan trọng.
Cùng với môn học khác, môn Toán là một trong những môn học bắt buộc ở
Tiểu học và có vị trí, tầm quan trọng rất lớn. Môn Toán là sợi chỉ đỏ xuyên suốt
là “chìa khóa” để mở cửa cho tất cả các ngành khoa học khác, nó là công cụ cần
thiết của người lao động trong thời đại mới. Môn Toán với tư cách là một môn
học độc lập, nó cùng với các bộ môn khác góp phần đào tạo con người phát triển
toàn diện. Môn Toán góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hình
thành và phát triển nhân cách học sinh. Trên cơ sở cung cấp những tri thức khoa
học ban đầu về số học (các số tự nhiên, các phân số, các số thập phân), các đại
lượng cơ bản, giải toán có lời văn, ứng dụng thiết thực trong đời sống và một số
yếu tố hình học đơn giản. Khi nói đến tầm quan trọng của môn Toán, cố thủ
tướng Phạm Văn Đồng: “Trong các môn khoa học và kỹ thuật, Toán giữ một vị rí
nổi bật. Nó có tác dụng lớn đối với kỹ thuật, sản xuất và chiến đấu. Nó là một
2
môn thể thao của trí tuệ, giúp chúng ta nhiều trong việc rèn luyện phương pháp
suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp học tập, phương pháp giải quyết
vấn đề, giúp chúng ta rèn luyện trí thông minh sáng tạo. Nó còn giúp chúng ta
rèn luyện nhiều đức tính quý báu khác nhau: Cần cù và nhẫn nại, tự lực cánh
sinh, ý chí vượt khó, yêu thích chính xác, ham chuộng chân lí”.
Chương trình môn Toán lớp 1 gồm 4 mạch kiến thức: số học, đại lượng và đo
đại lượng, yếu tố hình học và giải toán có lời văn. Qua việc giải các bài tập các
em không chỉ rèn kĩ năng của môn Toán mà còn được cung cấp thêm nhiều tri
thức thực tế bổ ích, qua đó thấy được ứng dụng thực tiễn của toán học.
Giai đoạn chuyển tiếp là giai đoạn bắt đầu trước khi trẻ lên lớp 1, thời điểm
bắt đầu bước vào lớp 1 và kết thúc khi đứa trẻ đã thích nghi hoàn toàn với môi
trường học tập mới. Trong giai đoạn này, trẻ em phải đối mặt với rất nhiều thay
đổi, đó là về tâm sinh lí của chính đứa trẻ, những thay đổi về môi trường và
phương pháp dạy và học, vai trò của trẻ và sự mong đợi từ phía gia đình và nhà
trường. Những thay đổi này có thể khiến trẻ gặp khó khăn trong quá trình chuyển
tiếp từ Mầm non lên Tiểu học. Chính vì thế, để hỗ trợ trẻ thích ứng với những
thay đổi và có tâm thế sẵn sàng trong môi trường học tập mới, một trong những
việc cần làm là thiết kế nhiệm vụ học tập thực tế và thách thức nhằm thúc đẩy sự
phát triển và tham gia của trẻ trong quá trình học tập. Sự hỗ trợ thông qua tương
tác của giáo viên dành cho trẻ trong quá trình học là yếu tố tiên quyết để giúp trẻ
thực hiện các nhiệm vụ thách thức với khả năng của trẻ, từ đó giúp trẻ phát triển
mọi tiềm năng của mình.
Xuất phát từ nhu cầu đặt ra trong công cuộc đổi mới giáo dục nói chung và
đổi mới phương pháp dạy học trong môn Toán nói riêng, tôi chọn đề tài: “Thiết
kế nhiệm vụ học tập thực tế và thách thức trong môn Toán lớp 1 để hỗ trợ học
sinh giai đoạn chuyển tiếp từ Mầm non lên Tiểu học” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Thiết kế các nhiệm vụ học tập thực tế và thách thức trong môn Toán lớp 1
nhằm kích thích hứng thú học tập góp phần hỗ trợ học sinh trong giai đoạn
3
chuyển tiếp từ Mầm non lên Tiểu học và hướng dẫn lồng ghép vào kế hoạch bài
dạy.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Nhiệm vụ học tập thực tế và thách thức trong môn Toán lớp 1.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy và học Toán lớp 1
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lí luận về thiết kế nhiệm vụ học tập thực tế và thách thức
trong môn toán lớp 1 nhằm hỗ trợ học sinh trong giai đoạn chuyển tiếp từ Mầm
non lên Tiểu học.
Nghiên cứu, tìm hiểu thực trạng về việc hỗ trợ học sinh trong giai đoạn
chuyển tiếp từ Mầm non lên Tiểu học nhằm thiết kế một số nhiệm vụ học tập phù
hợp với học sinh.
Thiết kế nhiệm vụ học tập thực tế và thách thức trong môn Toán lớp 1 nhằm
hỗ trợ học sinh trong giai đoạn chuyển tiếp từ Mầm Non lên Tiểu học.
Thực nghiệm sư phạm nhằm đưa ra kết luận và các đề xuất, kiến nghị để đem
lại hiệu quả của việc hỗ trợ học sinh trong giai đoạn chuyển tiếp từ Mầm non lên
Tiểu học.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
- Phương pháp đọc tài liệu, sách báo liên quan đến đề tài.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, chứng minh, giả thuyết, so sánh đối
chiếu các sách, báo, tài liệu.
5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra: xây dựng các câu hỏi khảo sát thực trạng về việc
thiết kế nhiệm vụ học tập thực tế và thách thức trong môn Toán lớp 1.
- Phương pháp quan sát: quan sát các tiết dạy học Toán ở lớp 1.
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: tham khảo ý kiến của các giáo viên
khoa Tiểu học Mầm non cùng giáo viên hướng dẫn để có định hướng đúng đắn
trong quá trình nghiên cứu, góp phần hoàn thiện nội dung nghiên cứu.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm qua thực tiễn.
4
5.3. Phương pháp thống kê toán học
- Xử lí số liệu và biểu thị kết quả nghiên cứu bằng các sơ đồ, biểu đồ.
6. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Vấn đề hỗ trợ học sinh trong giai đoạn chuyển tiếp từ Mầm Non lên Tiểu học
đã có không ít những công trình nghiên cứu.
Trong năm 2014-2015, VVOB đã phát triển cuốn tài liệu “ Nâng cao năng
lực quản lí sự thay đổi của Hiệu trưởng để hỗ trợ trẻ trong giai đoạn chuyển tiếp
từ Mầm Non lên Tiểu học” dành cho cán bộ quản lí trường Mầm non và Tiểu
học. Nối tiếp chủ đề hỗ trợ trẻ trong giai đoạn chuyển tiếp, trong các năm 2015-
2016, VVOB tiếp tục phát triển cuốn tài liệu “Giáo viên hỗ trợ trẻ trong giai
đoạn chuyển tiếp từ Mầm non lên Tiểu học”, chú trong vào những công việc giáo
viên Mầm non và tiểu học có thể làm để giúp trẻ vượt qua giai đoạn chuyển tiếp
một cách nhẹ nhàng nhất; ngoài ra còn có tài liệu bổ sung “Cha mẹ hỗ trợ con
trong giai đoạn chuyển tiếp” do nhóm tác giả: Th.s Trương Thị Kim Oanh; Th.s
Tôn Thị Tâm; Th.s Đặng Tuyết Anh; Th.s Nguyễn Thị Lan Hương biên soạn.
Đã có rất nhiều bài báo viết về vấn đề chuyển tiếp từ Mầm non lên Tiểu học
như: Bài báo: “Lớp 1 - Thời khắc chuyển giao quan trọng trong cuộc đời con -
Dân trí”ra ngày 28/2/2014, Bài báo “Để trẻ háo hức vào lớp 1 - Báo Phụ Nữ Việt
Nam” ra ngày 16/9/2015; Để trẻ không phải học thêm từ lúc 4 tuổi (Báo Tuổi
Trẻ ngày 9-7/2016). “Dạy thêm trước khi vào lớp 1 - Báo Người Lao Động”ra
vào ngày 22/11/2016 nhằm hỗ trợ cha mẹ những kiến thức và kỹ năng để giúp
con chuyển tiếp từ mầm non lên tiểu học và lựa chọn nghề nghiệp tương lai.
Bên cạnh đó trong những năm gần đây, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo ở
các trường Tiểu học và Mầm non, Bộ giáo dục và đào tạo các trường Đại học và
các trường Tiểu học trên các địa bàn đã tổ chức các khóa tập huấn, cung cấp
những hiểu biết về giai đoạn chuyển tiếp từ Mầm non lên Tiểu học. Các hội thảo
dựa trên thực tiễn gồm cả thông tin từ các tổ chức quốc tế như: “Xác định vai trò
của cha mẹ, giáo viên và BGH nhà trường và bản thân đứa trẻ trong quá trình
chuyển tiếp”; “Thảo luận về phương hướng áp dụng Dạy học tích cực trong giáo
dục MN, TH, chú trọng đến giai đoạn chuyển tiếp”; Hội thảo “Chuẩn bị tâm lý
cho trẻ bắt đầu đi học mầm non, tiểu học”