Kích thích "T duy không l i" c a tr có nguy c T k … C pư ờ ủ ẻ ơ ự ỷ ậ
nh t 6/2/2006 4:56:15 AM ậ
T 2-3 tháng cho đ n giai đo n 2-3 tu i, tr c khi ngôn ngừ ế ạ ổ ướ ữ
xu t hi n, m t tr bình th ng đã bi t v n d ng m t cách tấ ệ ộ ẻ ườ ế ậ ụ ộ ự
phát 3 giác quan Th Thính và Xúc giác đ khám phá môi tr ngị ể ườ
chung quanh. Môi tr ng này bao g m nh ng đ v t c thườ ồ ữ ồ ậ ụ ể
trong t m tay c a tr , cũng nh nh ng khuôn m t ng i thânầ ủ ẻ ư ữ ặ ườ
trong gia đình.
M t cách đ c bi t, xuyên qua vai trò trung gian và s g n gũi c a m , trộ ặ ệ ự ầ ủ ẹ ẻ s ngày ngày l pẽ ặ
đi l p l i nh ng kinh nghi m giác quan nh : nhìn v iặ ạ ữ ệ ư ớ m t, nghe v iắ ớ tai, cũng nh vui đùa,ư
ti p c n v i tay chân hay là làn da c a mình. Nh vào đó, tr đã b t đ u phát huy t duy vàế ậ ớ ủ ờ ẻ ắ ầ ư
kh năng hi u bi t b ng cách thu hóa và h i nh p m t s tin t c – tuy còn r t h n ch -ả ể ế ằ ộ ậ ộ ố ứ ấ ạ ế
v cu c s ng đang di n ra 2 bên c nh.ề ộ ố ễ ạ
Kho ngả 2-3 tu i, khi ngôn ng đã xu t hi n, trổ ữ ấ ệ ẻ đã có thêm m t ph ng ti n h u hi u n aộ ươ ệ ữ ệ ữ
trong khuynh h ng m các ho t đ ng và nh ng quan h cá nhân. Nói m t cách khác, tướ ở ạ ộ ữ ệ ộ ừ
đây, tr có th di n t vàẻ ể ễ ả bi u đ t raể ạ nh ng nh n th c và hi u bi t n i tâm, cũng nh chiaữ ậ ứ ể ế ộ ư
s , trao đ i và đ ng c m v i nh ng tâm tình và ý đ nh c aẻ ổ ồ ả ớ ữ ị ủ ng i khác. Sáu lãnh v cườ ự c mả
giác, v n đ ng, xúc đ ng, quan h , t duy và ngôn ng b y gi giao thoa ch ng ch t, cũngậ ộ ộ ệ ư ữ ấ ờ ằ ị
nh tác đ ng và phát huy l n nhau.ư ộ ẫ
Trên tinh th n và ý h ng đó, khiầ ướ trẻ nào đó v a b c l m t vài d u hi u báo đ ng vừ ộ ộ ộ ấ ệ ộ ề
"nguy c Ch m phát tri nơ ậ ể hay T kự ỷ" – còn đang m p m và không chính xác – chúng taậ ờ
nên "Can thi p s m" b ng cách t ch c m t cách đ u đ n, nh ng ho t đ ngệ ớ ằ ổ ứ ộ ề ặ ữ ạ ộ có tính "Kích
thích" v i nh ng xu h ng và hình th c:ớ ữ ướ ứ
- Chi u h ng th nh t: Nh ng ho t đ ng nh : B t ch c, V n đ ng thô, V n đ ng tinh,ề ướ ứ ấ ữ ạ ộ ư ắ ướ ậ ộ ậ ộ
Ph i h p m t và tay…ố ợ ắ
- Chi u h ng th 2: Nh ng trò ch i nh m kích thích ho t đ ng "ề ướ ứ ữ ơ ằ ạ ộ Nh n th cậ ứ " hay còn
mang tên "T duy không l iư ờ ".
Hy v ng trong t ng laiọ ươ g n, tôi s l n l t gi i thi u cho cha m và giáo viên m t sầ ẽ ầ ượ ớ ệ ẹ ộ ố
ho t đ ng c th , nh m kích thích tr trong nh ng lãnh v c nh b t ch c, v n đ ng hayạ ộ ụ ể ằ ẻ ữ ự ư ắ ướ ậ ộ
là ph i h p m t và tay…còn trong khuôn kh c a bàiố ợ ắ ổ ủ này, tôi ch trình bày m t vài bài h cỉ ộ ọ
thu c chi u h ng th 2, v i nh ng b c đi lên c th và có trình t t d đ n khó.ộ ề ướ ứ ớ ữ ướ ụ ể ự ừ ễ ế
***
Trò ch i 1: ơX p hay t p h p l i 2 đ n v hoàn toàn gi ng nhau:ế ậ ợ ạ ơ ị ố
Đ t tr c m t trặ ướ ặ ẻ 2 chi c đĩa b ng gi y và b o: "Con hãy x p chúng l i v i nhau".ế ằ ấ ả ế ạ ớ
N u trế ẻ còn phân vân, cha m hay th y cô làm th m t l n cho tr th y. Sau đó, tách r iẹ ầ ử ộ ầ ẻ ấ ờ
các đĩa ra t ng chi c m t và đ t đ m i đĩa m t n i, và l p l i l i ch d n. N u trừ ế ộ ặ ể ỗ ở ộ ơ ặ ạ ờ ỉ ẫ ế ẻ
thành công, hãy khen. N u tr ch a làm đ c, chúng ta c m tay h ng d n. Sau đó, làmế ẻ ư ượ ầ ướ ẫ
b ng đi u b cho đ n khi tr làm đ c.ằ ệ ộ ế ẻ ượ
Trò ch i 2: X p 3 chi c đĩa gi y l i v i nhau:ơ ế ế ấ ạ ớ
nh ch có tính ch t minhẢ ỉ ấ
h aọ
nh :CTK s u t mẢ ư ầ
Chúng ta hãy h ng d n và đi theo các b c nh trên.ướ ẫ ướ ư
Trò ch i 3: ơ Th 2 h t c m hoàn toàn gi ng nhau vào bình hay h p nh a trong su t. ả ạ ườ ố ộ ự ố
Yêu c u: Cũng có th dùng 2 kh i vuông nh , hay là 2 h t đ u l n. Chi c bình hay h pầ ể ố ỏ ạ ậ ớ ế ộ
c n có mi ng r ng.ầ ệ ộ
Sau l i ch d n, chúng ta hãy làm m u m t l n. Khi tr t làm đ c v i 2 h t, chúng ta cóờ ỉ ẫ ẫ ộ ầ ẻ ự ượ ớ ạ
th tăng s l ng d n d n, t 2 đ n 5 h t.ể ố ượ ầ ầ ừ ế ạ
Trò ch i 4: ơTách r i 2 ly nh a hay 2 đĩa gi y.ờ ự ấ
Đ t tr c m t tr 2 chi c đĩa hay 2 ly nh a ch ng lên nhau và yêu c u: “Con hãy tách 2ặ ướ ặ ẻ ế ự ồ ầ
chi c ly này ra”.ế
Hãy làm m u m t l n. V i tr còn khó khăn, hãy c m tay h ng d n, sau đó ch dùngẫ ộ ầ ớ ẻ ầ ướ ẫ ỉ
đ ng tác và l i nói. Khi tr làm đ c v i 2 chi c, chúng ta có th tăng d n lên t i 5 chi c.ộ ờ ẻ ượ ớ ế ể ầ ớ ế
Trò ch i 5: L a ch n và x p l i nh ng v t t ng t .ơ ự ọ ế ạ ữ ậ ươ ự
Đ t tr c m t tr m t khay nh a ch a nhi u h t c m, và m t khay khác có nhi u kh iặ ướ ặ ẻ ộ ự ứ ề ạ ườ ộ ề ố
vuông hay là m t th khác t ng t . Đ a cho tr m t h t c m và b o: “Con hãy nh tộ ứ ươ ự ư ẻ ộ ạ ườ ả ặ
nh ng h t c m nh th này”. Sau đó, đ a thêm m t kh i vuông và b o tr b kh iữ ạ ườ ư ế ư ộ ố ả ẻ ỏ ố
vuông vào khay có nh ng kh i vuông.ữ ố
Sau khi tr đã hi u cách làm, chúng ta có th đ a cho bé:ẻ ể ể ư
- l n th nh t: 2 h t c m và 1 kh i vuông,ầ ứ ấ ạ ườ ố
- l n th 2: 2 h t c m và 2 kh i vuông,ầ ứ ạ ườ ố
- l n th ba: 3 h t c m và 3 kh i vuông tr n l n vào nhau,ầ ứ ạ ườ ố ộ ẫ
- l n th t : nhi u h t c m và kh i vuông, v i s l ng không đ ng đ u nhau.ầ ứ ư ề ạ ườ ố ớ ố ượ ồ ề
Trò ch i 6: Chúng ta s d ng 2 lo i v t d ng khác nhau đ s p x p vào trong 2 h p ho cơ ử ụ ạ ậ ụ ể ắ ế ộ ặ
2 khay gi ng nhau.ố
Đ t đ tr c m t tr 3 chi c xe ô-tô nh và 3 h t c m (ho c viên bi), cùng v i 2 khayặ ể ướ ặ ẻ ế ỏ ạ ườ ặ ớ
hay là 2 h p nh a. B o tr x p xe ô-tô vào m t h p, và x p h t c m vào m t h p khác.ộ ự ả ẻ ế ộ ộ ế ạ ườ ộ ộ
Hãy làm m u m t l n và l p l i l i ch d n. Sau khi tr làm đ c, hãy tăng d n đ khó:ẫ ộ ầ ặ ạ ờ ỉ ẫ ẻ ượ ầ ộ
- l n th nh t: đ a cho tr 4 ô-tô và 4 h t c m,ầ ứ ấ ư ẻ ạ ườ
- l n th 2: tăng d n lên t i 6 đ n v , trong m i lo i,ầ ứ ầ ớ ơ ị ỗ ạ
- Sau cùng, dùng 3 v t d ng khác nhau, v i 3 chi c h p hoàn toàn gi ng nhau.ậ ụ ớ ế ộ ố
Trò ch i 7: ơ S p x p b ng cách so sánh 3 hình kh i v i 3 hình th khác nhau và 3 kíchắ ế ằ ố ớ ể
th c khác nhau.ướ
Đ t tr c m t tr 3 t m bìa có v s n 3 hình khác nhau: tròn, vuông và tam giác v i 3 kíchặ ướ ặ ẻ ấ ẽ ẵ ớ
th c khác nhau.ướ
Đ a cho tr 3 hình kh i v i 3 hình th tròn, vuông và tam giác. B o tr x p kh i tròn lênư ẻ ố ớ ể ả ẻ ế ố
t m bìa có hình tròn, kh i vuông trên t m bìa có hình vuông và kh i tam giác trên t m bìaấ ố ấ ố ấ
có hình tam giác.
Làm m u m t l n v i ti n trình:ẫ ộ ầ ớ ế
- l n th nh t: dùng 3 hình kh i có 3 màu khác nhau. Trên m i t m bìa có hình v đ c tôầ ứ ấ ố ỗ ấ ẽ ượ
màu gi ng nh hình kh i.ố ư ố
- l n th 2: dùng l i 3 hình kh i có 3 màu khác nhau. Trên m i t m bìa, ch tô màu theoầ ứ ạ ố ỗ ấ ỉ
màu c a hình kh i, các đ ng khung c a hình v mà thôi.ủ ố ườ ủ ẽ
- l n th ba: không tô màu các đ ng khung c a hình v trên t m bìa, ch có đ ng khungầ ứ ườ ủ ẽ ấ ỉ ườ
màu đen trên c 3 t m gi y.ả ấ ấ
Trò ch i 8: Phân ph i đ ng đ uơ ố ồ ề
Đ a cho tr 2 h t c m và 2 ly nh a hoàn toàn gi ng nhau. B o tr b vào trong m i lyư ẻ ạ ườ ự ố ả ẻ ỏ ỗ
nh a m t h t c m. Làm m u m t l n cho tr th y. B o tr : “Con hãy b m t h t c mự ộ ạ ườ ẫ ộ ầ ẻ ấ ả ẻ ỏ ộ ạ ườ
vào m t ly nh a”. N u tr b c 2 h t vào trong m t ly duy nh t, chúng ta v a đ a tay làmộ ự ế ẻ ỏ ả ạ ộ ấ ừ ư
d u và v a nói “không ph i”. Làm l i cho đ n khi tr làm đ c.ấ ừ ả ạ ế ẻ ượ
Sau khi tr thành công v i 2 h t c m và 2 ly, chúng ta có th tăng lên 3, r i 4, 5. V i baoẻ ớ ạ ườ ể ồ ớ
nhiêu h t đ u, chúng ta dùng b y nhiêu ly nh a. N u tr đã bi t bên trái và bên ph i, hãyạ ậ ấ ự ế ẻ ế ả
b o tr b t đ u bên trái và l n l t đi qua ph i. Tuy nhiên, chúng ta không nên c g ngả ẻ ắ ầ ầ ượ ả ố ắ
v i cách làm này đ i v i tr còn khó khăn.ớ ố ớ ẻ
Trò ch i 9: Dùng các h p đ ng tr ng trong siêu th .ơ ộ ự ứ ị
Đ tr l p l i tác đ ng phân ph i trên v i các lo i h p đ ng tr ng trong các siêu th : ể ẻ ặ ạ ộ ố ớ ạ ộ ự ứ ị
- l n th nh t: dùng h p có 6 ô và trao cho tr 6 h t c m, nói: “Hãy đ t vào trongầ ứ ấ ộ ẻ ạ ườ ặ
m i ô 1 h t c m”. Ban đ u, đ cho tr t làm, d n th đ ngh làm t trái qua ph i.ỗ ạ ườ ầ ể ẻ ự ầ ử ề ị ừ ả
Xong hàng trên, đi xu ng hàng d i. Tuy nhiên v i tr ch a xác đ nh đ c trái và m t, trênố ướ ớ ẻ ư ị ượ ặ
và d i, chúng ta không nên quá c g ng. ướ ố ắ
- l n th 2, sau khi tr thành t u công vi c v i h p tr ng có 6 ô, chúng ta trao cho trầ ứ ẻ ự ệ ớ ộ ứ ẻ
h p tr ng có 12 ô v i 12 h t c m. Th th c ti n hành hoàn toàn gi ng nh trên.ộ ứ ớ ạ ườ ể ứ ế ố ư
Trò ch i 10: Phân ph i và x p lo i b ng cách so sánh và phân bi t 2 màu s c khác nhauơ ố ế ạ ằ ệ ắ
(x p lo i theo m t tiêu chu n)ế ạ ộ ẩ
Yêu c u: Trong trò này, chúng ta dùng nh ng v t d ng hoàn toàn gi ng nhau v hình th cầ ữ ậ ụ ố ề ứ
và kích th c, ch khác nhau v màu s c. Ban đ u dùng 2 màu s c khác bi t nh màu đướ ỉ ề ắ ầ ắ ệ ư ỏ
và màu xanh d ng.ươ
Ti n hành: Trao cho tr 2 qu bóng, m t đ và m t xanh d ng cùng 2 h p màu đ vàế ẻ ả ộ ỏ ộ ươ ộ ỏ
xanh d ng. Nói: “Con hãy b qu đ vào h p đ , qu xanh vào h p xanh”.ươ ỏ ả ỏ ộ ỏ ả ộ
Sau khi tr làm đ c v i 2 đ n v , chúng ta có th tăng d n t i 7 đ n v v i 7 màu khácẻ ượ ớ ơ ị ể ầ ớ ơ ị ớ
nhau.
T l n th 2 hay th 3 tr đi, không dùng lo i h p có màu s c thích h p v i v t d ngừ ầ ứ ứ ở ạ ộ ắ ợ ớ ậ ụ
đ c phân chia, ch dùng m t lo i h p gi ng nhau cho b t c màu nào. V t dùng đ x pượ ỉ ộ ạ ộ ố ấ ứ ậ ể ế
lo i, theo tiêu chu n màu s c có th làạ ẩ ắ ể nh ng đ ch i nh nh : xe ôtô, máy bay, h t bi… ữ ồ ơ ỏ ư ạ
Trò ch i 11: Trò ch i lô-tô.ơ ơ