Kiến thức lớp 10
Nguyễn Bỉnh Khiêm –Nhàn-phần 2
I.Giới thiệu chung
1.Tác giả
-Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585), hiệu Bạch Vân cư sĩ. Là ông
quan thanh liêm , chính trực.Là nhà thơ lớn của dt.
- Cuộc đời :
+ Nhỏ: ông được cho theo học người thầy nổi tiếng là Bảng Nhãn
Lương Đắc Bằng.
+ Lê suy thoái ( Lê Uy Mục, Tương Dực )-> Mạc Đăng Dung ->
nhà Mạc (1526), NBK ( 36 tuổi ) , thi đỗ tiến sĩ, làm quan triều
Mạc.
+ 8 năm sau , ông dâng sớ vạch tội và xin chém đầu 18 lộng
thần. Vua không nghe , ông cáo quan về ở ẩn,vẫn canh cánh việc
nước->thuyết : hành –tàng, xuất – xử của người xưa (TQ: Lã
Vọng, Đào Tiềm, VN:Tô Hiến Thành, Chu An, Ng. Trãi).Oâng
dựng am Bạch Vân-> BV cư sĩ, dạy học có nhiều hoc trò đỗ đạt
làm quan-> Tuyết Giang phu tử.
2.Sáng tác
-“Bạch Vân am thi tập”
-“Bạch Vân quốc ngữ thi tập”
=>Nội dung : mang đậm tính triết lí, giáo huấn, ngợi ca chí của kẻ
sĩ, thú thanh nhàn, đồng thời phê phán những điều xấu xa trong
xh.
3.Văn bản
a. Xuất xứ: lấy trong Bạch Vân Quốc Ngữ Thi ”
b. Bố cục: đề ,thực, luận, kết.
II.Đọc hiểu
1.Hai câu đề
“Một mai một cuốc , một cần câu ,
Thơ thẩn dầu ai vui thú nào “
- Từ “một” lặp đi lặp lại,nhắc đi nhắc lại->chắc chắn ,cứng cỏi,
kiên định, sẵn sàng.
Nhịp điệu chậm dãi, tư thế ung dung (2/2/3) -> thái độ sẵn sàng
,chắc chắn.
- mai, cuốc, cần câu : vật dụng quen thuộc của nhà nông.
-“thơ thẩn”:ung dung, điềm nhiên, thanh thản., trạng thái,thoải
mái, không vướng bận,tha hồ dong duỗi, không để điều gì làm ưu
tư, phiền muộn.Đó là sự nhàn tản, thư thái ,thảnh thơi, lòng
không vướng bận chút cơ mưu, tự dục.
- “dầu ai vui thú nào”->mặc người đời , không quan tâm , chỉ lo
việc đồng áng giữa thôn quê để tâm hồn ung dung tự tại mặc
những thú vui khác của người đời.
=> Hai câu thơ thể hiện quan niệm về cs nhàn tản, gần gũi với
dân.
2.Hai câu thực
“Ta dại ta ta tìm nơi vắng vẻ
Người khôn người đến chốn lao xao ”
-từ ngữ đối lập:
ta >< người
dại >< khôn
vắng vẻ>< lao xao
- NBK đã tạo nên hệ thống từ ngữ đối lập nhau nhằm bộc lộ rõ
thái độ của mình: cho thấy sự khác biệt giữa ông & những người
khác đó là cách lựa chọn cho mình một cuộc sống” lánh đục tìm
trong”.
- “nơi vắng vẻ’-> yên ả, êm đềm.
- “ chôn lao xao”-> xô bồ, ồn ả, đầy những ganh đua, thủ đoạn->
chốn cửa quyền.
Như vậy “Dại “ ở đây thể hiện một lối sống cao đẹp , một tư
tưởng , nhân cách thanh cao, k màng danh lợi , k nuôi cơ mưu,
không chịu luồn cúi, mua danh , bán tước, tham những điều phù
phiếm.Đây là cách nói ngược , dại thực chất là khôn , còn khôn
thực ra lại là dại .