Kỹ thuật gieo ươm và chăm sóc cây Chùm ngây
Cây Chùm ngây, tên khoa học: Moringa oleifera L.
thuộc họ Chùm ngây (Moringaceae). Chi này có 13
loài, nhưng loài phổ biến nhất là Chùm ngây hay (cải
ngựa) và loài này có nhiều công dụng nhất. Cây thân
gỗ mềm, cây có chiều cao từ 5-10m, nhiều cành
nhánh, vỏ màu mốc xám, lá ba lần kép, màu xanh
mốc, không có lông lá phụ hơi tròn, lá bẹ bao lấy
chồi.
Hoa trắng, to giống hoa đậu, có 5 cánh hoa, tiểu nhị
5. Trái nang dài từ 25-35 cm, to từ 2-3 cm khi khô nở
thành 3 mảnh có nhiều hột màu đen, có 3 cạnh xếp
theo chỗ lõm của từng mảnh vỏ, có cánh mỏng bao
xung quanh hột. Mùa hoa bắt đầu từ tháng 12 đến
tháng 1 năm sau và thu hoạch hột vào khoảng tháng 2
hằng năm.
Đặc tính sinh thái
Cây ưa sáng mọc nhanh, giai đoạn đầu ưa bóng nên
có thể trồng xen, khi cây lớn điều chình ánh sáng,
phân cành cao, vỏ màu hơi xanh khi còn non, màu
trắng mốc khi cây đã già, tái sinh chồi mạnh với
những nơi độ ẩm cao, đất xốp, tầng mùn dày, tái sinh
hạt yếu. Cây chịu hạn tốt, chịu được những nơi đất
xấu cằn cổi.
Phân bố
Chùm ngây là loài cây có nguồn gốc từ khu vực
thuộc bang Kerala của Ấn Độ, nhưng nó cùng được
trồng nhiều nơi như ở Đông Bắc và Tây Nam Châu
Phi, bán đảo Ả Rập, Nam Á. Những vùng có lượng
mưa thấp hằng năm. Chùm ngây có ở Việt Nam từ
lâu đời, mọc hoang nhiều ở tỉnh Ninh Thuận, Bình
Thuận, cây phát triển phù hợp với độ cao dưới
700m. Ở An Giang, phát hiện cũng có mọc rãi rác
một số nơi ở vùng Bảy Núi.
Công dụng
Chùm ngây rất giàu dinh dưỡng nhất là chất đạm,
chất sắt, có chứa nhiều vitamin các loại.
Làm thực phẩm: Lá tươi chứa 6,35g% chất đạm,
1,7g% chất béo, 8g% chất bột đường, 1,9g% chất xơ
và các chất khoáng khác (DS Phan Đức Bình)
Dược liệu: Thân, cành, vỏ, rễ chùm ngây đều có chứa
moringinin trị các bệnh kháng sinh, kích thích tiêu
hóa, kiết lỵ, phù nề, thấp khớp, huyết áp…
Khả năng làm sạch nước: Nghiền hột quấy đều trong
nước sau 2 giờ thì nước trong dùng được, và còn
nhiều công dụng khác.
Kỹ thuật thu hái hạt giống
Cây trồng trên 18 tháng bắt đầu ra hoa kết quả, độ
tháng 02 hằng năm thì thu hái trái để làm giống. Nên
lấy giống từ những lâm phần hoặc cây mẹ trên 06
tuổi trở lên. Cần lưu ý trong thu hái, chọn trái đã
già, to, tròn đều, màu vỏ chuyển từ màu xanh sang
màu thẩm mốc, không lấy những trái đã nứt, hoặc có
sâu đục hoặc bị bệnh nấm, không bẻ cả cành mà nên
có dụng cụ thu hái để chọn những trái đạt yêu cầu và
giữ lại những trái chưa đạt để thu tiếp.
Chế biến hạt giống
Sau khi thu hái về phải rải đều ra trên tấm bạt, phơi
ngoài nắng nhẹ, khi thấy trái đã có hiện tượng nứt thì
đưa phơi trong bóng mát. Không phơi trực tiếp ngoài
nắng vì hạt có dầu nên sẽ giảm tỷ lệ nẩy mầm, sau
khi hạt đã bung ra hết khỏi trái thì sàng loại bỏ các
tạp chất và thu hạt để đưa vô dụng cụ bảo quản
Bảo quản hạt giống
Là loại hạt có dầu nên công tác bảo quản đòi hỏi phải
thực hiện tốt thì chất lượng giống mới đảm bảo. Sau
khi loại bỏ các tạp chất và các hạt chất lượng xấu như
hạt lép, hạt nhỏ, hạt bị sâu đục…Xong cho vào túi PE
hàn kín để bảo quản lạnh ở nhiệt độ trung bình 100C.
Chỉ sử dụng trong năm thì tỷ lệ nẩy mầm cao trên
75% nếu để sang năm sau tỷ lệ nẩy mầm chỉ còn 20-
30%
Kỹ thuật gieo ươm giống
Xử lý hạt giống: Hạt giống được ngâm trong nước
nóng ấm 2 sôi + 3 lạnh (gồm 2 ca nước sôi hòa đều
với 3 ca nước lạnh) ngâm 12 giờ vớt ra cho vào túi
vải, treo ráo nước sau 4 giờ thì rửa chua một lần.
Khoảng 24 giờ sau thì hạt nứt nanh, đưa cấy vô túi
bầu được chuẩn bị sẵn.