An toàn sinh học tronh chăn nuôi

Tài li uệ An toàn sinh h c trong chăn nuôi ọ

Bài 1: M đ u ở ầ

ệ ọ

ọ ự ệ ộ

ệ ồ bên ngoài xâm nh p vào các c ệ ơ ở ặ ừ ậ

i ầ t m m b nh t n t ệ ệ bên trong c a c s chăn nuôi đó. ủ ơ ở ồ ạ ở ầ

ng s c kháng b nh cho v t nuôi ệ ườ ậ

ồ

I. Khái ni m an toàn sinh h c trong chăn nuôi - An toàn sinh h c đ i v i các c s chăn nuôi là vi c th c hi n đ ng b các bi n ệ ố ớ pháp v sinh thú y nh m ngăn ch n m m b nh t ơ ằ s chăn nuôi và tiêu di ệ ở II. N i dung môn h c ọ ộ - Qu n lý đàn v t nuôi ậ ả - Ki m soát các tác đ ng liên quan ộ ể - Tăng c ứ - V sinh, sát trùng chu ng tr i ệ ạ - X lý ch t th i chăn nuôi ả ử ấ

Bài 2: Qu n lý đàn v t nuôi ậ ả

ự ủ

ụ

ng trong tr i c a mình đ duy trì và phát tri n quy mô ể ề ạ ử ụ

ự

ậ ậ t “cùng vào, c ng ra” ệ ố ắ ạ ủ túc v con gi ng. ố ề ớ ộ

ố

ạ ư ậ

ộ ề ộ ổ ề ứ i đ a vào tr i. ậ

ộ

ự ệ ắ ậ

ể ồ

ậ

ly ồ

ự ề ệ ậ ậ ạ ắ ầ ớ ộ

ệ ể t đ ệ ố ứ ế ấ ồ

ớ

ậ

ớ ế ậ ự ấ ả ớ

c đ a qua khu v a nuôi chung. ượ ư ọ t (tùy thu c vào lo i v t nuôi) và theo dõi m i ộ ạ ậ ế ầ

ể

ả ứ ồ

c khi th l a m i vào chu ng nuôi chung. t rõ lai l ch c a l a m i, trình tr ng b nh d ch n i bán và các lo i vacxin ớ ạ ệ ế ạ ớ ơ ị ị ị

c tiêm vào v t nuôi. I. Đóng kín đàn v t nuôi, th c hi n t ậ Tr i chăn nuôi nên áp d ng các nguyên t c chung sau: - S d ng v t nuôi sinh tr ưở ậ chăn nuôi. Hay nói cách khác là t - Không cho v t nuôi ti p xúc “qua hàng rào” v i đ ng v t bên ngoài. ế ngoài vào đ giao ph i. - Không cho con đ c t ể ự ừ - Không đ a v t nuôi ra ngoài tr i r i l ạ ồ ạ ư - Không nuôi h n đ n nhi u l a, nhi u gi ng và v t nuôi có nhi u đ tu i khác ố ề ỗ nhau trong cùng m t chu ng, dãy. ồ - Trong cùng m t ngăn, m t dãy nên th c hi n nguyên t c “cùng nh p, cùng xu t”, ấ ộ ộ không nuôi g i đ u, luân chuy n trong m t khu chu ng. ố ầ ộ II. Nuôi cách ly v t nuôi m i nh p tr i ạ ớ ậ 1. Chu ng nuôi cách Vi c nuôi cách ly l a v t nuôi m i nh p tr i là đi u b t bu c, c n th c hi n các ệ ứ vi c sau: ệ - S d ng chu ng nuôi, h th ng c p th c ăn và bãi nuôi (n u có) riêng bi ử ụ nuôi l a m i. ứ - Không cho v t nuôi cũ và m i ti p xúc nhau. - Ch t th i đàn v t nuôi m i nh p không đ ậ - Nuôi cách ly đ th i gian c n thi ủ ờ bi u hi n c a b nh d ch. ị ệ ủ ệ - Ki m tra b nh d ch tr ướ ệ ể - C n bi ầ ủ ứ đã đ ượ ậ

2. Ki m tra s c kh e đ nh kỳ ứ ỏ ị ể

3. Ki m tra huy t thanh ế ể

Bài 3: Ki m soát các tác đ ng liên quan ộ ể

ặ t túc, loài g m nh m, chó mèo và chim ấ

ế t túc ể ể

ế ệ

con v t này sang con v t khác, t ầ ệ ừ t túc chính là nh ng nhân t ừ

ầ ệ ề ư

ầ ế ạ ế ể ạ

ắ ạ trung gian truy n b nh, nó mang ố ề ả toàn này truy n sang loài kia. B n ề i mang r t nhi u các lo i m n b nh khác ạ ấ t túc c n: ế

khi chu ng v ớ ậ t chúng (“ ặ ệ ệ ạ ể ố ộ

ử ệ tệ côn trùng thuộc nhóm ph tphố

ố ơ ạ ướ c ể ọ

, mèo ồ i n i trú n c a chúng. ẩ ủ ấ

ể ộ ủ ậ ứ ầ

ấ ễ b nh ti m ấ ổ ệ ệ ể ạ ữ ộ

ấ

ặ ự chu t, n i trú n c a loài g m nh m trong tr i nuôi. ượ ộ ạ

t k ch ng s xâm nh p c a các loài g m nh m. ậ ủ ế ế ố ẩ ủ ấ c cách xa chu ng nuôi. ặ ồ

ạ t chu t và các loài g m nh m trong và xung quanh tr i ấ ổ ứ ườ ặ ộ

ự ạ

ự ự ế ế ậ ặ

ạ ả ắ

ể

ể ể ệ ệ ạ ầ

ế ạ

, h c nh chim có th làm t trong các mái nhà, b c t ng, ạ t c các l ỗ ố ứ ườ ể ỏ ổ

thông h i và qu t gió c n có l ạ ỗ

i ch n. ắ ứ ướ ế ế ầ ự ủ ạ

I. Ki m soát côn trùng, ti 1. Ki m soát côn trùng, ti ế - Các loài côn trùng ti ữ m n b nh t ậ ậ thân chúng không m c b nh, nh ng l ắ nhau. Đ h n ch các lo i côn trùng, ti - M c các lo i màn đ ch ng không cho chúng ti p xúc v i v t nuôi. nẫ còn - Phun các thu c tiêu đ c kh trùng đ c hi u tiêu di ồ ố ấm”), l pậ tức phun chất di o h uữ cơ vào các góc, ngóc ngách của chuồng, toàn bộ phân và độn chuồng, toàn bộ ph nầ chân ở phạm vi từ n nề lên 1m. Để nguyên hi nệ trạng cho thuốc tác đ nộ g t ng/vách ườ trong 24 gi .ờ - Phát quang xung quanh chu ng tr i, kh i thông c ng rãnh, không đ đ ng n b n, không đ l ể ạ ơ ẩ 2. Ki m soát loài g m nh m, chó ặ Chu t và các lo i g m nh m r t d mang m m b nh vào th c ăn c a v t nuôi vì ạ ặ b n thân chúng là nh ng ặ ề năng. Đ h n ch chu t và các loài g m ế ả nh m:ấ c thi - Các chu ng nuôi đ ồ - Lo i b các t ơ ạ ỏ ổ - Kho ch a th c ăn và b n ể ướ ứ ứ ch c di ng xuyên t - Th ệ nuôi. - Ki m tra s di chuy n c a chó và mèo trong tr i. ể ủ ể - H n ch chó mèo ti p xúc tr c ti p v i v t nuôi ho c vào khu v c cho v t nuôi ớ ậ ế ạ ăn. - Chó và mèo nuôi trong trang tr i ph i tiêm v c xin. 3. Ki m soát chim Chim chóc bay quanh tr i có th mang m m b nh trong chân và h tiêu hóa. Đ h n ch chim trong tr i: - Lo i b t ạ ỏ ấ ả b i cây trong tr i. ạ ụ - Các l ơ Không cho chim đ u vào khu v c ch bi n th c ăn chăn nuôi c a tr i. - Lo i b nh ng v t g n chu ng nuôi mà chim có th đ u. ồ ầ ậ ầ ạ ỏ ữ ể ậ

i ườ

ể i có th mang m m b nh trên gi y, qu n áo và trên tay. C n th c hi n các ầ ầ ầ ệ ể ự ệ ầ

ạ ề ệ ặ ọ

ị ọ ợ ự ề ị

ơ ậ

ế i đa khách đã đi thăm tr i chăn nuôi khác 1-5 ngày tr ạ c khi đ n tr i ế ế ố ạ

do vào tr i. t II. Ki m soát ng Ng ườ bi n pháp: ệ 1. Ki m soát khách tham quan ể - Thông báo cho m i nhân viên, khách thăm ho c lái xe vào tr i v các bi n pháp phòng d ch và đ ngh h h p tác th c hi n. ệ - Không khuy n khích khách thăm vào chu ng nuôi và n i v t nuôi ăn. ồ - H n ch t ướ ạ mình. - Ngoài c ng tr i nuôi treo bi n "C m vào" và không cho ng ể i l ườ ạ ự ạ ấ ạ ổ

ữ ỉ ượ ớ ậ ấ ị ự ế ự

ầ ử ạ ằ ố

ầ ặ ấ ẻ ằ ạ

ắ ứ ấ ủ ể

ả ử

ằ ả ệ ặ ả

ộ c khi gi ụ c kh trùng tr ướ ử

ừ ạ

ộ ầ i đa công nhân đi t ế ố ạ ề ế ớ ộ

ậ ủ gia đình mình. Cán b thú y c a ở ạ

- Không cho khách thăm ti p xúc tr c ti p v i v t nuôi. ế c vào nh ng khu v c nh t đ nh trong tr i - Cho khách ch đ ạ - B t bu c khách thăm r a gi y khi vào và ra tr i b ng cách nhúng chân vào h ộ ch a dung d ch sát trùng. ị - C p ng cao su ho c túi bó gi y b ng ch t d o, áo khoác s ch cho khách. 2. Ki m soát công nhân - Công nhân sau khi ti p xúc v i v t nuôi b ng tay ph i r a tay. ớ ậ ế - Công nhân làm vi c trong chu ng nuôi ph i m c trang ph c và đ i mũ b o hi m ể ồ t. lao đ ng. Qu n áo lao đ ng trong tr i c n đ ặ ạ ầ ượ ộ - H n ch t khu v c chăn nuôi này sang khu v c chăn nuôi ự ự khác trong tr i hay ti p xúc v i quá nhi u nhóm v t nuôi trong m t ngày. - Nhân viên tr i nuôi không nên chăn nuôi thêm ộ tr i không hành ngh thú y bên ngoài. ề ạ

ể ấ ự ạ ẩ ồ

- Không mang các lo i th c ph m s ng vào khu v c quanh chu ng nuôi đ n u ăn. ố Nhìn chung không mang th c ăn có ngu n g c s n ph m th t vào tr i nuôi. ự ứ ố ả ẩ ạ ồ ị

ng ti n v n chuy n, th c ăn, n ể ứ c ướ

ệ

ứ ự ị

ậ ể ớ ạ

ợ ầ ở ứ ễ ạ ườ ả ng h p c n ph i ươ ệ ậ ng ti n v n chuy n ể ậ ậ ể ươ ươ

ướ ầ ử ấ ạ

ng đi chung đ n hai n i. ố ườ ế ơ

ể ứ

ở c khi ch th c ăn. ố ứ c u ng và n ướ ệ ng b o đ m và đã đ ả ả ễ c v sinh ượ ấ ả c ki m tra. ể ệ ự ữ ấ ậ ố

ễ

ị ứ ứ ế ẩ ậ ầ

ắ ả ứ ả

c kh trùng và luôn làm ng đ m b o, đã đ c có ch t l ấ ượ ượ ử ả ả

t b ế ị

ụ ế ầ ỗ

khu chu ng này sang khu chu ng khác. ể ồ ử

c r a s ch và kh ồ ả ử ạ ụ ồ ỏ ạ ầ ư ừ ặ ượ ử ạ ử ụ

III. Ki m soát ph ể 1. Ki m soát ph ươ ể ng v n chuy n th c ăn không qua khu v c b nhi m phân. - T ch c đ ổ ứ ườ ng ti n v n chuy n phân v i tr i nuôi bên c nh. - Không chung ph ệ ng ti n ch phân đ ch th c ăn, trong tr - Không dùng ph ể ệ dùng thì c n r a r t s ch tr ở ứ - B trí kho th c ăn cách xa h ch a phân, tránh làm đ ứ 2. Ki m soát th c ăn, n ướ ố - Mua th c ăn có ch t l ấ ượ ứ - Tránh đ th c ăn b nhi m hóa ch t, ch t b o v th c v t và thu c ch a b nh ệ ị ể ứ trong quá trình b o qu n. ả ả - Không đ th c ăn b nhi m phân. ể ứ - S p x p các lo i th c ăn c n th n đ không cho v t nuôi ăn nh m th c ăn. ể ậ ạ - B o qu n th c ăn đúng quy cách. - Cho v t nuôi u ng n ố ậ ướ c s ch h th ng c p n ấ ướ ệ ố ạ IV. Ki m soát d ng c , trang thi ụ ụ ể - M i khu chu ng nên có d ng c chăn nuôi riêng. N u c n luân chuy n trong tr i ạ ụ thì ph i r a s ch và kh trùng khi đ a t - D ng c chăn nuôi mang vào ho c mang ra kh i tr i c n đ trùng bên trong, bên ngoài và sau

ậ ứ ườ ng s c kháng b nh cho v t nuôi ệ

c tiêm phòng đ y đ . Hoàn nh ng n i s ch b nh, đã đ ầ ệ ữ ủ ượ

ừ ữ ố ồ

ố ấ ể

túc con gi ng đ nuôi. ố ngưỡ

tố

ả ấ ủ ấ ậ ả

ầ ườ ạ ấ

c b nh d ch x y ra và nâng cao hi u qu kinh t đó h n ch đ ậ ấ ả ả ả ệ ệ ả ị

ng đúng ng con v t đúng nghĩa là tùy t ng giai đo n và m c đích s n xu t mà có ậ ừ ụ ạ ả ấ

ưỡ ưỡ ể ấ ợ

i đa b nh d ch x y ra cho đàn v t nuôi. ệ ả ậ ị

ng xuyên và đ nh kỳ t đ , th ệ ể ệ ộ ồ

ng c th Bài 4: Tăng c I. Ch n gi ng ố ọ - Ch n mua t nh ng c s an toàn d ch. ơ ở ọ ị - Ch n mua con gi ng t ơ ạ ừ ọ toàn rõ ràng v ngu n g c cũng nh đ i b m . ư ờ ố ẹ ố ề - T t nh t là t ự II. Chăm sóc nuôi d 1. Chăm sóc t - Đ m b o cung c p đ y đ ch t dinh dĩnh cho v t nuôi. Ph i làm sao v t nuôi ả ng mà nó c m th y “h nh phúc” thì năng su t s n xu t c s ng trong môi tr đ ấ ượ ố m i tăng lên, t ế ế ượ ạ ừ ớ trong chăn nuôi. 2. Nuôi d - Nuôi d nh ng ki u chăm nuôi phù h p nh t. ữ III. Tiêm phòng vaccine 1. M c đích ụ - H n t ạ ố 2. Th c hi n tiêm phòng ệ ự - Đ ng b , toàn di n, tri ườ IV. Th c hành tiêm phòng m t lo i vaccine c th , cho m t đ i t ộ ạ ị ụ ể ộ ố ươ ụ ể ự

Bài 5: V sinh, sát trùng chu ng tr i ạ ồ ệ

ồ ồ

I. V sinh chu ng tr i ạ ệ 1. V sinh chu ng ệ 2.V sinh hành lang ệ i đi 3. V sinh l ố ệ 4. V sinh c ng rãnh ố ệ II. Sát trùng chu ng tr i ồ ạ

c kh trùng đ nh kỳ ồ ả ượ ử ị

- Chu ng nuôi ph i đ ệ ả ượ theo ch đ phòng b nh c a thú y. ệ c làm v sinh hàng ngày và ph i đ ủ ế ộ

ộ ậ ấ ộ ồ

- Sau khi xu t toàn b v t nuôi ph i ti n hành kh trùng toàn b chu ng nuôi theo ch đ t ng v sinh và kh trùng tr c khi nuôi l a m i. ả ế ướ ế ộ ổ ử ứ ử ệ ớ

ườ ị ế ự ệ ả ồ ị

- Tr ch đ kh trùng c p bách theo h ng h p trong chu ng nuôi có v t nuôi b ch t vì b nh d ch thì ph i th c hi n ệ ậ ng d n c a thú y. ợ ế ộ ử ẫ ủ ướ ấ

Bài 6: X lý ch t th i chăn nuôi ấ ử ả

1. Caùc qui trình xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi coù theå aùp duïng taïi Vieät Nam

Nöôùc thaûi chaên nuoâi gia suùc ñöôïc coi laø moät trong nhöõng nguoàn nöôùc thaûi gaây oâ nhieãm nghieâm troïng. Vieäc môû roäng caùc khu daân cö xung quanh caùc gia traïi chaên nuoâi neáu khoâng ñöôïc giaûi quyeát thoûa ñaùng seõ gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán söùc khoûe coäng ñoàng vaø gaây ra nhöõng vaán ñeà mang tính chaát xaõ hoäi phöùc taïp.

Nhieàu nguyeân cöùu trong lónh vöïc xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi ñang ñöôïc heát söùc quan taâm vì muïc tieâu giaûi quyeát vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng, ñoàng thôøi vôùi vieäc taïo ra naêng löôïng môùi. 1.1. Xöû lyù chaát thaûi raén

UÛ phaân xanh

UÛ phaân xanh laø quaù trình xöû lyù phaân vaø caùc chaát thaûi raén baèng caùch troän laãn vôùi voâi boät + ñaát boät + phaân laân + laù phaân xanh (toát nhaát laø caây cöùt lôïn, theo kinh nghieäm daân gian coù taùc duïng khöû muøi raát toát) hoaëc traáu, uû hoai muïc. Coù 2 caùch uû phaân xanh nhö sau:

- UÛ treân maët ñaát baèng caùch raûi moät lôùp voâi boät phía treân maët ñaát sau ñoù daûi moät lôùp phaân, chaát ñoän leân. Cöù moät lôùp phaân daøy 20-30 cm laïi raûi moät lôùp voâi boät cho ñeán khi ñoáng phaân cao khoaûng 1-1,2m thì ñaép kín beân ngoaøi baèng moät lôùp buøn daøy khoaûng 5-7cm. - Ñaøo hoá saâu 2-2,5m, chu vi hoá tuyø thuoäc vaøo löôïng chaát thaûi caàn xöû lyù. Raûi moät lôùp voâi boät leân beà maët cuûa hoá sau ñoù ñöa chaát thaûi xuoáng vaø laøm töông töï nhö uû treân maët ñaát, khoaûng caùch töø lôùp chaát thaûi treân cuøng tôùi maët ñaát laø 50cm.

Sau khi uû tieán haønh khöû truøng tieâu ñoäc khu vöïc xung quanh baèng

voâi boät, hoaëc caùc hoaù chaát sau: Formol 2-3%, Xuùt 2-3%, Chloramin, Prophyl, Virkon, Biocid,...

Trong quaù trình uû, ñònh kyø 3 - 5 ngaøy caàn phaûi laáy nöôùc (toát nhaát laø nöôùc thaûi veä sinh chuoàng traïi) töôùi ñeàu treân beå uû ñeå duy trì ñoä aåm vaø cung caáp theâm dinh döôõng cho vi khuaån kî khí phaùt trieån. Thoâng thöôøng, sau khoaûng 1 thaùng thì phaân xanh hoai heát, laáy ra ñeå boùn cho caây troàng.

Saûn xuaát phaân compost

Taát caû phaân gia suùc gia caàm ñeàu ñöôïc thu doïn chöùa trong nhaø chöùa, sau khi ñuû löôïng phaân tieán haønh xaây ñoáng phaân uû hoaïi, coù theå thöïc hieän theo hai phöông phaùp uû noùng hay uû nguoäi. Phöông phaùp uû nguoäi phaân chuoàng ñöôïc neùn chaët xen keõ chaát ñoän chuoàng vôùi ñoä aåm 70%, sau ñoù duøng ñaát hay taám chaát deûo che phuû caû ñoáng phaân, sau 6 - 8 thaùng phaân ñaõ hoaïi muïc hoaøn toaøn. Phöông phaùp uû noùng töông töï uû nguoäi nhöng khoâng caàn neùn chaët ñoáng phaân vaø ñònh kyø 2 thaùng duøng duïng cuï xaùo ñoáng phaân laïi, cöù laøm nhö theá khoaûng 2 laàn trong voøng 4 - 6 thaùng laø phaân hoaïi muïc. Nhaø uû phaân phaûi kín vaø coù oáng thoaùt hôi ôû treân noùc nhaø ñeå haïn cheá muøi hoâi phaùt taùn.

Hình 1. Sô ñoà beå uû phaân compost

424

Heä thoáng thieát bò khí sinh hoïc xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi (BIOGAS) Biogas laø moät loaïi khí ñoát sinh hoïc ñöôïc taïo ra khi phaân huûy yeám khí phaân thaûi ra cuûa gia suùc. Heä thoáng biogas taïo ra moät moâi tröôøng yeám khí, laøm cho caùc chaát höõu cô nhö phaân, raùc, nöôùc tieåu ñöôïc leân men phaân huyû taïo ra caùc khí nhö CO vaø CH . Khí CH ñöôïc söû duïng laøm nhieân lieäu cho ñun naáu vaø thaép saùng. Caùc chaát thaûi cuûa gia suùc ñöôïc cho vaøo haàm kín (hay tuùi uû), ôû ñoù caùc vi sinh vaät seõ phaân huûy chuùng thaønh caùc chaát muøn vaø khí, khí naøy ñöôïc thu laïi qua moät heä thoáng ñöôøng daãn tôùi loø ñeå ñoát, phuïc vuï sinh hoaït cuûa gia ñình. Caùc chaát thaûi ra sau quaù trình phaân huûy trong haàm kín (hay tuùi uû) gaàn nhö saïch vaø coù theå thaûi ra moâi tröôøng, ñaëc bieät nöôùc thaûi cuûa heä thoáng biogas coù theå duøng töôùi cho caây troàng.

Kyõ thuaät xöû lyù baèng beå biogas coù nhieàu caùch, phuï thuoäc vaøo naêng suaát söû duïng nhö tuùi sinh khí biogas baèng chaát deûo, haàm coù naép troâi noåi vaø haàm coù naép coá ñònh. Baûng 18 döôùi ñaây öôùc tính saûn phaåm khí thu ñöôïc töø phaân ñoäng vaät.

Baûng 1. Saûn phaåm khí töø 1kg chaát thaûi ñoäng vaät

tt

loaïi vaät nuoâi löôïng thaûi haøng

theå tích khí sinh ra, m3/kg chaát thaûi

ngaøy (kg)

boø,

10 - 15

0,023 - 0,04

1

2,5 - 3,5

0,04 - 0,059

Traâu, ngöïa Lôïn

2

3

Gia caàm

0,07 - 0,09

0,056 - 0,116

Nguoàn: Nguyeãn Quang Khaûi - Thieát bò khí sinh hoïc

K1 vaø K2, Haø Noäi 2009

Coù hai loaïi thieát bò khí sinh hoïc vôùi ñaëc tính kyõ thuaät ñöôïc trình baøy döôùi ñaây ñang ñöôïc

aùp duïng roäng raõi hieän nay ôû Vieät Nam.

a/ Thieát bò khí sinh hoïc baèng tuùi chaát deûo PE

Duøng moät tuùi PE coù chieàu daøi 8-10 meùt roäng 1,2-

kính 150 mm, ôû gaàn ñaàu vaøo phía treân ngöôøi ta cho moät

1,4 meùt goàm 2 ñeán 3 lôùp (ñeå ñaûm baûo cho ñoä beàn cuûa tuùi), ôû moãi ñaàu tuùi ñöôïc buoäc vaøo moät ñaàu oáng saønh coù ñöôøng thieát bò laáy khí ra.Toaøn boä thieát bò naøy ñöôïc ñaët döôùi haøo ñöôïc xaây saün, daøi 8-10 meùt, roäng 1,2-1,4 meùt, saâu 1,5 meùt, hai ñaàu ñöôïc xaây coá ñònh vaøo 2 ñaàu oáng saønh (oáng saønh ñöôïc ñaët nghieâng moät goùc 45

0). Ñaàu vaøo xaây moät hoá ga ñeå chaát thaûi chaên

nuoâi vaøo deã daøng, phaàn thu khí ñöôïc laáy ra qua moät heä thoáng van nhö saêm xe, phaàn khí ñöôïc giöõ laïi vaøo moät heä thoáng tuùi nilon (coù theå ñeå ôû treân noùc chuoàng traïi) vaø ñeå taïo ra aùp löïc ñöa khí gas vaøo beáp, ngöôøi ta buoäc moät daây cao su vaøo giöõa phaàn tuùi khí ñeå taïo ra aùp löïc.

Phía treân maët haøo duøng caùc taám fibpro xi maêng ñaäy laïi ñeå baûo veä

tuùi.

Hình 2. Moâ hình söû duïng tuùi Biogas baèng chaát deûo

Öu ñieåm:

- Deã laép ñaët

- Kinh phí ban ñaàu nhoû. Nhöôïc ñieåm:

- Ñoä beàn khoâng cao do laøm baèng taám PE (tuoåi thoï ngaén)

- Deã bò thuûng do khaùch quan (nhö gaø, chuoät, lôïn nhaûy vaøo)

- Chieám nhieàu dieän tích maët baèng

- Khoâng mang tính coâng nghieäp.

b/ Thieát bò khí sinh hoïc naép coá ñònh

Loaïi thieát bò naøy coù phaàn chöùa khí (baèng composit hoaëc beâ toâng coát theùp) ñöôïc xaây döïng ngay treân phaàn uû phaân. Do ñoù, theå tích cuûa thieát bò baèng toång theå tích cuûa 2 phaàn naøy. Thieát bò coù daïng baùn caàu ñöôïc choân hoaøn toaøn döôùi ñaát ñeå tieát kieäm dieän tích vaø oån ñònh nhieät ñoä. Phaàn chöùa khí ñöôïc toâ baèng nhieàu lôùp vöõa ñeå baûo ñaûm yeâu caàu kín khí. ÔÛ phaàn treân coù moät naép ñaäy ñöôïc haøn kín baèng ñaát seùt, phaàn

Coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi chaên nuoâi baèng thieát bò khí sinh hoïc coù

naép coá ñònh theå hieän treân Hình 3.

Hình 3. Maët caét doïc vaø ngang haàm Biogas

Nguoàn: Ñaëng Kim Chi, Vieän Moâi Tröôøng, Ñaïi hoïc Baùch Khoa Haø Noäi

Baûng 2. Nguyeân lieäu xaây döïng heä thoáng thieát bò khí sinh hoïc haàm naép coá ñònh

Nguoàn: Sôû Noâng nghieäp Haûi Döông

xi maêng (kg)

caùt vaøng (m3)

theå tích phaân huyû

gaïch vieân

saét f 6 (kg)

oáng nhöïa f160 mm (m)

2 m3

800

400

1,0

2,5

2,0

3 m3

1.000

500

1,2

2,5

2,5

5 m3

1.500

700

1,7

2,5

2,6

10 m3

2.000

900

2,0

2,5

3,0

Nhöôïc ñieåm:

- Chi phí ban ñaàu cao. - Caàn thôï xaây döïng laép ñaët coù trình ñoä kyõ thuaät cao. Öu ñieåm:

- Tieát kieäm maët baèng xaây döïng (sau khi xaây döïng haàm xong coù theå

xaây döïng chuoàng traïi leân treân maët haàm).

- Ñoä beàn cao 15-20 naêm. - Mang tính chaát coâng nghieäp.

ÔÛ Vieät Nam phoå bieán söû duïng kieåu thieát bò naép coá ñònh sau ñaây1:

n Loaïi hình hoäp: kieåu RDAC (môùi): do Trung taâm tö vaán hoã trôï phaùt trieån noâng thoân (RDAC) ñeà xuaát, trong ñoù thay ñoåi beå phaân huûy hình truï thaønh hình hoäp, naép baùn caàu composit, loái ra ñöôïc môû roäng. Loaïi naøy tuy deã xaây döïng, voøm kín khí, nhöng giaù thaønh cao, caùc thoâng soá kyõ thuaät chöa hôïp lyù, nhieàu nhöôïc ñieåm.

n Loaïi hình truï: coù 2 kieåu

- Kieåu cuûa Ñoàng Nai: thieát keá naëng neà, toán keùm, tính toaùn caùc thoâng soá kyõ thuaät chöa hôïp lyù. Beå phaân huûy hình truï ñöôïc xaây gaïch coù khe nöôùc, naép chöùa khí baèng beâ toâng coát theùp (ñeå traùnh keát caáu voøm baèng gaïch) bò gaén coá ñònh vaøo beå phaân huûy.

- Kieåu RDAC (cuõ): beå phaân huûy hình truï, xaây gaïch, voøm chöùa khí baèng composit hoaëc xi maêng coát theùp. Kieåu naøy do RDAC thieát keá, xaây döïng theo caùch thoâng thöôøng, voøm chöùa khí baûo ñaûm kín khí, haïn cheá vaùng. Loaïi naøy coù nhieàu nhöôïc ñieåm: giaù thaønh cao, khoâng coù cöûa thaêm, aùp suaát cöïc ñaïi quaù lôùn deã gaây nöùt vôõ beå, nguyeân lieäu phaân huûy khoâng ñaït tieâu chuaån veä sinh do loái ra boá trí saùt ñaùy.

n Loaïi hình caàu: coù 2 kieåu

- Kieåu Ñaïi hoïc Caàn Thô: Ñöôïc goïi laø kieåu TG - BP (Thailand Germany Biogas Program) trong khuoân khoå moät döï aùn hôïp taùc Ñöùc - Thaùi Lan. Kieåu naøy coù moät vaønh choáng raïn nöùt naèm ôû thaân voøm khoaûng treân 300 tính töø taâm ñaùy leân. Kieåu naøy phuø hôïp vôùi nôi nöôùc ngaàm cao nhöng giaù thaønh cao, xaây döïng phöùc taïp.

- Kieåu Vieän Naêng löôïng: Ñaây laø kieåu duy nhaát ñöôïc hoäi ñoàng giaùm ñònh caáp nhaø nöôùc chaáp nhaän vaø ñöôïc caûi tieán, hoaøn thieän lieân tuïc trong 10 naêm öùng duïng. Ñeán nay, taùc giaû ñaõ caûi tieán thaønh KT1 vaø KT2 vaø ñöôïc choïn ñöa vaøo thieát keá maãu cuûa Tieâu chuaån ngaønh veà coâng trình khí sinh hoïc nhoû (Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân ban haønh naêm 2002). Kieåu naøy coù öu ñieåm giaù thaønh haï, nguyeân vaät lieäu vaø nhaân coâng taïi choã, khoâng caàn coâng xöôûng, phuø hôïp vôùi moïi ñieàu kieän khí haäu vaø nguyeân lieäu naïp, tuoåi thoï cao. c/ Thieát bò khí sinh hoïc naép noåi

Loaïi thieát bò naøy goàm coù moät phaàn haàm hình truï xaây baèng gaïch hoaëc beâtoâng löôùi theùp vaø naép chöùa khí uùp vaøo moät khe chöùa nöôùc quanh coå beå phaân huûy. Naép chöùa khí thöôøng ñöôïc laøm baèng theùp taám, beâtoâng löôùi theùp, beâtoâng coát tre, chaát deûo hoaëc sôïi thuûy tinh. Loaïi thieát bò naøy bò aûnh höôûng nhieàu bôûi caùc nhaân toá moâi tröôøng nhö nhieät ñoä. Naép thieát bò deã bò aên moøn (trong tröôøng hôïp laøm baèng saét taám), hoaëc bò laõo hoùa (trong tröôøng hôïp laøm baèng chaát deûo). Moät nhöôïc ñieåm khaùc laø aùp suaát gas thaáp do ñoù baát tieän trong vieäc thaép saùng, ñun naáu... ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm naøy ngöôøi ta thöôøng treo theâm vaät naëng vaøo naép haàm uû.

Giun (truøn) queá (Perrionyx excavatus), thöôøng soáng trong

vaø Graff, 1977). Giun töøng ñöôïc coi nhö “thôï caøy nguyeân thuûy”,

moâi tröôøng coù nhieàu chaát höõu cô thaûi ôû Philippin, ñang phaân huûy. Chuùng ñöôïc söû duïng roäng raõi trong vieäc chuyeån hoùa chaát Australia, AÁn Ñoä vaø moät soá nöôùc khaùc (theo Grrero, 1983; Edwards, 1995), cöù 1.000 giun ñaát vôùi caùc theá heä noái tieáp coù theå tieâu thuï heát 1.000kg raùc pheá thaûi/1 naêm (theo Phan Töû Dieân, 1986; theo Shultz laøm tôi xoáp ñaát, thoaùng khí, giöõ ñoä aåm toát, ôû maät ñoä 200 con/m2 trong moät naêm chuùng caøy xôùi 80 taán ñaát maët cho 1ha. 1.2. Xöû lyù nöôùc thaûi ñoái vôùi cô sôû chaên nuoâi quy moâ hoä gia ñình

Vôùi cô sôû chaên nuoâi quy moâ nhoû, löôïng phaân gia suùc thaûi ra haèng ngaøy khoaûng vaøi kg, coù theå taùch rieâng quaù trình xöû lyù phaân vaø nöôùc thaûi. Nöôùc thaûi chaên nuoâi ñöôïc xöû lyù baèng haàm biogas hoaëc haàm töï hoaïi, phaân ñöôïc thu gom vaø xöû lyù rieâng baèng quaù trình laøm phaân boùn. Caën laéng töø khaâu xöû lyù nöôùc thaûi ñöôïc thu gom xöû lyù chung vôùi phaân vaø nöôùc ræ trong quaù trình uû phaân coù theå ñöa ngöôïc trôû laïi heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi. Tuy nhieân neáu löôïng phaân gia suùc thu ñöôïc treân 20 kg/ngaøy thì toát nhaát söû duïng heä thoáng khí sinh hoïc ñeå coù theå vöøa xöû lyù chaát thaûi raén vöøa xöû lyù nöôùc thaûi trong cuøng heä thoáng, ñoàng thôøi laïi thu ñöôïc khí sinh hoïc duøng ñeå ñun naáu vaø phaùt ñieän.

Coù theå aùp duïng moät soá bieän phaùp xöû lyù nöôùc thaûi theo caùc quy trình sau: Quy trình 1:

Qui trình 2:

i: ạ

Tóm l - Đối với chăn nuôi quy mô lớn và theo phương thức công nghiệp nên xây hầm

Biogas là biện pháp hữu hiệu để xử lý chất thải và tận d ng ụ được nguồn chất

đ tố cho sinh hoạt.

- Đối với chăn nuôi quy mô nông hộ nhỏ lẻ thì trong quy hoạch chuồng

nuôi phải xây dựng b ể chứa chất thải lỏng và ủ phân. Hàng ngày tiến hành thu

gom phân rác để tập trung về hố ủ hoai m cụ trước khi sử d ngụ bón cho cây

trồng (xử lý phân và các chất thải rắn bằng cách trộn lẫn với vôi b t +ộ đất b tộ +

phân lân + lá phân xanh hoặc trấu, ủ hoai mục).

Nền chuồng nuôi và hố xử lý chất thải phải được xây và láng xi măng

để dễ dàng cho quá trình cọ rửa vệ sinh và tránh được sự thẩm thấu chất lỏng

ra ngoài môi trường, tạo được độ yếm khí của hố ủ, giúp phân chóng hoai mục.

Đối với chất thải lỏng tiến hành xử lý tại bể chứa bằng vôi b tộ hoặc các chất

hoá h c ọ sát trùng trước khi dẫn ra ao nuôi các hoặc tưới nước cho cây trồng

(ngoài ra có thể xây dựng hệ thống bể lắng l cọ có tr ngồ cỏ thuỷ sinh và bèo tây

để x lýử ).

* Công tác xử lý môi trường trong chăn nuôi là một trong những yếu tố quyết

đ nhị đến năng suất, chất lượng sản phẩm vật nuôi, gi gìnữ môi trường sinh thái.

Tuy nguồn chất thải của vật nuôi có những ảnh hưởng không nhỏ đến môi

trường và hiệu quả chăn nuôi xong bên cạnh đó nếu chúng ta tuân thủ và xử lý

triệt để ngu nồ chất thải thì đây là nguồn phân hữu cơ chủ yếu để phục vụ cho

ngành trồng tr t,ọ góp phần đẩy mạnh phát triển song song giữa trồng tr tọ và chăn

nuôi, tạo ra môi trường trong sạch và bảo v ệ sức khoẻ con người.