Hướng dẫn kỹ thuật
nuôi rắn Ri Voi
I. Giới thiệu
- Rắn ri voi (ri tượng) có tên khoa học là Enhydris Bocourti, thuộc loài rắn
nước, nhưng chúng to hơn các loài rắn nước khác, có con nặng tới 7 – 8kg.
Đặc biệt, thịt rắn thơm và tỷ lệ thịt trên một đơn vị trọng lượng cơ thể của
rắn ri voi cao hơn nhiều so với các loài rắn nước khác. Vì vậy, chúng luôn là
một đối tượng khoái khẩu đối với thực khách, nhất là dân nhậu.
- Ở khu vực ĐBSCL trước đây, rắn ri voi rất nhiều, do khí hậu ấm áp, thích
hợp với điều kiện sinh sống và phát triển của các loài rắn nước, trong đó có
loài rắn ri voi. Nhiệt độ thích hợp cho sự sống và phát triển của rắn từ 23 –
32 độ C, rắn sống ở vùng nước ngọt không thích vùng nước lợ.
Rắn ri voi không có nọc độc, nhưng rất nguy hiểm vì bản tính hung dữ và
khả năng phản xạ rất nhanh khi gặp con mồi hoặc kẻ thù. Vì vậy, chúng ta
nuôi rắn phải hết sức chú ý tới đặc điểm này nhằm đề phòng chúng tấn công,
vì khi chúng tấn công thì rất khó tránh khỏi bị cắn. Vết cắn của chúng vừa
sâu vừa buốt làm máu ra nhiều. Hơn nữa, răng rắn bị gẫy và nằm ngay trong
vết cắn, cần gắp răng rắn ra và sát trùng để tránh bị nhiễm trùng. Rắn tấn
công và ăn cả những con mồi lớn hơn chúng 1,5 lần, do miệng của chúng có
thể há rộng rất lớn, vì xương hàm trên và hàm dưới ở rắn không ngoắc vào
với nhau. Miệng cứ giãn ra mãi và con mồi bị nuốt dần vào bụng. Con mồi
bị nuốt tới đâu, ta nhìn thấy rõ tới đó. Sau khi nuốt xong con mồi, rắn sẽ tìm
nơi kín đáo ẩn nấp nằm chờ tiêu hóa con mồi, có khi nó nằm tới cả tuần. Khi
con mồi đã được tiêu hết nó mới tiếp tục đi tìm mồi mới. Nhiều nghiên cứu
cho thấy, rắn tiêu hóa con mồi trong môi trường nước nhanh hơn trên cạn, vì
vậy khi nuôi rắn ri voi cần hạn chế nhốt chúng ở trên cạn. Rắn ri voi thường
bắt mồi về đêm, chúng cũng dễ dàng thích ứng với điều kiện cho ăn vào ban
ngày khi nuôi nhốt. Thức ăn chính của rắn ri voi là các loại cá da trơn. Đôi
khi, do quá thiếu thức ăn, rắn ăn cả các loại cá có vẩy. Ở miền Nam nước ta,
rắn ri voi hoạt động mạnh vào mùa hè và mùa thu.
- Lúc này chúng ăn rất khỏe, lớn nhanh. Nhưng tới mùa đông và mùa xuân
thì chúng ăn ít đi hoặc không ăn, loài rắn này có thể nhịn ăn tới 9 tháng
(nhưng phải có nước uống đầy đủ). Tuy nhiên, chúng vẫn sống bình thường
do cơ thể sử dụng lượng mỡ tích lũy được từ mùa hè.
- Trong quá trình sinh trưởng và phát triển, rắn phải lột xác để lớn lên. Lúc
nhỏ, rắn lột xác định kỳ khoảng 28 – 30 ngày một lần. Sau tuổi 2, chu kỳ lột
xác của chúng dài hơn, khoảng từ 35 – 45 ngày/lần. Mùa hè và mùa thu, rắn
lột xác đều đặn. Nhưng vào mùa đông và mùa xuân, chúng lột xác thất
thường hơn. Trước lúc lột xác, rắn bỏ ăn, lầm lì, hung dữ. Da của chúng
chuyển sang màu trắng đục. Mắt rắn mờ dần đi nhìn kém, ít hoạt động hơn
và loanh quanh tìm chỗ để lột xác.
- Sau khi lột xác xong, rắn mang trên mình một bộ da mới sáng bóng và
mềm mại. Nó thích leo lên bờ để sưởi nắng vào đầu giờ sáng (từ 7 – 9h).
Khoảng 7 – 10 ngày sau da của chúng mới trở lại bình thường. Lúc này,
chúng bắt đầu ăn mạnh, lớn nhanh. Nhiệt độ, thời tiết và thức ăn rất ảnh
hưởng tới tốc độ lớn của rắn. Rắn ri voi có thể sống được 10 năm. Nếu nuôi
tốt, rắn có thể nặng tới 7 – 9kg/con.
- Rắn ri voi là một loài động vật sống hoang dã rất phổ biến ở ĐBSCL.
Nhưng từ khi mọi vùng đất nông nghiệp chuyển sang trồng 2 – 3 vụ lúa/năm
cộng với việc săn bắt quá mức của người dân thì số lượng rắn giảm đi rất
nhanh.
- Thịt rắn ri voi rất ngon, có thể chế biến nhiều món ăn bổ dưỡng, giá rắn ri
voi hiện nay trên thị trường rất hấp dẫn (270 – 300 ngàn đ/kg). Chính vì vậy
mà mấy năm nay nuôi rắn ri voi phát triển khá mạnh trong các hộ gia đình ở
các tỉnh Vĩnh Long, Sóc Trăng, Hậu Giang… Rắn ri voi rất dễ nuôi, có thể
nuôi trong ao, trong vèo, trong bể hay lu khạp.
II. Kỹ thuật nuôi
2.1 Chọn con giống
- Chọn loại con giống nhỏ, mới đẻ cỡ
50 con/kg, thường có vào khoảng tháng 3- Âm lịch. – Có thể bắt giống rắn
con tự nhiên vào đầu mùa mưa. Rắn con được chăm sóc riêng với mật độ 30
– 40 con/m2.
- Chọn rắn Ri voi cha mẹ cỡ 0,4 – 0,6 kg/con trở lên. Mật độ nuôi từ 5 – 10
con/m2. Nuôi dưỡng chúng từ mùa khô, đầu mùa mưa rắn mang bầu, vào
tháng 4 – 5 dương lịch rắn mẹ đẻ ra rắn con khoảng 50 con.
- Lưu ý: Cchọn rắn phải đồng cỡ, khoẻ mạnh, không có sẹo vết, loại bỏ
những con bị gãy xương sống.
2.2 Hình thức nuôi
Rắn Ri voi tương đối dễ nuôi, có thể nuôi trong ao, mương vườn, bể, lu hay
khạp vẫn có thể nuôi được. Tùy vào điều kiện sẵn có để chọn cách nuôi và
biện pháp chăm sóc, nuôi dưỡng để chọn cách nuôi thích hợp nhất. Xin giới
thiệu một số cách nuôi sau:
