Limphôm ngoài hạch: Đặc điểm giải phẫu bệnh và hóa mô miễn dịch

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> LIMPHOÂM NGOAØI HAÏCH:<br /> ÑAËC ÑIEÅM GIAÛI PHAÃU BEÄNH VAØ HOÙA-MOÂ-MIEÃN DÒCH<br /> Höùa Thò Ngoïc Haø*, Phan Anh Kieät**, Traàn Minh Thoâng***, Phan Chieán Thaéng*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Nghieân cöùu naøy thöïc hieän treân 98 tröôøng hôïp limphoâm khoâng Hodgkin ngoaøi haïch ñöôïc chaån ñoaùn<br /> taïi Boä moân Giaûi phaãu beänh – Ñaïi hoïc Y döôïc TP.HCM vaø Khoa Giaûi phaãu beänh – Beänh vieän Chôï Raãy<br /> TPHCM trong thôøi gian töø naêm 2001 ñeán 2004. Taát caû caùc tröôøng hôïp ñeàu ñöôïcxeáp loaïi laïi theo baûng<br /> phaân loaïi thöïc haønh Working Formulation, nghieân cöùu hoùa – moâ – mieãn dòch vaø xeáp loaïi theo baûng phaân<br /> loaïi REAL.<br /> Keát quaû: Tuoåi phaân boá töø 4 ñeán 84 tuoåi, nhoùm tuoåi thöôøng gaëp nhaát laø 41-50t (24,49%), tuoåi trung<br /> bình 46 tuoåi, tyû leänam/ nöõ, ≅ 1. Vò trí thöôøng gaëp nhaát laø ñöôøng tieâu hoùa (34,8%), keá ñeán laø vuøng ñaàu coå.<br /> 29,5%. Phaân loaïi theo baûng phaân loaïi Working Formulation, limphoâm ñoä aùc thaáp chieám 10,2%, ñoä vöøa,<br /> 71,4% vaø ñoä cao 18,4%. Limphoâm T chieám 31%, töông töï caùc nghieân cöùu khaùc ôû Chaâu AÙ, cao hôn nhieàu<br /> so vôùi caùc nöôùc ôû phöông Taây. Loaïi limphoâm B thöôøng gaëp nhaát laø loaïi lan toûa teá baøo lôùn (40,8%), trong<br /> khi loaïi thöôøng gaëp nhaát cuûa limphoâm T laø loaïi khoâng ñaëc hieäu.<br /> <br /> SUMMARY<br /> EXTRANODAL LYMPHOMAS:<br /> MICROSCOPICAL AND IMMUNOHISTOLOGICAL APPERANCES<br /> Hua Thi Ngoc Ha, Phan Anh Kiet, Tran Minh Thong, Phan Chien Thang<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 129 – 134<br /> <br /> Objective and method: Ninety eight extranodal Non-Hodgkin's lymphoma (NHL) collected from<br /> pathology department of medicine and pharmacy University at HCMC, and Cho Ray hospital from 2001 to<br /> 2004. All of cases were histologically reclassified according to the Working formulation,<br /> immunohistochemically studied and classified according to the R.E.A.L classification.<br /> Result: The ages ranged from 4 to 84, with a median of 46 years. Out of 98 patients, 50 were male<br /> and 48 were female, the M/F ratio: 1. The most common presentation was gastrointestinal tract (34,8%),<br /> followed by head and neck sites (29,5%). According to the Working Formulation classification, low,<br /> intermediate, and high-grade lymphomas comprised 10.2%, 71.4%, and 18.4%, respectively. T-cell<br /> lymphoma occupied 31% of extranodal NHL in this study and showed a quite comparable incidence to<br /> that of Asia, but it was much higher than in Western countries. The most common histologic subtype of B<br /> cell lymphoma was diffuse large cell type, whereas the most common subtype of T cell lymphoma was<br /> nonspecific type..<br /> <br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> Limphoâm laø beänh lyù aùc tính thöôøng gaëp nhaát<br /> cuûa heä taïo huyeát. Ñoái vôùi treû em döôùi 15 tuoåi,<br /> limphoâm khoâng Hodgkin (LKH) laø moät trong 3 loaïi<br /> <br /> u aùc tính thöôøng gaëp nhaát vaø thöôøng xaûy ra ôû vò trí<br /> ngoaøi haïch. Trong taát caû caùc beänh lyù limphoâm, hôn<br /> 40% - 60% tröôøng hôïp xuaát phaùt töø vò trí ngoaøi<br /> haïch(10,13,26). Vò trí thöôøng gaëp nhaát laø ñöôøng tieâu<br /> hoùa(24), vuøng ñaàu coå(17,23), caùc vò trí khaùc coù theå gaëp<br /> <br /> * Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. Hoà Chí Minh<br /> ** Beänh vieän Ña khoa Tænh Laâm Ñoàng<br /> *** Khoa Giaûi phaãu beänh – BV. Chôï raãy TP. Hoà Chí Minh<br /> <br /> Giaûi Phaãu Beänh<br /> <br /> 129<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> nhö tuyeán giaùp, tuyeán nöôùc boït, heä thaàn kinh<br /> trung öông, da vaø phaàn phuï. ...<br /> <br /> ñoïc keát quaû theo phaân loaïi Working Formulation<br /> (WF)(25).<br /> <br /> Vieäc löïa choïn phaùc ñoà ñieàu trò cuõng nhö tieân<br /> löôïng cuûa limphoâm phuï thuoäc vaøo raát nhieàu yeáu toá,<br /> trong ñoù vieäc xeáp loaïi moâ hoïc vaø giai ñoaïn beänh ñoùng<br /> vai troø raát quan troïng, do ñoù ñoøi hoûi chaån ñoaùn phaûi<br /> coù ñoä chính xaùc cao. Töø ñoù cho thaáy vieäc duøng caùc<br /> phöông phaùp hoùa-moâ-mieãn dòch (HMMD) ñeå xaùc<br /> ñònh chaån ñoaùn laø voâ cuøng caàn thieát.<br /> <br /> Töø khoái neán caét moûng, nhuoäm HMMD vôùi khaùng<br /> theå choáng teá baøo limphoâ chung (LCA), khaùng theå<br /> choáng teá baøo limphoâ B (CD20), khaùng theå choáng teá<br /> baøo limphoâ T (UCLH-1), xeáp loaïi theo baûng phaân loaïi<br /> R.E.A.L.(25)<br /> <br /> Limphoâm ngoaøi haïch ñaõ ñöôïc nghieân cöùu ôû<br /> nhieàu nöôùc treân theá giôùi, ôû Vieät Nam ñaõ coù moät soá<br /> coâng trình nghieân cöùu veà limphoâm haïch, coøn<br /> limphoâm ngoaøi haïch thì chæ ñöôïc nghieân cöùu veà laâm<br /> saøng, dòch teã hoïc, chöa coù coâng trình naøo nghieân cöùu<br /> moät caùch coù heä thoáng veà maët giaûi phaãu beänh. Do ñoù,<br /> chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu naøy nhaèm caùc muïc<br /> tieâu sau:<br /> ƒ Khaûo saùt caùc ñaëc ñieåm laâm saøng veà tuoåi, giôùi<br /> vaø vò trí cuûa LKH ngoaøi haïch.<br /> ƒ Khaûo saùt caùc ñaëc ñieåm vi theå cuûa LKH ngoaøi<br /> haïch, xeáp loïai theo baûng phaân loaïi Working<br /> Formulation.<br /> ƒ Khaûo saùt ñaëc ñieåm hoùa-moâ-mieãn dòch, ñoái<br /> chieáu ñaëc ñieåm vi theå vaø hoùa-moâ-mieãn dòch.<br /> ƒ Xeáp loaïi theo baûng phaân loaïi R.E.A.L.<br /> <br /> VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br /> CÖÙU<br /> Vaät lieäu<br /> Hoà sô, tieâu baûn vaø khoái neán cuûa 98 beänh nhaân<br /> ñöôïc chaån ñoaùn giaûi phaãu beänh laø limphoâm ngoaøi<br /> haïch taïi khoa Giaûi phaãu beänh - Beänh vieän Chôï Raãy vaø<br /> Boä moân Giaûi phaãu beänh – Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM töø<br /> naêm 2001 ñeán naêm 2004.<br /> Phöông phaùp nghieân cöùu<br /> Moâ taû caét ngang döïa treân phieáu traû lôøi keát quaû giaûi<br /> phaãu beänh, tieâu baûn vaø khoái neán cuûa 98 tröôøng hôïp<br /> limphoâm ngoaøi haïch ñöôïc chaån ñoaùn taïi khoa Giaûi<br /> phaãu beänh – Beänh vieän Chôï Raãy vaø Boä moân Giaûi<br /> phaãu beänh – Ñaïi hoïc Y döôïc TPHCM.<br /> Töø tieâu baûn HE, ñaùnh giaù caùc ñaëc ñieåm vi theå vaø<br /> <br /> 130<br /> <br /> Ñoái chieáu, so saùnh caùc keát quaû thu ñöôïc, xöû lyù soá<br /> lieäu baèng phaàn meàm thoáng keâ SPSS.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ VAØ BAØN LUAÄN<br /> Phaân boá LKH theo tuoåi vaø giôùi<br /> 25<br /> 20<br /> <br /> 12<br /> 8<br /> <br /> 15<br /> <br /> nöõ<br /> <br /> 7<br /> <br /> 10<br /> 5 4<br /> 0 2<br /> <br /> 1<br /> 3<br /> <br /> 7<br /> <br /> 3 12 11 7<br /> 5<br /> 3<br /> <br /> nam<br /> <br /> 6<br /> 5<br /> <br /> 2<br /> <br /> 4- 11- 21- 31- 41- 51- 61- 71- 8110t 20t 30t 40t 50t 60t 70t 80t 84t<br /> <br /> Bieåu ñoà 1: Phaân boá beänh nhaân theo nhoùm tuoåi vaø giôùi<br /> <br /> Toång soá beänh nhaân trong nghieân cöùu naøy goàm<br /> 50 nam vaø 48 nöõ, tyû leä nam/nöõ laø töông ñöông nhau.<br /> Beänh nhaân coù tuoåi nhoû nhaát trong nghieân cöùu naøy laø<br /> 4 tuoåi vaø lôùn nhaát laø 84 tuoåi, tuoåi trung bình laø 46<br /> tuoåi. Nhoùm tuoåi thöôøng gaëp nhaát laø töø 41-50 tuoåi<br /> (24,49%), nhoùm tuoåi nhieàu thöù hai laø 51-60 tuoåi<br /> (19,39%). Soá beänh nhaân > 80 tuoåi chieám ít nhaát vôùi<br /> tyû leä 2,04%. Caùc nhoùm tuoåi coøn laïi chieám tyû leä töông<br /> ñoái thaáp xeáp theo tyû leä giaûm daàn nhö sau: 21-30 tuoåi<br /> 14,29%; 71-80 tuoåi 11,22%; 61-70 tuoåi 10,20%; 31-40<br /> tuoåi 8,16%; 4-10 tuoåi 6,12% vaø 11-20 tuoåi 4,08%.<br /> Trong nghieân cöùu naøy, tuoåi trung bình töông<br /> ñöông vôùi caùc nghieân cöùu ôû AÁn Ñoä: 45 tuoåi(16), Gabun:<br /> 44 tuoåi(30), hôi thaáp hôn so vôùi nghieân cöùu cuûa Leâ Taán<br /> Ñaït: 49,1 tuoåi(17) vaø tuoåi trung bình theo y vaên laø 50<br /> tuoåi(8,12). Khoâng coù söï khaùc bieät veà tyû leä nam vaø nöõ<br /> trong nghieân cöùu naøy, ñieàu naøy phuø hôïp vôùi nghieân<br /> cöùu toång keát cuûa Leâ Vaên Xuaân vaø coäng söï taïi Beänh<br /> vieän Ung Böôùu thaønh phoá Hoà Chí Minh(18), theo Leâ<br /> Taán Ñaït tyû leä nam/nöõ laø 1,33/1(17), theo ña soá caùc<br /> nghieân cöùu khaùc thì tyû leä beänh thöôøng chieám öu theá<br /> <br /> Chuyeân ñeà Y Học Cơ Sở<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> hôn ôû giôùi nam(8, 13,19 ) vôùi tyû leä nam/nöõ töø 1,3-2 /1.<br /> <br /> VÒ TRÍ<br /> <br /> SOÁ CA (%)<br /> <br /> B<br /> <br /> T<br /> <br /> Khaûo saùt ñaëc ñieåm hoùa-moâ-mieãn dòch<br /> <br /> Heä TKTÖ<br /> <br /> 8 (8.2)<br /> <br /> 7<br /> <br /> 1<br /> <br /> Baûng 1: Xeáp loaïi LKH theo phenotyp mieãn dòch<br /> <br /> Phaàn meàm<br /> <br /> 7 (7.1)<br /> <br /> 4<br /> <br /> 3<br /> <br /> Da<br /> <br /> 6 (6.1)<br /> <br /> 0<br /> <br /> 6<br /> <br /> Xöông<br /> <br /> 3 (3.1)<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> Sinh duïc nöõ (buoâng tröùng, coå<br /> töû cung)<br /> <br /> 3 (3.1)<br /> <br /> 3<br /> <br /> 0<br /> <br /> Sinh duïc nam (tinh hoaøn)<br /> <br /> 2 (2.0)<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0<br /> <br /> Heä tieát nieäu<br /> <br /> 2 (2.0)<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0<br /> <br /> Vuù<br /> <br /> 2 (2.0)<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0<br /> <br /> Sau phuùc maïc<br /> <br /> 1 (1.0)<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> Laùch<br /> <br /> 1 (1.0)<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 98 (100.0)<br /> <br /> 68<br /> <br /> 30<br /> <br /> LOAÏI LIMPHOÂM<br /> <br /> SOÁ CA<br /> <br /> Limphoâm B<br /> <br /> 57<br /> <br /> Limphoâm B, giaøu T<br /> <br /> 11<br /> <br /> Limphoâm T<br /> <br /> 29<br /> <br /> Limphoâm T, giaøu B<br /> <br /> 1<br /> <br /> Toång soá<br /> <br /> TYÛ LEÄ %<br /> 68<br /> <br /> 69,4<br /> <br /> 30<br /> <br /> 30,6<br /> <br /> 98<br /> <br /> 100<br /> <br /> Haàu heát caùc tröôøng hôïp ñeàu döông tính vôùi hoaëc<br /> khaùng theå choáng teá baøo B, hoaëc khaùng theå choáng teá<br /> baøo T, coù 12 tröôøng hôïp (12,2%) caùc teá baøo u cuøng<br /> döông tính vôùi caû 2 loaïi khaùng theå neân chuùng toâi xeáp<br /> vaøo loaïi limphoâm B, giaøu T hoaëc T, giaøu B.<br /> Theo y vaên ôû caùc nöôùc AÂu, Myõ, limphoâm B chieám<br /> töø 85-95% vaø limphoâm T chieám 5-15% taát caû limphoâm<br /> khoâng Hodgkin(9,12,31). Trong nghieân cöùu naøy, tyû leä<br /> limphoâm T chieám ñeán 30,6%, cuõng gioáng nhö nhaän<br /> ñònh cuûa Sukpanichnant S. trong moät nghieân cöùu veà<br /> LKH taïi Thaùi Lan (24,5%) vôùi côõ maãu lôùn (n = 1983, p<br /> = 0.05)(28) vaø caùc nöôùc Chaâu AÙ khaùc nhö Nhaät(11), Haøn<br /> quoác(13,19), Ñaøi Loan, Trung Quoác (33,9%)(22,31), cao hôn<br /> ôû caùc nöôùc chaâu AÂu.<br /> Phaân boá LKH theo vò trí<br /> Baûng 2: Phaân boá LKH theo vò trí vaø ñaëc ñieåm hoùa moâ<br /> mieãn dòch<br /> VÒ TRÍ<br /> Daï daøy<br /> Tieâu hoaù<br /> Ruoät non<br /> 34 ca (34,8%)<br /> Ñaïi traøng<br /> Voøm haàu<br /> Amiñan<br /> Vuøng ñaàu coå<br /> Muõi – xoang<br /> 29 ca (29,5%)<br /> Tuyeán nöôùc boït<br /> Hoác maét<br /> <br /> Giaûi Phaãu Beänh<br /> <br /> SOÁ CA (%)<br /> <br /> B<br /> <br /> T<br /> <br /> 8 (8.2)<br /> <br /> 8<br /> <br /> 0<br /> <br /> 13 (13.3)<br /> <br /> 9<br /> <br /> 4<br /> <br /> 13 (13.3)<br /> <br /> 11<br /> <br /> 2<br /> <br /> 8 (8.2)<br /> <br /> 5<br /> <br /> 3<br /> <br /> 12 (12.2)<br /> <br /> 11<br /> <br /> 1<br /> <br /> 7 (7.1)<br /> <br /> 0<br /> <br /> 7<br /> <br /> 1 (1.0)<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1 (1.0)<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> Toång coäng<br /> <br /> Beänh phaân boá chuû yeáu ôû oáng tieâu hoùa (chieám<br /> 34,8%) vaø vuøng ñaàu coå (chieám 29,5%), trong ñoù taäp<br /> trung nhieàu nhaát taïi ruoät non, ñaïi traøng vaø amiñan.<br /> Keá ñeán laø caùc cô quan khaùc nhö heä thaàn kinh trung<br /> öông, phaàn meàm vaø da … Nhìn chung, coù nhieàu söï<br /> khaùc bieät veà phaân boá beänh theo töøng vò trí khi so saùnh<br /> giöõa caùc taùc giaû vôùi nhau, tuy nhieân 2 vò trí thöôøng<br /> gaëp nhaát trong haàu heát caùc nghieân cöùu vaãn laø ñöôøng<br /> tieâu hoùa vaø vuøng ñaàu coå(6,7).<br /> Ñoái vôùi limphoâm ôû ñöôøng tieâu hoùa, theo ña soá caùc<br /> taùc giaû nöôùc ngoaøi thì vò trí thöôøng gaëp nhaát laø daï daøy<br /> (chieám 45-75%), keá ñeán laø ruoät non (chieám 20-40%),<br /> vuøng hoài manh traøng (chieám 12-20%), ñaïi tröïc traøng<br /> (chieám 3-15%) vaø ít nhaát laø thöïc quaûn (ít hôn<br /> 1%)(2,5,20). Trong khi ñoù moät soá khaûo saùt trong nöôùc<br /> cuõng nhö khaûo saùt naøy ñeàu ghi nhaän limphoâm ôû 2 vò<br /> trí ruoät non vaø ñaïi traøng gaëp nhieàu hôn, töông töï vôùi<br /> moät nghieân cöùu ôû Trung quoác, limphoâm ruoät non<br /> ñöùng ñaàu, theo sau laø daï daøy(32).<br /> <br /> -<br /> <br /> Limphoâm vuøng ñaàu coå laø vò trí gaëp nhieàu thöù<br /> hai trong khaûo saùt naøy (chieám 29,5%), trong ñoù voøng<br /> Waldeyer laø vò trí gaëp nhieàu nhaát: 20,4% (baûng 3.1 vaø<br /> 4.1). Cuõng theo ña soá caùc taùc giaû khaùc, ñaây laø vò trí<br /> gaëp nhieàu thöù 2 sau limphoâm ñöôøng tieâu hoùa(3). Tuy<br /> nhieân, tyû leä naøy thaáp hôn raát nhieàu so vôùi khaûo saùt<br /> cuûa taùc giaû Leâ Taán Ñaït(17). Theo nghieân cöùu cuûa taùc<br /> giaû naøy, tyû leä tính chung cho vuøng ñaàu coå leân ñeán<br /> <br /> 131<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> 50% (trong ñoù voøng Waldeyer chieám ña soá vôùi<br /> 35,9%)(17). Theo caùc taùc giaû khaùc thì vuøng ñaàu coå laø vò<br /> trí thöôøng gaëp nhaát trong caùc limphoâm ngoaøi<br /> haïch(23). Lyù giaûi cho söï khaùc nhau raát lôùn naøy, chuùng<br /> toâi cho raèng: coù theå do moãi beänh vieän (nôi chuùng toâi<br /> thu thaäp soá lieäu nghieân cöùu) coù nhöõng ñaëc thuø rieâng<br /> ñeå nhaän beänh nhaân, do ñoù daãn ñeán coù söï töông quan<br /> cheùo veà tyû leä maéc beänh ôû 2 vò trí thöôøng gaëp nhaát<br /> (ñöôøng tieâu hoùa vaø voøng Waldeyer) (xem baûng 4.1).<br /> Ñoái chieáu keát quaû hoùa moâ mieãn dòch<br /> vaø vò trí<br /> Limphoâm B chieám ña soá ôû ñöôøng tieâu hoùa, voøm<br /> haàu, amiñan, heä thaàn kinh trung öông, moâ meàm...,<br /> chuùng toâi khoâng ghi nhaän tröôøng hôïp limphoâm T naøo<br /> ôû daï daøy, ñöôøng tieát nieäu, sinh duïc nam, sinh duïc nöõ,<br /> vuù, tuyeán nöôùc boït, hoác maét. Ngöôïc laïi trong nghieân<br /> cöùu naøy khoâng thaáy limphoâm B ôû da, muõi xoang (baûng<br /> 2). Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa thoáng keâ (p = 0,002).<br /> Xeáp loaïi theo phaân loaïi WF<br /> Baûng 3: Phaân boá LKH theo phaân loaïi WF vaø ñaëc<br /> ñieåm hoùa moâ mieãn dòch<br /> LOAÏI LIMPHOÂM<br /> Limphoâm aùc tính thaáp<br /> Limphoâ baøo nhoû<br /> Daïng töông baøo<br /> Nang, teá baøo nhoû nhaân khía<br /> Limphoâm aùc tính vöøa<br /> Lan toûa, teá baøo nhoû nhaân<br /> khía<br /> Lan toûa, hoãn hôïp teá baøo<br /> Lan toûa, teá baøo lôùn khoâng<br /> khía<br /> Limphoâm aùc tính cao<br /> Nguyeân baøo limphoâ<br /> Nguyeân baøo mieãn dòch<br /> Lan toûa, teá baøo nhoû khoâng<br /> khía<br /> Khoâng xeáp loaïi<br /> Toång coäng<br /> <br /> SOÁ CA<br /> 10<br /> 8<br /> 1<br /> 1<br /> 70<br /> <br /> %<br /> 10,2<br /> 8,2<br /> 1,0<br /> 1,0<br /> 71,4<br /> <br /> B<br /> 7<br /> 6<br /> 0<br /> 1<br /> 50<br /> <br /> T<br /> 3<br /> 2<br /> 1<br /> 0<br /> 20<br /> <br /> 9<br /> <br /> 9,2<br /> <br /> 9<br /> <br /> 0<br /> <br /> 21<br /> <br /> 21,4<br /> <br /> 15<br /> <br /> 6<br /> <br /> 40<br /> <br /> 40,8<br /> <br /> 26<br /> <br /> 14<br /> <br /> 18<br /> 8<br /> 2<br /> <br /> 18,4<br /> 8,2<br /> 2,0<br /> <br /> 11<br /> 2<br /> 2<br /> <br /> 7<br /> 6<br /> 0<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3,1<br /> <br /> 3<br /> <br /> 0<br /> <br /> 5<br /> 98<br /> <br /> 5,1<br /> 100%<br /> <br /> 4<br /> 68<br /> <br /> 1<br /> 30<br /> <br /> Trong khaûo saùt naøy, limphoâm aùc tính vöøa chieám<br /> tyû leä cao nhaát (71,4%), keá ñeán laø limphoâm aùc tính cao<br /> (18,4%) vaø limphoâm aùc tính thaáp (10,2%).<br /> Keát quaû khaûo saùt veà phaân boá ñoä aùc cuûa LKH ngoaøi<br /> haïch trong nghieân cöùu naøy phuø hôïp vôùi caùc khaûo saùt<br /> <br /> 132<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> cuûa caùc taùc giaû khaùc trong nöôùc nhö Leâ Taán Ñaït(17),<br /> Phan Chieán Thaéng(25), Leâ Vaên Xuaân vaø cs(18); vaø moät<br /> soá nghieân cöùu ôû nöôùc ngoaøi nhö YÙ, Hoa Kyø, Thoå Nhó<br /> Kyø, Trung Quoác, bao goàm caû nhöõng taùc giaû nghieân<br /> cöùu chung veà LKH vaø nhöõng taùc giaû nghieân cöùu rieâng<br /> veà LKH ngoaøi haïch(14,15,22). Taàn suaát phaân boá cuûa töøng<br /> loaïi ñoä aùc trong moãi nghieân cöùu coù khaùc nhau, tuy<br /> nhieân möùc ñoä cheânh leäch laø khoâng ñaùng keå. Ñaëc bieät<br /> soá lieäu phaân boá raát phuø hôïp vôùi moät nghieân cöùu cuõng<br /> thöïc hieän taïi TP.HCM veà LKH ngoaøi haïch vôùi côõ maãu<br /> lôùn (n = 142) cuûa taùc giaû Leâ Taán Ñaït, ñieàu naøy caøng<br /> khaúng ñònh theâm ñoä tin caäy veà xaùc suaát phaân boá ñoä aùc<br /> cuûa LKH ngoaøi haïch taïi TP.HCM noùi rieâng vaø mieàn<br /> Nam noùi chung.<br /> Xeùt rieâng veà töøng daïng vi theå thì loaïi limphoâm<br /> lan toûa teá baøo lôùn chieám tyû leä nhieàu nhaát (40,8%), tieáp<br /> theo laø limphoâm lan toûa loaïi hoãn hôïp teá baøo (21,4%),<br /> limphoâm lan toûa loaïi teá baøo nhoû nhaân khía (9,2%),<br /> limphoâm limphoâ baøo nhoû vaø limphoâm nguyeân baøo<br /> limphoâ chieám tyû leä töông ñöông nhau (8,2% moãi<br /> loaïi), caùc daïng coøn laïi chieám tyû leä raát thaáp. Limphoâm<br /> limphoâ daïng töông baøo vaø limphoâm nang loaïi teá baøo<br /> nhoû nhaân khía chæ gaëp 1 tröôøng hôïp cho moãi loaïi.<br /> Ñaëc bieät coù 5 tröôøng hôïp (chieám 5,1%) chuùng toâi<br /> xeáp vaøo daïng limphoâm khoâng xeáp loaïi vì hình thaùi vaø<br /> caùch saép xeáp teá baøo khoâng theo nhöõng daïng limphoâm<br /> ñaõ ñöôïc moâ taû nhö<br /> - Teá baøo saùng (30/98 tröôøng hôïp) laø loaïi teá baøo coù<br /> kích thöôùc lôùn, nhaân lôùn hoaëc trung bình, chaát nhieãm<br /> saéc thoâ, baøo töông nhieàu, saùng, vieàn teá baøo roõ. Teá baøo<br /> saùng coù theå chieám toaøn boä khoái u hoaëc hieän dieän<br /> cuøng vôùi caùc loaïi teá baøo khaùc.<br /> - Teá baøo khoâng ñieån hình: coù hình daïng raát thay<br /> ñoåi, nhaân hình thoi, meùo moù, coù goùc caïnh, chaát nhieãm<br /> saéc voùn cuïc, maøng nhaân khoâng ñeàu, baøo töông nhieàu<br /> hoaëc ít. Caùc teá baøo naøy naèm rieâng leõ giöõa caùc teá baøo<br /> khaùc hoaëc baøo töông coù ñuoâi caém vaøo vaùch moâ lieân keát<br /> sôïi gioáng hình aûnh sarcoâm cô vaân daïng nang.<br /> - Teá baøo nhieàu nhaân: laø teá baøo kích thöôùc lôùn, coù<br /> hai hay nhieàu nhaân vôùi chaát nhieãm saéc thoâ, thöôøng<br /> taäp trung giöõa teá baøo, baøo töông nhieàu hoaëc ít vaø<br /> thöôøng coù giôùi haïn roõ.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Y Học Cơ Sở<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> - Teá baøo u thöïc baøo caùc teá baøo khaùc: trong baøo<br /> töông chöùa nhieàu maûnh vuïn cuûa nhöõng teá baøo khaùc,<br /> maät ñoä teá baøo thöôøng daøy ñaëc, hay gaây hoaïi töû trong<br /> u. Loaïi teá baøo naøy thöôøng hieän dieän trong limphoâm<br /> ñöôøng tieâu hoùa, bieåu hieän beänh caûnh laâm saøng raát aùc<br /> tính, thöôøng gaây thuûng taïi vò trí u. Trong nghieân cöùu<br /> naøy chuùng toâi ghi nhaän coù 3 tröôøng hôïp hieän dieän<br /> loaïi teá baøo naøy taïi caùc vò trí daï daøy vaø ñaïi traøng.<br /> Ñoái chieáu keát quaû hoùa moâ mieãn dòch<br /> vaø ñaëc ñieåm vi theå<br /> Limphoâm B chieám öu theá ôû haàu heát caùc loaïi<br /> limphoâm, rieâng limphoâm nghuyeân baøo limphoâ coù tyû<br /> leä limphoâm T cao hôn (baûng 3), nhöng söï khaùc bieät<br /> naøy khoâng coù yù nghóa thoáng keâ (p = 0,062).<br /> Caùc teá baøo ñaëc bieät moâ taû treân cuõng khoâng coù ñaëc<br /> ñieåm hoùa moâ mieãn dòch ñaëc tröng, coù theå cho phaûn<br /> öùng döông tính vôùi khaùng theå choáng teá baøo B, hoaëc teá<br /> baøo T.<br /> Xeáp loaïi theo phaân loaïi R.E.A.L<br /> Baûng 4: Phaân boá LKH theo phaân loaïi R.E.A.L<br /> LOAÏI LIMPHOÂM<br /> Limphoâm teá baøo B<br /> I. Limphoâm nguyeân baøo limphoâ<br /> II. Limphoâm B ngoaïi bieân<br /> 1. Limphoâm limphoâ baøo<br /> 2. Limphoâm teá baøo rìa<br /> 3. Limphoâm B vuøng rìa (típ MALT)<br /> 4. Limphoâm nang<br /> 5. Limphoâm lan toûa teá baøo lôùn<br /> 6. Limphoâm Burkitt<br /> Limphoâm teá baøo T<br /> I. Limphoâm nguyeân baøo limphoâ<br /> II. Limphoâm T ngoaïi bieân<br /> 1. Limphoâm limphoâ baøo T<br /> 2. Limphoâm limphoâ baøo daïng töông baøo<br /> 3. Limphoâm T ngoaïi bieân khoâng ñaëc hieäu<br /> 4. Limphoâm T ôû ruoät<br /> Toång coäng<br /> <br /> SOÁ CA TYÛ LEÄ %<br /> 68<br /> 69,4<br /> 2<br /> 2,0<br /> 6<br /> 7<br /> 5<br /> 1<br /> 44<br /> 3<br /> 30<br /> 6<br /> <br /> 6,1<br /> 7,1<br /> 5,1<br /> 1,0<br /> 44,9<br /> 3,1<br /> 30,6<br /> 6,1<br /> <br /> 2<br /> 1<br /> 16<br /> 5<br /> 98<br /> <br /> 2,0<br /> 1,0<br /> 16,3<br /> 5,1<br /> 100<br /> <br /> Keát quaû khaûo saùt trong baûng 4 cho thaáy 2 loaïi moâ<br /> hoïc chieám tyû leä cao nhaát laø limphoâm teá baøo B lôùn lan<br /> toûa (44,9%) vaø limphoâm T ngoaïi bieân khoâng ñaëc hieäu<br /> (16,3%). Caùc loaïi tieáp theo xeáp theo tyû leä giaûm daàn laø:<br /> limphoâm teá baøo rìa 7,1%, limphoâm limphoâ baøo B 6,1%,<br /> limphoâm nguyeân baøo limphoâ T 6,1%, limphoâ B vuøng<br /> rìa (típ MALT) 5,1%, limphoâm T ôû ruoät 5,1%, limphoâm<br /> <br /> Giaûi Phaãu Beänh<br /> <br /> Burkitt 3,1%, limphoâm nguyeân baøo limphoâ B 2%,<br /> limphoâm limphoâ baøo T 2%, limphoâm limphoâ daïng<br /> töông baøo teá baøo T 1% vaø limphoâm nang teá baøo nhoû<br /> nhaân khía 1%. Keát quaû naøy phuø hôïp vôùi y vaên veà ña soá<br /> caùc daïng thöôøng gaëp(1,4), theo nghieân cöùu cuûa<br /> Sukpanichnant S.(28),: limphoâm teá baøo B lôùn lan toûa,<br /> limphoâm T ngoaïi bieân khoâng ñaëc hieäu, limphoâm nang,<br /> limphoâm teá baøo B vuøng rìa, limphoâm nguyeân baøo<br /> limphoâ vaø limphoâm Burkitt chieám 84,3% taát caû LKH.<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> Qua nghieân cöùu 98 tröôøng hôïp limphoâm ngoaøi<br /> haïch, chuùng toâi ruùt ra moät soá nhaän xeùt nhö sau: tyû leä<br /> maéc beänh ôû giôùi nam = nöõ, tuoåi trung bình 46, nhoùm<br /> tuoåi thöôøng gaëp nhaát laø 41-50t (24,49%), vò trí thöôøng<br /> gaëp nhaát laø ñöôøng tieâu hoùa (34,8%), limphoâm lan toûa<br /> teá baøo lôùn laø loaïi chieám tyû leä cao nhaát (40,8%). Ngoaøi ra<br /> chuùng toâi nhaän thaáy trong limphoâm ngoaøi haïch coøn<br /> hieän dieän moät soá teá baøo ñaëc bieät nhö teá baøo khoâng ñieån<br /> hình (71,43%), teá baøo saùng (30,61%), teá baøo nhieàu<br /> nhaân (12,24%), teá baøo u thöïc baøo (3,06%), ñoâi luùc caùc<br /> teá baøo u saép xeáp theo nhöõng caáu truùc gioáng sarcoâm cô<br /> vaân hoaëc gioáng carcinoâm... ñoái vôùi caùc thöïc theå naøy thì<br /> chaån ñoaùn xaùc ñònh phaûi döïa vaøo HMMD.<br /> Veà ñaëc ñieåm hoùa- moâ – mieãn dòch: limphoâm B<br /> chieám 69%, limphoâm T chieám 31%. Hai daïng moâ hoïc<br /> thöôøng gaëp nhaát xeáp theo phaân loaïi R.E.A.L laø<br /> limphoâm lan toûa teá baøo B lôùn (44,9%) vaø limphoâm T<br /> ngoaïi bieân khoâng ñaëc hieäu (16,3%).<br /> <br /> TAØI LIEÄU TAHM KHAÛO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Arican A., Dincol D., Akbulut H., Onur H., Demirkazik<br /> A., Cay F., Icli F. (1999): “Clinicopathologic features and<br /> prognostic factors of primary extranodal non-Hodgkin's<br /> lymphomas in Turkey”, Am J Clin Oncol, 1999 Dec,<br /> 22(6): p587-592.<br /> Busch E, Rodriguez-Bigas M, Mamounas E, Barcos M,<br /> Petrelli NJ. (1994): Primary colorectal non-Hodgkin's<br /> lymphoma. Ann Surg Oncol. May;1(3):222-8.<br /> d'Amore F, Christensen BE, Brincker H, Pedersen NT,<br /> Thorling K, Hastrup J, Pedersen M, Jensen MK,<br /> Johansen P, Andersen E. (1991): “Clinicopathological<br /> features and prognostic factors in extranodal nonHodgkin lymphomas. Danish LYFO Study Group”. Eur J<br /> Cancer.;27(10):1201-8.<br /> Economopoulos T., Asprou N., Stathakis N., Papageorgiou<br /> E., Dervenoulas J., Xanthaki K., Raptis S. (1996):”<br /> Primary extranodal non-Hodgkin's lymphoma in adults:<br /> <br /> 133<br /> <br />