LOẠN THẦN DO RƯỢU
(Kỳ 2)
3. Biểu hiện lâm sàng:
a) Ảo giác: thường là những ảo giác thật, có thể có nhiều ảo giác trên một
bệnh nhân, có thể có ảo thanh, ảo thị, ảo giác xúc giác, ảo khứu ...
- Ảo thanh hay gặp nhất ở bệnh nhân, ảo thanh phần lớn được phát triển
trên nền tảng những rối loạn khác kèm theo, đôi khi ảo thanh xuất hiện vào ngày
cuối cùng của cơn uống rượu. Ảo thanh thường xuất hiện vào chiều tối và lúc
thiêm thiếp ngủ. Có thể là ảo thanh thô sơ hay ảo thanh lời nói.
Giọng nói có thể nói chuyện với bệnh nhân hay nói chuyện với nhau.
Cường độ ảo thanh có thể là tiếng kêu hay tiếng thì thầm, giọng nói biến đổi
nhưng thường có những chủ đề liên quan với nhau. ảo thanh nặng lên về chiều tối.
Thoái triển đột ngột sau một giấc ngủ sâu hay giảm dần về cường độ và tần số, khi
ảo thanh hết hẳn thì bệnh nhân phê phán được trạng thái loạn thần đã qua.
- Ảo thị cũng thường gặp sau ảo thanh, nội dung ảo thị thường phù hợp với
nội dung ảo thanh và hoang tưởng. Khi ảo giác có sảng thì bệnh nhân thấy những
côn trùng, động vật với kích thước thu nhỏ. Khi ảo giác kèm theo ý thức u ám
bệnh nhân thấy những cảnh giống mộng nhưng chủ đề thường không hoàn chỉnh
và mất tính thứ tự.
- Ảo xúc ít gặp hơn ảo thanh và ảo thị, thường xuất hiện cùng với ảo thị,
bệnh nhân thấy những côn trùng bò trên da thịt, chuột gậm nhấm chân tay mình
gây cảm giác khó chịu. Đôi khi ảo xúc là cảm giác những vật lạ trong miệng và
họng.
- Ảo khứu và ảo vị chỉ gặp ở 9% bệnh nhân loạn thần do rượu với ảo giác
chiếm ưu thế.
b) Hoang tưởng: Paranoia do rượu được nhắc đến nhiều là hoang tưởng
ghen tuông, được phát triển dần trên một nhân cách đã thoái hoá do rượu. Thoạt
đầu những ý tưởng ghen tuông chỉ có trong khi say. Dần dần mới trở nên bền vững
và xuất hiện cả những khi bệnh nhân không uống rượu. Từ chỗ nghi ngờ đi đến
khẳng định vợ mình không chung thuỷ. Bệnh nhân rình mò, tra khảo, bắt vợ phải
nhận lỗi. Bệnh nhân xác định người yêu của vợ mình thường là người quen biết.
Sự phức tạp của loạn thần có thể diễn ra theo 2 hướng:
+ Hoang tưởng ghen tuông là chủ đề duy nhất không thay đổi.
+ Ý tưởng hoang tưởng còn có nội dung khác liên quan đến sự thiệt hại vật
chất (vợ lấy tiền cho người yêu, đầu độc bệnh nhân để có tự do với người yêu).
Một số tác giả nhận thấy hoang tưởng ghen tuông thường xuất hiện sau loạn thần
do rượu cấp tính, ở tuổi trung niên. Một số thống kê nhận thấy hoang tưởng ghen
tuông gặp ở 40% bệnh nhân loạn thần do rượu với hoang tưởng và ảo giác chiếm
ưu thế.
- Paranoid do rượu được nhắc đến nhiều là hoang tưởng bị theo dõi, hoang
tưởng bị hại và các hoang tưởng cảm thụ có tính hình tượng cao.
- Hoang tưởng bị theo dõi chi phối mãnh liệt hành vi, cảm xúc của bệnh
nhân.
- Thường có ảo tưởng lời nói, ảo tưởng cảm xúc và ảo thanh với nội dung
đe doạ.
- Hành vi có tính xung động, nguy hiểm cho bản thân và xung quanh. Bệnh
nhân bỏ chạy, phòng thủ, có khi tự sát. Trong những trường hợp kéo dài thì hành
vi ít nguy hiểm hơn. ít thấy các hoang tưởng bị theo dõi, bị chi phối bằng vật lý
như trong tâm thần phân liệt. Theo Soayka H., 1990 hoang tưởng bị theo dõi
chiếm 32% bệnh nhân ảo giác do rượu.
- Hoang tưởng bị hại có thể cùng xuất hiện với hoang tưởng bị theo dõi
hoặc hoang tưởng ghen tuông trong paranoid cấp do rượu. Theo thống kê của một
số tác giả hoang tưởng bị hại chiếm 71% bệnh nhân loạn thần do rượu với hoang
tưởng chiếm ưu thế. Hoang tưởng bị hại có tỉ lệ cao nhưng không đặc hiệu cho
loạn thần do rượu.
Ngoài ra ở bệnh nhân loạn thần do rượu còn thấy một số hoang tưởng
khác như hoang tưởng liên hệ, hoang tưởng tự cao, hoang tưởng nghi bệnh...
nhưng với tỉ lệ thấp.
- Hoang tưởng và ảo giác đôi khi cùng phối hợp với nhau trong một bệnh
cảnh lâm sàng của loạn thần do rượu. Theo thống kê của Soayle M., 1990 chỉ có
13% bệnh nhân loạn thần do rượu có ảo giác đơn thuần.
c) Cảm xúc và hành vi:
Hoang tưởng và ảo giác do rượu thường chi phối mạnh mẽ hành vi, cảm
xúc của bệnh nhân loạn thần do rượu ở những cơn cấp tính. Bệnh nhân lo âu, sợ
hãi và căng thẳng cao độ, đôi lúc khoái cảm. Hành vi thường né tránh, chạy trốn
hoặc phản ứng tấn công người xung quanh.
Trong những trường hợp kéo dài mãn tính cảm xúc của bệnh nhân
thường bị ức chế, đôi khi trở nên cau có, giận dữ. Hành vi có khi thẫn thờ hoặc
sững sờ, cảm giác không lối thoát nhưng cũng có khi trở nên độc ác, thô bạo với
người thân.
d) Các bệnh cơ thể phối hợp:
Bên cạnh các triệu chứng loạn thần còn thấy các bệnh cơ thể phối hợp như
viêm loét dạ dày, xơ gan, rối loạn huyết áp và thần kinh thực vật. Ngoài ra ở nhiều
bệnh nhân có biểu hiện trạng thái suy kiệt do nhiễm độc rượu lâu ngày.
