Đề tài: Lợi ích của việc ăn chay đối với sức khỏe và môi trường - Nghiên cứu trường hợp cộng đồng Phật tử Thiền viện Sùng Phúc

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN ................................................................................... 3

1.1 Thế nào là ăn chay? .................................................................................... 3

1.2 Các loại ăn chay ......................................................................................... 3

1.3 Lý do ăn chay ............................................................................................. 4

1.3.1 Ăn chay theo tín ngưỡng ...................................................................... 4

1.3.2 Ăn chay vì sức khỏe ............................................................................. 5

1.3.3 Ăn chay vì lý do đạo đức ..................................................................... 6

1.3.4 Ăn chay để bảo vệ môi trường ............................................................. 7

1.3.5 Một số lý do khác ................................................................................ 8

1.4 Một số phong trào ăn chay trên thế giới và Việt Nam ................................. 9

1.5 Giới thiệu về cộng đồng Phật tử và Thiền viện Sùng Phúc........................ 11

1.5.1 Lý do lựa chọn nghiên cứu trên trường hợp của cộng đồng Phật tử Thiền viện Sùng Phúc ..................................................................................... 11

1.5.2 Thiền viện Sùng Phúc ........................................................................ 11

1.5.3 Về cộng đồng Phật tử chùa Sùng Phúc ............................................... 12

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................... 15

2.1 Đối tượng nghiên cứu ............................................................................... 15

2.2 Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 15

2.2.1 Phương pháp kế thừa tài liệu thứ cấp ...................................................... 15

2.2.2 Phương pháp đánh giá nhanh có sự tham gia của cộng đồng .................. 15

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................ 17

3.1 Lợi ích của ăn chay so với ăn mặn ............................................................ 17

3.1.1 Đối với sức khỏe ................................................................................ 17

3.1.2 Đối với môi trường ............................................................................ 21

3.1.3 Ăn chay và những giá trị về tinh thần ................................................. 26

3.2 Một số lưu ý khi ăn chay .......................................................................... 27

3.3 Nghiên cứu trường hợp cộng đồng Phật tử Thiền viện Sùng Phúc ............ 29

3.3.1 Hiện trạng phong trào ăn chay trong cộng đồng Phật tử ..................... 29

3.3.2 Những khó khăn khi tiến hành ăn chay, đặc biệt là ăn chay trường ......... 31

3.3.3 Đề xuất giải pháp vận động cho phong trào ăn chay của cộng đồng Phật tử 32

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................................ 36

KẾT LUẬN ....................................................................................................... 36

KHUYẾN NGHỊ ................................................................................................ 37

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 38

PHỤ LỤC................................................................................................................. i

Phụ lục 1: Bảng câu hỏi tham vấn chuyên gia và sư thầy (theo hình thức phỏng vấn không chính thức) ........................................................................................... i

Phụ lục 2: Bảng câu hỏi dùng tham vấn Phật tử (theo hình thức phỏng vấn không chính thức) ........................................................................................................... ii

Phụ lục 3: Danh sách các chuyên gia và tăng sỹ đã tham vấn ..............................iii

Phụ lục 4: Một số hình ảnh về thiền viện Sùng Phúc ............................................ v

LỜI CẢM ƠN

Để thực hiện được khóa luận này tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy Nguyễn

Đình Hòe, cảm ơn thầy đã truyền cảm hứng, nhiệt tình hướng dẫn, động viên và

giúp đỡ tôi trong quá trình viết khóa luận.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong trường đại học khoa học tự nhiên

nói chung và đặc biệt là các thầy cô trong khoa môi trường đã dạy tôi kiến thức, cách nghiên cứu, giúp tôi có thể hiểu và thực hiện được đề tài với khả năng của

mình.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các sư thầy, sư cô, các cô, các bác, các bạn thanh niên tại Thiền Viện Sùng Phúc đã giúp đỡ tôi rất nhiệt tình trong những lần đi thực tế, đã chia sẻ nhiệt tình những kinh nghiệm để tôi có thể hoàn thành bài khóa luận.

Đồng thời, xin chân thành cảm ơn các cán bộ thư viện, các bạn sinh viên đã tạo điều

kiện và giúp đỡ tôi rất nhiều trong việc thu thập tài liệu làm bài.

Tôi xin cảm ơn gia đình và bạn tôi, những người đã luôn bên cạnh, góp ý và ủng hộ

tôi cả về vật chất và tinh thần.

Hà Nội, tháng 6 năm 2014

Sinh viên: Cao Thị Ánh

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CLB: Câu lạc bộ.

FAO: Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (Food and Agriculural

Organization).

TNPT: Thanh niên Phật tử.

TP.HCM: Thành phố Hồ Chí Minh.

WHO: Tổ chức Y tế Thế giới (World health Organization).

DANH MỤC HỘP, BẢNG, HÌNH

Danh mục hộp

Hộp 1: Ăn chay vì lý do sức khỏe

Hộp 2: Ăn chay góp phần giảm phát thải khí nhà kính

Danh mục bảng

Bảng 1: Thành phần dinh dưỡng trong một số thực phẩm

Bảng 2: Lượng nước ảo trên đơn vị sản phẩm

Danh mục hình

Hình 1: Cổng vào thiền viện Sùng Phúc

Hình 2: Mô hình thiền viện Sùng Phúc bằng tăm tre do Đoàn TNPT Trần Thái Tông

thực hiện

Hình 3: Góc sân phía trước giảng đường của thiền viện

Hình 4: Phật tử tham dự buổi thuyết pháp cuối tuần

Hình 5: Phật tử thực tập ngồi thiền bên trong thiền đường

Hình 6: Một bữa cơm chay dành cho 4 người ăn trong thiền viện

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

MỞ ĐẦU

Làm thế nào để có một lối sống xanh, lành mạnh và tốt cho môi trường? Phải

làm gì để cải thiện tình trạng môi trường hiện nay? Đây là câu hỏi đặt ra đối với tất cả mọi người. Bởi môi trường là tài sản chung, ô nhiễm môi trường là vấn đề của

toàn xã hội, nó ảnh hưởng tới tất cả mọi người. Môi trường đang ngày càng ô

nhiễm, các vấn đề môi trường phát sinh ngày càng nhiều nên bảo vệ môi trường

đang trở trành vấn đề cấp thiết hiện nay, là nhiệm vụ chung toàn xã hội.

Bản thân mỗi người chúng ta muốn được sống trong môi trường trong lành,

không ô nhiễm thì hãy chủ động chung tay góp một phần sức nhỏ vào phong trào

bảo vệ môi trường ấy. Hiện nay, có rất nhiều người băn khoăn không biết mình sẽ

đóng góp gì, đóng góp bằng cách nào vào những dự án bảo vệ môi trường mang

tầm vĩ mô. Nếu vậy, tại sao mỗi cá nhân lại không bắt đầu việc bảo vệ môi trường

thông qua những hành động rất đơn giản như: sử dụng tiết kiệm nước, tắt bớt các

thiết bị điện khi không cần thiết, hạn chế sử dụng túi nilon… hay bảo vệ môi trường

bằng cách thay đổi thói quen lựa chọn thực phẩm trong mỗi bữa ăn của mình sao

cho trở nên thân thiện hơn môi trường mà vẫn đảm bảo được sức khỏe? Xu hướng

ăn chay vì sức khỏe và môi trường là một minh chứng cụ thể cho hành động ấy, vừa

thiết thực mà dễ thực hiện.

Các phong trào ăn chay vì sức khỏe và môi trường đang ngày càng phát triển

trên thế giới, và Việt Nam cũng đang hòa chung trong trào lưu ấy. Nhằm cổ vũ cho

phong trào bảo vệ môi trường, bài khóa luận sẽ tìm hiểu về những lợi ích của việc

ăn chay đối với sức khỏe và môi trường. Đồng thời, nghiên cứu trên trường hợp

cộng đồng Phật tử chùa Sùng Phúc để tìm hiểu rõ hơn, chứng thực thêm về những

lợi ích của việc ăn chay đối với sức khỏe con người. Tìm hiểu tại sao ăn chay lại

được phổ biến rộng rãi trong cộng đồng này và nghe họ chia sẻ thêm về những kinh

nghiệm trong việc ăn chay. Qua đó có thể đề xuất thêm những định hướng mới cho việc phát triển phong trào ăn chay đối với cộng đồng nhằm tăng cường bảo vệ môi trường.

Vì vậy, đề tài “lợi ích của ăn chay đối với sức khỏe và môi trường – nghiên

cứu trường hợp cộng đồng Phật tử Thiền viện Sùng Phúc” được chọn để xây dựng khóa luận này. Khóa luận tuy làm về môi trường nhưng có nghiên cứu cả tác dụng

của ăn chay đối với sức khỏe bởi vì chỉ khi làm rõ được vấn đề này mới có thể

thuyết phục người ta ăn chay được - Đây cũng là bài học kinh ngiệm của các sư

Cao Thị Ánh 1 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

thầy chùa Sùng Phúc khi vận động phật tử tăng cường ăn chay. Trước tiên phải

thay đổi cách nhìn về việc ăn chay, khiến phật tử muốn thực hành ăn chay bằng cách phổ biến những tác dụng của ăn chay đối với sức khỏe. Sau đó mới tiến hành

vận động ăn chay vì những lợi ích với môi trường thì mọi người sẽ chấp nhận và

hưởng ứng tích cực hơn.

Cao Thị Ánh 2 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN

1.1 Thế nào là ăn chay?

Ăn chay thường được hiểu là ăn những thức ăn có nguồn gốc từ thực vật như

các loại hạt, rau, đậu, quả, nấm… không sử dụng thức ăn có nguồn gốc từ động vật.

Với mỗi tôn giáo lại có những quan niệm ăn chay khác nhau :

 Theo quan điểm Phật giáo[6], ăn chay là ăn và uống những thứ có nguồn gốc từ thực vật, không ăn thịt cá hay những thứ có nguồn gốc từ động vật vì liên

quan đến viêc sát sinh.

 Đối với Hồi giáo[10] thì có tháng “Ramadan” bắt đầu từ ngày 13/9 thống nhất cho toàn thể cộng đồng Hồi giáo trên khắp thế giới. Tháng này được gọi là

‘tháng nhịn ăn’ hoặc ‘tháng ăn chay’, các tín đồ Hồi giáo sẽ thực hiện quy

định : Không ăn, không uống, không hút…nghĩa là không đưa bất cứ thứ gì

vào miệng. Tuy nhiên, quy định này chỉ áp dụng đối với ban ngày, còn ban đêm họ vẫn ăn uống bình thường. Mục đích của việc nhịn ăn, nhịn uống là để

tạo sự thông cảm với những người nghèo đói, tập luyện sự tiết chế, chống lại

cám dỗ về vật chất.

 Theo Công giáo, họ phân biệt giữa ăn chay và kiêng thịt, nhưng trong thực tế hai việc này thường đi đôi với nhau. Ăn chay là giới hạn phần lương thực

được tiếp nhận vào cơ thể, trong năm có hai ngày ăn chay lớn là Thứ Tư Lễ

Tro và Thứ Sáu Tuần Thánh, trong ngày này thường không ăn điểm tâm

hoăc ăn nhẹ, bữa trưa và tối ăn nhẹ và kiêng thịt. Kiêng thịt là kiêng các thứ

thịt của những động vật máu nóng nhưng được ăn trứng, sữa, ăn những đồ gia vị và những thứ chế biến từ mỡ loài vật.[10]

Như vậy, mỗi một tôn giáo lại có quan niệm riêng về ăn chay. Việc nhịn ăn,

nhịn uống hoặc ăn ít hơn hay ăn đạm bạc hơn cũng có thể là một hình thức ăn chay,

thanh lọc cơ thể. Tuy nhiên, bài khóa luận sẽ chủ yếu phân tích việc ăn chay theo quan điểm của Phật giáo bởi quan điểm này rất phổ biến, được sử dụng rộng rãi trên thế giới và gần gũi với cách hiểu của người Việt Nam về ăn chay.

1.2 Các loại ăn chay

Dựa vào lý do người ta ăn chay : vì niềm tin tôn giáo, lý do liên quan đến đạo đức (bảo vệ súc vật), tư tưởng sinh thái (sự thống nhất hài hòa của tự nhiên), kinh tế (ăn chay thường rẻ hơn ăn mặn) hoặc vì lý do sức khỏe (dị ứng, khả năng tiêu hóa…) Do đó có thể chia thành các kiểu ăn chay [8]:

Cao Thị Ánh 3 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

 Ăn chay thuần túy (ăn chay tuyệt đối) : Chỉ ăn rau, củ, ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, đậu, các loại hạt… Kiêng hẳn thức ăn từ động vật, kể cả trứng sữa và các sản phẩm từ sữa (phô mai, kem), trứng, mật ong. Thậm chí họ không sử

dụng những sản phẩm như da, lông… có nguồn gốc từ động vật.

 Ăn chay được dùng sữa và các sản phẩm của sữa.

 Ăn chay được dùng sữa và trứng.

 Ăn chay bán phần : kiêng thịt đỏ nhưng có thể ăn thịt gia cầm, cá, hải sản.

 Ăn chay theo trường phái Ohsawa: là phương pháp ăn chay thuận với thiên nhiên và cân bằng Âm – Dương của cơ thể. Thực phẩm chính của thực

dưỡng Ohsawa là các hạt ngũ cốc và rau củ tự nhiên, đặc biệt là gạo lứt và muối mè. [12]

Về cách thức ăn chay, trong đạo Phật có thể chia thành hai loại là ăn chay kỳ và ăn chay trường[24]:

 Ăn chay kỳ là ăn có kỳ hạn nhất định trong mỗi tháng hay mỗi năm, trong đó

có các loại như:

- Nhị trai : Ăn hai ngày trong mỗi tháng vào ngày mồng một và ngày rằm (tức

ngày 15) âm lịch.

- Tứ trai : Ăn bốn ngày trong một tháng vào mồng một, mồng tám, rằm và

ngày hai ba.

- Lục trai : Ăn sáu ngày chay trong một tháng là mồng một, mồng tám, mồng bốn, rằm, mười tám, hai ba, hai bốn, hai tám, hai chín, ba mươi (nếu tháng

thiếu thì 27, 28, 29).

- Nhất nguyệt trai : ăn một tháng chay vào tháng giêng hay tháng bảy. - Tam nguyệt trai : ăn ba tháng chay vào tháng giêng, tháng bảy, tháng chín

(hoặc tháng mười) ; hoặc ăn chay liên tiếp trong ba tháng.

 Ăn chay trường : là ngày nào cũng ăn chay. Ăn liên tục, không gián đoạn

trong thời gian dài.

1.3 Lý do ăn chay

Ngày nay việc ăn chay đã trở thành một xu hướng rất phổ biến trên thế giới.

Có rất nhiều lý do khiến người ta chọn cách ăn chay.

1.3.1 Ăn chay theo tín ngưỡng

Hầu hết các tôn giáo đều coi ăn chay là một trong những việc làm đạo đức

quan trọng cần thực hiện, tuy nhiên cách thức thực hiện lại khác biệt tùy theo mỗi

Cao Thị Ánh 4 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

tôn giáo. Do đó, việc ăn chay của mọi người có thể xuất phát từ tôn giáo mà họ tin

theo, tùy theo từng tôn giáo mà họ thực hiện theo những cách thức ăn chay khác nhau.

Nhiều tôn giáo có những lời khuyên hoặc đặt ra quy định để những tín đồ thực hiện việc ăn chay. Như Công giáo [10] có quy định sẽ ăn chay (kiêng thịt) hai ngày lớn trong năm là Thứ tư Lễ Tro và Thứ Sáu Tuần Thánh. Thông điệp của sự

“ăn chay” này là sự kết nối giữa hai thế giới lại với nhau: giữa hiện tại và tương lai,

giữa trời và đất, giữa thiên chúa và con người. Giáo hội Công giáo quan niệm nhờ

chay tịnh, con người sẽ loại bỏ cái giả tạo, chóng qua và phụ thuộc để tìm ra cái

chân thật, trường tồn và chính yếu. Những gì tiết kiệm được từ việc bớt ăn uống,

kiêng rượu, cắt bỏ những chi tiêu không cần thiết sẽ là những niềm vui, là sự chia sẽ cho những người bất hạnh, những người không có gì để ăn và uống.

Trong Đạo Phật [6], khi người Phật tử quy y Tam Bảo sẽ hứa giữ gìn năm giới là: không sát sinh, không trộm cướp, không tà dâm, không nói dối và không uống

rượu. Ăn chay cũng là cách để Phật tử giữ giới không sát sinh, Đạo Phật không bắt

Phật tử phải ăn chay và cũng không cho rằng ai không ăn chay là có tội, đạo Phật

chỉ khuyến khích Phật tử phát tâm ăn chay từ một đến nhiều ngày trong một tháng

tùy hoàn cảnh của mình, để thân và tâm được lành mạnh, trong sáng, tăng trưởng

lòng từ bi và tình thương đối với muôn loài.

Vì tin và làm theo lời dạy bảo, lời khuyên của một “đấng tối cao” nào đó mà

mọi người sẽ lựa chọn cho mình những cách thức ăn chay khác nhau, tùy theo từng

tôn giáo mà họ ngưỡng mộ.

1.3.2 Ăn chay vì sức khỏe

Ăn chay để bảo vệ sức khỏe không còn gì xa lạ với mọi người hiện nay. Đã

có nhiều công trình nghiên cứu khoa học đã so sánh hai chế độ ăn uống giữa chế độ

ăn thịt và chế độ ăn chay và tìm ra nhiều bằng chứng cho thấy chế độ ăn chay có nhiều lợi ích cho sức khỏe hơn so với chế độ ăn thịt.

Rất nhiều nghiên cứu khoa học trong nhiều năm qua đã chứng minh được ăn chay có lợi cho sức khỏe. Khi ăn chay có thể giảm nguy cơ mặc các bệnh liên quan

đến tim mạch, đái tháo đường, bệnh về đường ruột và ung thư… Trong một nghiên cứu có tên EPIC-Oxford [11] trên 45.000 người Anh cho thấy nhóm ăn chay có nguy cơ mắc bệnh tim mạch thấp hơn đến 1/3 (32%) so với nhóm ăn mặn. Kết quả tính

toán được rút ra sau khi các nhà nghiên cứu tính toán cả các yếu tố như tuổi tác, hút

Cao Thị Ánh 5 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

thuốc, uống rượu, các hoạt động thể chất, trình độ học vấn. Còn trong nghiên cứu đối với bệnh nhân đái tháo đường [31], khi các bệnh nhân được bác sĩ khuyến cáo cho ăn chế độ ăn với hàm lượng chất béo ít (dưới 10% năng lượng, gần như ăn

chay) thì có đến 40% bệnh nhân phải điều trị bằng insulin đã không cần đến insulin

nữa, khi ăn như vậy thì nồng độ đường trong máu giảm 24%, cholesterol giảm 30%.

Ăn chay để phòng và chữa bệnh. Điển hình như phương pháp thực dưỡng do

Giáo Sư Ohsawa đã tìm tòi và hệ thống hóa nhiều kinh nghiệm về vấn đề ăn uống.

Ông xây dựng hệ thống lý thuyết lẫn thực hành hoàn chỉnh từ cách ăn chay như thế

nào cho đúng đến ăn mặn thế nào cho lành mạnh, khai phá ra phương pháp dưỡng

sinh giúp con người có thể khang kiện về thể chất và phát triển về tâm linh. Phong

trào ăn chay theo phương pháp thực dưỡng đang ngày một lan rộng trên các quốc gia và các công dụng của nó mang lại đối với sức khỏe con người là không thể phủ nhận. [27]

Hộp 1: Ăn chay vì lý do sức khỏe

Hoa hậu phụ nữ Việt Nam qua ảnh 2005 Ái Nhi chia sẻ cô là người theo đạo Thiên

Chúa nhưng từng có thời gian 3 năm liên tục ăn chay như người đạo Phật vì lý do

sức khỏe. "Hồi tôi 24, 25 tuổi đột nhiên bị bệnh dị ứng khá nặng và cả chứng thận

yếu nên phải ăn chay để thanh lọc cơ thể. Bệnh dị ứng là một trong những lý do

khiến tôi dù đoạt giải Hoa hậu Phụ nữ Việt Nam qua ảnh 2005 nhưng phải vắng mặt

trong làng giải trí mấy năm để tập trung chữa bệnh. Trước đó, tôi uống nhiều thuốc

tây nhưng không khỏi, cuối cùng phải tìm đến biện pháp ăn chay trường vài năm thì

da dẻ dần trở lại bình thường, bệnh thận cũng có thuyên giảm nhiều".

Cô ăn chay theo phương pháp thực dưỡng Ohsawa, thực đơn hàng ngày của chủ yếu

là gạo lứt, muối mè, đậu hũ và các loại rau xanh, ngũ cốc.... thường xuyên ăn trái

cây tươi để bổ sung vitamin và các dưỡng chất cần thiết.

Theo Duy Nam, báo Tiền Phong[19]

1.3.3 Ăn chay vì lý do đạo đức

Xuất phát từ cách nhìn bình đẳng về quyền được sống giữa con người và động vật, hoặc xuất phát từ tình thương của con người đối với một số loài động vật

mà có người lựa chọn cách ăn chay thay cho ăn mặn.

Cao Thị Ánh 6 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

Có những trường hợp mặc dù không ăn chay nhưng người ta lại tự nguyện

không ăn thịt của một số loài động vật nhất định như chó, mèo, ngựa, thỏ… do đó là những loài động vật gần gũi, gắn bó với họ, là con vật mà họ yêu quý hoặc do những cấm kỵ trong văn hóa của từng nơi. Như việc ở Mỹ và các nước châu Âu[18], nhiều người không chấp nhận việc ăn thịt chó mặc dù chẳng có luật nào cấm điều

đó. Bởi suy nghĩ Chó là loài vật rất trung thành và thân thiết với con người nên

người ta không nỡ ăn thịt chúng. Ở Ấn Độ, thịt Bò là thực phẩm cực kỳ cấm kỵ, đặc biệt đối với những người theo đạo Hindu, bởi họ xem Bò là linh vật. Việc

không ăn một loài vật nào đó cũng có ý nghĩa nhất định, điều đó giúp cho nhiều loài

động vật có thêm cơ hội được tồn tại.

Nhiều người lựa chọn cách từ bỏ việc ăn thịt vì không muốn chứng kiến cảnh những con vật giãy dụa, kêu la trong đau đớn khi bị giết thịt. Họ ăn chay vì tình

thương đối với các loài động vật. Nhà vô địch quần vợt Peter Burwash sau khi đến

thăm một lò sát sinh đã viết những cảm nghĩ của mình trong cuốn sách A Vegetarian Primer (sách dạy ăn chay)[18]: “Khi tôi rời khỏi lò sát sanh, sự tội nghiệp đã dày vò lương tâm tôi. Tôi thầm nhủ sẽ không bao giờ có đủ can đảm đi sát hại

một con vật dù lớn dù nhỏ. Tôi hiểu rằng có những nhân vật lỗi lạc trên thế giới

họp nhau để bàn cãi về các vấn đề vật lý, kinh tế và môi sinh. Cũng có một số người

có quan điểm tán đồng với chủ thuyết ăn chay. Song điều làm tôi chọn lấy con

đường ăn chay không phải chạy theo chủ thuyết này hay chủ thuyết nọ mà chính vì

những cảnh dã man mà con người đã đối xử một cách tồi tệ với các loài vật không

phương tự vệ mà tôi đã tận mắt chứng kiến”.

1.3.4 Ăn chay để bảo vệ môi trường

Phong trào ăn chay để bảo vệ môi trường đang ngày càng phổ biến, được

nhiều người hưởng ứng trên thế giới, đặc biệt là các phong trào của giới trẻ. Nhiều

nghiên cứu đã chứng minh việc duy trì những trại chăn nuôi đã gây những vấn đề về môi trường nghiêm trọng[21]. Ngành chăn nuôi được coi là thủ phạm phán tán rất lớn lượng khí nhà kính, nếu quy ra CO2 thì lượng khí nhà kính phát thải từ ngành chăn nuôi chiếm 80% tổng lượng khí thải có nguồn gốc từ nông nghiệp. Nông

nghiệp tạo ra khoảng 22% của toàn bộ khí nhà kính có nguồn gốc từ các hoạt động

của con người, như vậy thì chăn nuôi đã tạo ra 18% tổng lượng khí thải nhà kính. Trong khi ngành giao thông vận tải bằng đường bộ, đường thủy và đường hàng

không gộp lại cũng chỉ đóng góp 14% cho tổng lượng khí nhà kính phát tán ra

Cao Thị Ánh 7 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

không trung. Khí nhà kính là tác nhân chủ yếu gây ra hiện tượng biến đổi khí hậu –

một vấn đề môi trường rất được quan tâm hiện nay.

Mặt khác, để cung cấp nguồn thức ăn cho động vật nuôi rất nhiều rừng đã bị

tàn phá để phục vụ trồng trọt và chăn thả gia súc, gia cầm. Đây là một trong những

nguyên nhân gây ra lũ lụt, hạn hán ở nhiều nơi trên thế giới. Đồng thời ngành chăn

nuôi cũng tiêu thụ lượng nước lớn, và làm ô nhiễm nguồn nước nghiêm trọng do

nước thải từ việc rửa chuồng trại, lò giết mổ gia súc…

Ăn chay sẽ góp phần vào việc bảo vệ môi trường, là một trong những giải

pháp để ứng phó với biến đổi khí hậu, tiết kiệm tài nguyên và năng lượng, tiết kiệm

nước, bảo vệ các loài động vật… Phong trào ăn chay vì môi trường đang ngày càng

được nhân rộng và được mọi người tích cực hưởng ứng, đặc biệt là giới trẻ hiện nay. Không thể bắt nhà máy ngừng xả khói, người dân ngừng sử dụng xe tham gia

giao thông,… Chỉ cần giảm bớt việc sử dụng các loại thịt, thêm vào khẩu phần ăn

của mình những thức ăn có nguồn gốc từ thực vật là có thể chung tay góp một phần

nhỏ vào việc giúp Trái Đất trở nên xanh hơn. Do đó, nhiều người lựa chọn ăn chay

để góp phần bảo vệ môi trường bởi đây là hành động thiết thực và dễ dàng thực

hiện.

1.3.5 Một số lý do khác

Ở những nước vùng nhiệt đới, thời tiết thuận lợi cho việc trồng các loại rau,

củ, quả nên nguồn thực phẩm này rất phong phú, do đó giá thành khi mua các thực

phẩm có nguồn gốc từ thực vật thường rẻ hơn so với thực phẩm có nguồn gốc từ

động vật. Ăn chay xuất phát từ lý do kinh tế - điều này dễ nhận thấy hơn ở những

vùng nông thôn hoặc những gia đình có thu nhập thấp ở Việt Nam. Những bữa ăn

của họ đang có xu hướng “chay hóa”, tích cực trồng rau để cung cấp thực phẩm cho

gia đình, giảm nhu cầu sử dụng thịt.

Ăn chay vì lo sợ thịt động vật không an toàn. Trên thế giới và tại Việt Nam, khi bùng phát các dịch bệnh gia súc, gia cầm như H5N1, lợn tai xanh, lở mồm long móng… việc trao đổi mua bán thịt, trứng, đồ nội tạng không an toàn, những công bố về nhiều chất hóa học độc hại tiềm ẩn trong các loại thịt… đã gây nên những nỗi

lo lắng, bất an cho sức khỏe và tính mạng con người. Vì vậy, dành một phần cuộc sống cho các bữa ăn chay đã trở thành một cách để đảm bảo an toàn thực phẩm

trong bối cảnh này.

Cao Thị Ánh 8 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

Để có vóc dáng thon đẹp, làm đẹp da… cũng là lý do khiến nhiều người lựa

chọn ăn chay. Rất nhiều phương pháp làm đẹp, giữ gìn vóc dáng sử dụng biện pháp tích cực ăn nhiều rau, củ, quả…trong bữa ăn. Cũng có thể ăn chay do truyền thống

gia đình, những gia đình có bố mẹ ăn chay nên con cái cũng hình thành thói quen ăn

chay từ nhỏ, điều này rất hay gặp trong những gia đình Phật tử.

1.4 Một số phong trào ăn chay trên thế giới và Việt Nam

Ăn chay đang ngày càng trở nên phổ biến, các hoạt động và phong trào

khuyến khích việc ăn chay cũng ngày càng nhiều, đặc biệt là phong trào ăn chay của

giới trẻ. Các phong trào được thực hiện với những mục đích khác nhau nhưng chủ

yếu là các phong trào ăn chay vì sức khỏe và bảo vệ môi trường đang ngày càng

được nhiều người ủng hộ, hưởng ứng và thực hiện. Điển hình là việc hiện nay các cửa hàng bán đồ ăn chay xuất hiện ngày càng nhiều để đáp ứng cho nhu cầu ăn chay

đang ngày càng gia tăng.

Thành phố San Francisco ở California, Mỹ đã trở thành thành phố thứ hai

trên thế giới sau thành phố Ghent của Bỉ, có một ngày chính thức trong tuần không

ăn thịt. Các phong trào không ăn thịt, ít nhất là một ngày trong tuần đang có khuynh

hướng gia tăng tại Hoa Kỳ và các nơi trên thế giới nhằm ủng hộ lối sống lành mạnh,

ý thức về môi trường sinh thái, kêu gọi sự thức tỉnh của mọi người về mối liên hệ giữa thói quen ăn uống, sức khỏe và sự biến đổi khí hậu toàn cầu.[7]

Ngày càng nhiều lễ hội ăn chay được tổ chức trên thế giới, như lễ hội không

thịt (Meatout) do Hội Người Mỹ gốc Phi Ăn chay ở Texas tổ chức vào ngày

15/3/1014, có hướng dẫn nấu ăn chay, giới thiệu về thức ăn chay, các gian hàng y

tế, sức khỏe, thân thiện với môi sinh… Từ năm 1985, ngày 20/3 háng năm được

công bố là Ngày Không Thịt (Meatout Day), khuyến khích mọi người khắp nơi thử

một ngày ẩm thực không có thành phần động vật. Lễ hội ăn chay được tổ chức suốt

một tuần tại thành phố Las Vegas từ ngày 2 - 9/11/2013, tại lễ hội các sinh hoạt thuần chay được cống hiến miễn phí cho người tham dự, trong các nhà hàng của khách sạn đều có các món chay đa dạng và thơm ngon phục vụ du khách.[17]

Theo kết luận từ một cuộc khảo sát qua điện thoại vào cuối tháng 2 và đầu

tháng 3 năm 2014 do Hội Thú quyền Thụy Điển bảo trợ, ở quốc gia này cứ 10 người lại có 1 người trường chay (có đến 10% dân số Thụy Điển ăn chay trường).

Trong vòng 5 năm qua tỷ lệ ăn chay tại Thụy Điển đã gia tăng 4%. Bà Gabriela

Turnborg, đại diện Hội Thú quyền Thụy Điển cho biết ngày này nhu cầu thực phẩm

Cao Thị Ánh 9 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

chay hiện hữu ở khắp nơi trong nước. 37% những người không ăn chay trường đồng ý rằng trong năm qua họ đã thích mua thức ăn chay hơn.[2]

Ở Hàn Quốc hiện đang có phong trào “rủ nhau ăn chay” lan rộng khắp cả

nước. Theo thống kê của Hiệp hội ăn chay Hàn Quốc thì nước này có 2% dân số là

người ăn chay. Nhưng với khoảng 20% người Hàn thích ăn chay hiện nay và có

khoảng 300 nhà hàng thực phẩm chay trên cả nước thì việc số người ăn chay tăng

lên sẽ là điều hiển nhiên. Phong trào ăn chay vì sức khỏe cộng đồng cũng đã tác

động mạnh mẽ đến học sinh, sinh viên nước nước này. Nhiều câu lạc bộ ăn chay

trong các trường đại học đua nhau ra đời, một trong số đó là CLB “Ruộng đậu

(Kongbat)” của sinh viên Trường đại học Quốc gia Seoul với các hoạt động thú vị

và gặt hái được khá nhiều thành công. CLB cổ cũ người ăn chay bằng cách tổ chức các cuộc thi đố vui về ăn chay, thuyết phục nhà trường dành một khu vực nhỏ bán

các thức ăn chay và hiện nay thì nhà trường đã thêm nhiều căng – tin phục vụ các thức ăn chay.[24]

Ở Việt Nam cũng có nhiều hoạt động, phong trào cổ vũ cho việc ăn chay.

Hội chợ Ẩm thực xanh 2012 kêu gọi ăn chay với chủ đề “Vì sức khỏe, môi trường

và tri ân mẹ” đã diễn ra trong 4 ngày liên tiếp tại thành phố Hồ Chí Minh. Hoạt

động này đã kêu gọi ý thức bảo vệ môi trường, vì lợi ích cộng đồng, hướng mọi

người đến thói quen sinh hoạt ẩm thực chay để vừa bảo vệ sức khỏe lại vừa bảo vệ môi trường. [14]

Chiến dịch “ăn chay vì môi trường” do bạn Đỗ Thị Thu Trang, sinh viên cao

học thuộc chương trình cao học quốc tế Huế - Okayama khởi xướng và chỉ huy thực

hiện đã đồng loạt diễn ra ở khắp ba miền Bắc – Trung – Nam từ ngày 6 đến

10/10/2010 đã có hàng ngàn bạn trẻ tham gia. Tại Huế, với chủ đề “ăn chay, sống

xanh, cứu trái đất” đã nhận được ủng hộ của rất nhiều người. Được sự hỗ trợ của

Ban trị sự và Ban Điều hành trung tâm văn hóa Phật giáo Liễu Quán, chiến dịch đã được triển khai vào ngày 10/10 với sự tham gia của hơn 300 thanh niên, học sinh và sinh viên đăng ký ăn chay và sinh hoạt về môi trường.[4]

Những phong trào ăn chay do giới trẻ khởi xướng đang được thực hiện ngày càng nhiều. Như dự án “cơm chay 5k – cơm yêu thương”[3] được thực hiện bởi câu lạc bộ tình nguyện Hope. Bắt đầu từ cuối tháng 9 năm 2013, câu lạc bộ đã phối hợp với quán chay Tịnh Xưa, công ty Nông sản Thuận Nguyên và chùa Linh Thông để

triển khai dự án. Mỗi thứ sáu sẽ có khoảng 200 suất cơm chay được bán ở cổng

trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Hà Nội với giá 5.000đồng/1 suất. Trong lúc xếp

Cao Thị Ánh 10 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

hàng để chờ mua cơm chay, các bạn sinh viên sẽ có dịp được đọc tờ thông tin về lợi

ích của việc ăn chay cho sức khỏe và môi trường. Dự án này đã thu hút đông đảo sinh viên tham gia hưởng ứng bởi nó vừa có lợi cho sức khỏe, thân thiện với môi

trường và đặc biệt là phù hợp với “túi tiền” của sinh viên.

Các phong trào cổ vũ ăn chay đang rất đa dạng về loại hình tổ chức, có nhiều

cách thức để thu hút người tham gia và được tổ chức ngày càng nhiều. Chứng tỏ

việc ăn chay để bảo vệ sức khỏe và môi trường đang được nhân rộng và mọi người

hưởng ứng rất tích cực, ngày càng phát triển hơn. Đặc biệt, việc khuyến khích mọi

người ăn chay để bảo vệ môi trường là việc làm rất có cơ sở khoa học và có cơ sở

thực tiễn để thành công.

1.5 Giới thiệu về cộng đồng Phật tử và Thiền viện Sùng Phúc 1.5.1 Lý do lựa chọn nghiên cứu trên trường hợp của cộng đồng Phật tử

Thiền viện Sùng Phúc

Tác giả lựa chọn nghiên cứu trên trường hợp cộng đồng Phật tử bởi những lý

do sau:

 Phật giáo là một tôn giáo lớn và gắn bó lâu đời với người dân Việt Nam, và cũng rất phổ biến trên thế giới. Các phong trào ăn chay hiện nay đều

có cách ăn chay giống với quan điểm ăn chay trong cộng đồng Phật giáo.

Phong trào ăn chay của cộng đồng Phật tử được xem là phát triển rộng rãi

và thành công hơn cả ở nước ta. Do đó, việc nghiên cứu ăn chay trong

cộng đồng Phật tử sẽ mang tính đặc trưng hơn, gần gũi với văn hóa và

phong tục người Việt nên đề tài sẽ có tính ứng dụng cao hơn trong thực

tế.

 Thiền viện Sùng Phúc là một trong những thiền viện lớn ở miền Bắc, là một trong những nơi duy trì và phát triển dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử của Việt Nam. Nằm ở trung tâm Hà Nội, thiền viện không chỉ là nơi tu tập của các Phật tử, người dân ở thủ đô mà còn thu hút nhiều Phật tử ở những khu vực lân cận khác. Nghiên cứu trên cộng đồng lớn như vậy sẽ thuận lợi cho việc thu thập được nhiều thông tin, tuy nhiên cũng cần phải

thẩm định để tránh những thông tin gây nhiễu.

1.5.2 Thiền viện Sùng Phúc

Thiền viện Sùng Phúc thuộc tổ dân phố số 10, phường Cự Khối, quận Long Biên, cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 6km, với diện tích gần 4.000 m2.

Cao Thị Ánh 11 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

Ngày xưa đây là một ngôi chùa cổ của làng Xuân Đỗ Thượng thuộc tổng Cự Linh,

phủ Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh. Chùa được hòa thượng Thích Thanh Từ đặt tên là Thiền Viện Sùng Phúc trong chuyến thăm viếng miền Bắc vào những ngày đầu xuân Ất Dậu – năm 2005. [28]

Nhân thời điểm chủ trương khôi phục tinh thần Thiền phái Trúc Lâm - một

dòng thiền mang tính đặc thù của dân tộc Việt Nam, thầy Thông Giác – vị trụ trì

đầu tiên của thiền viện, đã tích cực xây dựng đạo tràng tu tập thiền, vận động chính

quyền, đoàn thể, ban ngành, giáo hội, các cấp hỗ trợ cho công cuộc khôi phục thiền

phái Trúc Lâm. Sùng Phúc trở thành trung tâm đảm đương công tác Phật sự trong

giai đoạn này, thiền tự ngày càng có nhiều phật tử về tu tập, mạch nguồn Thiền Tông được khơi dòng từ đây. [28]

Ngày nay, Thiền Viện Sùng Phúc là nơi tu tập không chỉ của các phật tử lớn

tuổi mà còn là nơi tu tập và sinh hoạt của các bạn thanh thiếu niên đủ mọi lứa tuổi,

đóng góp một phần không nhỏ vào việc khôi phục lại tinh thần thiền phái Trúc Lâm

ở miền Bắc.

Vào thứ bảy hàng tuần sẽ có khoảng vài trăm Phật tử khắp nơi trong thành

phố về thực tập tọa thiền và nghe pháp. Ngày tu tập hạnh giải thoát vào thứ bảy cuối

tháng âm lịch sẽ quy tụ gần một nghìn phật tử khắp nơi về tu tập. Chủ nhật hàng

tuần sẽ là buổi sinh hoạt cho thanh thiếu niên do Đoàn Thanh Thiếu niên Phật tử

Trần Thái Tông tổ chức với số lượng tham gia khoảng gần 100 người. Đoàn cũng

thường xuyên giao lưu với các giáo đoàn Phật tử Vĩnh Minh, Bảo Phúc, Long Hoa

tỉnh Hưng Yên và với các Câu lạc bộ (CLB) Thanh Niên khác như: CLB Việt Nam

Xanh, CLB Thanh Niên Phật Tử (TNPT) chùa Ngọc Quán, CLB TNPT Quán Sứ…

một số học sinh, sinh viên ở các trường cũng thường đến thiền viện giao lưu học hỏi. [28]

Hiện nay, Thiền Viện Sùng Phúc đã được tu sửa và xây dựng thêm nhiều các công trình. Ngôi nhà ba tầng là Tổ đường, Thiền đường và Trai đường đủ chỗ cho 1000 người trong các sinh hoạt tu tập. Bên cạnh đó còn có các công trình như ngôi thiền thất, thư viện, nhà phát hành sách, nhà khách tăng. Thiền viện đã trở thành

trung tâm tu học của Thiền Phái Trúc Lâm giữa lòng thủ đô cổ kính, thắp ngọn đèn Thiền đi khắp mọi nơi, khôi phục và phát triển Thiền phái Trúc Lâm Việt Nam và đang ngày càng thu hút nhiều Phật tử nương về tu tập.

1.5.3 Về cộng đồng Phật tử chùa Sùng Phúc

Cao Thị Ánh 12 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

Thiền viện Sùng Phúc là một trong các thiền viện lớn ở phía Bắc nên lượng

Phật tử về tu tập là rất lớn. Các hoạt động tu tập trong thiền viện được tổ chức thường xuyên (thứ bảy cho các phật tử, chủ nhật hàng tuần cho Đoàn thanh niên).

Mỗi năm Thiền viện Sùng Phúc đều tổ chức lễ Quy y Tam Bảo cho Phật tử vào

những ngày lễ lớn như lễ Vu Lan, đại Lễ Phật Đản… Mỗi một đợt, Thiền viện tổ

chức Quy y cho khoảng 500 - 1000 phật tử. Trung bình khoảng 2 lần trong một

năm. Do đó số lượng Phật tử đã quy y tại đây rất lớn, đến từ nhiều nơi, nhưng chủ yếu là từ khu vực Thanh Hóa trở ra phía Bắc. Không thể thống kê để có một con số

cụ thể về số lượng Phật tử của Thiền viện Sùng Phúc, nhưng có thể phỏng đoán

lượng Phật tử sinh hoạt thường xuyên tại thiền viện thông qua những buổi tu tập

hàng tuần, cuối tháng, những ngày lễ lớn.

Vào những buổi tu tập thứ bảy hàng tuần ở thiền viện Sùng Phúc có khoảng

600 – 800 người đến tu tập. Những ngày này, Phật tử chủ yếu đến từ Hà Nội và các

khu vực lân cận như Bắc Ninh, Bắc Giang, Hưng Yên… Chủ nhật hàng tuần là các

buổi sinh hoạt cho Đoàn thanh thiếu niên Phật tử của thiền viện, mỗi buổi sinh hoạt

thường dao động từ 100 – 200 người. Trong đó, số thành viên chính thức của Đoàn

là khoảng 80 người, còn lại là học sinh sinh viên đến từ các trường trung học và đại

học ở Hà Nội.

Những buổi tu tập vào thứ bảy cuối tháng sẽ có số lượng Phật tử đến Thiền

viện đông hơn. Khoảng từ 2000 – 3000 người. Vào những ngày này, các Phật tử ở

những nơi xa đến từ vài hôm trước có thể đăng ký nghỉ trong khu nhà khách của

thiền viện. Khu nhà khách chỉ có sức chứa khoảng 200 người. Còn phần lớn là họ

đến thiền viện vào sáng sớm thứ bảy, thực tập ngồi thiền, nghe thuyết pháp, thọ trai

vào 11h30 trưa rồi lại về nhà, số còn lại ở đến chiều chỉ khoảng vài trăm người.

Vào ngày lễ lớn như Lễ Vu Lan, Lễ Phật Đản… lượng Phật tử đến Thiền

viện rất đông, khoảng 5000 – 6000 người. Thậm chí có dịp đỉnh điểm có thể lên đến 8000 người. Phật tử đến từ nhiều nơi trên cả nước, có những đoàn Phật tử tổ chức các chuyến đi đến các chùa lớn từ Nam ra Bắc, nhưng chủ yếu là Phật tử tập trung ở các tỉnh miền Bắc.

Trong các buổi tu tập cuối tuần, nhiều Phật tử đưa cả các thành viên khác trong gia đình đến chùa. Các em nhỏ từ 5- 6 tuổi đã theo bố mẹ, ông bà lên chùa, do đó độ tuổi của cộng đồng Phật tử nằm trong khoảng dao động rất lớn (từ 5 đến 80

tuổi), nhưng số lượng bắt gặp đông nhất là khoảng từ 20 đến 55 tuổi và nữ giới có

số lượng đông hơn nam giới ở mọi độ tuổi.

Cao Thị Ánh 13 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

Vào những ngày thường, Thiện viện vẫn mở cửa nhưng số lượng người đến

không nhiều. Chủ yếu chỉ có các tăng ni trong thiền viện và một số Phật tử đến làm công quả cho nhà chùa (khoảng 50 người). Những ngày rằm (15) hoặc mùng một

âm lịch hàng tháng, số lượng Phật tử đến chùa không nhiều (khoảng 100 người),

chủ yếu là người dân sống ở khu vực gần chùa.

Như vậy, cộng đồng Phật tử ở chùa Sùng Phúc có số lượng rất đông, đa dạng

về độ tuổi, nghề nghiệp và đến từ nhiều nơi trên khắp miền Bắc. Phật tử đến chùa

chủ yếu là vào ngày cuối tuần, thứ bảy cuối tháng và những ngày lễ lớn trong năm.

Số lượng Phật tử của thiền viện sẽ ngày càng tăng. Nhưng nhìn chung số lượng Phật

tử tham gia tu tập thường xuyên ở thiền viện là khoảng 1000 – 2000 người, tập

trung chủ yếu ở Hà Nội và một số khu vực gần Hà Nội như Bắc Ninh, Hải Dương…

Cao Thị Ánh 14 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1 Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu trong bài khóa luận là phong trào ăn chay của cộng

đồng phật tử ở chùa Sùng Phúc, Hà Nội.

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là:

 Tìm hiểu những lợi ích của việc ăn chay đối với sức khỏe và môi trường.

 Tìm hiểu hiện trạng ăn chay của cộng đồng phật tử chùa Sùng Phúc. Từ những kinh nghiệm về ăn chay trong thực tế sẽ đề xuất giải pháp định hướng

cho phong trào vận động ăn chay.

2.2 Phương pháp nghiên cứu

2.2.1 Phương pháp kế thừa tài liệu thứ cấp

Ăn chay là một lĩnh vực đã được nghiên cứu rất nhiều, các tác động của ăn

chay đối với sức khỏe và môi trường đã được chứng minh qua nhiều tài liệu do các

nhà khoa học nghiên cứu. Kế thừa từ những tài liệu trước đó, tác giả tiến hành việc

thu thập và tổng hợp các tài liệu nghiên cứu để làm cơ sở khoa học cho bài khóa

luận. Bên cạnh đó, tác giả còn đọc và thu thập thêm các tài liệu về đời sống Phật

giáo để làm kiến thức nền cho việc tìm hiểu và phân tích khi đi thực địa.

2.2.2 Phương pháp đánh giá nhanh có sự tham gia của cộng đồng

Đây là hệ phương pháp thu thập thông tin nhanh dựa trên nguồn tri thức cộng

đồng và thẩm định các dấu hiệu đặc trưng trên thực địa. Việc nghiên cứu thực hiện bài khóa luận đã sử dụng một số kỹ thuật sau[16]:

 Phỏng vấn không chính thức: Trò chuyện nhanh với phật tử đến chùa được gặp gỡ ngẫu nhiên. Cuộc nói chuyện ngắn, trong khoảng từ 5 – 10 phút nhằm

xác định một số thông tin về việc ăn chay của phật tử và đánh giá mức độ

quan tâm của phật tử đối với vấn đề môi trường.

 Tham vấn chuyên gia: Những sư thầy, sư cô trong chùa, những Phật tử lo việc lên thực đơn và nấu ăn trong Trai đường của thiền viện có thể coi là những chuyên gia về kinh nghiệm ăn chay. Tác giả tiến hành tham vấn bằng hình thức phỏng vấn trực tiếp, ghi chép lại và tổng hợp những nhận xét, ý kiến của chuyên gia.

 Khảo sát thực tế: đến tham dự những buổi thuyết pháp của Chùa, tham gia tu

tập tại chùa và tham dự một số hoạt động của hội thanh niên ở chùa.

Cao Thị Ánh 15 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

Trước khi đi thực địa sẽ tìm hiểu tài liệu, xác định cần điều tra những thông

tin gì để phục vụ cho nghiên cứu của bài khóa luận. Từ đó xây dựng một bảng câu hỏi để xác định trước những vấn đề cần điều tra. Căn cứ vào bảng câu hỏi để tiến

hành phỏng vấn đối tượng nhằm tránh việc bỏ sót thông tin khi đi điều tra.

Trong quá trình phỏng vấn, tiến hành chia đối tượng phỏng vấn thành các

nhóm đối tượng theo giới tính, độ tuổi, nghề nghiệp, khi tham vấn đến người thứ ba

trong một nhóm có đồng ý kiến thì dừng lại và chuyển sang phỏng vấn nhóm khác.

Tùy từng đối tượng phỏng vấn mà lựa chọn những câu hỏi khác nhau để thu thập,

tìm kiếm và kiểm chứng một số thông tin từ những nguồn khác.

Cao Thị Ánh 16 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

3.1 Lợi ích của ăn chay so với ăn mặn 3.1.1 Đối với sức khỏe

Ăn chay để tốt cho sức khỏe là một trong những lý do khiến phong trào ăn

chay càng được nhiều người hưởng ứng.

a. Giá trị dinh dưỡng của đồ ăn chay

Nhiều người vẫn băn khoăn và nghĩ rằng ăn chay sẽ không cung cấp đủ chất

dinh dưỡng và năng lượng cho con người, do đó họ rất e ngại trong việc ăn chay.

Trên thực tế, có rất nhiều nghiên cứu so sánh về giá trị dinh dưỡng giữa rau, củ, quả (thực vật) với thịt, cá… đã chứng minh được các thực phẩm có nguồn gốc thực vật

hoàn toàn có thể cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần cho cơ thể, thậm chí một số

thực phẩm còn có giá trị dinh dưỡng nhiều hơn so với các thực phẩm có nguồn gốc

từ động vật.

Bảng 1: Giá trị dinh dưỡng của một số loại thực phẩm (tính trên 100 Gram

thực phẩm).

Giá trị Vitamin

năng Protein Lipit Glucid Ca Fe Thực

lượng A C E phẩm (g) (g) (g) (mg) (mg)

(Kcal) (g) (g) (g)

Thịt bò 118 21 3,8 3,1 12 1 - 0 12

Thịt gà 119 20,3 13,1 15 120 0,15 0,3 0 12

Thịt lợn 139 19 7 0,96 2 0,9 - 0 7

Cá chép 96 16 3,6 0,9 181 0 0,63 0 17

Trứng gà 166 14,8 11,6 0,5 27 700 0,16 0,97 55

74 3,9 4,4 4,8 120 0,1 50 1 0,06 Sữa bò tươi

Gạo tẻ 344 8,1 1,3 75 36 0,2 0 0 -

Cao Thị Ánh 17 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

Gạo lứt 345 7,5 2,7 72,8 16 2,8 0 0 -

Đậu nành 400 34 18,4 24,6 165 11 0 4 0,85

Cải bắp 29 0,1 5,3 1,8 48 1,1 0 30 0,15

Cam 38 0,1 8,3 0,9 34 0,4 0 40 0,18

Bơ động 756 0,5 83,5 0,5 12 0,1 600 0 2,32 vật

Bơ thực 729 0,5 80,7 0,1 17 - 768 0 12,8 vật

(Nguồn: Bảng thành phần thực phẩm Việt Nam – Bộ Y tế)[1]

Từ bảng trên cho thấy, các thực phẩm có nguồn gốc thực vật hoàn toàn có

thể cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho con người, do đó người ăn

chay sẽ không lo bị thiếu chất. Vấn đề là phải biết phối hợp các loại thực phẩm với

nhau sao cho có thể cung cấp đầy đủ chất và năng lượng cho cơ thể.

b. Ăn chay giúp phòng chống được nhiều bệnh tật

Hiện nay những bệnh liên quan đến tim mạch, đường ruột, béo phì, đái tháo

đường… phát sinh ngày càng nhiều, mà những bệnh này thường xuất phát từ thói

quen ăn uống của con người. Đã có nhiều nghiên cứu chứng minh việc mắc những

bệnh trên là do thói quen sử dụng quá nhiều đạm động vật trong bữa ăn hàng ngày.

Thực phẩm có nguồn gốc từ động vật có chứa nhiều chất béo bão hòa và cholesterol hơn so với thực vật. Đây là một trong những nguyên nhân làm tăng

lượng LDL – cholesterol ở trong máu, gây ra những rủi ro về bệnh tim mạch như

tai biến mạch máu não. Các nghiên cứu khoa học cho thấy : tỷ lệ người ăn chay mắc

bệnh và tử vong ít hơn so với người ăn mặn. Nguyên nhân là do thức ăn chay chứa nhiều chất xơ, ít cholesterol, tỷ lệ giữa chất béo không no và chất béo no cao. Bệnh liên quan đến tim mạch gắn liền với lượng cholesterol trong máu. Người ăn chay có

lượng cholesterol trong máu thấp hơn hẳn so với người ăn thịt. Do đó, ăn chay có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh liên quan đến tim mạch.[11]

Một nghiên cứu mang tên Oxford Vegeterian Study ở nước Anh[18] công bố năm 1994, nghiên cứu thực hiện trong 12 năm trên 6000 người ăn chay và 5000

Cao Thị Ánh 18 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

người ăn thịt, cho thấy bệnh động mạch vành ở nhóm ăn chay thấp hơn nhóm kia

28%. Nghiên cứu của M. Burr và B. Butland nhận thấy tỷ lệ người ăn chay chết vì nhồi máu cơ tim thấp hơn so với những người không ăn chay tới 57%.

Giảm nguy cơ bị ung thư: Người ăn chay ít mắc bệnh và tử vong vì ung thư

miệng họng, đại tràng hơn so với người ăn mặn. Thức ăn chay chứa nhiều chất xơ,

ít axit béo hòa tan. Chất xơ làm giảm sự biến đổi axit mật sơ cấp thành thứ cấp –

chất đã được chứng minh là gây ung thư đại tràng. Còn axit béo hòa tan và sterol

nếu có nhiều trong phân sẽ làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng. Trong thực vật chứa

nhiều chất chống oxy hóa. Nhờ có nhiều flavonoid, carotene, vitamin C, E nên thực

phẩm chay có tác dụng giúp hạn chế oxy hóa tự do phát sinh giúp làm chậm lại hiện tượng lão hóa của các tế bào cơ thể. [11,32]

Giảm nguy cơ mắc bệnh sỏi thận: Người ăn chay thải ra canxi, oxalate và

axit uric trong nước tiểu ít hơn người ăn mặn. Do đó người ăn chay ít bị sỏi thận hơn người ăn mặn.[11]

Giảm triệu chứng bệnh về xương khớp: Theo một nghiên cứu của một nhóm bác sĩ thuộc trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch thực hiện tại TP.HCM [ 34] cũng chứng minh người ăn chay có mật độ xương như người ăn mặn. Mặt khác, ăn

nhiều đạm động vật cũng là một yếu tố gây nguy cơ loãng xương và gãy xương.

Sức khỏe của xương tùy thuộc vào sự cân bằng giữa axit và bazo. Ăn đạm động vật

sẽ khiến cơ thể hấp thu nhiều axit hơn, khi đó hệ nội tiết phải huy động Ca để dung

hòa tình trạng này. Phần lớn Ca xuất phát từ xương nên khi cơ thể huy động Ca sẽ

khiến chất khoáng trong xương giảm đi, dẫn đến giảm sức mạnh của xương và làm

xương dễ gãy. Ngoài ra môi trường axit cũng là môi trường thích hợp cho tế bào

ung thư sinh sống.

Loãng xương gây ra do mất khoáng canxi trong xương, làm cho xương trở

nên giòn, dễ gãy. Kết quả nghiên cứu của A. G. Marsh công bố năm 1988 cho biết sự mất canxi ở người ăn chay ít xảy ra hơn ở người không ăn chay. Theo Marsh, chất đạm động vật có nhiều sulphur, chất này làm tăng độ axit trong máu, đưa đến tăng lượng canxi thải ra trong nước tiểu, do đó làm giảm canxi trong xương. Nhà

nghiên cứu B. J. Abelow nhận thấy hiện tượng gãy xương hông do loãng xương thường xảy ra ở những người thuộc các quốc gia ăn nhiều thịt động vật.[11,34]

Có rất nhiều dịch bệnh ở người như dịch cúm gia cầm, dịch lở mồm long

móng, dịch lợn tai xanh, bệnh bò điên... bắt nguồn từ việc sử dụng thịt gia súc, gia

Cao Thị Ánh 19 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

cầm bị bệnh để chế biến bữa ăn. Những hóa chất sử dụng trong ngành chăn nuôi

như hooc - mon tăng trưởng, thuốc kháng sinh, hóa chất bảo vệ thực vật được tích lũy trong thịt động vật qua quá trình chăn nuôi, và đi vào cơ thể người qua con

đường ăn uống, từ đó phát sinh nhiều bệnh ở người.

Nhiều người cho rằng việc lạm dụng quá mức hóa chất bảo vệ thực vật trong

quá trình trồng rau là nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm ở người. Nhưng trên

thực tế, đa số hóa chất bảo vệ thực vật có trong cơ thể con người lại có nguồn gốc

từ động vật. Lý do là vì động vật phải ăn một số lượng thực vật rất lớn mới tạo nên

được một kilogam thịt nên hóa chất này bị tích lũy trong động vật với hàm lượng

cao hơn rất nhiều so với thực vật mà con người ăn trực tiếp. Những hóa chất này ở

trong thịt do không có cách nào loại bỏ nên sẽ tiếp tục tích lũy trong cơ thể con người.[27]

Ăn chay có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh béo phì hơn ăn mặn. Béo phì sẽ

kéo theo các hệ quả là dễ mắc các bệnh như tiểu đường, sỏi mật, cao huyết áp, bệnh

động mạch vành tim… Nghiên cứu của Hiệp hội Y khoa Anh quốc cho thấy những

người ăn chay thường có trọng lượng cơ thể vừa phải hơn so với người ăn nhiều thịt

cá. Các thức ăn thực vật thường có ít chất béo, năng lượng do rau, củ, quả cung cấp

thường chỉ đủ dùng cho cơ thể, ít bị dư thừa để tích trữ dưới dạng mỡ béo. Ngoài ra

thức ăn thực vật chứa nhiều chất xơ với ít calori nên khi ăn sẽ mau no hơn, khiến

không bị ăn quá nhiều. Tuy nhiên không phải lúc nào ăn chay cũng được như vậy,

nếu ăn đạm bạc quá sẽ không cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể. Nếu người ăn

chay vẫn sử dụng những thực phẩm cung cấp nhiều chất béo như đậu nành, bơ, sữa… mà ít vận động thì vẫn mắc bệnh béo phì như thường.[11]

c. Cơ thể con người thích hợp với việc ăn chay

Nhiều nghiên cứu chứng minh rằng cấu trúc con người phù hợp với thức ăn thực

vật chứ không phải là thức ăn động vật. Những loài ăn thịt sẽ có cấu trúc đặc biệt để tiêu hóa thức ăn động vật.[26]  Về cấu trúc của răng và móng: Các loài động vật ăn thịt thường có móng vuốt ở chân rất cứng, dài, răng nanh nhọn và sắc. Đây là đặc điểm thích nghi với việc bắt giữ, cắn xé và nuốt chửng con mồi. Trong khi đó những loài động vật ăn cỏ và cả con người đều không có những đặc điểm trên, thay vào đó là có răng hàm bằng để nhai nghiền thức ăn.[26]

 Dạ dày của những loài động vật ăn thịt tiết dịch gấp 10 lần so với dịch dạ dày của con người. Đồng thời nước bọt của nó không có chất tiêu hóa tinh bột

Cao Thị Ánh 20 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

trong khi nước bọt của con người có nhiều chất kiềm, có enzym để tiêu hóa tinh bột.[26]

 Chiều dài ruột ở loài động vật ăn thịt rất ngắn, chỉ gấp 3 lần chiều dài cơ thể nên khi chúng ăn thức ăn động vật, axit rất mạnh sẽ giúp tiêu hóa nhanh và

thải nhanh chất độc ra ngoài cơ thể. Trong khi ruột của người rất dài, gấp 10

đến 12 lần so với chiều dài cơ thể, giống với ruột của một số loài động vật ăn thực vật như trâu, bò…, rất dài để tiêu hóa thức ăn thực vật, để các chất dinh

dưỡng hấp thu từ từ. Với chiều dài ruột như vậy nên thức ăn động vật bị nằm

lâu trong ruột, do đó sẽ tạo nên một số chất độc hại, ngấm ngược trở lại cơ thể. Điều này có thể gây bệnh ung thư, đặc biệt là ở đường tiêu hóa.[26]

Như vậy, ăn chay là thích hợp với cấu trúc cơ thể con người. Cái tốt là những cái thích hợp với mình. Do đó, ăn chay sẽ giúp cơ thể nhẹ nhàng, thức ăn chay dễ

tiêu hóa, giúp hạn chế các loại bệnh tật, tiết kiệm chi phí dùng cho việc khám và

chữa bệnh.

3.1.2 Đối với môi trường a. Ăn chay góp phần làm giảm phát thải khí nhà kính

Biến đổi khí hậu gây ra bởi việc gia tăng phát thải khí nhà kính vào khí quyển (chủ yếu là CO2 và CH4, một số khí khác như NOx, CFCs). Các khí nhà kính này tạo thành lớp màn che phủ Trái Đất ở độ cao của tầng bình lưu, nó cho ánh sáng

mặt trời xuyên qua để xuống trái đấy nhưng không cho bức xạ của Trái Đất thoát

trở lại vũ trụ. Do đó, Trái Đất sẽ nóng dần lên. Việc gia tăng lượng khí nhà kính là

do việc tăng mức sử dụng nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ…), sự phát triển

của công nghiệp, phá rừng và gia tăng chăn nuôi đại gia súc. Theo báo cáo của Tổ chức nông lương thế giới (FAO)[36] năm 2006 thì ngành chăn nuôi toàn cầu phát xả đến 18% lượng CO2, tạo ra 65% lượng NOx (là loại khí có khả năng tạo ra sự tăng nhiệt độ khí quyển cao hơn CO2 đến 296 lần) và tạo ra 37% lượng CH4 toàn cầu (loại khí nhà kính có khả năng làm tăng nhiệt độ khí quyển cao hơn CO2 đến 23 lần).

Biến đổi khí hậu đang là vấn đề môi trường của toàn cầu, có ảnh hưởng rất

lớn đến con người. Hiện nay đang có rất nhiều biện pháp được thực hiện để giảm thiểu việc khí hậu nóng lên toàn cầu như tích cực trồng và bảo vệ rừng, khuyến khích sử dụng cơ chế phát triển sạch, phát triển phong trào tiêu thụ xanh nhằm tạo

dựng một cuộc sống chất lượng nhưng tiết kiệm và không gây ảnh hưởng xấu đến

môi trường. Bên cạnh đó, việc thay đổi lối sống của mọi người cũng là giải pháp rất

Cao Thị Ánh 21 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

tích cực cho việc ứng phó với biến đổi khí hậu, như lối sống “giàu là không cần

nhiều thứ”, “biết đủ là giàu”… có như vậy việc giảm lượng tiêu dùng sẽ khiến cho việc sản xuất tràn lan, thừa thãi, sử dụng vô tội vạ năng lượng và tài nguyên thiên nhiên giảm đi. Do đó sẽ giảm phát xả khí nhà kính.[15]

Theo đánh giá của FAO [5],các kênh khí thải gây hiệu ứng nhà kính bắt nguồn từ nông nghiệp, lâm nghiệp và nghề đánh các đã tăng gấp đôi trong vòng 50

năm qua, và sẽ tiếp tục tăng nếu không có những biện pháp giảm thiểu.Nguồn phát

thải khí nhà kính đầu tiên trong nông nghiệp là quá trình lên men đường ruột, khí CH4 sinh ra từ các hoạt động ợ hơi và đầy hơi trong tiêu hóa của các động vật nhai lại, chiếm tới 39% tổng lượng phát thải khí nhà kính của lĩnh vực này trong năm

2011, và tăng 11% trong giai đoạn 2001 – 2011.

Ăn chay sẽ khiến cho nhu cầu tiêu thụ thịt giảm đi, khi “cầu” ít thì “cung”

theo đó cũng sẽ giảm. Điều này được thể hiện rất rõ qua thực tế, ở nơi nào có nhu

cầu sử dụng cao thì sẽ có nhiều điểm bán mặt hàng đó, nơi nào cần mua ít thì sẽ ít

người bán, ngày nào cần dùng nhiều đến thứ đó thì tự khác sẽ xuất hiện nhiều nơi

bán để phục vụ nhu cầu của người mua. Sự phát triển quá đà của ngành chăn nuôi

kéo theo là phát thải rất nhiều khí nhà kính ra môi trường. Nếu nhu cầu thịt giảm đi

thì các trang trại chăn nuôi gia súc cũng theo đó mà thu nhỏ quy mô, góp phần giảm

thiểu khí nhà kính.

Ngoài ra, để có nguồn lương thực cung cấp thức ăn cho chăn nuôi, nhiều diện

tích rừng đã bị phá để trồng nông sản (ngô, lúa, sắn…), hoặc làm đồng cỏ cho gia súc gặm. Rừng bị phá khiến cho những bể chứa CO2 của trái đất bị phá vỡ, làm gia tăng lượng khí nhà kính này vào khí quyển. Ngành chăn nuôi trên thế giới hiện nay

sử dụng đến 30% đất canh tác để làm đồng cỏ và trồng cây làm thức ăn gia súc như

đậu nành, ngô, đậu, lúa mạch…70% rừng Amazon ở Nam Mỹ đã được phá để làm đồng cỏ chăn nuôi gia súc.[21]

Cao Thị Ánh 22 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

Hộp 2: Lợi ích của ăn chay trong việc giảm phát thải khí nhà kính

Người ta thường so sánh các chế độ dinh dưỡng với các phương tiện giao thông đường bộ trên mặt phát thải khí CO2. Đối với một người theo chế độ ăn chay trong một năm thì khí CO2 phát ra chỉ tương đương với việc chạy xe ô tô trên một quãng đường 629 km, trong khi một chế độ dinh dưỡng không

kiêng thịt động vật thì quãng đường tương đương lên đến 4758 km, nghĩa là khí nhà kính phát tán ra cao gấp 7,5 lần. Tiến sĩ Rajendra Pachauri, người

thay mặt Uỷ ban Liên Chính phủ về Biến đổi khí hậu nhận giải thưởng Nobel

Hoà bình năm 2007 nói rằng sau 10 năm chuyển sang chế độ ăn chay, ông đã giúp giảm được 12 tấn CO2 thoát ra không trung.

Theo Nguyễn Thọ Nhân, báoTia sáng [22]

b. Tiết kiệm nước

Đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng lượng nước dùng để sản xuất ra các thực

phẩm dành cho ăn chay ít hơn so với lượng nước để sản xuất thịt. Lý thuyết “nước ảo” do Giáo Sư John Anthony Allan giới thiệu lần đầu vào năm 1993 [15] có thể chứng minh cho điều này. “Nước ảo” là lượng nước “thật” cần để sản xuất ra lương

thực thực phẩm và hàng hóa khác. Vì vậy “nước ảo” còn được gọi là “lượng nước

gắn vào, bao gói vào sản phẩm”. Theo lý thuyết nước ảo thì những tài sản tích lũy

và tiêu dùng bao chiếm một khối lượng nước lớn khổng lồ, mà khối lượng nước

khổng lồ đó lấy từ nguồn tài nguyên nước ít ỏi của Trái Đất, hay nói hẹp hơn là của

mỗi quốc gia, của mỗi vùng.

Cao Thị Ánh 23 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

Bảng 2: Lượng nước ảo của một số sản phẩm

STT Tên sản phẩm Lượng nước ảo/ đơn vị sản phẩm

1. Táo (tây) 190 lít nước/ 1 ly nước táo loại 200ml

2. Lúa mạch 1.300 lít nước/ 1kg

3. Đậu tương 1.800 lít nước/ 1kg hạt

4. Khoai tây 900 lít nước/ 1kg

5. Gạo 3.400 lít nước/ 1kg

6. Thịt bò 15.500 lít nước/ 1kg

7. Thịt gà 3.900 lít nước/1kg

8. Thịt heo 4.800 lít nước/ 1 kg

9. Thịt Cừu 6.100 lít nước/ 1kg

10. Thịt Dê 4.000 lít nước/ 1kg

(Nguồn: Product Gallery) [36]

Từ lý thuyết nước ảo có thể nhận thấy các thực phẩm từ thực vật tiêu tốn

lượng nước ít hơn nhiều so với các loại thực phẩm có nguồn gốc từ động vật. Ăn

chay và ăn mặn sẽ tạo sự khác biệt vô cùng lớn về phương diện nước ảo, nếu mọi

người giảm bớt khẩu phần thịt trong bữa ăn của mình thì lượng nước tiết kiệm được

là vô cùng lớn.

Ở Bostwana, 23% tổng lượng nước ngọt ở đây được sử dụng cho ngành chăn nuôi, chủ yếu là do súc vật uống và lau rửa chuồng trại. GS John Robbin[21] đã tính được, để sản xuất 1 kg khoai tây, lúa mỳ, ngô và gạo cần tương ứng 120, 216, 336 và 450 lít nước. Còn để sản xuất được 1kg thịt bò cần tới trên 18 ngàn lít nước, một

lít sữa bò cần 1.000 lít nước ngọt. Một trang trại chăn nuôi lợn cỡ trung bình (khoảng 80 ngàn con) ở Mỹ mỗi năm tiêu tốn 337,5 triệu lít nước. Những trang trại lớn với đàn lợn cỡ triệu con sử dụng lượng nước sinh hoạt tương đương một thành phố. Điều này cho thấy ngành chăn nuôi đã tiêu tốn một lượng nước ngọt rất lớn

của Trái Đất. Và thật nghịch lý khi người dân nhiều nơi trên thế giới đang bị thiếu

Cao Thị Ánh 24 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

nước ngọt trầm trọng, có tới 1,1 tỷ người trong số 7 tỷ người đang sống trong tình

trạng không có nước sạch để dùng và 2,5 tỷ người đang bị ảnh hưởng từ môi trường sống mất vệ sinh vì thiếu nước.[29]

Ngành chăn nuôi ở Mỹ thải ra một khối lượng khổng lồ phân động vật, nhiều gấp 130 lần số lượng phân người trên thế giới.[13] Phân người và gia súc là một trong những nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm sông hồ, nhiều giếng nước bị nhiễm do ở gần

các trang trại chăn nuôi nên bị nhiễm khuẩn, các vi sinh vật gây bệnh khuếch tán

vào nguồn nước gây bệnh cho người. Bên cạnh đó, nước từ hoạt động rửa chuồng

trại, nước thải từ các lò mổ gia súc thải ra môi trường và gây ô nhiễm nguồn nước

nghiêm trọng cũng là hệ quả của lối sống quen sử dụng nhiều thịt trong bữa ăn hàng

ngày.

c. Sử dụng hiệu quả năng lượng và tiết kiệm tài nguyên hơn so với ăn mặn

Hai nhà khoa học Gildon Eshel và Pamela Martin thuộc trường đại học Chicago định nghĩa[32]: Hiệu suất năng lượng chăn nuôi là tỷ số giữa năng lượng đầu ra (năng lượng do thực phẩm cung cấp) và năng lượng đầu vào. Qua nghiên cứu

cho thấy hiệu suất của việc sản xuất thịt là rất thấp như lợn là 3,7%, bò là 6,4%,

trong khi hiệu suất của các loài thực vật cao hơn nhiều như khoai tây (123%), đậu

nành (415%).

Để sản xuất 1 kg thịt cũng tiêu tốn nhiều năng lượng hóa thạch (nguồn năng

lượng không tái tạo) hơn so với ăn chay nhiều lần. Việc ăn chay cũng góp phần bảo

tồn nguồn nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ… Để sản xuất ra 1 calorie thịt

bò mất khoảng 78 calorie năng lượng nhiên liệu hóa thạch, tương tự 35 calorie cho

1calorie thịt heo, 22 calorie cho 1 calorie thịt gia cầm nhưng chỉ cần 1 calorie để sản

xuất ra 1 calrie đậu nành. Cần 10 kg thực vật giàu protein để sản xuất 1kg thịt, chỉ

10% chất đạm của thực vật chuyển sang thành chất đạm động vật, còn 90% là lãng

phí thải ra môi trường. Điều này cho thấy việc sử dụng rất không hiệu quả năng lượng khi ăn mặn.[21]

Theo L.Reijinders và S.Soret thì diện tích đất để sản xuất 1 đơn vị protein động vật cao gấp từ 6 đến 17 lần diện tích để sản xuất 1 đơn vị protein từ đậu nành.

Cần tới 323m2 đất để sản xuất 1 kg thịt bò trong khi 1 kg khoai tây chỉ cần 6m2. Như vậy, để sản xuất cùng một khối lượng hay một đơn vi năng lượng thì việc sản xuất thịt sẽ tiêu tốn diện tích đất lớn hơn rất nhiều so với sản xuất thực vật.[22]

Cao Thị Ánh 25 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

Thiếu hụt lương thực cũng là một vấn đề đang được lưu tâm trên toàn cầu.

Do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và sự gia tăng dân số không kiểm soát được mà lượng lương thực sản xuất trên thế giới không đủ đáp ứng được nhu cầu đang ngày

một tăng cao. Trong khi đó 50% lương thực trên toàn thế giới lại được dùng để nuôi

hơn 50 tỷ nông súc thay vì nuôi 1,2 tỷ người đang sống trong cảnh nghèo đói.

Lượng ngũ cốc dùng để chăn nuôi bò ở riêng nước Mỹ có thể nuôi sống hơn 840

triệu người đang bị thiếu lương thực. Đây quả thực là con số rất đáng quan tâm để giải quyết nạn thiếu hụt lương thực ở một số quốc gia. [7]

3.1.3 Ăn chay và những giá trị về tinh thần

Tổ chức Y tế thế giới (WHO)[35] đã định nghĩa: sức khỏe là một trạng thái hoàn toàn thoải mái về thể chất, tinh thần và xã hội, chứ không phải chỉ là không có bệnh tật hay tàn phế. Thoải mái về thể chất là tất cả các hoạt động sống đều ở trạng

thái tốt nhất và phù hợp với từng lứa tuổi. Thoải mái về mặt tinh thần là sự bình an

trong tâm hồn, biết cách chấp nhận và đương đầu với các căng thẳng trong cuộc

sống. Thoải mái về mặt xã hội là có nghề nghiệp với thu nhập ổn định, an sinh xã

hội được đảm bảo. Không chỉ mang lại lợi ích về sức khỏe, môi trường, ăn chay

còn khiến người ta trở nên gần gũi hơn với thiên nhiên, tâm hồn thanh tịnh. Trong

tinh thần Phật giáo, có 4 đức tính vô cùng quan trọng mà mọi người cố gắng để tu

tập là “từ, bi, hỷ, xả”. Trong đó, từ bi là lòng thương cao thượng không có vụ lợi, thương tất cả mọi loài không vì bản ngã của mình [30]. Ăn chay cũng là cách nuôi dưỡng “mầm” từ bi có sẵn trong mỗi con người, giúp tăng trưởng tình yêu thương

trong mỗi con người, khiến họ mở rộng tình thương đến mọi loài. Cuộc sống nếu

không còn yêu thương thì sẽ trở nên thật đáng sợ.

Việc chuyển sang ăn nguồn thức ăn thực vật cũng là một cách bày tỏ tình yêu

thương đối với nhân loại, đối với những người đang thiếu thức ăn trên thế giới. 90%

động vật tại Anh được nuôi bằng năng lượng protein mà lấy từ các nước nghèo trên thế giới, rất nhiều người chết vì đói và thiếu nước mỗi năm. Theo tổ chức của Liên Hợp Quốc công bố, lượng lương thực cần để kết thúc nạn đói dẫn đến chết người trên thế giới là 40 triệu tấn, trong khi lượng lương thực dùng làm thức ăn cho động

vật là 540 triệu tấn. Chúng ta đang tiêu sài lãng phí những thứ mà nhiều người trên

thế giới cần để duy trì sự sống hàng ngày của họ.

Ăn chay còn là cách thể hiện những giá trị đạo đức cao đẹp vốn có của con người. Danh họa nổi tiếng Leonardo DaVinci [18 ]có chia sẻ: “Từ bé tôi đã từ bỏ thói quen ăn thịt, và sẽ tới một thời điểm, những người như tôi sẽ nhìn những người giết

Cao Thị Ánh 26 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

động vật giống như là kẻ sát nhân”. Con người có cảm giác vui, buồn, mừng, giận,

sợ hãi… Thấy đau đớn khi phải chịu những tổn thương về thể xác và tâm hồn. Những động vật hiền lành vô tội, không có khả năng tự vệ bị giết hại để cung cấp

thức ăn cho con người, bị nuôi nhốt trong khoảng không gian nhỏ hẹp, bị bắt ép ăn

thật nhiều để nhanh chóng đủ cân rồi đưa lên bàn mổ, chứng kiến cảnh đồng loại bị

giết… Đứng trước những bi kịch ấy chắc chắn con vật cũng biết lo lắng, khiếp sợ,

ham sống sợ chết. Giống như con người, các loài vật cũng biết yêu quý sự sống của chúng. Tại sao giết người mới là có tội, còn giết động vật lại là điều bình thường.

Chúng ta có thể hiểu và cảm thông với những nỗi khổ mà người khác gặp phải thì

cũng hãy cố gắng hiểu và cảm thông trước hoàn cảnh đáng thương mà những con

vật đang phải chịu đựng. Cảm thông và chia sẻ - Đây thực sự là những giá trị đạo đức cao đẹp mà con người cần gìn giữ và phát huy.[13]

Ăn chay đối với tâm linh cũng có những ảnh hưởng rất lớn. Tâm linh hiểu

đơn giản tức là trả lời những câu hỏi: Ta là ai? Bản chất chúng ta là gì? Ta có mặt ở

đây để làm gì? Cuối cùng ta sẽ đi về đâu? Nhà soạn kịch người Anh George

Bernard Shaw có nói “Trong khi chính chúng ta là những nghĩa trang di động của

những xác động vật, thì làm sao chúng ta có thể mong đợi một tình trạng lý tưởng trên trái đất này”. [18]Chúng ta sẽ nhận lại những gì mà chúng ta đã cho đi. Muốn nhận được yêu thương, muốn được hạnh phúc, nhận những điều tốt đẹp thì hãy trao

yêu thương, hạnh phúc, làm những điều tốt đẹp với người khác. Với động vật cũng

vậy. Chúng cũng có cảm giác, chúng biết yêu thương và bày tỏ sự trung thành với

những người yêu thương, chăm sóc chúng. Đã có rất nhiều trường hợp các con vật

đã cứu giúp con người thoát khỏi nguy hiểm. Nếu ta trao đau đớn, kinh hoàng, nỗi

sợ hãi cho những loài khác thì làm sao có thể đón nhận hạnh phúc và bình an trong

tâm hồn được.

Leptonxtoi - Đại văn hào nước Nga có nói [18] “Sự sát sinh làm cho những người vốn có một tâm hồn cao thượng, có lòng vị tha đối với mọi người như đối với bản thân mình đã trở thành những người hung bạo”. Bản chất của con người là cao thượng, có lòng nhân đạo, tình thương yêu rộng mở với muôn loài, ăn chay giúp

con người tìm về với bản chất thật của mình. Đây là ý nghĩa cao cả cần hướng đến

khi ăn chay.

3.2 Một số lưu ý khi ăn chay

Muốn có sức khỏe tốt, cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể, người ăn phải có

một chế độ dinh dưỡng hợp lý, nếu không thì dù ăn chay hay ăn mặn cũng vẫn thiếu

Cao Thị Ánh 27 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

chất, không đảm bảo sức khỏe như thường. Những người ăn chay cần lưu ý một số

điều khi ăn chay như:

 Nên phối hợp nhiều loại thực phẩm với nhau để cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết cho cơ thể. Một bữa ăn chay có thể phối hợp nhiều loại rau, củ, quả, đặc

biệt nên bổ sung các loại đậu, đỗ… vì đây là thực phẩm cung cấp rất nhiều

dưỡng chất cần thiết cho cơ thể. Đậu nành là loại thực phẩm duy nhất có thể cung cấp 8 loại axit amin thiết yếu cho cơ thể.[11]

 Trường hợp ăn chay mà không dùng sữa thì nên lưu ý vấn đề về vitamin B12. Vitamin này không có trong thức ăn thực vật, nhưng có trong các sản

phẩm lên men như tương, chao. Nếu không sử dụng những sản phẩm này thì nên mua những sản phẩm có bổ sung B12.[9]

 Đối với chất khoáng, tuy cơ thể cần một lượng nhỏ nhưng lại có vai trò rất quan trọng. Khi ăn chay cần lưu ý cung cấp đủ Canxi, Sắt, Kẽm bằng những

cách như :  Nên sử dụng nhiều nước quả, các sản phẩm từ đậu đỗ.  Khi chế biến không nên cho quá nhiều muối ăn vào rau vì Natri sẽ cản trở cơ thể hấp thu Canxi. Người ăn chay thuần túy nên ăn nhiều loại rau có lá

màu xanh đậm và các loại thực phẩm có bổ sung Canxi.

 Không nên ăn những loại quả xanh, chát vì trong đó có Tanin làm giảm

hấp thu chất sắt, kẽm.

 Những thực phẩm giàu sắt là các hạt họ đậu, đậu phụ, rau có lá màu xanh

đậm và quả sấy khô.

 Gạo lứt, lúa mỳ nguyên cám là những thực phẩm có nhiều Kẽm.

 Nên sử dụng những thực phẩm có chất béo bão hòa đơn , hạn chế sử dụng nước cốt dừa và các loại chất béo động đặc vì chúng chứa nhiều chất béo bão

hòa.

 Khi chế biến món chay cần lưu ý nếu chế biến qua nhiều công đoạn sẽ làm mất các vitamin dễ phân hủy như vitamin B2, B3, B6, C… Nên chế biến các thực phẩm thành những món ăn đơn giản thì dưỡng chất sẽ được bảo quản tốt nhất và không sinh thêm những thành phần có hại cho sức khỏe.

 Ăn chay dễ bị thiếu năng lượng bởi nhiều chất xơ và ít chất béo (ăn chay mau no), do đó đối với những người có nhu cầu năng lượng cao như trẻ em đang lớn, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú… cần lưu ý ăn đủ lượng calo

Cao Thị Ánh 28 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

cần thiết như ăn nhiều các loại hạt có dầu, ăn thêm bữa phụ và tích cực sử dụng sữa đậu nành. [9]

 Có thể ăn chay trường hoặc ăn chay xen kẽ với ăn mặn, tùy thuộc vào phản ứng của cơ thể, xem xét sức khỏe của bản thân mà lựa chọn cách thức ăn

chay cho phù hợp.

Nghiên cứu trường hợp cộng đồng Phật tử Thiền viện Sùng Phúc

3.3 3.3.1 Hiện trạng phong trào ăn chay trong cộng đồng Phật tử

Cộng đồng phật tử thiền viện Sùng Phúc có thể được chia thành các nhóm

đối tượng với những hình thức và lý do ăn chay khác nhau:

Nhóm có độ tuổi từ 20 đến 30 tuổi: là thế hệ thanh niên, vẫn còn đang đi học

hoặc đi làm nên trong nhóm này phần lớn ít có người ăn chay trường. Nhưng họ vẫn ăn chay thường xuyên, có cơ hội là ăn. Trong lứa tuổi này thực hiện ăn chay trường

thường gặp khó khăn do tính chất công việc và tư tưởng chuẩn bị cho việc ăn chay.

Nhiều công việc làm với tần suất cao nên không chuẩn bị được thức ăn chay từ ở

nhà nên ăn ở cơ quan khiến họ khó thực hiện được việc chay trường của mình. Các

cửa hàng chay cách xa chỗ làm, căng – tin trong cơ quan không bán đồ chay, ăn

luôn cùng đồng nghiệp cho tiện là những lý do chính mà trong lứa tuổi này khó thực

hiện được việc ăn chay trường.

 Vì những món ăn được chế biến từ động vật rất đa dạng, hấp dẫn nên họ chỉ thỉnh thoảng mới ăn chay. Khi ăn như vậy, người ăn sẽ không chuẩn bị bữa

ăn chu đáo, ăn uống đạm bạc cho qua bữa ăn, không cung cấp đủ chất dinh

dưỡng, năng lượng cho cơ thể nên thường mau đói, làm ảnh hưởng đến cách

nhìn nhận với vấn đề ăn chay.

 Nhóm tuổi này có những lý do ăn chay rất đa dạng: có thể ăn để chữa bệnh, ăn vì tín ngưỡng, có người lại thích thú đặc biệt với món chay, thường xuyên

ăn chay do truyền thống gia đình, hoặc ăn theo phong trào, đối với sinh viên trong khẩu phần ăn thường có nhiều món chay còn là vì lý do kinh tế… Ở nhóm tuổi này phổ biến là cách ăn chay tùy hứng, khi nào tiện, thích hay muốn thay đổi khẩu vị thì ăn chay, không nhất thiết ăn chay cố định theo ngày, có thể ăn thường xuyên hoặc ăn chay trường một thời gian rồi lại thay

đổi. Đặc biệt nhóm tuổi này cũng có rất nhiều bạn trẻ hứng thú với những phong trào ăn chay vì sức khỏe và môi trường, họ hưởng ứng rất tích cực những phong trào này.

Cao Thị Ánh 29 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

Nhóm từ 31 đến 45 tuổi: thường ăn chay kỳ, ăn cố định 2 – 4 ngày trong một

tháng. Nhóm tuổi này có những hình thức ăn chay rất đa dạng, có thể là ăn chay tùy hứng, ăn chay kỳ, ăn chay thường xuyên hoặc ăn chay trường. Lý do ăn chay chủ

yếu là do tín ngưỡng, ăn chay để tránh sát sinh hoặc ăn chay để tốt cho sức khỏe.

Nhóm từ 46 tuổi trở lên: Nhiều người ăn chay trường hơn, hoặc ăn chay kỳ

dài ngày. Xuất phát từ việc phát tâm ăn chay kỳ trong tháng theo lời các sư thầy

khuyên để tăng trưởng lòng từ bi, nhưng về sau họ ăn chay trường vì cảm thấy sức

khỏe tốt và cơ thể nhẹ nhàng hơn khi ăn chay. Trong nhóm này tỷ lệ nữ ăn chay

trường nhiều hơn nam.

Những người ăn chay thường xuyên và ăn chay trường khi đã thích nghi sẽ

cảm thấy ăn chay khiến cơ thể rất nhẹ nhàng, thanh tịnh. Mọi công việc thường ngày đều không hề bị ảnh hưởng bởi họ có sự chuẩn bị cho bữa ăn của mình sao

cho cung cấp đủ năng lượng để họ làm việc. Một số trường hợp phản ứng của cơ thể

khi chuyển sang ăn chay trường là sút cân đột ngột, có người sút rất nhiều (6 -

10kg), nhưng chỉ qua thời gian đầu cơ thể họ trở về trạng thái bình thường, hoàn

toàn khỏe mạnh. Tâm lý sẵn sàng, xác định rõ mục đích của mình khi ăn chay là

điều rất quan trọng để thực hiện được trường chay. Tiếp đến là xem xét phản ứng

của cơ thể như thế nào để lựa chọn hình thức ăn chay phù hợp, có thể ăn chay

trường luôn hoặc chuyển dần từ ăn chay kỳ sang ăn chay trường để cơ thể thích

nghi dần. Họ ăn chay trường có uống bổ sung thêm sữa, không ăn trứng.

Trong cộng đồng Phật tử, phần lớn người ta bắt đầu ăn chay là xuất phát từ

quan niệm ăn chay để tránh sát sinh, tăng trưởng lòng từ bi, giúp thân tâm thanh

tịnh, nghe theo lời khuyên dạy của đức Phật. Phật tử thường phát tâm ăn chay một

tháng vài ngày, có người ăn chay thường xuyên, ăn theo kỳ rồi chuyển sang ăn chay

trường. Nhiều bạn trẻ sau khi nghe chia sẻ của những người đã từng ăn chay cũng

thử ăn chay, sau khi lên chùa đã chuyển sang thích thú với ăn chay và ăn chay thường xuyên hơn.

Sinh hoạt cho cộng đồng Phật tử ở chùa Sùng Phúc rất phát triển. Vào thứ bảy hay chủ nhật cuối tuần số lượng Phật tử đến chùa rất đông, nhà chùa có đội ngũ

chuyên phụ trách nấu nướng thức ăn, mọi người đến chùa đều có thể thưởng thức những món ăn chay tịnh miễn phí. Hiện nay đội ngũ nhà bếp không chỉ là các tăng, ni trong chùa mà có sự giúp đỡ rất nhiều của những Phật tử không xuất gia. Họ chia

thành nhiều nhóm, mỗi nhóm phụ trách lên thực đơn, chuẩn bị đồ ăn, nấu thức ăn

trong chùa một tháng trong năm, các nhóm luân phiên nhau tổ chức và thực hiện rất

Cao Thị Ánh 30 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

tốt. Vào những ngày bình thường trong tháng, nếu ai có dịp lên chùa đều có thể ăn

chay luôn trong chùa.

Thiền viện tổ chức những buổi tu tập hàng tuần, thường xuyên tổ chức các

hoạt động kỷ niệm như Lễ khai Pháp đầu năm, Lễ Phật Đản, Lễ Vu Lan… với số

lượng người tham dự đông nên cơ sở hạ tầng (nhà bếp rộng, nơi rửa chén bát, giếng

nước, máy lọc nước, nhà ăn…), những đồ dùng nhà bếp trong chùa dùng để chuẩn

bị bữa ăn rất đầy đủ. Tất cả các tăng ni trong chùa đều ăn chay trường, do đó khi

các phật tử đến chùa đều có thể ăn chay bất cứ ngày nào trên chùa.

Thiền viện Sùng Phúc có tổ chức hoạt động nấu thức ăn chay để phát miễn

phí cho bệnh nhân trong những bệnh viện lớn như bệnh viên K trung ương, bệnh

viện u bướu…vào thứ sáu hàng tuần. Năm 2012, phát động phong trào “Cơm chay ấm lòng sĩ tử”, phát tăng cơm chay miễn phí cho các bạn sĩ tử tại các điểm thi của

hai trường Đại học Công Đoàn và Đại học Luật Hà Nội. Đây là những hoạt động rất

ý nghĩa do các sư thầy và Đoàn TNPT Trần Thái Tông của Thiền viện tổ chức thực

hiện.

Tuy nhiên, việc đưa những chủ đề liên quan đến môi trường vào trong các

buổi thuyết pháp chưa được thực hiện ở đây. Các hoạt động của Đoàn TNPT chủ

yếu là tập thiền, tổ chức trò chơi, tổ chức những cuộc thi tìm hiểu về Phật pháp

nhưng chưa đề cập đến những vấn đề về môi trường hiện nay, đặc biệt là những lợi

ích của ăn chay đối với sức khỏe và môi trường.

3.3.2 Những khó khăn khi tiến hành ăn chay, đặc biệt là ăn chay trường

Do tìm quán ăn chay khó hơn quán ăn mặn: Mặc dù hiện nay nhà hàng ăn

chay đã xuất hiện nhiều hơn nhưng để tìm kiếm một quán ăn chay vẫn khó hơn

nhiều so với nhà hàng bán đồ ăn mặn, các nhà ăn tập thể của công ty nơi họ làm

việc thường không có bán đồ chay. Nhiều công việc đòi hỏi cần phải di chuyển đi

nhiều nơi nên việc phải chuẩn bị đồ ăn chay từ nhà cũng gây khó khăn khi họ muốn ăn chay,và nhiều người muốn dành khoảng thời gian đó cho công việc.

Gặp khó khăn về tâm lý, gia đình phản đối khi tiến hành ăn chay trường: với những định kiến từ trước là ăn chay không cung cấp đủ chất dinh dưỡng và năng

lượng, thời gian đầu ăn chay trường có một số người bị sụt cân nên lại càng ảnh hưởng đến quyết định ăn chay trường của họ. Sự phản đối từ phía gia đình, lo sợ cho sức khỏe của người ăn chay nên thường ngăn cản, ảnh hưởng tới tâm lý người

ăn. Tuy nhiên, nếu xác định rõ mục đích trước khi ăn chay, có sự chuẩn bị kỹ về

Cao Thị Ánh 31 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

kiến thức và tinh thần trước khi ăn thì chỉ sau một thời gian là họ có thể quen với

chế độ trường chay.

Do thói quen trong suy nghĩ: quan niệm rằng mâm cơm là thể hiện cho tấm

lòng hiếu khách của chủ nhà, “một mâm cỗ đầy phải có nhiều món thịt”, thức ăn

mặn sử dụng trong bữa cơm thường là các món ăn có nguồn gốc động vật… Những

thói quen suy nghĩ đó đã khiến các món ăn chay không được phổ biến trong những

bữa ăn, buổi tiệc, …Những món ăn có nguồn gốc từ động vật được chú trọng chế

biến thành rất nhiều món với nhiều mùi vị khác nhau, nhưng những món ăn chay lại

chế biến sơ sài, chỉ có vài món quen thuộc, dẫn đến không hấp dẫn người thưởng

thức. Mặc dù ai cũng công nhận ăn những món chay thanh đạm, khi đi “ăn cỗ” sẽ

ăn được những món này nhiều hơn nhưng lại không thể để “mâm cao cỗ đầy” với chỉ toàn những món chay tịnh cả. Lối mòn suy nghĩ đã trở thành nếp sống, là phong

tục khó mà thay đổi, khiến cho lượng thịt được sử dụng trong những dịp này rất

nhiều.

Gặp khó khăn trong việc tìm nguồn thực phẩm: một số nơi, đặc biệt là những

vùng nông thôn, việc cung cấp các loại rau củ quả không được đa dạng lắm, nên

khó tiến hành phối hợp được nhiều thực phẩm chay với nhau để cung cấp đủ các

chất dinh dưỡng. Ăn chay nhanh no nhưng lại mau đói, nếu những người hoạt động

nhiều mà không bổ sung thêm các thực phẩm chức năng thì sẽ không cung cấp đủ

năng lượng để hoạt động. Đây cũng được xem như một rào cản khó khăn khi tiến

hành ăn chay trường.

Một số lý do khác: do tính chất công việc cần phải đi công tác, giao lưu gặp

gỡ với đối tác… nên khó có thể ăn chay trong những hoàn cảnh đó. Đặc biệt là nam

giới. Có một số người ăn chay trường một thời gian nhưng sau đó phải chuyển sang

hình thức ăn chay xen kẽ ăn mặn vì trạng thái của cơ thể có một số bệnh không

thích hợp cho việc ăn chay. Hoặc có người cảm thấy các món ăn chay không hấp dẫn như các món ăn mặn… nên không thể thực hiện được trường chay.

3.3.3 Đề xuất giải pháp vận động cho phong trào ăn chay của cộng đồng Phật

tử

Xuất phát từ hiện trạng của phong trào ăn chay trong cộng đồng Phật tử của Thiền viện Sùng Phúc chưa có hoạt động nào tìm hiểu những lợi ích của ăn chay

đối với sức khỏe và môi trường. Có thể đề xuất một số khuyến nghị để phát triển

phong trào ăn chay của cộng đồng như sau:

Cao Thị Ánh 32 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

1. Tích cực truyền thông về tác dụng của ăn chay đối với môi trường cho

cộng đồng phật tử để mọi người nhận thức được rõ những lợi ích tích cực của ăn chay đối với môi trường. Những hoạt động truyền thông phải cần phải phù hợp với

đời sống tâm linh, môi trường sinh hoạt cộng đồng trong thiền viện, tùy thuộc vào

từng nhóm tuổi mà có những hình thức truyền thông khác nhau. Những hoạt động

truyền thông cần đơn giản, gần gũi với cuộc sống thường ngày, đặc biệt là phải phù

hợp với quan niệm tâm linh của cộng đồng.

Điều quan trọng nhất là để mọi người hiểu được ăn chay có những lợi ích gì?

Làm thế nào để ăn chay đúng phương pháp? Tiếp đến là thay đổi cách suy nghĩ của

mọi người về ăn chay bằng việc chứng minh ăn chay cũng ngon không kém gì ăn

mặn, thực phẩm chay cũng chế biến được thành rất nhiều món ăn đa dạng và đặc biệt là ăn chay cũng có thể cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng và năng lượng. Có như

vậy họ mới tin tưởng, cảm thấy yên tâm khi ăn chay. Không nhất thiết phải ăn chay

trường. Ăn chay phải phù hợp với sở thích cá nhân, phù hợp với thể trạng thì mới có

niềm vui khi ăn chay được. Có thể thỉnh thoảng ăn chay, ăn chay xen kẽ với những

bữa ăn mặn, hoặc cắt giảm bớt thịt, cá trong khẩu phần ăn… Mỗi người tự chọn cho

mình hình thức ăn sao cho phù hợp với bản thân nhất.

2. Lồng ghép vấn đề môi trường vào trong những buổi thuyết pháp cho cộng

đồng Phật tử, chia sẻ và gợi ý những hành động mà Phật tử có thể thực hiện để góp

phần vào phong trào bảo vệ môi trường của toàn xã hội hiện nay (trong đó có

khuyến khích ăn chay). Hoạt động này sẽ rất có khả năng ứng dụng vào thực hiện

và có cơ sở để mang lại hiệu quả cao bởi vì:

 Bảo vệ môi trường là trách nhiệm của toàn xã hội, cộng đồng Phật giáo là cộng đồng có số lượng rất đông đảo. Phật giáo luôn chủ trương đồng hành

cùng dân tộc, tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước, tham gia

vào phát triển kinh tế xã hội, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ

quốc… Do đó, Phật giáo cũng sẽ có trách nhiệm trong việc chung tay bảo vệ môi trường – một nhiệm vụ chung của toàn xã hội. Với chủ trương như vậy, đã có rất nhiều sách báo, những buổi thuyết giảng pháp của tăng ni, cư sĩ về vấn đề môi trường được triển khai ở nhiều nơi. Đưa nội dung bảo vệ môi trường vào trong những buổi hoằng pháp của Phật giáo đã trở nên rất phổ biến. Do đó đưa vào áp dụng ở thiền viện Sùng Phúc là hoàn toàn có thể làm được.

Cao Thị Ánh 33 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

 Đưa nội dung môi trường vào những buổi thuyết giảng ở Thiền viện Sùng Phúc hoàn toàn phù hợp với lý lẽ nhà Phật. Thuyết Lý duyên khởi của Phật giáo đã chỉ rõ, môi trường là một trong những yếu tố bất khả phân ly đối với

sự sống. Giữa môi trường và sự sống của con người luôn có mối quan hệ

khăng khít, bền chặt, cái này sinh cái kia, cái này có thì cái kia có, cái này

không thì cái kia không. Do đó bảo vệ môi trường là trách nhiệm của tất cả mọi người vì môi trường chính là sự sống của tất cả mọi người. Việc đưa vấn

đề bảo vệ môi trường vào trong hoạt động sinh hoạt của cộng đồng Phật tử

vừa là thể hiện trách nhiệm bản thân đối với môi trường, vừa hợp với đạo lý

nên khả năng được các sư thầy đồng ý thực hiện sẽ rất cao.

 Phật tử khi tìm đến với đạo Phật là mong muốn học hỏi theo tấm gương Đức Phật. Nghe, biết, hiểu và làm theo những lời dạy bảo của người. Đặc biệt,

những Phật tử thường rất tin tưởng trước những thông tin mà các sư thầy phổ

biến cho họ. Nếu đưa những chủ đề này vào những buổi giảng dạy trong

thiền viện sẽ tạo được hiệu ứng rất tích cực cho người nghe, mang lại hiệu

quả truyền thông tốt.

3. Đối với giới trẻ: Có rất nhiều cách vừa đơn giản mà hữu hiệu để truyền

thông vấn đề ăn chay và môi trường vào giới trẻ và đẩy mạnh phong trào ăn chay

trong nhóm này. Có thể sử dụng hội thanh niên Phật tử của thiền viện làm cầu nối

để tuyên truyền, phát động và tổ chức các phong trào vận động ăn chay cho những

Phật tử trẻ tuổi, những bạn trẻ thường xuyên đến chùa. Những hoạt động có thể là:

 Đưa ra những chủ đề liên quan đến ăn chay vào trong những khóa tu mùa hè để tuyên truyền cho giới trẻ. Giới trẻ hiện nay rất thích thú tìm hiểu khoa học

nhưng cũng rất tò mò với những vấn đề tâm linh. Đưa những vấn đề khoa

học có liên hệ tới tâm linh sẽ khiến giới trẻ cảm thấy vừa bổ ích, vừa hứng

thú.

 Hội thanh niên Phật tử của thiền viện có thể tổ chức những buổi sinh hoạt thanh niên, những cuộc thi tìm hiểu về ăn chay, cuộc thi nấu ăn chay để chia sẻ kinh nghiệm chế biến đồ ăn chay và thay đổi cách nhìn của mọi người về các món ăn chay, để họ thấy rằng ăn chay vẫn rất ngon, đẹp mắt, cung cấp đủ

dinh dưỡng và tốt cho sức khỏe, môi trường.

 Hưởng ứng và vận động giới trẻ tham gia vào những phong trào cổ vũ ăn chay đang phát động hiện nay như chiến dịch “ăn chay vì môi trường”, “ăn

Cao Thị Ánh 34 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

khôn sống khỏe”, “ăn chay vì cộng đồng”, “ăn chay để giảm bớt sự hâm

nóng toàn cầu”….

 Tiếp tục duy trì và tích cực mở rộng hơn nữa phong trào thiện nguyện phát cơm chay miễn phí cho những bệnh nhân của một vài bệnh viện lớn. Tặng

cơm chay miễn phí cho sỹ tử vào mùa thi đại học tại một số trường đại học

trên địa bàn Hà Nội.

 Đối với học sinh, sinh viên: có thể vận động mọi người học hỏi phong trào của các bạn sinh viên trẻ của nhiều nước: tổ chức những cuộc thi nhỏ về ăn

chay, vận động nhà trường dành một khoảng không gian để mở gian hàng ẩm

thực chay phục vụ nhu cầu ăn chay tại chỗ trong nhà trường. Đưa ăn chay trở thành một trong những cách để thực hiện lối sống xanh trong giới trẻ hiện

nay.

4. Đối với nhóm từ 46 tuổi trở lên: có thể phổ biến rõ hơn cho họ những lợi ích của ăn chay với sức khỏe thông qua những buổi thuyết pháp, hoặc khuyến khích

những Phật tử tham gia tích cực vào công việc trồng rau sạch để cung cấp thực

phẩm trong chùa, hoặc tổ chức những buổi chia sẻ kinh nghiệm nấu đồ ăn chay giữa

các Phật tử với nhau… qua đó có thể nâng cao nhận thức của họ về những lợi ích

của ăn chay.

5. Với những vấn đề về vệ sinh an toàn thực phẩm như hiện nay có thể

khuyến khích mọi người ăn chay bằng thực phẩm an toàn, rau hữu cơ hoặc tận dụng

những khoảng không gian trống xung quanh nơi ở để tự trồng rau, củ, quả để cung

cấp thực phẩm sạch cho mình.

6. Phát hành băng đĩa ghi hình những buổi thuyết giảng về ăn chay, đưa

những vấn đề ăn chay vào những cuốn sách nhỏ và bày bán ở trung tâm phát hành

sách của Thiền viện để Phật tử dễ dàng tiếp cận với những thông tin này.

Cao Thị Ánh 35 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

Từ những kết quả nghiên cứu ở trên, có thể đưa ra một số kết luận và khuyến

nghị như sau:

KẾT LUẬN

Ăn chay mang lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe, đối với môi trường và có ý

nghĩa quan trọng đối với tâm linh của mỗi người. Điều này đã được chứng minh

bằng nhiều nghiên cứu khoa học, được công nhận rộng rãi trên thế giới. Đặc biệt,

những lợi ích về sức khỏe đã được kiểm chứng thực tế thông qua việc khảo sát đối với cộng đồng Phật tử.

Ăn chay đang là phong trào bảo vệ môi trường phát triển rất rộng rãi ở nhiều

nước trên thế giới, Việt Nam cũng đang tích cực hưởng ứng nhưng độ phổ cập vẫn

chưa lan rộng ra toàn xã hội. Do đó, cần tích cực hơn nữa đối với công tác tuyên

truyền, đặc biệt là những phong trào cổ vũ ăn chay dành cho giới trẻ. Từ những

quan niệm, thói quen suy nghĩ của người Việt Nam thì nên tiếp cận tuyên truyền về

ăn chay trên khía cạnh những lợi ích về sức khỏe trước rồi sau đó mới phổ biến

sang những lợi ích về mặt môi trường. Như vậy các phong trào sẽ phổ biến rộng rãi

và đạt hiệu quả hơn.

Cộng đồng Phật giáo là cộng động có tín đồ và số lượng những người

ngưỡng mộ rất đông ở Việt Nam. Nếu phong trào bảo vệ môi trường được sự hưởng

ứng và tham gia nhiệt tình của cộng đồng này thì sẽ có những hiệu ứng rất tích cực

và có nhiều khả năng mang lại hiệu quả cao. Do đó, những hoạt động truyền thông

môi trường vào cộng đồng này cần được đẩy mạnh hơn nữa.

Ngay lúc này, có thể bắt đầu bảo vệ môi trường (cả tự nhiên và xã hội) ngay

từ chính bữa ăn của mình. Ăn chay là hành động của mỗi người nhưng khi cả một

tập thể cùng thực hiện sẽ mang lại lợi ích rất lớn cho xã hội.Ta có quyền lựa chọn

những cái mình thích, nhưng biết thích những điều mang lại lợi ích cho mình, cho người mới là một lựa chọn khôn ngoan. Quyền lựa chọn thuộc về mỗi cá nhân, hãy tìm hiểu và tự mình quyết định đưa ra những lựa chọn đúng đắn.

Cao Thị Ánh 36 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

KHUYẾN NGHỊ

Tích cực truyền thông các vấn đề môi trường vào cộng đồng Phật giáo hơn

nữa, sử dụng những phương pháp truyền thông thích hợp với môi trường Phật giáo,

để nâng cao nhận thức và ý thức của Phật tử về môi trường, khiến họ thay đổi thái độ và trở nên quan tâm hơn đến vấn đề bảo vệ môi trường – vấn đề của toàn xã hội

ngày nay. Cộng động Phật tử là cộng đồng chiếm số lượng lớn trong dân số nước ta,

do đó sự tham gia của họ sẽ có ý nghĩa rất lớn đối với phong trào bảo vệ môi

trường.

Khi truyền thông về vấn đề ăn chay và môi trường vào cộng đồng Phật giáo có thể đi theo trình tự: phổ biến những lợi ích đối với sức khỏe mà ăn chay mang

lại, rồi tiếp đến là những lợi ích về môi trường thì hiệu quả truyền thông sẽ tốt hơn.

Bởi đối với mỗi cá nhân thì sức khỏe vẫn là vấn đề được quan tâm hơn so với môi

trường.

Tiếp tục có những hoạt động hưởng ứng và đẩy mạnh cho phong trào ăn

chay vì sức khỏe và môi trường đang được giới trẻ quan tâm hiện nay. Cần có nhiều

hơn nữa sự quan tâm, tạo điều kiện của các cấp chính quyền, các đoàn thể, nhà

trường,… để khuyến khích giới trẻ (học sinh,sinh viên) phát huy và mở rộng phong

trào này.

Cao Thị Ánh 37 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu tiếng Việt

1. Bộ Y tế, Viện dinh dưỡng (2007), Bảng thành phần thực phẩm Việt Nam,

NXB Y học.

2. Hòa Bình (2014), “1 phần 10 dân số Thụy Điển trường chay”, Việt Nam ăn

chay.

http://www.vietnamanchay.com/search/label/Tin%20Vui%20%C4%82n%20

Chay

3. Hòa Bình (2013), “CLB Tình nguyện Hope phục vụ cơm chay 5 ngàn”, Việt

Nam ăn chay.

http://www.vietnamanchay.com/search/label/Gi%E1%BB%9Bi%20Tr%E1%

BA%BB%20%C4%82n%20Chay

4. Văn Nguyễn (2011), “Cô gái ăn chay vì môi trường”, VNExpress.

http://ione.vnexpress.net/tin-tuc/nhip-song/co-gai-an-chay-vi-moi-truong-

2184563.html

5. Cổng thông tin điện tử Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn (2012),

Nghiên cứu về việc cắt giảm phát thải khí nhà kính từ chăn nuôi.

http://www.mard.gov.vn/pages/news_detail.aspx?NewsId=30763 6. Trần Đức Công (2005), “Ăn chay”, Tạp chí nghiên cứu Phật học. 7. Tâm Diệu (2011), Ăn chay bảo vệ môi trường sinh thái, nxb Phương Đông 8. Tâm Diệu (2011), Vấn đề ăn chay, Bài thuyết trình của Cư sĩ Tâm Diệu tại

Phật Học Đường Vạn Hạnh. http://thuvienhoasen.org/D_1-2_2-97_4-13648/van-de-an-chay-bai-thuyet- trinh-cua-cu-si-tam-dieu.html

9. Tâm Diệu (2013), “Chế độ ăn chay và vitamin B12”, Ban thông tin truyền

thông giáo hội Phật giáo Việt Nam. http://phatgiao.org.vn/doi-song/201306/Che-do-an-chay-va-vitamin-B-12- 11137/

10. Phạm Doãn (2009), Ăn chay và tôn giáo, nxb Tôn giáo.

http://www.phapthihoi.org/Doc-Ebook-Phat-Giao/1011/An-Chay-Va-Ton- Giao---Ph%E1%BA%A1m-Do%C3%A3n.html

11. Nguyễn Ý Đức (2009), Dinh dưỡng và sức khỏe, NXB Y học. 12. Giới thiệu về phương pháp thực dưỡng Ohsawa (2012)

http://www.thucduongohsawa.com/gioi-thieu

13. Thích Nhất Hạnh (2009), Hướng đi của đạo Bụt cho hòa bình và môi sinh,

NXB Phương Đông.

Cao Thị Ánh 38 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

14. Nguyễn Hoa (2012), Lễ hội ăn chay: Hội chợ ẩm thực xanh 2012 (quận 1,

Sài Gòn) http://www.vietnamanchay.com/search/label/L%E1%BB%85%20H%E1%B

B%99i%20%C4%82n%20Chay

15. Nguyễn Đình Hòe, Lê Đức Trương và Đặng Đình Long (2012), Truyền

thông môi trường cho cộng đồng Phật giáo Việt Nam. Nhà xuất bản tôn giáo. 16. Nguyễn Đình Hòe (2012), Phương pháp đánh giá nhanh có sự tham gia của

cộng đồng áp dụng trong du lịch.

17. Thu Hương (2014), “Lễ hội ăn chay: Không thịt (Meatout) 2014, Dallas,

Texas”, Việt Nam ăn chay. http://www.vietnamanchay.com/search/label/Gi%E1%BB%9Bi%20Tr%E1 %BA%BB%20%C4%82n%20Chay

18. Trần Anh Kiệt (2000), Ăn chay và sức khỏe, nxb Phương Đông. 19. Duy Nam (2013), “Ái Nhi đẹp mịn màng nhờ ăn chay trường”, Báo tiền

phong http://www.tienphong.vn/giai-tri/ai-nhi-dep-min-mang-nho-an-chay-truong- 615124.tpo

20. Minh Nga (2013), “Vài nét về đạo Phật và Giáo hội Phật giáo Việt Nam” ,

Ban tôn giáo chính phủ http://btgcp.gov.vn/Plus.aspx/vi/News/38/0/162/0/944/DOI_NET_VE_DAO _PHAT_VA_GIAO_HOI_PHAT_GIAO_VIET_NAM

21. Nguyễn Thọ Nhân (2009), Ăn chay chống lại Biến đổi Khí hậu, Nxb Tổng

hợp TP Hồ Chí Minh

22. Nguyễn Thọ Nhân (2012), “Năm 2050, mọi người chúng ta sẽ ăn chay”, Hội

bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam. http://www.vacne.org.vn/default.aspx?newsid=9665

23. Hoàng Phong (2010), Ý nghĩa của việc ăn chay trong Phật giáo, nxb

Phương Đông.

24. Thích Vân Phong (2013), “Hàn Quốc: phong trào ăn chay đang nhân rộng”,

Giáo hội phật giáo Việt Nam – ban tôn giáo chính phủ. http://phatgiao.org.vn/quoc-te/201310/Han-Quoc-Phong-trao-an-chay-dang- nhan-rong-12282/

25. Lê Hoàng Sơn (2013), Ăn chay phòng bệnh, Tạng thư phật học http://www.tangthuphathoc.net/chay/anchayphongbenh.htm

26. Phạm Thị Ngọc Trâm (1993), Khoa học ăn chay, NXB Khoa học kỹ thuật. 27. Phạm Thị Ngọc Trâm (2009), Thiền ăn – 108 món ăn chay theo phương

pháp thực dưỡng Ohsawa, nxb Văn hóa – Thông tin.

28. Trang trủ Thiền viện Sùng Phúc, Giới thiệu Thiền viện Sùng Phúc

Cao Thị Ánh 39 Lớp K55KHMT

Khóa luận tốt nghiệp năm 2014 Khoa môi trường

http://tvsungphuc.net/index.php?option=com_content&task=view&id=1&Ite mid=14

29. Anh Thư (2014), “Nước sạch và những con số”, Hội bảo vệ thiên nhiên và

môi trường Việt Nam. http://www.vacne.org.vn/default.aspx?newsid=12016

30. Thích Thanh Từ (2011), Đâu là chân hạnh phúc, nxb tôn giáo

Tài liệu Tiếng Anh:

31. Barnard N., Gloede L., Jenkins D., Turner – Mc Grievy G., Green A. and Ferdowsian H. (2009), “A low-fat vegan diet elicits greater macronutrient changes, but is comparable in adherence and acceptability, compared with a more conventional diabetes diet among individuals with type 2 diabetes”, J Am Diet Assoc, 109(2).

32. Eshel G., Martin P. (2005) , “Diet, Energy and Global Warming”, Earth

Interactions, paper No. 9, pg. 1

33. Food and Agriculture Organization of the United Nations (2006), Livestock’s

Long Shadow, Rome

34. Ho-Pham LT, Nguyen PL, Le TT, Doan TA, Tran NT, Le TA, Nguyen TV,

“Veganism, bone mineral density, and body composition: a study in Buddhist nuns”, Osteoporosis Int 2009; 20:2087-93.

35. World Health Organization (2006), Constitution of the world health

organization.

36. Water Footprint (2010), Product Gallery.

http://www.waterfootprint.org/?page=files/productgallery&product=cheese

Cao Thị Ánh 40 Lớp K55KHMT

PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Bảng câu hỏi tham vấn chuyên gia và sư thầy (theo hình thức phỏng vấn không chính thức)

1. Chế độ dinh dưỡng ăn chay có đảm bảo sức khỏe cho người ăn chay không?

Chế độ ăn như thế nào có thể đảm bảo được sức khỏe?

2. Ăn chay như thế nào để mang lại hiệu quả tốt? 3. Có chế độ dinh dưỡng như thế nào để đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cho

công việc, các hoạt động thường ngày? 4. Ăn chay có thể mang lại những lợi ích gì? 5. Những người như thế nào thì không nên ăn chay trường? Khi ăn chay trường

thì nên lưu ý những điều gì?

6. Đối với những người phụ trách công việc nấu nướng trong trai đường sẽ hỏi

thêm các vấn đề:

 Nên sử dụng và phối hợp thực phẩm như thế nào trong bữa ăn?

 Cần lưu ý gì khi chế biến thực phẩm chay?

i

Phụ lục 2: Bảng câu hỏi dùng tham vấn Phật tử (theo hình thức phỏng vấn không chính thức)

1. Thông tin cá nhân: tuổi, nghề nghiệp? 2. Có ăn chay không? Ăn chay như thế nào? (thỉnh thoảng, ăn thường xuyên, ăn

chay kỳ hay ăn chay trường…)

3. Ăn chay vào những dịp nào? Ăn ở đâu? 4. Lý do nào khiến họ ăn chay? Làm thế nào để duy trì được chế độ ăn chay

như vậy? Kinh nghiệm khi ăn chay là gì?

5. Cơ thể cảm thấy thế nào khi ăn chay? Các hoạt động, công việc hằng ngày có

bị ảnh hưởng khi ăn chay không?

6. Có gặp khó khăn gì khi tiến hành ăn chay không? (khó khăn trong công việc,

sức khỏe, gia đình…)

7. Thường chế biến đồ ăn chay như thế nào? Có mất nhiều thời gian không? Có

uống sữa, bổ sung thêm các thực phẩm chức năng không?

8. Đã được tiếp cận đến những thông tin về lợi ích của ăn chay với sức khỏe,

môi trường chưa? Tiếp cận qua phương thức nào?

9. Thiền viện đã có hoạt động nào để vận động, phổ biến về những lợi ích của

ăn chay chưa? Đó là hoạt động gì? Mọi người tham gia như thế nào?

ii

Phụ lục 3: Danh sách các chuyên gia và tăng sỹ đã tham vấn

Các chuyên gia

STT Họ tên Nơi làm việc

1. Trụ trì thiền viện Sùng Phúc

Sư thầy Thích Tâm Thuần

2. Sư thầy Thích Tỉnh Phó trụ trì kiêm phụ trách tri khách thiền viện

Thiền Sùng Phúc

3. Sư thầy Thích Nhẫn Thầy phó phụ trách nhà khách và tham gia trong

Hành ban giáo ngọ của thiền viện Sùng Phúc.

4. Sư thầy Thích Chánh Phụ trách trai đường của thiền viện Sùng Phúc

Đức

5. Sư cô Thích Huệ Phụ trách thư viện Thiền viện Sùng Phúc

Đăng

6. Th.S Nguyễn Thanh Giảng viên khoa Khoa học Chính trị, Trường Đại

học khoa học xã hội và nhân văn, Hà Nội. Tùng

7. Nguyễn Minh Tuyết Trưởng nhóm Phật tử phụ trách lên thực đơn nấu

ăn trong thiền viện

Các tăng sỹ và phật tử

STT Họ tên Nơi làm việc hoặc nơi tu hành

1. Thích Diệu Thanh Thiền viện Sùng Phúc

2. Thích Huệ Giang Thiền viện Sùng Phúc

3. Thích Hòa Giang Thiền viện Sùng Phúc

4. Thích Kiến Ngộ Thiền viện Sùng Phúc

iii

5. Thích Thông Tánh Thiền viện Sùng Phúc

6. Thích Nhân Trực Thiền viện Sùng Phúc

7. Thích Nữ Trí Ân Thiền viện Ni Trúc Lâm Phụng Hoàng Đà Lạt

8. Lê Đức Hiếu Giảng viên âm nhạc Trường đại học Văn hóa

Nghệ thuật Quân Đội, Hà Nội

9. Đào Thị Hồng Nhân viên văn phòng trường Tiểu học Đặng

Trần Côn A, Thanh Xuân Nam,Hà Nội

10. Mai Phương Nga Biên tập viên báo Hà Nội Mới

11. Nguyễn Kim Anh Biên tập viên báo Tuổi trẻ

12. Nguyễn Quang Khánh Nhân viên tổ chức sự kiện công ty Bình Minh,

Hà Đông, Hà Nội

13. Vũ Thị Thanh Hòa Sinh viên trường Đại học Khoa học Tự nhiên,

Hà Nội

14. Nguyễn Hải Trung Sinh viên trường Đại Học Nông nghiệp, Hà Nội

15. Trần Văn Nam Học sinh trường THPT Lý Thường Kiệt, Long

Biên.

16. Nguyễn Trung Hải Sinh viên cao học trường Đại học Bách khoa Hà

Nội

17. Đinh Văn Kiên Nhân viên Nhà hàng Trúc Lâm Trai, Hà Nội

18. Nguyễn Thị Quế Hiệp Hòa, Bắc Giang.

iv

Phụ lục 4: Một số hình ảnh về thiền viện Sùng Phúc (Ảnh do tác giả chụp tháng 4/2014)

Hình 1: Cổng vào thiền viện Sùng Phúc

Hình 2: Mô hình thiền viện Sùng Phúc bằng tăm tre do Đoàn TNPT Trần Thái Tông thực hiện

v

Hình 3: Một góc sân phía trước giảng đường của thiền viện

Hình4: Phật tử tham dự buổi thuyết pháp cuối tuần

vi

Hình 5: Phật tử thực tập ngồi thiền bên trong thiền đường

Hình 6: Một bữa cơm chay dành cho 4 người ăn trong thiền viện

vii