Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý đào tạo cử nhân ngành an toàn thông tin ở các trường đại học Việt Nam đáp ứng nhu cầu xã hội

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:238

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, phân t ch và đánh giá thực trạng quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT ở các trường đại học Việt Nam, luận án đề xuất các giải pháp quản lý nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học hiện nay theo hướng đáp ứng nhu cầu xã hội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý đào tạo cử nhân ngành an toàn thông tin ở các trường đại học Việt Nam đáp ứng nhu cầu xã hội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC ---------- NGUYỄN TÂN ĐĂNG QUÂN LÝ ĐÀO TẠO CỬ NHÂN NGÀNH AN TOÀN THÔNG TIN Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VIỆT NAM ĐÁP ỨNG NHU CẦU XÃ HỘI Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9.14.01.14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. Nguyễn Công Giáp PGS.TS. Nguyễn Thị Tình HÀ NỘI - 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu đề tài Luận án là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tác giả luận án Nguyễn Tân Đăng
ii LỜI CẢM ƠN Bằng tất cả sự kính trọng, tác giả luận án xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Công Giáp, PGS.TS. Nguyễn Thị Tình đã hướng dẫn tận tình, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án. Trân trọng cảm ơn quý thầy, cô Học viện Quản lý giáo dục đã quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất để tác giả được học tập, nghiên cứu và bảo vệ luận án. Trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên Học viện Công nghệ Bưu ch nh Vi n thông; Học viện Kỹ thuật mật mã; Trường Đại học công nghệ - ĐHQG Tp.HCM đã nhiệt tình giúp đỡ, hỗ trợ tác giả trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận án. Xin gửi những tình cảm và lời cảm ơn chân thành tới bạn bè, đồng nghiệp, người thân và gia đình đã luôn ở bên, giúp sức, động viên, cổ vũ để tác giả hoàn thành Luận án này. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận án Nguyễn Tân Đăng
iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đủ ATTT An toàn thông tin CBQL Cán bộ quản lý CBQLGD Cán bộ quản lý giáo dục CTĐT Chương trình đào tạo CNTT Công nghệ thông tin CSDL Cơ sở dữ liệu CSVC, KT Cơ sở vật chất, kỹ thuật CSVC, TB Cơ sở vật chất, thiết bị ĐT Đào tạo ĐTB Điểm trung bình GD Giáo dục GDĐT Giáo dục và đào tạo GV Giảng viên ISO Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế KTMM Kỹ thuật mật mã LMS Learning Management Systems NCKH Nghiên cứu khoa học PTGD Phát triển giáo dục TB Trung bình TQM Quản lý chất lượng tổng thể TT-TT Thông tin-truyền thông QLĐT Quản lý đào tạo
iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................... iii MỤC LỤC ....................................................................................................... iv DANH MỤC BẢNG ....................................................................................... ix DANH MỤC HÌNH ........................................................................................ xi DANH MỤC BIỂU ĐỒ .................................................................................. xi MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO CỬ NHÂN NGÀNH AN TOÀN THÔNG TIN Ở CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC ĐÁP ỨNG NHU CẦU XÃ HỘI ............................................................................ 11 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................... 11 1.1.1. Nghiên cứu về đào tạo ngành An toàn thông tin .................................. 11 1.1.2. Nghiên cứu về quản lý đào tạo ngành An toàn thông tin...................... 18 1.1.3. Đánh giá chung và hướng nghiên cứu tiếp theo ................................... 27 1.2. Ngành an toàn thông tin ........................................................................ 29 1.2.1. Khái niệm an toàn thông tin .................................................................. 29 1.2.2. Vai trò của an toàn thông tin ................................................................. 30 1.2.3. Đặc thù ngành An toàn thông tin .......................................................... 31 1.3. Đào tạo cử nhân ngành An toàn thông tin đáp ứng nhu cầu xã hội . 33 1.3.1. Nhu cầu xã hội và đáp ứng nhu cầu xã hội ........................................... 33 1.3.2. Đào tạo cử nhân ngành an toàn thông tin đáp ứng nhu cầu xã hội ....... 35 1.4. Một số mô hình quản lý đào tạo............................................................ 41 1.4.1. Mô hình quản lý đào tạo theo quá trình ................................................ 42
v 1.4.2. Mô hình CIPO ....................................................................................... 43 1.5. Quản lý đào tạo ngành An toàn thông tin tại các trƣờng đại học đáp ứng nhu cầu xã hội ........................................................................................ 44 1.5.1. Khái niệm Quản lý, quản lý đào tạo cử nhân ngành an toàn thông tin đáp ứng nhu cầu xã hội ................................................................................... 44 1.5.2. Nội dung quản lý đào tạo cử nhân ngành an toàn thông tin theo tiếp cận phối hợp CIPO và chức năng quản lý ............................................................. 50 1.6. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý đào tạo cử nhân ngành An toàn thông tin tại các trƣờng đại học đáp ứng nhu cầu xã hội.......................... 63 1.6.1. Nhận thức về công tác đào tạo ngành An toàn thông tin ...................... 64 1.6.2. Năng lực, trình độ của đội ngũ quản lý ................................................. 65 1.6.3. Ứng dụng CNTT trong quản lý đào tạo ................................................ 67 1.6.4. Cơ cấu tổ chức đào tạo ngành An toàn thông tin .................................. 68 Kết luận chƣơng 1 ......................................................................................... 70 Chƣơng 2 THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO CỬ NHÂN NGÀNH AN TOÀN THÔNG TIN TẠI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC VIỆT NAM ĐÁP ỨNG NHU CẦU XÃ HỘI ................................................................... 71 2.1. Khái quát về đào tạo ngành An toàn thông tin ở Việt Nam............... 71 2.1.1. Nhu cầu xã hội về nhân lực chuyên ngành An toàn thông tin .............. 71 2.1.2. Các loại hình và chương trình đào tạo nhân lực chuyên ngành An toàn thông tin........................................................................................................... 73 2.2. Mô tả tổ chức và phƣơng pháp xử lý kết quả khảo sát thực trạng ... 76 2.2.1. Giới thiệu khách thể khảo sát ................................................................ 76 2.2.2. Tổ chức khảo sát ................................................................................... 81 2.3. Thực trạng đào tạo cử nhân ngành An toàn thông tin tại các trƣờng đại học............................................................................................................. 84 2.3.1. Thực trạng công tác tuyển sinh ngành ATTT tại các trường đại học
vi ......................................................................................................................... 84 2.3.2. Thực trạng hạ tầng công nghệ đào tạo ngành ATTT ở các trường đại học đáp ứng nhu cầu xã hội............................................................................. 86 2.3.3. Thực trạng về học liệu đào tạo ngành ATTT ở trường đại học ............ 91 2.3.4. Thực trạng đội ngũ giảng viên giảng dạy ngành ATTT ở các trường đại học ................................................................................................................... 96 2.3.5. Thực trạng hình thức tổ chức và ban hành văn bản đào tạo ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ở các trường đại học ............................................... 102 2.3.6. Thực trạng quá trình dạy học ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ở các trường đại học ......................................................................................... 104 2.3.7. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá trong đào tạo ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ở các trường đại học ...................................................... 108 2.3.8. Thực trạng khó khăn trong đào tạo ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ở các trường đại học ................................................................................ 112 2.4. Thực trạng quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trƣờng đại học đáp ứng nhu cầu xã hội........................................................................ 114 2.4.1. Thực trạng quản lý các yếu tố đầu vào ............................................... 114 2.4.2. Thực trạng quản lý các yếu tố quá trình đào tạo ................................. 119 2.4.3. Thực trạng quản lý các yếu tố đầu ra .................................................. 125 2.4.4. Thực trạng bối cảnh đào tạo cử nhân ngành ATTT ở các trường đại học đáp ứng nhu cầu xã hội ................................................................................. 132 2.5. Nhận xét chung thực trạng quản lý đào tạo cử nhân ngành An toàn thông tin ở các trƣờng đại học Việt Nam đáp ứng nhu cầu xã hội ........ 133 2.5.1. Ưu điểm ............................................................................................... 133 2.5.2. Hạn chế................................................................................................ 135 2.5.3. Nguyên nhân của hạn chế ................................................................... 136 Kết luận chƣơng 2 ....................................................................................... 138
vii Chƣơng 3 CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO CỬ NHÂN NGÀNH AN TOÀN THÔNG TIN ĐÁP ỨNG NHU CẦU XÃ HỘI Ở CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC VIỆT NAM ............................................................. 139 3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp ....................................................... 139 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo t nh mục tiêu...................................................... 139 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo t nh hệ thống...................................................... 139 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo t nh đồng bộ ...................................................... 140 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý........................................................ 141 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi và hiệu quả ..................................... 142 3.2. Đề xuất các giải pháp quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội tại các trƣờng đại học Việt Nam ...................................... 142 3.2.1. Giải pháp 1: Tổ chức quán triệt cho đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên nhận thức rõ vai trò và tầm quan trọng của hoạt động đào tạo cử nhân ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội hiện nay............................................. 143 3.2.2. Giải pháp 2: Tổ chức khảo sát nhu cầu xã hội về đào tạo cử nhân ngành An toàn thông tin ........................................................................................... 146 3.2.3. Giải pháp 3: Chỉ đạo thực hiện điều chỉnh chương trình đào tạo cử nhân ngành An toàn thông tin theo hướng đáp ứng nhu cầu xã hội ...................... 151 3.2.4. Giải pháp 4: Phát triển đội ngũ giảng viên giảng dạy cử nhân ngành An toàn thông tin đáp ứng nhu cầu xã hội .......................................................... 155 3.2.5. Giải pháp 5: Tổ chức phát triển và cung ứng đầy đủ học liệu và phương tiện CNTT phục vụ đào tạo cử nhân ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội 158 3.2.6. Giải pháp 6: Tổ chức hoạt động hỗ trợ và tư vấn cho sinh viên trong quá trình đào tạo ............................................................................................ 162 3.3. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và khả thi của các giải pháp quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội trong các trƣờng đại học ở Việt Nam ...................................................................................... 167 3.3.1. Mục đ ch khảo nghiệm ........................................................................ 167
viii 3.3.2. Nội dung khảo nghiệm ........................................................................ 167 3.3.3. Phương pháp khảo nghiệm.................................................................. 168 3.3.4. Khách thể khảo nghiệm....................................................................... 168 3.3.5. Kết quả khảo nghiệm .......................................................................... 168 3.4. Thử nghiệm một giải pháp .................................................................. 172 Kết luận chƣơng 3 ....................................................................................... 180 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 181 1. Kết luận .................................................................................................... 181 2. Khuyến nghị ............................................................................................. 182 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ................................. 185 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 186 PHỤ LỤC
ix DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Ma trận các chức năng quản lý và nội dung quản lý theo mô hình CIPO trong ĐTcả nhân ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ...........60 Bảng 2.1: Tổng hợp thông tin của 3 trường đại học đào tạo ngành An toàn thông tin ...............................................................................................81 Bảng 2.2: Thang đánh giá thực trạng ...................................................................83 Bảng 2.3: Qui mô đào tạo sinh viên ngành ATTT tại các trường đại học ...........84 Bảng 2.4: Đánh giá về thực hiện tư vấn tuyển sinh ở các trường đại học ...........85 Bảng 2.5: Đánh giá về đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng CNTT trong đào tạo ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ở các trường đại học..........86 Bảng 2.6: Đánh giá về mức độ đáp ứng của hạ tầng công nghệ thông tin và hệ thống thiết bị đối với hoạt động dạy học ........................................87 Bảng 2.7: Đánh giá về mức độ hiện đại của hạ tầng công nghệ thông tin và hệ thống trang thiết bị phục vụ hoạt động dạy - học ...........................89 Bảng 2.8: Đánh giá về sự đáp ứng hệ thống học liệu đào tạo ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ở các trường đại học......................................91 Bảng 2.9: Đánh giá về mức độ đáp ứng hệ thống học liệu đối với hoạt động dạy - học ..............................................................................................93 Bảng 2.10: Đánh giá về mức độ thực hiện đầu tư cải tiến, nâng cấp hạ tầng CNTT đáp ứng hoạt động dạy học ......................................................95 Bảng 2.11: Đánh giá về mức độ đáp ứng của đội ngũ giảng viên giảng dạy ngành ATTT đối với yêu cầu đào tạo .................................................96 Bảng 2.12: Đánh giá về mức độ đáp ứng của đội ngũ nhân lực hỗ trợ đào tạo ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội .................................................99 Bảng 2.13: Đánh giá về mức độ đáp ứng của đội ngũ nhân lực thiết kế chương trình đào tạo ngành ATTT................................................... 100 Bảng 2.14: Đánh giá về hình thức tổ chức đào tạo ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội tại các trường đại học ...................................................... 102 Bảng 2.15: Đánh giá về ban hành các văn bản trong đào tạo ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội tại các trường đại học ............................................... 102 Bảng 2.16: Đánh giá mức độ thực hiện quá trình dạy học ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ở các trường đại học ......................................... 104 Bảng 2.17: Đánh giá mức độ thực hiện quá trình học tập ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ở các trường đại học ......................................... 105
x Bảng 2.18: Đánh giá mức độ vận dụng các hình thức học tập ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ở các trường đại học................................... 106 Bảng 2.19: Đánh giá mức độ thực hiện hoạt động kiểm tra, đánh giá trong đào tạo ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ở các trường đại học .................................................................................................... 109 Bảng 2.20: Đánh giá về sự tham gia của các lực lượng đánh giá kết quả học tập và xét tốt nghiệp của sinh viên ................................................... 111 Bảng 2.21: Đánh giá về khó khăn trong đào tạo ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ở các trường đại học........................................................ 112 Bảng 2.22: Đánh giá mức độ quản lý công tác tuyển sinh ngành ATTT tại các trường đại học đáp ứng nhu cầu xã hội ...................................... 115 Bảng 2.23: Đánh giá mức độ quản lý các điều kiện triển khai đào tạo cử nhân ngành ATTT tại trường đại học đáp ứng nhu cầu xã hội ........ 118 Bảng 2.24: Đánh giá mức độ quản lý tổ chức đào tạo cử nhân ngành ATTT ở các trường đại học đáp ứng nhu cầu xã hội................................... 120 Bảng 2.25: Đánh giá mức độ quản lý quá trình dạy học cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học ............................................................ 121 Bảng 2.26: Đánh giá mức độ thực hiện quản lý kết quả tốt nghiệp của cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học đáp ứng nhu cầu xã hội .. 125 Bảng 2.27: Đánh giá mức độ thực hiện quản lý thông tin đầu ra ngành ATTT tại các trường đại học ............................................................ 128 Bảng 2.28: Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ở các trường đại học................................... 132 Bảng 3.1: Đề xuất danh mục các tài liệu cung cấp hỗ trợ sinh viên ................. 166 Bảng 3.2: Tổng hợp ý kiến đánh giá về tính cần thiết của các giải pháp ......... 168 Bảng 3.3: Tổng hợp ý kiến đánh giá về tính khả thi của các giải pháp ............ 170 Bảng 3.4. Ý kiến đánh giá mức độ đáp ứng của Chuẩn đầu ra ........................ 174 Bảng 3.5: Tỷ lệ ý kiến đánh giá các môn học góp phần đạt chuẩn đầu ra ....... 174 Bảng 3.6: Ý kiến đánh giá mức độ hợp lý chuẩn đầu ra ngoại ngữ.................. 175 Bảng 3.7: Ý kiến đánh giá về thời gian đào tạo ................................................ 176 Bảng 3.8: Ý kiến đánh giá về số lượng môn học tự chọn ................................. 176 Bảng 3.9: Đánh giá cấu trúc kiến thức của Chương trình đào tạo cử nhân ngành An toàn thông tin ................................................................... 177 Bảng 3.10: Đánh giá về đào tạo ngoại ngữ, kỹ năng mềm và NCKH ................ 178
xi DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Mô hình quản lý đào tạo theo quá trình ..............................................42 Hình 1.2: Mô hình quản lý đào tạo CIPP ............................................................43 Hình 1.3: Hoạt động đào tạo theo mô hình CIPO ...............................................44 Hình 1.4: Mô hình CIPO trong quản lý ĐT ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ...................................................................................................51 Hình 3.1: Qui trình phát triển đội ngũ giảng viên giảng dạy cử nhân ngành An toàn thông tin .............................................................................. 156 Hình 3.2: Quy trình tổ chức phát triển học liệu và phương tiện CNTT phục vụ đào tạo cử nhân ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội ............... 161 Hình 3.3: Qui trình quản lý các hoạt động hỗ trợ sinh viên ............................. 163 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Tỷ lệ cán bộ chuyên trách ATTT trong các đơn vị .............................71 Biểu đồ 2.2: Đánh giá về mức độ thực hiện quản lý công tác tuyển sinh ngành ATTT tại các trường đại học đáp ứng nhu cầu xã hội ..................... 115 Biểu đồ 2.3: Đánh giá về quản lý quá trình dạy học ngành ATTT ....................... 123 Biểu đồ 2.4: Đánh giá về mức độ thực hiện quản lý kết quả tốt nghiệp cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học đáp ứng nhu cầu xã hội .. 126 Biểu đồ 2.5: Đánh giá về quản lý thông tin đầu ra ngành ATTT ......................... 130
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu Từ lý luận và thực tế đã chứng minh: Giáo dục và Đào tạo có vai trò to lớn đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của một đất nước. Giáo dục - đào tạo là một động lực, là đòn bẩy, là mục tiêu của mọi sự phát triển. Trong xu thế toàn cầu hoá về chính trị và kinh tế, Việt Nam đã và đang bước vào hội nhập với khu vực và quốc tế. Trong bối cảnh đó, nền giáo dục - đào tạo Việt Nam đang từng bước đẩy mạnh tiến trình đổi mới để rút ngắn khoảng cách về trình độ phát triển với các nước trong khu vực và thế giới. Từ Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI đã xác định: “Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hoá và con người Việt Nam. Phát triển giáo dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư cho phát triển”.Việc phát triển hợp lý quy mô đào tạo phải được thực hiện gắn chặt với yêu cầu phát triển KT- XH, đáp ứng nguồn nhân lực phục vụ CNH- HĐH, phát huy nội lực, chủ động hội nhập, phát triển bền vững và thực hiện công bằng xã hội trong giáo dục và đào tạo [2]. Quan điểm này xuất phát từ chức năng của giáo dục phục vụ xã hội và đào tạo nguồn nhân lực đắp ứng với nhu cầu phát triển xã hội. Để đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng những đòi hỏi cụ thể của các quá trình phát triển KT - XH hiện nay, việc đảm bảo chất lượng theo nhu cầu xã hội được coi là mục tiêu, một yêu cầu mang tính tất yếu của ngành giáo dục. Thực hiện mục tiêu này, một trong những phương hướng cơ bản mà các Nghị quyết của Đảng đã đề ra là: Đổi mới cơ cấu tổ chức, cơ chế quản lý, phương pháp giáo dục - đào tạo theo hướng “chuẩn hoá, hiện đại hóa, xã hội hoá” nâng cao chất lượng dạy và học. Quản lý đào tạo ở các nhà trường là khâu then chốt đảm bảo sự thành
2 công của phát triển giáo dục. Vì thông qua quản lý hoạt động đào tạo, việc thực hiện mục tiêu đào tạo, các chủ trương ch nh sách giáo dục quốc gia, nâng cao hiệu quả đầu tư cho giáo dục-đào tạo, nâng cao chất lượng giáo dục-đào tạo … mới được triển khai có hiệu quả. Quản lý hoạt động đào tạo nhân lực thuộc các lĩnh vực khác nhau đã được nhiều công trình nghiên cứu khoa học, luận án đề cập. Tuy nhiên thực tế cho thấy cách tiếp cận trong nghiên cứu quản lý đào tạo ở các trường đại học nói chung và trong từng ngành nghề, lĩnh vực nói riêng ở các công trình nghiên cứu có khác nhau. Nhìn chung kết quả đạt được trong quản lý đào tạo ở các trường đại học đáp ứng mục tiêu đào tạo đã đặt ra. Song bên cạnh đó quá trình quản lý hoạt động đào tạo ở các trường đại học nói chung, trước những biến đổi của nền kinh tế, chính trị - xã hội cần phải được đổi mới, tăng cường các biện pháp cho phù hợp nhằm đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực hiện nay của xã hội. Việc nâng cao chất lượng trong phát triển nguồn nhân lực ngành CNTT luôn là một vấn đề cấp thiết. Đặc biệt trong bối cảnh chất lượng nhân lực cần đáp ứng phù hợp với nhu cầu phát triển thị trường hiện nay. Tuy nhiên, những năm gần đây, bài toán về phương thức và quản lý nhằm phát triển nguồn nhân lực này còn gặp nhiều bất cập trong mối quan hệ không đồng nhất giữa yêu cầu thị trường với thực tế triển khai phát triển. Trên thế giới hiện nay, việc phát triển nguồn nhân lực ngành CNTT, trong đó có ngành ATTT cũng đang phát triển theo xu thế hướng nhu cầu xã hội. Tại Việt Nam, thông tư 11/2015 Bộ TT-TT cũng đưa ra Chuẩn kỹ năng nhân lực CNTT chuyên nghiệp. Tuy nhiên, trên thực tế, phát triển nguồn nhân lực thì Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) vẫn chưa có một chương trình chuẩn nào được xây dựng chi tiết và cụ thể. Điều này dẫn đến mỗi cơ sở giáo dục tự phát triển các chương trình đào tạo (CTĐT) theo quan điểm chủ quan, cá nhân của từng trường đại học. Sự bất cập này khiến cho chất lượng đầu ra của
3 khâu đào tạo nguồn nhân lực không được đảm bảo theo tham chiếu của chuẩn kỹ năng nhân lực. Việc thiết lập mối liên kết giữa các mô hình triển khai đào tạo nhân lực CNTT và ATTT gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do chưa đồng bộ, thống nhất về mặt kiến thức cũng như cơ sở lý luận. Trong những năm gần đây cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, tội phạm an ninh mạng trở nên hiện hữu thì vấn đề bảo mật, an toàn mạng đã và đang đặt ra nhiều thử thách. Làm thế nào để bảo mật được hệ thống mạng, làm thế nào để tránh trường hợp phá hỏng mạng để đảm bảo mạng lưới thông tin thông suốt, giữ được an toàn quốc gia. Đây là những vấn đề có tính cấp bách đối với những người làm công tác an ninh thông tin để đảm bảo an ninh quốc gia. Đáp ứng được yêu cầu này cần phải nâng cao chất lượng đào tạo ngành An toàn thông tin tạo ra nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu xã hội. Song song với sự phát triển của đào tạo ngành An toàn thông tin thì việc quản lý đào tạo được xác định là khâu quan trọng quyết định chất lượng đào tạo hiện nay của các nhà trường. Trong xu thế cách mạng công nghiệp 4.0 phát triển mạnh mẽ trên thế giới và ở Việt Nam, nhu cầu xã hội về đào tạo cử nhân ngành An toàn thông tin ngày một tăng cả về số lượng lẫn chất lượng. Cử nhân ngành An toàn thông tin sẽ là lực lượng nòng cốt trong việc đảm bảo an toàn thông tin và an ninh mạng cho nhà nước, các tổ chức và doanh nghiệp. Tuy nhiên, lực lượng cử nhân ngành An toàn thông tin tốt nghiệp các trường đại học hiện nay vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của xã hội về mặt chất lượng. Trong điều kiện nguồn lực đầu tư ở các trường đại học Việt Nam cho đào tạo cử nhân ngành ATTT còn hạn chế, các trường đại học và học viện phải tìm cách đổi mới quản lý hoạt động đào tạo của mình để nâng cao chất lượng đào tạo, từ đó đáp ứng được nhu cầu của xã hội. Quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT là khâu quyết định để thực hiện các mục tiêu giáo dục và đào tạo đảm bảo chất lượng đào tạo ngành ATTT.
4 Trong Báo cáo tổng kết tại Hội thảo quốc gia về đào tạo ngành ATTT đã nêu về chất lượng đào tạo chuyên ngành ATTT ở Việt Nam còn thấp, “chưa chú trọng xây dựng học liệu điện tử,… đội ngũ quản lý, cán bộ kỹ thuật, giảng viên chuyên môn và phương pháp sư phạm đào tạo ATTT chưa được quan tâm đúng mức,…chưa xây dựng được Bộ tiêu chuẩn và hệ thống kiểm định chất lượng dành riêng cho đào tạo ATTT,… các trường không có cơ sở tự đánh giá những hoạt động của họ dẫn tới mỗi trường làm một kiểu, thiếu sự nhất quán, đồng bộ”. Trong thời gian qua, các trường đại học có đào tạo cử nhân ngành ATTT có chú ý mở rộng quy mô đào tạo, nhưng chất lượng đào tạo ngành ATTT và chất lượng quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT theo hướng đáp ứng nhu cầu xã hội còn nhiều hạn chế và bất cập, đòi hỏi phải có những giải pháp quản lý hiệu quả để hướng hoạt động đào tạo cử nhân ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội. Chính vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài: “Quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT ở các trường đại học Việt Nam đáp ứng nhu cầu xã hội” nhằm nghiên cứu và tìm ra những giải pháp quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT ở các trường đại học Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, phân t ch và đánh giá thực trạng quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT ở các trường đại học Việt Nam, luận án đề xuất các giải pháp quản lý nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học hiện nay theo hướng đáp ứng nhu cầu xã hội. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học.
5 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học Việt Nam đáp ứng nhu cầu xã hội. 4. Câu hỏi nghiên cứu 4.1. Quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT đáp ứng nhu cầu xã hội nên dựa theo mô hình quản lý nào cho phù hợp với bối cảnh hiện nay ở Việt Nam? 4.2. Hoạt động đào tạo cũng như quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT ở các trường đại học Việt Nam hiện nay đang được thực hiện như thế nào? Đã bám sát nhu cầu xã hội hay chưa? 4.3. Bằng cách nào để quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT đáp ứng tốt nhu cầu xã hội về số lượng và chất lượng? 5. Giả thuyết khoa học Hiện nay, đào tạo cử nhân ngành ATTT đang được nhiều trường đại học triển khai đào tạo với quy mô ngày càng tăng về số lượng. Tuy nhiên, quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT đang tồn tại nhiều hạn chế ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo của nhà trường và do đó chưa đáp ứng tốt nhu cầu của xã hội. Nếu tiếp cận quản lý đào tạo ngành ATTT tại các trường đại học theo mô hình CIPO, từ đó xác định các giải pháp quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT thì sẽ khắc phục được những hạn chế hiện nay, tạo ra sự đổi mới trong quản lý đầu vào, quá trình, đầu ra và bối cảnh, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học đáp ứng nhu cầu xã hội. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học theo hướng đáp ứng nhu cầu xã hội. - Phân t ch, đánh giá thực trạng quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học Việt Nam. - Đề xuất các giải pháp quản lý và tổ chức khảo nghiệm, thử nghiệm giải pháp quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học Việt Nam theo hướng đáp ứng nhu cầu xã hội.
6 7. Phạm vi nghiên cứu - Nghiên cứu được thực hiện tại 03 trường đại học Việt Nam thực hiện đào tạo chính quy trình độ đại học, cấp bằng cử nhân ngành ATTT. - Có nhiều chủ thể tham gia quản lý đào tạo ngành ATTT tại trường đại học. Tuy nhiên, luận án xác định chủ thể chính quản lý hoạt động này là hiệu trưởng các trường đại học, các chủ thể khác là chủ thể phối hợp. - Số liệu thứ cấp được tác giả tiến hành thu thập giai đoạn 2017 - 2019. Số liệu sơ cấp được tác giả phỏng vấn phát phiếu khảo sát các cán bộ và nhân viên đang làm việc tại các trường đại học của Việt Nam triển khai đào tạo cử nhân ngành ATTT cấp bằng đại học hệ chính quy. Số liệu thu thập thông qua khảo sát được thực hiện từ tháng 6 năm 2019 đến tháng 11 năm 2019. 8. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án Để thực hiện nghiên cứu luận án, tác giả sử dụng các tiếp cận và phương pháp nghiên cứu sau: 8.1. Phƣơng pháp luận Để triển khai nghiên cứu quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học theo hướng đáp ứng nhu cầu xã hội, luận án sử dụng các cách tiếp cận sau đây: - Tiếp cận hệ thống: Luận án nghiên cứu mối quan hệ biện chứng giữa các vấn đề nghiên cứu một cách hệ thống của đào tạo cử nhân và quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT tại trường đại học. Trong đó, các vấn đề của đào tạo cử nhân ngành ATTT như hạ tầng công nghệ thông tin, nội dung chương trình đào tạo, đội ngũ giảng viên; các thông tin đầu ra và các vấn đề của quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học ở nước ta hiện nay gắn liền với yêu cầu của đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và gắn với cuộc cách mạng công nghệ 4.0. Tất cả các vấn đề này cần phải được nghiên cứu một cách hệ thống trên cơ sở phân tích các cấu phần và mối quan hệ biện chứng giữa chúng.
7 - Tiếp cận CIPO kết hợp với chức năng quản lý: Đào tạo cử nhân ngành ATTT tại trường đại học là một quá trình di n ra liên tục dưới sự tác động của các yếu tố đầu vào, các yếu tố quá trình, các yếu tố đầu ra và các yếu tố bối cảnh. Để quản lý được hoạt động đào tạo cử nhân ngành ATTT tại trường đại học cần phải quản lý các yếu tố đầu vào, các yếu tố quá trình, các yếu tố đầu ra và các yếu tố bối cảnh thông qua việc thực hiện tốt các chức năng của quản lý giáo dục (lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá) sẽ đảm bảo đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học đạt được mục đ ch đã đặt ra. - Tiếp cận thực tiễn: Trong luận án, việc nghiên cứu quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học hiện nay cần phải được nghiên cứu, đánh giá trong thực ti n. Căn cứ vào mức độ thực hiện hoạt động đào tạo cử nhân ngành ATTT và quản lý hoạt động đào tạo ngành ATTT tại các trường đại học hiện nay trong thực ti n như thế nào mới có cơ sở xác thực để đề xuất các giải pháp quản lý đào tạo cử nhân ngành ATTT tại các trường đại học Việt Nam hiện nay. - Tiếp cận cung-cầu: Trong cơ chế thị trường hiện nay ở Việt Nam, hoạt động đào tạo ở các trường đại học phải vận hành theo các quy luật cơ bản của thị trường, trong đó có quy luật cung-cầu. Các trường đại học là người cung ứng dịch vụ đào tạo và nhà nước, doanh nghiệp, cá nhân người học là khách hàng có nhu cầu về dịch vụ đào tạo đó, là 2 nhân tố của thị trường lao động có quan hệ nhau thông qua quan hệ cung-cầu. Số lượng, chất lượng và cơ cấu ngành nghề và trình độ đào tạo ngành An toàn thông tin được đào tạo phải đáp ứng yêu cầu của khách hàng. Quy luật cung- cầu trong cơ chế thị trường đòi hỏi các trường đại học đào tạo cử nhân ngành ATTT phải thực hiện theo nguyên tắc đào tạo cái mà xã hội cần chứ không phải đào tạo cái mà nhà trường có.
8 8.2. Phƣơng pháp nghiên cứu Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đã đặt ra, tác giả luận án sử dụng chủ yếu các phương pháp nghiên cứu sau: 8.2.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp phân t ch và tổng hợp lý thuyết thông qua các tài liệu khoa học có liên quan; Các tài liệu, văn kiện của Đảng (Bộ Ch nh trị, Ban B thư, Ban Chấp hành Trung ương) và Nhà nước (Quốc hội, Ch nh phủ, các Bộ - Ngành) về phát triển GD, về phát triển ngành công nghệ thông tin và đào tạo nguồn nhân lực ngành An toàn thông tin để xây dựng cơ sở lý luận quản lý các hoạt động đào tạo cử nhân ngành An toàn thông tin ở các trường đại học đáp ứng nhu cầu xã hội. - Phương pháp phân loại, hệ thống lý thuyết nhằm sắp xếp các thông tin thành những đơn vị kiến thức có cùng dấu hiệu bản chất, cho phép thấy được bức tranh toàn cảnh vấn đề nghiên cứu. 8.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra: Xây dựng các bảng điều tra phù hợp với nội dung đề tài luận án, thống kê, phân t ch các dữ liệu để có những nhận xét, đánh giá ch nh xác về đào tạo và quản lý đào tạo cử nhân ngành An toàn thông tin; đánh giá t nh cần thiết và t nh khả thi của các giải pháp đề xuất. - Phương pháp chuyên gia: Thông qua hội thảo, hội nghị khoa học, qua hỏi ý kiến các chuyên gia GD, chuyên gia ATTT, CBQLGD các cấp có nhiều kinh nghiệm để phân tích tình hình đào tạo và quản lý đào tạo cử nhân ngành An toàn thông tin và các giải pháp đề xuất. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Xuất phát từ thực ti n sinh động của hoạt động đào tạo cử nhân ngành An toàn thông tin, từ người thật, việc thật của công tác quản lý đào tạo nguồn