VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
------------
PHẠM TRẦN THĂNG LONG
VIỆC THAM GIA NHÓM PHI CHÍNH THỨC VÀ HÀNH VI
SAI LỆCH CỦA HỌC SINH THPT TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ XÃ HỘI HỌC
HÀ NỘI – Năm 2022
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
------------
PHẠM TRẦN THĂNG LONG
VIỆC THAM GIA NHÓM PHI CHÍNH THỨC VÀ HÀNH VI
SAI LỆCH CỦA HỌC SINH THPT TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Ngành: Xã hội học
Mã số: 9.31.03.01
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS. TS. Đặng Cảnh Khanh
HÀ NỘI – Năm 2022
iii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận án với tiêu đề “Việc tham gia nhóm phi chính thức và
hành vi sai lệch của học sinh THPT tại thành phố Hà Nội” hoàn toàn là kết quả
nghiên cứu của riêng cá nhân tôi và chưa được công bố trong bất cứ một công trình
nghiên cứu nào của người khác. Các kết quả trình bày trong luận án là trung thực.
Trong quá trình thực hiện luận án, tôi đã thực hiện nghiêm túc các quy tắc đạo đức
nghiên cứu; tất cả các tham khảo sử dụng trong luận án đều được trích dẫn tường
minh, theo đúng quy định.
Tác giả luận án
PHẠM TRẦN THĂNG LONG
iv
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa
học xã hội Việt Nam đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành khóa đào tạo
tiến sĩ ngành Xã hội học.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tập thể các giảng viên, các nhà khoa học
công tác tại Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã
nhiệt tình chia sẻ và giúp đỡ tôi hoàn thành các nội dung trong chương trình đào tạo
tiến sĩ của Học viện.
Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy hướng dẫn là GS. TS. Đặng Cảnh
Khanh đã luôn động viên, nhiệt tình hướng dẫn tôi hoàn thành luận án này.
Tôi cũng xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới các thầy cô, các bạn đồng nghiệp,
gia đình, bạn bè và các cán bộ, giáo viên đang công tác tại các nhà trường THPT tại
Hà Nội, gồm trường THPT Phan Đình Phùng (quận Ba Đình), trường THPT Nhân
Chính (quận Thanh Xuân), trường THPT Trần Hưng Đạo (quận Thanh Xuân),
trường THPT Phan Huy Chú (quận Đống Đa), trường THPT Quang Trung (quận
Đống Đa) đã hỗ trợ, hợp tác, chia sẻ, giúp đỡ tôi trong quá trình tổ chức hoạt động
nghiên cứu của luận án.
Và trên hết, xin chân thành cảm ơn gia đình thân yêu, những người bạn thân
tín và đồng nghiệp chân tình đã luôn bền bỉ là chỗ dựa chắc chắc cho tôi để có thể
vững tin vượt qua mọi thách thức, khó khăn trong hành trình này.
Mặc dù đã rất cố gắng, nhưng chắc chắn luận án này không tránh khỏi những
thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp của các nhà khoa học, các nhà quản lý, các
bạn đồng nghiệp và những người quan tâm để tác giả có thể hoàn thiện nghiên cứu của
mình.
Chân thành cảm ơn!
Tác giả luận án
PHẠM TRẦN THĂNG LONG
v
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................................1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án .............................................................3
3. Đối tƣợng nghiên cứu và Phạm vi nghiên cứu của luận án .........................................4
4. Phƣơng pháp luận của luận án .........................................................................................8
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án ...........................................................................9
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án .........................................................................9
7. Cấu trúc của luận án ....................................................................................................... 12
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ........................................... 14
1.1. Nhận diện nhóm phi chính thức trong thanh thiếu niên ............................. 14
1.2. Ảnh hƣởng của nhóm phi chính thức đối với thanh thiếu niên.................. 21
1.3. Hành vi sai lệch của thanh thiếu niên ............................................................. 26
1.3.1. Các biểu hiện hành vi sai lệch của thanh thiếu niên ....................................... 27
1.3.2. Các yếu tố ảnh hưởng hành vi sai lệch của thanh thiếu niên ......................... 30
1.4. Nhận định chung ................................................................................................ 37
Tiểu kết chƣơng 1 ................................................................................................................. 41
CHƢƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................... 43
2.1. Khái niệm cơ bản sử dụng trong luận án ....................................................... 43
2.1.2. Khái niệm Nhóm phi chính thức ................................................................ 44
2.1.3. Khái niệm Việc tham gia nhóm phi chính thức trong học sinh trung
học phổ thông ............................................................................................................... 48
2.1.4. Khái niệm Hành vi sai lệch ......................................................................... 49
2.2. Các lý thuyết áp dụng trong nghiên cứu ........................................................ 53
2.2.1. Lý thuyết sinh thái xã hội ........................................................................... 53
2.2.2. Lý thuyết kết giao khác biệt ........................................................................ 56
2.2.3. Lý thuyết tương tác xã hội .......................................................................... 59
