Tham khảo tài liệu 'mac-lenin tồn tại xã hội với ý thức xã hội', khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Mac-Lenin Tồn tại xã hội với ý thức xã hội
-
- Họ tên Điểm chuẩn bị Điểm trình bày Điểm chung
Trương.Thị Hải Yến
Trần Thị Ánh
Nguyễn Thị Bích
Phạm Thị Bình
Nguyễn Đức Thưởng
Bùi Tiến Dũng
Lê Văn Khánh
Triệu Văn Quang
- Cau 4 H·y lµm râ mèi quan hÖ gi÷a c¬ së h¹ tÇng víi kiÐn tróc thîng tÇng?
Gi÷a tån t¹i x· héi víi ý thøc x· héi?
Tr¶ lêi: ~_~
1,a, kh¸I niÖm c¬ së h¹ tÇng dïng ®Ó chØ toµn bé nh÷ng quan hÖ sx
hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña x· héi. C¬ së h¹ tÇng cña 1 XH, trong
toµn bé sù vËn ®éng cña no , ®îc t¹o nªn bëi c¸c quan hÖ th«ng trÞ,
quan hÖ sx tµn d vµ quan hÖ sx míi tån t¹ díi h×mh th¸I mÇm mèng,
®¹i biÓu cho sù ph¸t triÓn cña XH t¬ng lai, trong ®ã quan hÖ sx
thèng trÞ chiÕm vÞ trÝ chñ ®¹o, chi phèi c¸c quan hÖ sx kh¸c, ®Þnh
híng sù ph¸t triÓn cña ®êi sèng kinh tÕ xh vµ gi÷ vai trß lµ ®Æc tr
ng cho chÕ ®é kinh tÕ cña1 XH nh¸t ®Þnh
_ kiÕn tróc thîng tÇng : dïng ®Î chØ toµn bé hÖ thèng kÕt cÊu c¸c
h×nh th¸I ý thøc XH cïngvíi c¸c thiÕt chÕ chÝnh trÞ XH t¬ng øng , ®
îc h×nh thµnh trªn 1 c¬ së kinh tÕ nhÊt ®Þnh :
KiÕn tróc thîng tÇng cña 1 XH bao gåm :
+ HÖ thèng c¸c h×nh th¸I ý thøc x· héi (h×nh th¸I ý thøc chÝnh trÞ,
ph¸p quyÒn t«n gi¸o)
+c¸c thiÕt chÐ chÝnh trÞ –x· héi t¬ng øng cña chóng( nhµ níc,
chÝnh ®¶ng, gi¸o héi)
B, mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng
tÇng
*vai trß quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng ®«Ý víi kiÕn tróc thîng tÇng
-T¬ng øng víi 1 c¬ së h¹ tÇng sÏ s¶n Sinh ra 1 kiÕn tróc thîng tÇng
phï hîp, cã t¸c dông b¶o vÖ c¬ së h¹ tÇng ®ã
_ TÝnh chÊt phô thuéc cña kiÕn tróc thîng tÇng vµo c¬ së h¹ tÇng cã
- Sù t¸c ®éng trë l¹i cña kiÕn tróc thîng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng cã thÓ
th«ng qua nhiÒu ph¬ng thøc, tuú thuéc vµo b¶n chÊt cña mçi nh©n tè trong
kiÕn tróc thîng tÇng, phô thuéc vµo vÞ trÝ, vai trß cña nã vµ nh÷ng ®iÒu
kiÖn cô thÓ: trong ®o scã yÕu tè nhµ níc. Nhµ nøoc lµ nh©n tè cã t¸c ®éng
trùc tiÕp nhÊt vµ m¹nh mÔ nhÊt tíi c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ cña x· héi
_ Sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè thuéc kiÕn tróc thîng tÇng cã thÎ diÔn ra theo
nhiÔu híng, thËm chÝ c¸c xu híng kh«ng chØ kh¸c nhau mµ cßn cã thÓ ®èi
lËp nhau
_ Sù t¸c ®éng cña kiÕn tróc thîng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng cã thÓ diÔn ra
theo xu hãng tÝch cøc hoÆc tiªu cùc, ®iÒu ®ã phô thuéc vµo sù phï hîp hay
kh«ng phï hîp cña c¸c yÕu tè thuéc kiÕn tróc thîng tÇng ®èi víi nhu cÇu kh¸ch
quan cña sù phÊt triÓn kinh tÕ
2, tån t¹i x· héi vµ ý thøc x· héi
A, kh¸I niÖm
*Tån t¹i x· héi dïng ®Ó chØ ph¬ng diÖn sinh ho¹t vËt chÊt vµ c¸c ®iÒu kiÖn
sinh ho¹t vËt ch¸t cña x· héi
_c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o thµnh tån t¹i x· héi bao gåm:
+ph¬ng thøc sx vËt chÊt
+ C¸c yÕu tè thuéc vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn –hoµn c¶nh ®Þa lý vµ d©n c
C¸c yÕu tè ®ã tån t¹i trßng mèi quan hÖ biÖn chøng, t¸c ®éng lÉn nhau t¹o
thanh ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi
* ý thøc x· héi dïng ®Ó chØ ph¬ng diÖn sinh ho¹t tinh thÇn cña xa héi, n¶y sinh
tõ tån t¹i x· héi vµ ph¶n ¸nh tån t¹i x· héi trong nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn
nhÊt ®Þnh
- *tån t¹i x· héi quyÕt ®Þnh ý thøc x· héi
•Gi÷a tån t¹i x· héi vµ ý thøc c¸c nh©n cã sù thèng nhÊt biÖn chøng nh
ng kh«ng ®ång nhÊt. Mèi quan hÖ gi÷a tån t¹i x· héi vµ ý thøc c¸ nh©n
thuéc mèi quan hÖ gi÷a c¸I chung vµ c¸I riªng
•Theo néi dung vµ lÜnh vùc ph¶n anh ®êi sèng x· héi, ý thøc x· héi bao
gåm c¸c h×nh th¸I kh¸c nhau: ý thøc chÝnh trÞ, ý thøc ph¸p quyÒn , ý
thøc ®¹o ®øc , ý thøc t«n gi¸o, ý thøc thÈm mü, ý thøc khoa häc
•Theo trinh ®é ph¶n ¸nh cña ý thøc x· héi ®èi víi tån t¹i x· héi cã thÓ
ph©n biÖt ý thøc x· héi th«ng thêng vµ ý thøc lý luËn :
•+ý thøc th«ng thênglµ toµn bé nh÷ng tri thøc, nh÷ng quan niÖm … cña
nh÷ng con ngêi trong 1 céng ®ång ngêi nhÊt ®Þnh, ®ùoc h×nh thµnh
1 c¸ch trùc tiÕp tõ ho¹t ®éng thùc tiÔn hµng ngµy, cha ®îc hÖ thèng
ho¸, kh¸I qu¸t ho¸ thµnh lý luËn
•+ ý thøc lý luËn lµ nh÷ng t táng quan ®iÓm ®îc hÖ thèng ho¸
thµnh c¸c häc thuyÕt x· héi, ®îc tr×nh bµy díi d¹ng c¸c kh¸I biÖm,
ph¹m trï, quy luËt
•Còng cã thÓ ph©n tÝch ý thøc x· héi theo hai tr×nh ®é vµ hai ph¬ng thøc ph¶n ¸nh
®èi víi tån t¹i x· héi : t©m lý x· héi vµ hÖ tëng x· héi
•+t©m lý x· héi lµ toµn bé ®êi sèng t×nh c¶m, t©m trang kh¸t väng ý
chÝ , lµ sù ph¶n n¸h trøc tiÕp vµ tù ph¸t ®èi víi hoµn c¶nh sèng cña hä
•+hÖ t tëng x· héi lµ toµn bé c¸c hÖ thèng quan niÖm, quan ®iÓm x·
héi nh chÝnh trÞ triÕt häc ®¹o ®øc … lµ sù ph¶n n¸h gi¸n tiÕp vµ tù
gi¸c ®èi víi tån t¹i x· héi
•Trong x· héi cã giai cÊp, ý thøc x· héi còng cã giai cÊp, ph¶n anh ®iÒu
kiÖn sinh ho¹t vËt chÊt vµ lîi Ých kh¸c nhau, ®èi lËp gi÷a c¸c giai cÊp
- +B¶n chÊt cña ýthøc x· héi chØ lµ sù ph¶n ¸nh cña tån t¹i x· héi cho nªn
nãi chung ý thøc x· héi chØ cã thÓ biÕn ®æi sau khi cã sù biÕn ®æi
cña tån t¹i x· héi
+do søc m¹nh cña thãi quen, truyÒn thèng, tËp qu¸n còng nh do tÝnh
l¹c hËu, b¶o thñ cña 1 sè h×nh th¸I ý thøc x· héi
_ý thøc xa héi cã thÓ vît tríc tån t¹i x· héi
_ý thøc x· héi cã tÝnh kÕ thõa trong sù ph¸t triÓn cña nã
_sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c h×nh th¸I ý thøc x· héi trong sù ph¸t triÓn
cña chóng ý thøc x· héi cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng trë l¹i tån t¹i x· héi
********* ***********
ý*********
* nghĩa phương phap luận: tồn tại xa hội và ý thức xa hội là 2
phương diện thống nhất biện chứng của đời sống xa hội vi vậy xay
dựng xa hội mới phải được tiến hành đồng thời tren cả 2 phương
diện tren trong sự nghiệp cach mạng XHCN ở nước ta một mặt phải
coi trọng cuộc CM tư tưởng văn hoa mặt khac phải tranh toi phạm
sai lầm chủ quan duy ý chi trong việc xay dựng văn hoa, xay dựng
xay
con người mới
- Cau 5: tại sao nghiên cứu lịch sử vận động phát triển x ã hội lại cần thiết phải ngiên
cứu phạm trù hình thái kinh tế xã hội ?
trả lời:
Xã hội là tổng thể của nhiều lĩnh vực với những mối quan hệ hết sức phức tạp. Các nhà kinh
điển của chủ nghĩa mac_len nin đã vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng đẻ phân tích
đời sống xã hội, từ đó thấy rõ XH là 1 hệ thống cấu trúc với các lĩnh vực cơ bản tạo thành. Đó là :
_ lực lượng sx, quan hệ sx( hợp thành cơ cấu kinh tế của XH)
_hệ thống kiến trúc thượng tầng của XH
Trong đó quan hệ sx vừa tồn tại với tư cách là hinh fthức kinh tế của sự phát triển lực lượng sx,vừa
tồn tại với tư cáchlà cái hợp thành cơ sở kinhtế của XH mà trên đó d ựng lên 1hệ thống kiến trúc
thượng tầng chính trị
*Hình thái kinh tế -Xh là phạm trù dùng để chỉ XH ở từng giai đoạn lịch sử nhất định, với 1ki ểu
quan hệ sx đặc trưng cho XH đó phù hợp với 1 trình độ nhất định của lực lượng sx và với 1 ki ến
trúc thượng tầng tương ứng được xây dựng trên những quan hệ ấy
_ các hình thái kinh tế XH:
công xã nguyên thuỷ
nô lệ
phong kiến
tbcn
cnxh
với quan niệm khoa học về XH theo cấu trúc “hình thái ” như vậy đã đem lại 1 phương pháp lập
luận khoa học trong ngiên cứu về cấu trúc cơ bản của XH, cho phép phân tích đời sông hết sức
phức tạp của XH để chỉ ra những mối quan hệ biện chứng giữa các lĩnh vực của nó, chỉ ra quy
luật vận động và phát triển của nó như 1 quá trình lịch sử tự nhiên
- C Mac cho rằng “ sự phát triển của các hình thái kinh tế- XH là 1quá trình lịch sử t ự nhiên”
- +Sự vận động và phát triển của XH không tuân theo ý chí chủ quan của con
người mà tuân theo các quy luật khách quan, đó là các quy luật của
chính bản thân cấu trúc hình thái kinh tế -xh, là hệ thống các quy luật xh
thuộc lĩnh vực kinh tế, chính trị, vănhoá, khoa học mà trước hết và cơ
bản nhất là quy luật quan hệ sx phù hợp với trình độ phát triển của lực
lượng sx và quy luật kiến trúc thượng tầng phù hợp với cơ sở hạ tầng
+Nguồn gốc của sự vận động, phát triển của xh, của lịch sử nhân loại, của
mọi lĩnh vực kinh tế, chính trị, vănhoá,…,của xh, suy đén cùng đều có
nguyên nhân từ sự phát triển của lực lượng sx của xh đó
+Quá trình phát triển của các hình thái kinh tế xh là quá trình thay thế lẫn
nhau của các hình thái kinh tế xh trong lịch sử nhân loại, là sự phát triển
của lịch sử xh loài người. dưới sự tác động của quy luật khách quan,
hình thái kinh tế xh cũ mất đi thay thế bằng các hình thái kinh tế xh mới :
nguyên thuỷ, nô lệ, phong kiến, tbcn,xhcn
+Đồng thời các mác –lênin cũng khẳng định vai trò của các yếu tố khác như
sự tác động của các nhân tố thuộc về điều kiện vật lý, tương quan lực
lượng chính trị của các giai cấp, tầng lớp xh, truyền thống văn hoá của
mỗi cộng đồng người, điều kiện tác động của tình hình kinh tế đối với
tiến trình phát triển của mỗi cộng đồng người tronglịch sử. chính do sự
tác động của các nhân tố này mà tiến trình phát triẻn của mỗi cộng đồng
người có thể diễn ra với những con đường, hình thức và bước đi khác
nhau, tạo nên tính đa dạng phong phú trong sự phát triển của lịch sử
nhân loại. tính chất này có thể bao hàm những bước phát triển bỏ qua 1
hay vài hình thái kinh tế xh nhất định
- ý nhĩa phương pháp luận :
-Sx vật chất chính là cơ sở của đời sống xh, phương thức sx quyết định trình độ phát triển
của nền sx và do đó cũng là nhân tố quyết định trình độ phát triển của đời sống xh và lịch
sử nói chung
Xh không phải là sự kết hợp 1 cách ngẫu nhiên, máy móc giữa các cá nhân, mà là 1 cơ
-
thể sống động. các phưong tiện của đời sống xhtồn tại trong 1 hệ thống cấu trúc thống
nhất chặt chẽ tác động qua lại lẫn nhau, trong đó quan hệ sx đóng vai trò là quan hệ cơ
bản nhất,quýet định các quan hệ xh khác, là tiêu chuẩn khách quan để phân biệt các chế
độ xã hội khác nhau
Phát triển của xã hội là 1 quá trình lịch sử tự nhiên, tức là quá trình diễn ra theo các quy
-
luật khách quan chứ không phải theo ý muốn chủ quan
Nhom 4
Finghting!
- Câu 6 Tại sao đấu tranh giai cấp lại được coi là động lực trực tiếp của
lịch sử xH có giai cấp
TL: XH loài người trải qua các thời kì nguyên thủy-> chiếm hữu nô lệ
-> phong kiến ->tư bản->CNXH (chủ nghĩa cônh sản) trong đó thời kì
nguyên thủy và CNXH là thời kì không có giai cấp
Người ta gọi là giai cấp, những tập đoàn to lớn gồm những người
khác nhau về địa vị của họ trong một hệ thống sx xã hội nhất định trong
lịch sử, khác nhau về quan hệ của họ đối với những tư liệu sx, về vai trò
của họ trong tổ chức lao động xã hội và như vây là khác nhau về cách
thức hưởng thụ và về phần của cải XH ít hoặc nhiều mà họ được
hưởng. Giai cấp là những tập đoàn người mà tập đoàn này có thể chiếm
đoạt lao động của tập đoàn khác, do chỗ các tập đoàn đó có địa vị khác
nhau trong một chế độ kinh tế xã hội nhất định
Thực chất của sự phân hóa giai cấp trong xã hội chính là sự phân hóa
những con người trong một cộng đồng xã hội thành những kẻ bóc lột và
những người bị bóc lột. Giai cấp nào nắm được tư liệu sx chủ yếu của
xã hội thì cũng đồng thời có khả năng chiếm được địa vị làm chủ quyên
lực chính trị và quyền lực nhà nước
Sự khác nhau về địa vị giai cấp:
Quan hệ của họ đối với việc sở hữu tư liệu sx của xã hội
+ Sở hữu công cộng-> mọi người đều bình dẳng
+ Sở hữu tư nhân mọi người không bình đẳng-> mâu thuẫn giai cấp
- Vai trò của họ trong quản lí sx và quản lí lao động
+ Nếu tư liệu sx là chung-> thu nhập bình đẳng
+ Nếu tư liệu sx thuộc về cá nhân nhóm người thì ->thu nhập khác nhau
* Nguồn gốc giai cấp:
Do có sự phân hóa xã hộ trong nội bộ công xã nguyên thủy. Tù binh bị bắt trong
chiến tranh không bị giết mà bị giữ làm nô lệ phục vụ cho những người giàu có và có địa
vị trong xã hội
Nguồn gốc trực tiếp là do sự ra đời và tồn tại của chế độ chiếm hữu tư nhân về tư liệu
sx. Nguồn gốc sâu xa của sự phân hóa giai cấp trong xã hội chính là do tình trạng phát
triên nhưng chưa đạt tới trình độ xã hội hóa cao của lực lượng sx
*Vai trò của đấu tranh giai cấp đối với sự vận động phát triển của xã hội
Đấu tranh giai cấp : Là cuộc đấu tranh của giai cấp bị tước hết quyền, bị áp bức và lao
động , chống bọn có đặc quyền đặc lợi, bọn áp bức và bon ăn băm, cuộc đấu tranh của
những người công nhân làm thuê hay những người vô sản chống lại những người hữu
sản hay giai cấp tư sản
Thực chất của cuộc đấu tranh giai cấp là cuộc đấu tranh giải quyết về mặt lợi ích giữa
quần chúng lao động bị áp bức với giai cấp thống trị
Nhà nươc - công cụ chuyên chính giai cấp : là một tổ chức chính trị của giai cấp
thống trị về kinh tế nhằm bảo vệ trật tự hiện hành và đàn áp sự phản kháng của các giai
cấp khác. Nhà nước nào cũng mang bản chất giai cấp vì nó là bộ máy của giai cấp
thống trị về kinh tế nhằm hợp pháp hóa và củng cố sự thống trị của chúng với quần
chúng nhân dân lao động
- Đấu tranh giai cấp là một trong những động lực phat triển của xa hội
Đấu tranh giai cấp phat triển đến đỉnh cao sẽ dẫn đến cuộc cach
mạng xa hội thay thế phương thức sx cũ bằng thức sx mới tiến bộ
hơn để mở đường cho sx phat triến và làm thay đổi mọi mặt của đời
sống xa hội
Đấu tranh giai cấp xoa bỏ cac thế lực phản động đồng thời cải
tạo giai cấp cach mạng , đem lại những thành tựu của khoa học
cong nghệ, của cải cach dân chủ và tiến bộ xa hội
* Đấu tranh giữa giai cấp tư sản và vo sản trong giai đoạn hiện nay
Hiện nay đấu tranh giai cấp ở việt nam vẫn tồn tại tất yếu do
mau thuẩn giữa lực lượng sx đa xa hội hoa cao và quan he sx tư nhan
về quan hệ sx
Mau thuẫn này hiện nay phat triển mạnh về chieu sau, no diễn
ra rất gay go ,phức tạp
Đấu tranh giai cấp trong thời ki qua độ len chủ nghĩa xa hội vẫn là
tất yếu vi no là cơ sở cho sự phan chia giai cấp, sự chống đối quyết
liệt giữa cac thế lực thù địch
Mục tieu của cuộc đấu tranh : giữ vững thành quả cach mạng
xay dựng và củng cố chinh quyền của nhan dan, tổ chức quản li sx,
tạo ra năng suất lao động cao hơn
* Chủ nghĩa xa hội và vai tro của no đối với sự phat triển của xa hội
co đối khang co giai cấp
CMXH là một cuộc cach mạng co tinh chất bước ngoặt và căn bản
về chất trong mọi lĩnh vực của đời song xa hội là phương thức thay
thế hinh thai kinh tế xh nỗi thời bằng hinh thai kinh tế xh cao hơn
- vai trò CMXH: khi CNXH diễn ra thì thay thế quan hệ sx cũ bằng quan hệ sx mới mở đường cho
lực lượng sx phát triển và làm thay đổi mọi mặt của đời sống xh. Khi CNXH diến ra thì đó là sự
thay thế hính thái bóc lột này bằng hình thái bóc lột khác còn cách mạng vô sản là nhắm thủ tiêu
sự áp bức bóc lột , nhằm xây dựng một xã hội khồng có giai cấp, giải phóng triệt để con người
CMXH là nhắm giải quyết mâu thuẫn kinh tế và xh tương ứng, nó có lực lưỡng là những giai cấp
và tầng lớp nhân dân có lợi ích ít hoặc nhiều gắn với CMXH và thúc đẩy CMXH phát triển
Ý nghĩa phương pháp luận:
Ở nước ta vẫn còn tồn tại đấu tranh giai cấp vì mục tiêu dân giàu nước mạnh dân chủ công bằng
văn minh, nó diễn ra với tình hình mới
+ CNXH hiện thực ở liên xô và đông Âu sụp đổ
+CNTB phát triển
+ CNDQ và các thế lực thù địch chống phá công cuộc CNXH ở nước ta bằng nhiều hình thức
nhiều phương pháp
Nội dung mới:
+Đấu tranh từ một bên là nhân dân lao động, các lực lượng tiến bộ dưới sự lãnh đạo của đảng
một bên là các thế lực thù địch phản động
+ Đấu tranh giữa 2 con đường là định hướng xã hội chủ nghĩa và tự phát tư bản chủ nghĩa
nhưng nội dung chủ yếu trong thời đại hiện nay là thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa
hiện đại hóa đất nước
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
