Chuyên ñ Hoá Hu cơ  Lp 11 chuyên Hoá  Trưng THPT chuyên Lê Quý ðôn
http://ebook.top1.vn Tài liu chia s trên mng
http://maichoi.vuicaida.com
LI M" ð#U
Phương pháp trc nghim khách quan là mt hình thc kim tra ñã ñưc s d!ng rng rãi " nhi#u
nư$c trên th& gi$i. ðây là mt phương pháp ño lư,ng ki&n thc toàn din. V$i h th.ng câu h/i v$i
nhi#u l1a ch2n, phương pháp này ñã lo4i b/ ñưc tình tr4ng h2c t6, h2c lch, quay cóp s d!ng tài liu
trong lúc thi c, tránh ñưc tiêu c1c trong vic coi thi, ch9m thi.
Tuy nhiên, ñ4i ña s. h2c sinh chúng ta v;n chưa quen v$i cách làm bài thi trc nghim, v;n chưa
có cách gi=i nhanh g2n mt bài toán hoá h2c trong khi th,i gian làm mt bài thi quá ngn.
ð giúp các b4n nm v>ng phương pháp gi=i toán, cho phép gi=i nhanh chóng các bài toán phc
t4p, chúng tôi xin gi$i thiu v$i các b4n " Mt s. phương pháp gi=i nhanh các bài toán hoá h2c h>u cơ
" mà chúng tôi trích luE ñưc trong quá trình h2c.
BAN BIÊN T$P & 11 HOÁ
Chuyên ñ Hoá Hu cơ  Lp 11 chuyên Hoá  Trưng THPT chuyên Lê Quý ðôn
http://ebook.top1.vn Tài liu chia s trên mng
http://maichoi.vuicaida.com
M+T S- PHƯƠNG PHÁP GI1I NHANH
Phương pháp 1: ð6NH LU$T B1O TOÀN
Nguyên t'c : S dng ñnh lut bo toàn vt cht ñ tính khi lưng các cht.
I/ Phương pháp b*o toàn kh-i lư0ng
1. Cơ s" : ðInh luJt b=o toàn kh.i lưng
Trong ph=n ng hoá h2c, tKng kh.i lưng các ch9t tham gia ph=n ng bLng tKng các kh.i lưng
các ch9t t4o thành.
Ph=n ng hoá h2c : A + B C + D
mA + mB = mC + mD
2. Ph4m vi áp d!ng : Áp d!ng cho t9t c= các trư,ng hp cTn tính kh.i lưng c6a mt ch9t mà có th
bi&t hoUc bi&t ñưc kh.i lưng các ch9t còn l4i.
3. Ví d! minh ho4 :
VD1 : Cho 2,83 g hYn hp 2 rưu 2 chc tác d!ng vZa ñ6 v$i Na thì thoát ra 0,896 lit H2 (ñktc) và m g
mu.i khan. Giá trI m (g) là :
A. 5,49 B. 4,95 C. 5,94 D. 4,59
Gi=i :
+) Cách gi=i thông thư,ng :
G2i CT c6a rưu th nh9t là : R(OH)2 ( a mol )
rưu th hai là : R'(OH)2 ( b mol )
PTPƯ : R(OH)2 + 2Na R(ONa)2 + H2
(mol) a a a
R'(OH)2 + 2Na R'(ONa)2 + H2
(mol) b b b
Theo gi= thi&t ta có : (R+34)a + (R'+34)b = 2,83
và a + b = 0,04
Ra + R'b = 2,83 i 34(a+b) = 1,47
Kh.i lưng mu.i t4o thành là : m = (R+78)a + (R'+78)b = Ra + R'b + 78(a+B)
= 4,59 (g)
+) Cách gi=i nhanh :
G2i CT chung c6a 2 rưu là : R(OH)2
R(OH)2 + 2 Na
→
R(ONa)2 +H2
0,08 0,04
Áp d!ng ñInh luJt b=o toàn kh.i lưng ta có :
m = 2,83 + 0,08.23 i 0,04.2 = 4,59 (g)
VD2 : Cho 4,2 g hYn hp glm CH3OH, C6H5OH và CH3COOH tác d!ng v$i Na vZa ñ6 th9y thoát ra
0,672 lit H2 (ñktc) và 1 dung dIch X. Cô c4n dung dIch X ta thu ñưc ch9t rn Y. Kh.i lưng (g) Y là :
A. 2,55 B. 5,52 C. 5,25 D. 5,05
Gi=i : Do c= 3 ch9t trên ñ#u chưa 1 nguyên t H linh ñng nên :
nNa= 2nH2 = 2. 4,22
672,0 =0,06 mol
Áp d!ng ñInh luJt b=o toàn kh.i lưng ta có :
mY = 4,2 + 0,06.23 i 0,03.2 = 5,52 (g)
Chuyên ñ Hoá Hu cơ  Lp 11 chuyên Hoá  Trưng THPT chuyên Lê Quý ðôn
http://ebook.top1.vn Tài liu chia s trên mng
http://maichoi.vuicaida.com
II/ Phương pháp b*o toàn nguyên t-
1.Cơ s" : ðInh luJt b=o toàn nguyên t.
TKng kh.i lưng c6a mt nguyên t. trư$c ph=n ng bLng tKng kh.i lưng c6a nguyên t. ñó "
sau ph=n ng.
2. Ph4m vi ng d!ng: Có tháp d!ng trong nhi#u trư,ng hp, nhưng thư,ng dùng nh9t trong các bài
toán ñ.t cháy.
3. Ví d! minh ho4 :
VD1 : ð.t cháy hoàn toàn m g hYn hp các hiñrocacbon : C3H4, C2H6, C4H8 thì thu ñưc 12,98g CO2
và 5,76g H2O. VJy m (g) có giá trI :
A. 1,48 B. 8,14 C. 4,18 D. Không xác ñInh
Gi=i :
+) Cách gi=i thông thư,ng :
C2H6 + 7/2 O2 2CO2 + 3H2O
(mol) x 3,5x 2x 3x
C3H4 + 4O2 3CO2 + 2H2O
(mol) y 4y 3y 2y
C4H8 + 6O2 4CO2 + 4H2O
(mol) z 6z 4z 4z
Theo PTPƯ và ñ# bài ta có h:
2x + 3y +4z = 12,98 : 44 = 0,295
3x + 2y + 4z =5,76 : 18 = 0,32
30x + 40y + 56 z + 32( 3,5x + 4y + 6z) = 12,98 + 5,76
Gi=i h phương trình ta có : x = 0,05 ; y = 0,025 ; z = 0,03
Kh.i lưng hYn hp là : m = 0,05.30 + 0,025.40 + 0,03.56 = 4,18 (g)
+) Cách gi=i nhanh : Áp d!ng ñInh luJt b=o toàn nguyên t. :
mY = mC + mH =
18
76,5 .2 +
44
98,12 .12 =4,18g
VD
2
: Tách nư$c hoàn toàn tZ hYn hp Y glm rưu A, B ta ñưc hYn hp X glm các olefin. N&u ñ.t
cháy hoàn toàn Y thì thu ñưc 0,66g CO
2
. Khi ñ.t cháy hoàn toàn X thì tKng kh.i lưng CO
2
và H
2
O
(g) là :
A. 0,903 B. 0,39 C. 0,94 D. 0,93
Gi=i : Y tách nư$c t4o thành X :
nC(X) =nC(Y)
⇒
nCO
2
(X)=nCO
2
(Y)=0,66/44 =0,015 mol
Mà khi ñ.t cháy X thì nCO
2
= nH
2
O = 0,015 (mol)
TKng kh.i lưng CO
2
và H
2
O là : m = 0,66 + 0,015.18 = 0,93(g)
Chuyên ñ Hoá Hu cơ  Lp 11 chuyên Hoá  Trưng THPT chuyên Lê Quý ðôn
http://ebook.top1.vn Tài liu chia s trên mng
http://maichoi.vuicaida.com
Phương pháp 2 : QUY ð=I NHI>U CH@T THÀNH M+T CH@T
Nguyên t'c :
ðưa h!n hp các cht v# m%t cht có công th(c trung bình sau ñó d,a vào giá tr
trung bình v-a tìm ñưc ñ k.t lun v# cht c/n xác ñnh.
I/ Phương pháp kh-i lư0ng mol trung bình
M
1. Cơ s" : S d!ng công thc :
hh
hh
n
m
M=
rli sau ñó dùng
M
ñ xác ñInh M c6a các ch9t ban ñTu M
1
<
M
< M
2
v$i M
1
< M
2
.
2. Ph4m vi ng d!ng : Áp d!ng rng rãi cho các bài tJp hoá h>u cơ
3. Ví d! minh ho4 :
VD
1
: HYn hp A glm 2 ankanal X, Y có tKng s. mol là 0,25mol. Khi cho hYn hp A tác d!ng v$i
dung dIch AgNO
3
/NH
3
dư thì t4o ra 86,4g k&t t6a và kh.i lưng dung dIch AgNO
3
gi=m 77,5g. Bi&t
M
x
<M
y
. CTCT c6a X là :
A. CH
3
CHO B. HCHO C. C
2
H
5
CHO D. K&t q6a khác
Gi=i : Vì kh.i lưng Ag tách ra là 86,4g mà kh.i lưng dung dIch gi=m 77,5g nên
Kh.i lưng 2 anñehit là : 86,4 i 77,5 = 8,9 (g)
)/(6,35
25,0
9,8
molgM ==
mà M
X
<
M
< M
y
M
X
< 35,6
M
X
= 30. X là HCHO.
VD
2
: Mt hYn hp X glm 2 ankin là ñlng ñvng k& ti&p nhau. N&u cho 5,6 lit hYn hp X ñi qua dung
dIch Br
2
thì th9y kh.i lưng bình tăng 8,6g. CTPT c6a 2 ankin :
A. C
3
H
4
, C
4
H
6
B. C
4
H
6
, C
5
H
8
C. C
2
H
2
, C
3
H
4
D. K&t qu= khác
Gi=i : Theo ñ# ra ta có : m
ankin
= 8,6 g .
S. mol c6a ankin là : )(25,0
4,22
6,5
moln
ankin
==
Kh.i lưng phân t trung bình c6a 2 ankin là : )/(4,34
25,0
6,8
molgM ==
M
1
< 34,4 < M
2
v$i 2 ankin k& ti&p
M
1
= 26 và M
2
= 40 . CTPT c6a 2 ankin là : C
2
H
2
và C
3
H
4
II/ Phương pháp s- nguyên t4 cacbon trung bình
n
1. Cơ s" : ðUt CT c6a các ch9t cùng thuc mt dãy ñlng ñvng dư$i d4ng CT chung c6a dãy nhưng thay
n bLng
n
.Sau ñó tính
n
và k&t luJn v# s. nguyên t C c6a các ch9t : n
1
<
n
< n
2
.
2. Pham vi ng d!ng : Dùng ñ gi=i các bài toán v# các ch9t thuc cùng mt dãy ñlng ñvng ñUc bit là
các ch9t ñlng ñvng liên ti&p.
3. Ví d! minh ho4 :
VD
1
: Có 2 axit h>u cơ no : A là axit ñơn chc và B là axit ña chc. HYn hp X cha 0,3 mol hYn hp
A và B. ð.t cháy hoàn toàn X thì thu ñưc 11,2 lit CO
2
(ñkc) VJy CTPT c6a A là :
A. CH
3
COOH B. HCOOH C. C
2
H
5
COOH D. K&t qu= khác
Gi=i : S. nguyên t C trung bình c6a A và B là :
667,1
3,0
5,0
≈=n
S. nguyên t C c6a A < 1,667
S. nguyên t C c6a A = 1
A là HCOOH
VD
2
: ð.t cháy hoàn toàn hYn hp 2 hiñrocacbon ñlng ñvng có kh.i lưng phân thơn kém nhau
28ñvC ta thu ñưc 4,48 lit CO
2
(ñkc) và 5,4g H
2
O. CTPT c6a 2 hp ch9t là :
A. C
3
H
4
, C
5
H
8
B. C
2
H
4
, C
4
H
8
C. CH
4
, C
3
H
8
D. C
2
H
2
, C
4
H
6
Gi=i : )(2,0
4,22
48,4
2
moln
CO
==
)(3,0
18
4,5
2
moln
OH
==
Chuyên ñ Hoá Hu cơ  Lp 11 chuyên Hoá  Trưng THPT chuyên Lê Quý ðôn
http://ebook.top1.vn Tài liu chia s trên mng
http://maichoi.vuicaida.com
Do nH
2
O > nCO
2
nên hiñrocacbon là ankan.
G2i CT chung c6a 2 ankan là :
22 +nn
HC
OHnCOnO
n
HC
nn
222
22
)1(
2
13 ++→
+
+
+
0,2 0,3
2
3,0
2,0
1=⇒=
+n
n
n VJy n
1
= 1 và n
2
= 3. CT c6a 2 hiñrocacbon là CH
4
và C
3
H
8
.
III/ Phương pháp g-c hiñrocacbon trung bình :
R
1. Cơ s" : ðUt CT c6a các hp ch9t cTn tìm dư$i d4ng công thc có cha
R
. Sau ñó ti&n hành xác ñInh
g.c
. Bin luJn R
1
,R
2
theo : R
1
<
R
< R
2
2. Ph4m vi ng d!ng : Thư,ng dùng cho bài toán v R cha nhóm chc, ñUc bit là axit, este.
3. Ví d! minh ho4 :
VD
1
: HYn hp X glm 2 este A, B ñlng phân v$i nhau và ñ#u t4o ra tZ axit ñơn chc và rưu ñơn
chc. Cho 2,2g hYn hp X bay hơi " 136,5
o
C và 1atm thì thu ñưc 840ml hơi este. MUt khác, ñem thuy
phân hoàn toàn 26,4g hYn hp X bLng 100ml dung dIch NaOH 20% (d=1,2g/ml) rli ñem cô c4n thì thu
ñưc 33,8g ch9t rn khan. VJy CTPT c6a este là :
A. C
2
H
4
O
2
B. C
3
H
6
O
2
C. C
4
H
8
O
2
D. C
5
H
10
O
2
Gi=i : A, B là este ñơn chc.
)(025,0
)5,136273(082,0
84,0 moln
X
=
+
=
)/(88
025,0
2,2 molgM
este
==
n
este thuy phân
= 26,4 : 88 = 0,3 (mol)
)(6,0
40
.
100
2,1.20.100 moln
NaOH
==
NaOH dư
m
mu.i
= 33,8 i (0,6i0,3).40 = 21,8 (g)
166,566,56866,72
3,0
8,21
121
=→<<→=→+=≈= RRRRRM
muoi
R
1
ng v$i iH mà R
1
+ 44 + R
1
' = 88
R
1
' = 43 ng v$i C
3
H
7
i
CTPT c6a este là : HCOOC
3
H
7
hay C
4
H
8
O
2
VD
2
: Cho 3,55 g hYn hp các amin ñơn chc tác d!ng vZa ñ6 0,1 mol HCl. Xác ñInh CT c6a amin có
phân t kh.i bé nh9t.
A. CH
3
NH
2
B. C
2
H
5
NH
2
C. CH
3
NHCH
3
D. K&t qu= khác
Gi=i : G2i CT chung là :
2
NHR
ClNHRHClNHR
32
→+
155,195,195,35
1,0
55,3
11
2
=→=<→=→== RRRRM
NHR
R
1
ng v$i CH
3
i
Ngoài ra phương pháp trung bình còn ñưc m" rng ñ tính toán cho c= hYn hp các ch9t
thuc dãy ñlng ñvng khác nhau, ñ tính s. liên k&t π trung bình, hoá trI trung bình ...