Nghiên cứu áp dụng thang điểm framingham nhằm lượng định nguy cơ bệnh động mạch vành trong 10 năm tới tại Bệnh viện Đa khoa Bình Dương

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> NGHIÊN CỨU ÁP DỤNG THANG ĐIỂM FRAMINGHAM<br /> NHẰM LƯỢNG ĐỊNH NGUY CƠ BỆNH ĐỘNG MẠCH VÀNH<br /> TRONG 10 NĂM TỚI TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA BÌNH DƯƠNG<br /> Trương Thanh Sơn*, Nguyễn Văn Trí**, Trương Quang Bình***<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu - Mục tiêu: Bệnh động mạch vành là bệnh phổ biến và gây tử vong hàng đầu do nguyên nhân tim<br /> mạch. Điều trị và phòng ngừa tốt đã được chứng minh làm giảm đáng kể tỉ suất bệnh và tử vong. Do đó, việc<br /> lượng giá nguy cơ bệnh động mạch vành trong 10 năm tới theo thang điểm Framingham dựa vào các yếu tố<br /> nguy cơ là cần thiết, từ đó định hướng kế hoạch điều trị cũng như dự phòng tích cực cho bệnh nhân.<br /> Phương pháp nghiên cứu: mô tả cắt ngang trên 496 bệnh nhân đến khám tại bệnh viện Bình Dương từ<br /> tháng 9/2008-9/2009. Các yếu tố nguy cơ tim mạch theo thang điểm Framingham gồm tuổi, giới, cholesterol toàn<br /> phần, HDL-C, hút thuốc lá và huyết áp tâm thu để đánh giá mức độ nguy cơ bệnh động mạch vành trong 10<br /> năm tới.<br /> Kết quả: tuổi trung bình 59 ± 15,9 năm; tỉ lệ nữ 41,72%; nam 58,28%. Tỉ lệ các yếu tố của nguy cơ gồm<br /> tăng huyết áp chiếm 51,4%; rối loạn lipid máu 84,3%; đái tháo đường 11,4%; hút thuốc 8,06%. Nguy cơ bệnh<br /> độnh mạch vành trong 10 năm tới theo thang điểm Framingham là 8,94 ± 9,1%; nam 13,53 ± 9,87%; nữ 5,65 ±<br /> 6,84%. Nguy cơ tim mạch của nam cao hơn nữ có ý nghĩa thống kê (p 1,9 mmol/l,<br /> HDL- C < 0,9 mmol/l, LDL- C > 3,4 mmol/l.<br /> Đái tháo đường : theo tiêu chuẩn chẩn đoán<br /> của Tổ chức Y tế Thế giới năm 1998.<br /> Đường máu lúc đói (tối thiểu là 8 giờ sau ăn)<br /> > 7 mmol/l, ít nhất 2 lần làm xét nghiệm liên tiếp.<br /> Xét nghiệm một mẫu đường máu bất kỳ ><br /> 11,1 mmol/l.<br /> Xét nghiệm đường máu 2 giờ sau khi uống<br /> 75g glucose ≥ 11,1 mmol/l (nghiệm pháp dung<br /> nạp glucose).<br /> Hút thuốc lá: bệnh nhân đang hút thuốc hay<br /> đã bỏ hút thuốc < 1năm.<br /> Đo<br /> <br /> huyết<br /> <br /> áp<br /> <br /> theo<br /> <br /> hướng<br /> <br /> dẫn<br /> <br /> của<br /> <br /> WHO/ISH: Bệnh nhân được ngồi trên ghế,<br /> lưng được nâng thẳng, tay được để trần và<br /> nâng ngang tim. Bệnh nhân nên ngưng hút<br /> <br /> BMI (kg/ m2)<br /> < 18,5<br /> 18,5 – 24,9<br /> 25 – 29,9<br /> 30 – 34,9<br /> 35 – 39,9<br /> ≥ 40<br /> <br /> Phân loại<br /> Thiếu cân<br /> Bình thường<br /> Thừa cân<br /> Béo phì độ 1<br /> Béo phì độ 2<br /> Béo phì độ 3<br /> <br /> Mắc bệnh động mạch vành bao gồm tử vong<br /> do bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim (kể cả thể<br /> yên lặng), cơn đau thắt ngực.<br /> <br /> Đánh giá nguy cơ BĐMV theo thang điểm<br /> Framingham.<br /> Dựa vào các yếu tố : tuổi, mức HDL-C,<br /> cholesterol toàn phần, hút thuốc lá, trị số huyết<br /> áp tâm thu để tính nguy cơ BĐMV trong 10 năm<br /> tới(11). Từ đó, đánh giá mức độ nguy cơ như sau :<br /> Rất cao<br /> <br /> >30%<br /> <br /> Cao:<br /> <br /> 20 - 30%<br /> <br /> Trung bình:<br /> <br /> 10 - 20%<br /> <br /> Thấp<br /> <br /> < 10%<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> <br /> thuốc và uống cà phê trong 30 phút trước khi<br /> <br /> Các số liệu được xử lý theo các thuật toán<br /> <br /> đo. Đo huyết áp sau khi nghỉ ngơi ít nhất 5<br /> <br /> thống kê sử dụng trong y sinh học với phần<br /> <br /> phút. Ghi lại cả huyết áp tâm thu (lần xuất<br /> <br /> mềm stata 10,0.<br /> <br /> hiện đầu tiên của tiếng đập) và tâm trương<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> <br /> (lúc biến mất tiếng đập). Lấy trung bình của 2<br /> <br /> Đặc điểm nhóm nghiên cứu và các yếu tố<br /> nguy cơ<br /> <br /> lần đo hoặc nhiều hơn, đo cách nhau 2 phút.<br /> Bảng 1 Phân độ huyết áp theo JNC VII người ≥ 18<br /> tuổi<br /> Phân độ<br /> Bình thường<br /> Tiền THA<br /> THA độ I<br /> THA độ II<br /> THA tâm thu đơn độc<br /> <br /> HATT<br /> HATTr<br /> (mmHg)<br /> (mmHg)<br /> < 120<br /> < 80<br /> 120 – 139 và/ hoặc 80 – 90<br /> 140 – 159 và/ hoặc 90 – 99<br /> ≥ 160 và/ hoặc ≥ 100<br /> ≥ 140<br /> < 90<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Trong thời gian nghiên cứu thu thập được<br /> 496 bệnh nhân. Tuổi trung bình 59 ± 15,9.<br /> Nhóm tuổi từ 70 -79 chiếm tỉ lệ cao nhất với<br /> 28,02% và số bệnh nhân trên 60 tuổi chiếm gần<br /> 50% so với tổng số bệnh nhân đến khám. Nam<br /> chiếm 58,28% nữ chiếm 41,12%. Tỉ lệ giữa nam<br /> và nữ ở các độ tuổi sự khác biệt không có ý<br /> nghĩa thống kê. Nghiên cứu của Nguyễn thị<br /> Dung(17) thì nam chiếm 34,84% thấp hơn so với<br /> nữ chiếm 65,16%.<br /> <br /> 209<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 30<br /> 25<br /> 20<br /> <br /> 23.53<br /> <br /> 20-39<br /> 40-49<br /> <br /> 18.36<br /> <br /> 15<br /> <br /> 50-59<br /> <br /> 10<br /> <br /> 60-69<br /> <br /> 5<br /> <br /> 70-79<br /> <br /> 0<br /> <br /> N<br /> <br /> Bảng 4 Tỉ lệ RLLM của các tác giả khác<br /> <br /> Bảng 3 Tỉ lệ các yếu tố nguy cơ trong nhóm dân số<br /> nghiên cứu<br /> Chung<br /> (N = 496)<br /> 8,1<br /> 55,6<br /> 11,4<br /> 84,3<br /> 50,4<br /> 21,1<br /> 37,7<br /> <br /> Nam<br /> (N=207)<br /> 18,8<br /> 51,3<br /> 13,1<br /> 82,1<br /> 45,4<br /> 22,7<br /> 46,9<br /> <br /> 50,40<br /> <br /> 32,66<br /> <br /> Tăng<br /> LDL-C<br /> 33,87<br /> <br /> 31,74<br /> <br /> 38,09<br /> <br /> 46,6<br /> <br /> 53,3<br /> <br /> 52,17<br /> <br /> 28,99<br /> <br /> 50,72<br /> <br /> 24,64<br /> <br /> 54,7<br /> <br /> 41,9<br /> <br /> 51,27<br /> <br /> 40,7<br /> <br /> 36,0<br /> <br /> 40,12<br /> <br /> 25,19<br /> <br /> 48,57<br /> <br /> Tăng CT Tăng TG<br /> <br /> N<br /> Biểu đồ 1 Phân bố tuổi theo giới tính<br /> <br /> Nữ<br /> (N=289)<br /> 0,3<br /> 71,4<br /> 10,4<br /> 85,8<br /> 53,9<br /> 20,7<br /> 31,1<br /> <br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi huyết áp<br /> trung bình là 137,79 ± 27,34mmHg với huyết áp<br /> trung bình của nữ và nam khác biệt không có ý<br /> nghĩa thống kê. Số huyết áp trung bình này cao<br /> hơn so với nghiên cứu của Phạm Gia Khải và CS<br /> (119,92 ± 18,6 mmHg) do đối tượng trong nghiên<br /> cứu của chúng tôi là bệnh nhân đến khám tại<br /> phòng khám tim mạch còn đối tượng nghiên<br /> cứu trên là nghiên cứu trong cộng đồng. Tỉ lệ<br /> tăng huyết áp ở nam giới thấp hơn nữ có ý<br /> nghĩa thống kê(6).<br /> Tăng huyết áp chiếm tỉ lệ 51,41%, tiền tăng<br /> huyết áp chiếm tỉ lệ 10,28%. Tỉ lệ này cao hơn<br /> nhiều so với nghiên cứu của Nguyễn Thị<br /> Dung(17); nghiên cứu của Bùi Thị Hà 17,9%(6).<br /> Điều này chứng tỏ tỉ lệ THA gia tăng theo thời<br /> gian do đời sống xã hội ngày một cao. Tỉ lệ này<br /> cũng tăng hơn theo nghiên cứu của Phạm Gia<br /> Khải(18) (tiền THA chiếm 10,5%, THA chiếm<br /> 16,3%). Đây là vấn đề cần quan tâm, THA là<br /> YTNC độc lập và quan trọng nhất của BĐMV,<br /> với tỉ lệ THA còn cao nếu không được phòng<br /> <br /> 210<br /> <br /> Tỉ lệ RLLM chiếm 84,3% trong đó giữa nam<br /> và nữ sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê. Tỉ<br /> lệ này cao hơn hẳn nghiên cứu của Nguyễn Thị<br /> Thêm (65,2%) và Trương Quang Bình (66,59%).<br /> Tỉ lệ các thành phần của lipid máu so với các tác<br /> giả khác như sau.<br /> <br /> nữ<br /> <br /> nam<br /> <br /> Hút thuốc lá<br /> Tăng huyết áp<br /> ĐTĐ<br /> Rối loạn lipid máu<br /> Tăng Cholesterol<br /> Giảm HDL–C<br /> Béo phì<br /> <br /> bệnh tốt thì nguy cơ THA và BĐMV sẽ tăng<br /> nhanh trong 10 năm tới.<br /> <br /> Nghiên cứu (%)<br /> Hoàng Văn<br /> Quý(%)(12)<br /> Hồ Anh Bình (%)<br /> Phạm Gia<br /> Khải(%)(18)<br /> Nguyễn Thị<br /> Dung(%)(17)<br /> <br /> Giảm<br /> HDL-C<br /> 26,61<br /> <br /> Bảng 5 Tỉ lệ các yếu tố nguy cơ BĐMV của các tác<br /> giả khác<br /> Nghiên cứu<br /> Lưu Hùng An(14)<br /> Nguyễn Cữu<br /> Lợi(15)<br /> Nguyễn Thị Ngọc<br /> Dung(17)<br /> Hoàng Văn Quý(12)<br /> Nguyễn Thị Anh<br /> Phương(16)<br /> Trương Quang<br /> Bình<br /> <br /> THA<br /> <br /> RLLM<br /> <br /> 51,41<br /> 32,7<br /> <br /> 85,69<br /> 82,8<br /> <br /> Béo<br /> Hút<br /> phì thuốc lá<br /> 11,49 37,5<br /> 8,06<br /> 6,8<br /> 18,8 20,49<br /> <br /> 57,5<br /> <br /> 52,5<br /> <br /> 52,5<br /> <br /> 49,9<br /> <br /> 53,06<br /> <br /> 16,3<br /> <br /> 37,7<br /> <br /> 12,7<br /> <br /> 68,3<br /> <br /> 42,9<br /> 60,0<br /> <br /> 70,0<br /> <br /> 40,8<br /> <br /> 66,59<br /> <br /> ĐTĐ<br /> <br /> 12,5<br /> <br /> 45,0<br /> <br /> 86,7<br /> 5,88<br /> <br /> Tỉ lệ hút thuốc lá chiếm 8,06% trong đó nam<br /> cao hơn nữ có ý nghĩa thống kê. Tỉ lệ này thấp<br /> hơn nghiên cứu của Nguyễn Thị Dung<br /> (22,02%)(17); của Lưu Hùng An (20,4%)(14);<br /> Nguyễn Thị Anh Phương (86,7%)(16); Hoàng Văn<br /> Quý (68,3%)(12); Nguyễn Cữu Lợi (45,0%) (15).<br /> Theo nghiên cứu của Framingham thì hút thuốc<br /> lá là một YTNC độc lập của BĐMV.<br /> Tỉ lệ người bị ĐTĐ chiếm 11,49% trong đó<br /> nam chiếm tỉ lệ cao hơn nữ không có ý nghĩa<br /> thống kê. Tỉ lệ này thấp hơn nghiên cứu của<br /> Nguyễn Thị Thêm (27,8%), Nguyễn Cữu Lợi<br /> (52,5%) và cao hơn nghiên cứu của một số tác<br /> giả khác: Trương Quang Bình (5,88%), Lưu<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> Hùng An (6,8%). Tỉ lệ này cao hơn hẳn so với<br /> nghiên cứu của Nguyễn Thị Dung (2,71%)(17). Vì<br /> đối tượng trong nghiên cứu của chúng tôi là các<br /> bệnh nhân đến khám tại phòng khám bệnh viện<br /> còn đối tượng trong nghiên cứu của Nguyễn Thị<br /> Dung là người dân trong cộng đồng.<br /> <br /> Nguy cơ BĐMV trong 10 năm tới theo thang<br /> điểm Framingham<br /> Bảng 7 Nguy cơ bệnh mạch vành ở toàn bộ nhóm<br /> nghiên cứu<br /> Nhóm tuổi<br /> <br /> Điểm<br /> <br /> 20-39<br /> 40-49<br /> 50-59<br /> 60-69<br /> 70-79<br /> Trung bình<br /> Giá trị p<br /> <br /> 1±0,6<br /> 10±0,5<br /> 13±0,3<br /> 15±0,3<br /> 18±0,3<br /> 14±0,3<br />