HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC CHUYÊN NGÀNH ĐỘT QUỴ VÀ CÁC BỆNH THẦN KINH LIÊN QUAN LẦN THỨ X
148
NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ CỦA ĐIỀU TRỊ TÁI TƯỚI MÁU
TRÊN BỆNH NHÂN NHỒI MÁU NÃO TUẦN HOÀN SAU
TẠI BỆNH VIỆN ĐÀ NẴNG
Phạm Như Thông1, Nguyễn Huy Hoàng1, Nguyễn Thành Trung1
TÓM TẮT19
Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả của điều trị tái
tưới máu trên bệnh nhân nhồi máu não tuần hoàn
sau và mối liên quan giữa các đặc điểm lâm sàng,
cận lâm sàng với hiệu quả của điều trị tái tưới
máu. Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu
cắt ngang mô tả trên 30 bệnh nhân (BN) nhồi
máu não (NMN) cấp tuần hoàn sau được điều trị
tái tưới máu nhập viện từ tháng 06/2022 đến
tháng 05/2023 tại bệnh viện Đà Nẵng. Mức độ
tổn thương trên hình ảnh học sọ não được đánh
giá thông qua điểm pc-ASPECT. Kết cục chức
năng được đánh giá theo modified Rankin scale
(mRS) tại thời điểm ra viện và sau 3 tháng. Kết
quả: Tuổi trung bình: 64 (58-68) tuổi. Giới nam:
66,7%. Điểm NIHSS lúc nhập viện 13 [7,75-
18,5], điểm pc- ASPECT 8,5 [8-10]. Tỷ lệ bệnh
nhân được tiêu sợi huyết 60,0%, can thiệp nội
mạch (23,3%), kết hợp 16,7%. Thời gian cửa
kim: 40 phút [29,5-70,25], thời gian cửa bẹn: 130
phút [111,5-147,5]. Tỉ lệ bệnh nhân biến chứng
chảy máu não có triệu chứng 3,6% (pH1). Tỉ lệ
kết cục tốt (mRS 0-2) tại thời điểm sau 3 tháng là
40%. Điểm NIHSS lúc nhập viện thấp, điểm
GCS cao, điểm pc-ASPECT ≥8, không tắc động
mạch thân nền là các yếu tố có liên quan đến kết
cục chức năng tốt (mRS 0-2) sau 3 tháng. Kết
1Khoa Đột Quỵ - Bệnh viện Đà Nẵng
Chịu trách nhiệm chính: Phạm Như Thông
ĐT: 0935144666
Email: drphamnhuthong86@gmail.com
Ngày nhận bài: 24/7/2024
Ngày gửi phản biện: 25/7/2024
Ngày duyệt bài: 10/8/2024
luận: Điều trị tái tưới máu NMN tuần hoàn sau
có kết cục thuận lợi trong nghiên cứu của chúng
tôi còn thấp. Điểm NIHSS, điểm pc-ASPECT,
tình trạng tắc động mạch thân nền là các yếu tố
ảnh hưởng kết cục chức năng sau 3 tháng.
Từ khoá: nhồi máu não tuần hoàn sau, điều
trị tái tưới máu, kết cục chức năng.
SUMMARY
INVESTIGATION ON THE
EFFECTIVENESS OF REPERFUSION
TREATMENT ON PATIENTS WITH
POSTERIOR CEREBRAL INFACTION
AT DA NANG HOSPITAL
Objective: To evaluate the effectiveness of
reperfusion treatment in patients with posterior
cerebral infarction and the relationship between
clinical and paraclinical characteristics with the
effectiveness of reperfusion treatment. Subjects
and methods: A cross-sectional descriptive
study on 30 patients with acute posterior cerebral
infarction hospitalized from June 2022 to May
2023 at Da Nang hospital. The extent of infarct
lesions on brain imaging was assessed by pc-
ASPECT score. Functional outcome was
assessed by modified Rankin scale score at 3
months. Results: Mean age 64 (58-68) years old.
Male: 66.7%. NIHSS score at admission 13
[7.75-18.5], pc-ASPECT score 8.5 [8-10]. The
proportion of patients receiving thrombolysis
was 60.0%, endovascular intervention (23.3%),
combined 16.7%. Door to needle time: 40
minutes [29.5-70.25], door to groin puncture
time: 130 minutes [111.5-147.5]. The rate of
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 543 - THÁNG 10 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2024
149
patients with symptomatic cerebral hemorrhage
is 3.6% (pH1). The good outcome rate (mRS 0-2)
at 3 months was 40%. Low NIHSS score at
admission, high GCS score, pc-ASPECT score
≥8, and no basilar artery occlusion are factors
related to good functional outcome (mRS 0-2)
after 3 months. Conclusion: Reperfusion
treatment with posterior cerebral infarction has a
low favorable outcome in our study. NIHSS
score, pc-ASPECT score, basilar artery occlusion
are factors that affect functional outcome after 3
months.
Keywords: posterior cerebral infarction,
reperfusion treatment, functional outcome.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhồi máu não tuần hoàn sau chiếm tỉ lệ
20-25% trong số đột quỵ thiếu máu não là
nguyên nhân quan trọng gây tử vong và
khuyết tật [1].
Tỷ lệ bệnh nhân nhồi máu não tuần hoàn
sau (NMNTHS) được điều trị tiêu sợi huyết
thấp hơn nhiều so với tuần hoàn trước, chỉ
chiếm khoảng 12-19% [2], trong đó tỷ lệ tắc
mạch máu lớn điều trị can thiệp lấy huyết
khối chiếm khoảng 20,5% [3]. Hiệu quả can
thiệp mạch đối với tắc động mạch thân nền
gần đây được chứng minh giúp giảm rõ tỷ lệ
khuyết tật và tử vong [4].
Hiệu quả điều trị tái tưới máu trong
NMNTHS tại Việt Nam hiện nay vẫn còn
chưa nhiều nghiên cứu đề cập. Vì vậy, chúng
tôi tiến hành nghiên cứu này với hai mục
tiêu:
1. Đánh giá hiệu quả điều trị tái tưới
máu của bệnh nhân nhồi máu não tuần hoàn
sau.
2. Đánh giá mối liên quan giữa các đặc
điểm lâm sàng, cận lâm sàng với hiệu quả
điều trị tái tưới máu.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng: Bệnh nhân NMNTHS
nhập viện tại khoa Đột Quỵ bệnh viện Đà
Nẵng.
2.2. Tiêu chuẩn chọn vào: Bệnh nhân
NMN cấp được điều trị tái tưới máu tại khoa
Đột Quỵ bệnh viện Đà Nẵng từ tháng
06/2022 đến tháng 05/2023. Tổn thương
NMN trên hình cắt lớp vi tính (CT) hoặc
cộng hưởng từ (MRI) sọ não thuộc chi phối
của hệ động mạch đốt sống - thân nền, bao
gồm vùng thân não, tiểu não, thùy chẩm,
phần dưới thùy thái dương, đồi thị.
2.3. Tiêu chuẩn loại trừ: Bệnh nhân
NMN tuần hoàn trước đi kèm. Mất liên lạc
tại thời điểm 3 tháng.
2.4. Đạo đức trong nghiên cứu: Nghiên
cứu không can thiệp vào quá trình chẩn đoán
cũng như điều trị của bệnh nhân, các biến số
được thu thập khách quan.
2.5. Thiết kết nghiên cứu: Mô tả cắt
ngang, cỡ mẫu thuận tiện, chọn tất cả bệnh
nhân thoả tiêu chuẩn nghiên cứu.
2.6. Phương pháp xử lý số liệu: Các số
liệu thu thập được sẽ được xử lý trên phần
mềm SPSS phiên bản 20.0 cho Windows và
Excel 2013.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Trong 32 bệnh nhân nghiên cứu, có 2
bệnh nhân mất theo dõi sau 3 tháng. Còn lại
30 bệnh nhân được đưa vào phân tích sau
cùng.
3.1. Đặc điểm lâm sàng, hình ảnh học
của bệnh nhân nhồi máu não tuần hoàn
sau:
Độ tuổi trung vị: 64 (58 - 68) tuổi. Nam:
66,7 %.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC CHUYÊN NGÀNH ĐỘT QUỴ VÀ CÁC BỆNH THẦN KINH LIÊN QUAN LẦN THỨ X
150
Bảng 1: Tiền sử bệnh lý và thói quen
trước đột quỵ
Bệnh lý nền
Tỉ lệ (%) (N= 30)
Tăng huyết áp
93,3
Đái tháo đường
20,0
Rối loạn lipid máu
53,3
Rung nhĩ
10,0
Tiền căn NMN/
CTMNTQ
23,3
Hút thuốc lá
56,7
Nhận xét: Trong các yếu tố nguy cơ
mạch máu được khảo sát, tăng huyết áp
chiếm tỉ lệ cao nhất (93,3%).
Biểu đồ 1: Biểu đồ phân bố điểm NIHSS (N=30)
Nhận xét: Điểm NIHSS lúc nhập viện: 13 (7,75-18,5) điểm, thấp nhất là 4 điểm.
Biểu đồ 1: Vị trí nhồi máu (n=28)
Nhận xét: Vị trí tổn thương thường gặp nhất là cầu não (75%) và tiểu não (60,7%).
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 543 - THÁNG 10 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2024
151
Biểu đồ 2: Phân loại TOAST (N=30)
Nhận xét: Nguyên nhân thường gặp nhất xơ vữa động mạch lớn (46,7%), nguyên nhân
không xác định (33,3%). Nguyên nhân xác định khác 0%.
Biểu đồ 4: Biểu đồ phân bố điểm pc-ASPECT (n=28)
Nhận xét: Trung vị pc –ASPECT: 7 (6-8), pc – ASPECT ≥ 8 điểm chiếm 46,4%.
60%
23,3%
16,7% Tiêu sợi huyết tĩnh mạch
Can thiệp nội mạch
Kết hợp
Biểu đồ 5: Phương pháp điều trị tái tưới máu (N=30)
Nhận xét: 76,7% được điều trị tiêu sợi huyết tĩnh mạch, 16,7% số bệnh nhân còn lại được
điều trị kết hợp cả 2 phương pháp.
Bảng 2. Các khoảng thời gian nhập viện và điều trị
Thời gian
Các khoảng thời gian
Khởi phát – nhập viện
166 phút [127 – 345]
Thời gian cửa - kim
40 phút [29,5 – 70,25]
Thời gian cửa – bẹn
130 phút [111,5 – 147,5]
Nhận xét: Trung vị thời gian cửa - kim dưới 60 phút; thời gian cửa-bẹn trên 120 phút.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC CHUYÊN NGÀNH ĐỘT QUỴ VÀ CÁC BỆNH THẦN KINH LIÊN QUAN LẦN THỨ X
152
3.2. Kết cục của bệnh nhân nhồi máu não tuần hoàn sau. Mối liên quan giữa đặc
điểm lâm sàng, hình ảnh học và kết cục chức năng sau 3 tháng
Biểu đồ 6: Chuyển dạng xuất huyết sau điều trị (n=28)
Nhận xét: 71,4% số BN trong nghiên cứu không có xuất huyết. Xuất huyết não có ý
nghĩa lâm sàng: PH1 chiếm 3,6%.
Biểu đồ 7: Điểm mRS tại thời điểm xuất viện và sau 3 tháng
Nhận xét: Tại thời điểm 3 tháng, tỉ lệ BN đạt kết cục tốt (mRS 0-2) là 40,0%, tỉ lệ tử
vong là 20,0%.
Bảng 2: So sánh các đặc điểm lâm sàng, hình ảnh học của các bệnh nhân có kết cục
tốt và kết cục xấu sau 3 tháng
Đặc điểm
Kết cục xấu (n=18)
Giá trị p
Tuổi
65 (59-69)
0,42c
Nam
13 (72,2%)
0,461b
NIHSS ban đầu
16 (11,75-26,75)
0,002c
Điểm GCS
12 (6,75-15)
0,006c
Pc ASPECT >=8
5 (27,8%)
0,035a
Tắc ĐM thân nền
12 (66,7%)
0,007a
(a: Chi-Square test; b: Fisher’s Exact test; c: Mann-Whitney test;)
Nhận xét: So với nhóm bệnh nhân có kết
cục tốt, nhóm bệnh nhân có kết cục xấu có
điểm NIHSS cao hơn (16 vs 7,5, p < 0,01),
điểm GCS thấp hơn (12 vs 15, p <0,01);
điểm pc-ASPECT ≥ 8 có tỷ lệ thấp hơn
(27,8% vs 66,7%, p < 0,05); tỷ lệ tắc động
mạch thân nền cao hơn (66,7% vs 16,7%, p
<0,01).