TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
207
NHẬN XÉT KIẾN THỨC VỀ PHÒNG VÀ XỬ TRÍ PHẢN VỆ
CỦA ĐIỀU DƯỠNG – HỘ SINH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA
HUYỆN HOÀI ĐỨC NĂM 2024
Nguyễn Thị Thanh Hiền1, Nguyễn Thị Tuyết1, Đoàn Thịnh Trường1,
Nguyễn Thị Thương Huyền1, Nguyễn Thị Hà1
TÓM TẮT26
Đặt vấn đề: Phản vệ là một phản ứng dị ứng,
tùy theo mức độ, ở mức độ nặng, nguy kịch gi
là sốc phản vệ, do đột ngột giãn toàn bộ hệ thống
mạch và co thắt phế quản có thể gây tử vong
trong một vài phút. Chính vì vậy, việc dự phòng,
phát hiện sớm những triệu chứng của phản vệ
cùng thái độ khẩn trương cấp cứu và xử trí người
bệnh phản vệ sẽ làm giảm đáng kể tỷ lệ tai biến
và tử vong trên người bệnh phản vệ.Điều dưỡng
– Hộ sinh là người tiếp xúc trực tiếp, đầu tiên và
thường xuyên nhất, đồng thời trực tiếp sử dụng
thuốc cho người bệnh vì vậy h cũng là người
phát hiện sớm những dấu hiệu của phản vệ. Mục
tiêu: Nhận xét kiến thức về phòng và xử trí phản
vệ của Điều dưỡng – Hộ sinh tại Bệnh viện đa
khoa Hoài Đức năm 2024. Đối tượng và
phương pháp: Nghiên cứu tiến cứu có can thiệp
kiến thức về phòng và xử trí phản vệ ở 118 điều
dưỡng – hộ sinh đang công tác tai các khoa lâm
sàng, cận lâm sàng tại bệnh viện đa khoa huyện
Hoài Đức từ tháng 04/2024 đến tháng 9/2024.
Kết quả: Tỷ lệ chung của điều dưỡng – hộ sinh
có kiến thức tốt về phòng và xử trí phản vệ trước
đào tạo 72%, sau đào tạo 94.9%. Tỷ lệ điều
dưỡng – hộ sinh chưa nắm được kiến thức về
1Bệnh viện Đa khoa huyện Hoài Đức
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Thị Tuyết
Email: nguyenthituyethoaiduc@gmail.com
Ngày nhận bài: 12/08/2024
Ngày phản biện khoa hc: 16/09/2024
Ngày duyệt bài: 07/10/2024
theo dõi phản vệ trong giai đoạn cấp giảm xuống
còn 5.1% sau đào tạo. Tỷ lệ điều dưỡng – hộ sinh
có kiến thức đúng về theo dõi phản vệ trong giai
đoạn ổn định sau đào tạo là 93.2%.
Từ khóa: Phòng và xử trí phản vệ, Thông tư
51/2017-TT- BYT, điều dưỡng – hộ sinh
SUMMARY
REVIEW OF KNOWLEDGE ON
PREVENTION AND MANAGEMENT
OF ANALYSIS OF NURSES -
MIDIDIDIES AT HOAI DUC DISTRICT
GENERAL HOSPITAL IN 2024
Background: Anaphylaxis is an allergic
reaction, depending on the severity, at a severe
and critical level called anaphylactic shock, due
to sudden dilation of the entire vascular system
and bronchospasm that can cause death. in a few
minutes. Therefore, prevention and early
detection of symptoms of anaphylaxis along with
an urgent attitude of emergency treatment and
treatment of patients with anaphylaxis will
significantly reduce the rate of complications and
death in patients with anaphylaxis. Article
Nurses - Midwives are the people who have
direct, first and most frequent contact, and
directly use medicine for patients, so they are
also the ones who detect early signs of
anaphylaxis. Objective: Review the knowledge
of anaphylaxis prevention and treatment of
nurses and midwives at Hoai Duc District
General Hospital in 2024. Subjects and
methods: Prospective study with intervention on
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI NỘI KHOA THÀNH PHỐ HÀ NỘI
208
knowledge of anaphylaxis prevention and
treatment in 118 nurses - midwives working in
clinical and paraclinical departments at Hoai Duc
district general hospital from April 2024 to
September 2024. Results: The overall rate of
nurses and midwives with good knowledge about
anaphylaxis prevention and treatment before
training is 72%, after training 94.9%. The
percentage of nurses and midwives who do not
have knowledge about anaphylaxis monitoring in
the acute phase decreased to 5.1% after training.
The rate of nurses and midwives with correct
knowledge about anaphylaxis monitoring during
the stabilization period after training is 93.2%.
Keywords: Prevention and treatment of
anaphylaxis, Circular 51/2017-TT-BYT, nursing
– midwifery.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Phản vệ là một phản ứng dị ứng, tùy theo
mức độ, ở mức độ nặng, nguy kịch gi là sốc
phản vệ, do đột ngột giãn toàn bộ hệ thống
mạch và co thắt phế quản có thể gây tử vong
trong một vài phút. Trên thế giới tỷ lệ sốc
phản vệ ngày càng gia tăng tùy theo nguyên
nhân. Chính vì vậy, việc dự phòng, phát hiện
sớm những triệu chứng của phản vệ cùng
thái độ khẩn trương cấp cứu và xử trí người
bệnh phản vệ sẽ làm giảm đáng kể tỷ lệ tai
biến và tử vong trên người bệnh phản vệ. Tại
bệnh viện đa khoa huyện Hoài Đức, phòng
Kế hoạch tổng hợp và phòng Điều dưỡng
hàng năm phối hợp tổ chức tập huấn chuyên
môn, trong đó có Thông tư 51/2017/TT-BYT
ngày 29 tháng 12 năm 2017 về hướng dẫn
chẩn đoán và xử trí phản vệ. Điều dưỡng –
Hộ sinh là người tiếp xúc trực tiếp, đầu tiên
và thường xuyên nhất, đồng thời trực tiếp sử
dụng thuốc cho người bệnh vì vậy h cũng là
người phát hiện sớm những dấu hiệu của
phản vệ. Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài
này với mục tiêu: Nhận xét kiến thức về
phòng và xử trí phản vệ của Điều dưỡng –
Hộ sinh tại Bệnh viện Đa khoa huyện Hoài
Đức năm 2024.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng được chn là 118 điều dưỡng
– hộ sinh đang công táctại các khoa lâm
sàng, cận lâm sàng bệnh viện đa khoa huyện
Hoài Đức.
- Tiêu chuẩn lựa chọn: Tất cả Điều
dưỡng - hộ sinh công tác tại khoa lâm sàng,
cận lâm sàng.
- Tiêu chuẩn loại trừ: Điều dưỡng – hộ
sinh nghỉ chế độ (thai sản, ốm đau, đi hc dài
ngày) trong thời gian nghiên cứu.
2.2. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên
cứu tiến cứu có can thiệp
- Cỡ mẫu: Gồm tất cả điều dưỡng – hộ
sinh đủ tiêu chuẩn tại Bệnh viện đa khoa
huyện Hoài Đức trong thời gian từ tháng 4
đến tháng 9/2024.
- Phương pháp thu thập số liệu: Phát
vấn trực tiếp đối tượng nghiên cứu dựa trên
bộ câu hỏi đã thiết kế sn trước và sau khi
tập huấn, đào tạo.
- Công cụ thu thập số liệu: Số liệu sẽ
được thu thập bằng bộ câu hỏi thiết kế sn
căn cứ theo Thông tư 51/2017-TT- BYT
ngày 29 tháng 12 năm 2017 do Bộ Y tế ban
hành.
- Bộ câu hỏi bao gồm 20 câu hỏi tương
ứng với 20 điểm
+ Câu trả lời đúng: tính 01 điểm
+ Câu trả lời sai: 0 điểm
- Quy trình nghiên cứu:
Bước 1: Theo thời gian đã được định sn
và không thông báo trước cho khoa biết,
nhóm nghiên cứu đến các khoa tập trung đối
tượng nghiên cứu tại phòng hành chính khoa
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
209
và phát bộ câu hỏi đã thiết kế sn, đối tượng
nghiên cứu làm trong thời gian 10 phút.
Bước 2: Tổ chức 02 lớp tập huấn Thông
tư 51/2017/ TT-BYT
Bước 3: Theo thời gian đã được định sn
và không thông báo trước cho khoa biết,
nhóm nghiên cứu đến các khoa tập trung
ĐTNC tại phòng hành chính khoa và phát bộ
câu hỏi đã thiết kế sn, đối tượng nghiên cứu
làm trong thời gian 10 phút.
- Phương pháp phân loại:
+ Tốt: ≥ 18 điểm
+ Khá: Từ 15 điểm đến ≤ 17 điểm
+ Trung bình: < 14 điểm
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm tuổi, giới của đối tượng nghiên cứu
Bảng 1: Đặc điểm tuổi, giới của đối tượng nghiên cứu (n=118)
Giới
Nhóm tuổi n (%)
20 - 29
30 - 39
40 - 49
50 - 60
Nam
0 (0,0%)
03 (75,0%)
1 (25,0%)
0(0%)
Nữ
11(9,6%)
92 (80,7%)
10 (8,8%)
1(0,9%)
Tổng số
11 (9,3%)
95(80,5%)
11 (9,3%)
1 (0,9%)
Tuổi Trung bình: 34 (±5), min 24, max 52
Nhận xét:
- Đối tương nghiên cứu trong độ tuổi từ
30-39 chiếm tỷ lệ cao nhất 80,5%, thấp nhất
là nhóm 50-60 chiếm 0,9%.
- Tuổi trung bình của đối tượng nghiên
cứu là 34 (±5), tuổi của điều dưỡng – hộ sinh
trẻ nhất nhất là 24, cao nhất là 52.
Biểu đồ 1. Đặc điểm về giới tính của đối tượng nghiên cứu
Nhận xét: Trong nhóm đối tượng nghiên cứu, tỷ lệ nữ chiếm 96,6%, nam 3,4%
Bảng 2: Trình độ của đối tượng nghiên cứu
Trình độ
n
Tỷ lệ %
Trung cấp
02
1.7
Cao đẳng
87
73.7
Đại hc/SĐH
29
24.6
Tổng số
118
100
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI NỘI KHOA THÀNH PHỐ HÀ NỘI
210
Nhận xét: Điều dưỡng – hộ sinh có trình độ chủ yếu là cao đẳng chiếm tỷ lệ 73,7%. Có
02 điều dưỡng trung cấp chiếm tỷ lệ 1,7%.
3.2. Kiến thức của điều dưỡng – hộ sinh về phòng và xử trí phản vệ.
Bảng 3. Kiến thức về theo dõi phản vệ của đối tượng nghiên cứu
Trước đào tạo
Sau đào tạo
P
n
%
n
%
< 0.05
Giai đoạn cấp
Đúng
73
61.9
112
94,9
Sai
45
38.1
6
5,1
Giai đoạn ổn định
Đúng
97
82.2
110
93,2
Sai
21
17.8
8
6,8
Nhận xét: Trước đào tạo tỷ lệ điều dưỡng – hộ sinh chưa nắm được hiểu biết về theo dõi
phản vệ trong giai đoạn cấp: 38,1%, sau đào tạo tỷ lệ này giảm xuống còn 5,1%. Sự khác biệt
này có ý nghĩa thống kê do P < 0.05
Bảng 4: Kiến thức chung của điều dưỡng – hộ sinh về phòng và xử trí phản vệ trước
và sau đào tạo
Kết quả
Tốt
Khá
Trung bình
P
n
%
n
%
n
%
<0.05
Trước đào tạo
85
72.0
28
23.8
5
4.2
Sau đào tạo
112
94.9
6
5.1
0
0.0
Nhận xét: Tỷ lệ điều dưỡng- hộ sinh có
kiến thức tốt về phòng và xử trí phản vệ
trước đào tạo chiếm tỷ lệ 72.0%, sau đào tạo
tăng lên chiếm tỷ lệ 94.9%, có mối liên quan
có ý nghĩa thống kê với P < 0,05.
IV. BÀN LUẬN
Trong nghiên cứu của chúng tôi, đối
tượng nghiên cứu đa phần là nữ chiếm
96.6%. Tỷ lệ này tương đồng với kết quả của
Tạ Anh Thơ là 91% [7]. Kết quả này phù hợp
với đặc điểm phân bố giới tính của nghề
Điều dưỡng. Đối tượng nghiên cứu trong
nhóm tuổi từ 30-39 chiếm 80.5%, tuổi trung
bình của ĐTNC là 34 (±5), tuổi điều dưỡng
thấp nhất là 24 tuổi, cao nhất là 52.
Trình độ của đối tượng nghiên cứu cao
đẳng là chính chiếm 73,7%. Tỷ lệ này khác
với nghiên cứu của Tạ Anh Thơ [7], ĐTNC
có trình độ trung cấp chiếm 90%, cao đẳng
4%, đại hc/sau đại hc 6%. Nhưng lại tương
đồng với Nghiên cứu của Nguyễn Thị Thu
Huế [9], tỷ lệ Điều dưỡng cao đẳng chiếm
78.4%. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc
điều dưỡng rất được sự quan tâm của các cấp
lãnh đạo trong bệnh viện đã cử đi đào tạo
nâng cao trình độ chuyên môn theo Thông tư
liên tịch số 26/2015/TTLT-BYT-BNV của
Bộ Y tế và Bộ Nội vụ ngày 7/10/2015 về
việc quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh
nghề nghiệp điều dưỡng – hộ sinh. Tuy
nhiên, tỷ lệ Điều dưỡng- hộ sinh có trình độ
đại hc, đặc biệt là sau đại hc còn khiêm
tốn.
Trong nghiên cứu của chúng tôi với 118
điều dưỡng – hộ sinh thì tỷ lệ tỷ lệ điều
dưỡng – hộ sinh chưa nắm được kiến thức về
theo dõi phản vệ trong giai đoạn cấp giảm
xuống còn 5.1% sau đào tạo. Tỷ lệ điều
dưỡng – hộ sinh có kiến thức đúng về theo
dõi phản vệ trong giai đoạn ổn định sau đào
tạo là 93.2%, sự khác biệt này có ý nghĩa
thống kê do P < 0.05. Tỷ lệ điều dưỡng - hộ
sinh có kiến thức tốt về phòng và xử trí phản
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
211
vệ trước đào tạo chiếm tỷ lệ 72.0%, sau đào
tạo tăng lên chiếm tỷ lệ 94.9%, có mối liên
quan có ý nghĩa thống kê với P < 0,05. Kết
quả này cũng tương đồng với nghiên cứu của
Nguyễn Thị Thu Huế [9]. Đạt được kết quả
như trên, trong thời gian qua bệnh viện đã
chú trng đến công tác đào tạo và đào tạo tại
chỗ để củng cố lại kiến thức và nâng cao
trình độ chuyên môn, tập huấn lại các thông
tư trong công tác chăm sóc sức khoẻ cho
người bệnh đặc biệt là tổ chức lại 2 buổi tập
huấn về thông tư 51/2014/TT-BYT về hướng
dẫn phòng, chẩn đoán và xử trí phản vệ.
Như vậy nghiên cứu đã phản ánh được
kiến thức của Điều dưỡng - hộ sinh trong
phòng và xử trí phản vệ theo thông tư
51/2017-TT/BYT. Từ đó định hướng đào tạo
nâng cao trình độ chuyên môn, củng cố kiến
thức cho Điều dưỡng - hộ sinh trong toàn
viện nhằm nâng cao chất lượng điều trị và
chăm sóc người bệnh.
V. KẾT LUẬN
- Tỷ lệ chung của điều dưỡng – hộ sinh
có kiến thức tốt về phòng và xử trí phản vệ
trước đào tạo 72%, sau đào tạo 94.9%.
- Tỷ lệ điều dưỡng – hộ sinh chưa nắm
được kiến thức về theo dõi phản vệ trong giai
đoạn cấp giảm xuống còn 5.1% sau đào tạo.
- Tỷ lệ điều dưỡng – hộ sinh có kiến thức
đúng về theo dõi phản vệ trong giai đoạn ổn
định sau đào tạo là 93.2%.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Y tế (2017). Thông tư 51/2017/TT-BYT
ngày 29 tháng 12 năm 2017 “Hướng dẫn
phòng, chẩn đoán và xử trí phản vệ”.
2. Hoàng Văn Sáng (2012), “Mô tả kiến thức
của điều dưỡng trong phòng và cấp cứu sốc
phản vệ tại Bệnh viện 354”, Khóa luận tốt
nghiệp cử nhân điều dưỡng, Trường Đại hc
Thăng Long.
3. Nguyễn Thị Thùy Ninh (2014). “Nghiên
cứu tình trạng sốc phản vệ tại Bệnh viện
Bạch Mai”, Tạp chí nghiên cứu y hc. 98 (6),
tr.24-30.
4. Nguyễn Anh Tuấn (2016), Đánh giá hiệu
quả điều trị phản vệ theo phác đồ của khoa
Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai,8-17.
5. Nguyễn Năng An (1998). "Sốc phản vệ, phát
hiện sớm dị ứng thuốc và dự phòng sốc phản
vệ", Dược lâm sàng, Nhà xuất bản y hc, 91
–98.
6. Nguyễn Gia Bình (2014). “Cấp cứu phản vệ
từ lý thuyết đến thực hành”, Hội thảo khoa
hc chuyên đề sốc phản vệ.
7. Tạ Thị Anh Thơ (2010), “Đánh giá kiến
thức của điều dưỡng trong việc xử trí và
chăm sóc bệnh nhân sốc phản vệ tại các khoa
lâm sàng bệnh viện K”, Nghiên cứu y hc,
Tập 14, 25-29.
8. Đặng Thị Hằng Thi (2016) “Mô tả kiến
thức của Điều dưỡng các khoa lâm sàng bệnh
viện 198 năm 2016 ” tạp chí Điều dưỡng
Việt Nam 17- 2017, tr 28. các .
9. Nguyễn Thị Thu Huế (2022). “Đánh giá
kiến thức về phòng và xử trí phản vệ của
Điều dưỡng – Hộ sinh – Kỹ thuật viên trước
và sau đào tạo tại bệnh viện đa khoa huyện
Đan Phượng từ ngày 01/4/2022 đến
30/9/2022”.
10. Simons FE, Ardusso LR, Bilo MB et al
(2011). World allergy organization
guidelines for the assessment and
management of anaphylaxis. The World
Allergy Organization journal; 4: 13-37