Nồng độ acid folic huyết thanh trên bệnh nhân mụn trứng cá được điều trị isotretinoin đường uống

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> NỒNG ĐỘ ACID FOLIC HUYẾT THANH TRÊN BỆNH NHÂN<br /> MỤN TRỨNG CÁ ĐƯỢC ĐIỀU TRỊ ISOTRETINOIN ĐƯỜNG UỐNG<br /> Nguyễn Minh Phương*, Lê Thái Vân Thanh*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Isotretinoin đường uống là liệu pháp điều trị mụn trứng cá hiệu quả nhất. Rối loạn lipid máu<br /> và tăng men gan là hai tác dụng ngoại ý quan trọng của isotretinoin. Acid folic là một coenzyme quan trọng thiết<br /> yếu được chuyển hóa tại gan. Nghiên cứu này nhằm mục đích khảo sát sự thay đổi nồng độ acid folic huyết thanh<br /> (HT) trên bệnh nhân mụn trứng cá dùng isotretinoin đường uống cũng như đánh giá mối liên quan giữa liệu<br /> pháp Isotretinoin đường uống và sự thay đổi nồng độ acid folic.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu mô tả theo dõi dọc.<br /> Kết quả: Số lượng bệnh nhân (BN) được theo dõi ở thời điểm trước điều trị là 80 BN và sau 6–8 tuần điều<br /> trị là 58 BN. Độ tuổi trung bình là 23,66 ± 5,37. Phần lớn BN có tiền sử điều trị mụn trứng cá chiếm 70%. Điểm<br /> độ nặng trung bình là 24,99 ± 6,47. Điểm độ nặng của nam cao hơn nữ (27,35 ± 6,22 so với 24,04 ± 6,37). Nồng<br /> độ acid folic HT giảm có ý nghĩa thống kê sau 6–8 tuần điều trị isotretinoin uống (7,78 ± 2,72 ng/ml xuống còn<br /> 6,98 ± 2,52 ng/ml). BN dùng liều isotretinoin uống trung bình hằng ngày ≥ 0,4 mg/kg/ngày và liều tích lũy đạt ≥<br /> 18,82 mg/kg giảm acid folic HT có ý nghĩa thống kê.<br /> Kết luận: Nồng độ acid folic HT có khuynh hướng tăng theo lứa tuổi. Có sự khác biệt về nồng độ acid folic<br /> HT giữa 2 giới tính, nam có nồng độ acid folic HT trung bình thấp hơn nữ. Nồng độ Acid folic HT giảm đáng kể<br /> sau 6–8 tuần điều trị isotretinoin uống. Không có sự khác biệt về đặc điểm dịch tễ, lâm sàng, điều trị giữa 2 nhóm<br /> giảm và không giảm acid folic HT sau điều trị isotretinoin uống. Nồng độ acid folic HT giảm đáng kể ở nhóm<br /> dùng liều trung bình theo cân nặng ≥ 0,4 mg/kg/ngày và nhóm có liều tích luỹ đạt ≥ 18,82 mg/kg. Không có<br /> tương quan tuyến tính giữa sự thay đổi nồng độ acid folic HT với liều isotretinoin uống trung bình theo cân<br /> nặng và liều tích lũy.<br /> Từ khóa: mụn trứng cá, acid folic, isotretinoin uống.<br /> ABSTRACT<br /> SERUM FOLIC ACID LEVELS IN ACNE VULGARIS PATIENTS TREATED BY ORAL ISOTRETINOIN<br /> Nguyen Minh Phuong, Le Thai Van Thanh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 22 - No 1- 2018: 39 – 45<br /> <br /> Background: Oral isotretinoin is considered the best therapy for acne vulgaris. Dyslipidemia and elevated<br /> liver enzymes are two remarkable adverse effects of oral isotretinoin. Folic acid is a significant coenzyme which is<br /> metabolized by the liver. This research aims to examine the modification of serum folic acid levels of acne vulgaris<br /> patients who were treated with oral isotretinoin as well as to evaluate the relationship between oral isotretinoin<br /> therapy and serum folic acid levels.<br /> Method: Observational longitudinal study<br /> Results: The sample size was taken before and after treatment is 80 and 58 patients respectively. The mean<br /> <br /> <br /> * Bộ môn Y học Gia đình – Trường Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch ** Bộ môn Da Liễu – ĐHYD TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: TS. BS Lê Thái Vân Thanh ĐT: 0903774310 Email: chamsocdadhyd@gmail.com<br /> <br /> <br /> <br /> 39<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> age is 23.66 ± 5.37. Most of acne vulgaris patients have been treated before recruitment, at 70%. The mean<br /> severity score (GAGS) is 24.99 ± 6.47. Male mean score is greater than female (27.35 ± 6.22 in comparison with<br /> 24.04 ± 6.37). Serum folic acid level statistically decreased 6-8 weeks after treatment (from 7.78 ± 2.72 ng/ml to<br /> 6.98 ± 2.52 ng/ml). Serum folic acid levels are significantly declined in patients who were prescribed with daily<br /> mean dose over 0,4 mg/kg per day and cumulative dose over 18.82 mg/kg.<br /> Conclusion: The serum folic acid levels tend to increase with age. There was a significant difference of folic<br /> acid levels between two genders, men’s folic acid level is statistically smaller than women’s. The folic acid level<br /> significantly decreased after 6-8 weeks treatment with oral isotretinoin. No demographically, clinically and<br /> therapeutic significant difference between two groups, declined and non-declined folic acid levels, was identified.<br /> Serum folic acid level statistically decreased in patients who were prescribed with mean daily dose over 0.4 mg/kg<br /> per day and cumulative dose over 18.82 mg/kg. There was no linear correlation between the decrease of folic acid<br /> levels with the mean daily dose and cumulative dose of oral isotretinoin.<br /> Keywords: acne, folic acid, oral isotretinoin.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ mụn trứng cá được chỉ định isotretinoin uống và<br /> mối liên quan giữa nồng độ acid folic huyết<br /> Liệu pháp isotretinoin đường uống được thanh với độ nặng, nhóm tuổi và giới tính.<br /> đánh giá là liệu pháp điều trị mụn trứng cá<br /> Xác định sự thay đổi nồng độ acid folic huyết<br /> hiệu quả nhất được chỉ định sớm trong trường<br /> thanh trên bệnh nhân mụn trứng cá sau 6–8 tuần<br /> hợp bệnh ở mức độ trung bình-nặng. Rối loạn<br /> điều trị isotretinoin uống.<br /> lipid máu và tăng men gan là hai tác dụng<br /> ngoại ý quan trọng của isotretinoin. Ngoài ra, Xác định đặc điểm dịch tễ, lâm sàng, điều trị<br /> dược chất này có ảnh hưởng đến một số hoạt của bệnh nhân mụn trứng cá ở các nhóm bệnh<br /> động chuyển hóa khác, đặc biệt là chuyển hóa nhân có thay đổi nồng độ acid folic huyết thanh<br /> acid folic (vitamin B9), một coenzyme quan sau điều trị.<br /> trọng thiết yếu trong quá trình này. Chúng tôi Xác định mối liên quan giữa sự thay đổi<br /> thực hiện nghiên cứu với đề tài “nồng độ acid nồng độ acid folic huyết thanh với liều điều trị.<br /> folic huyết thanh trên bệnh nhân mụn trứng ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> cá được điều trị isotretinoin uống” nhằm mục<br /> đích khảo sát sự thay đổi nồng độ acid folic Dân số mục tiêu<br /> trên bệnh nhân mụn trứng cá dùng Tất cả bệnh nhân mụn trứng cá được điều trị<br /> isotretinoin đường uống cũng như đánh giá isotretinoin uống.<br /> mối tương quan giữa liệu pháp isotretinoin Dân số chọn mẫu<br /> uống và sự thay đổi nồng độ acid folic. Tất cả bệnh nhân mụn trứng cá được điều trị<br /> Mục tiêu isotretinoin uống hội đủ tiêu chuẩn chọn bệnh từ<br /> 01/10/2016 đến 30/04/2017.<br /> Mục tiêu tổng quát<br /> Khảo sát sự thay đổi nồng độ acid folic huyết Thời gian<br /> thanh trên bệnh nhân mụn trứng cá sau 68 tuần Từ tháng 10/2016 đến tháng 4/2017.<br /> điều trị isotretinoin đường uống tại Phòng chăm Địa điểm<br /> sóc da, cơ sở 1 bệnh viện Đại Học Y Dược Thành Phòng chăm sóc da, cơ sở 1, bệnh viện Đại<br /> Phố Hồ Chí Minh từ 01/10/2016 đến 30/04/2017. Học Y Dược TP.HCM<br /> Mục tiêu chuyên biệt Phương pháp nghiên cứu<br /> Xác định đặc điểm dịch tễ, lâm sàng, điều trị, Nghiên cứu mô tả theo dõi dọc<br /> nồng độ acid folic huyết thanh của bệnh nhân<br /> <br /> <br /> 40<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Phương pháp chọn mẫu KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Chọn mẫu thuận tiện tất cả bệnh nhân thoả Đặc điểm dịch tễ và tiền sử<br /> tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> Nhóm tuổi 25–30 chiếm tỉ lệ cao nhất là 75%<br /> Tiêu chuẩn nhận vào trong khi độ tuổi dưới 18-24 và trên 30 chiểm tỉ<br /> Bệnh nhân được chẩn đoán mụn trứng cá lệ thấp hơn với tỉ lệ lần lượt là 13,8% và 11,2%.<br /> dựa vào đặc điểm sang thương da Độ tuổi trung bình là 23,66 ± 5,37. Tuổi thấp nhất<br /> Bệnh nhân được chỉ định Isotretinoin uống là 18, cao nhất là 42. Phần lớn BN có tiền sử điều<br /> lần đầu tiên hoặc đã ngưng thuốc hơn 6 tháng trị mụn trứng cá chiếm 70%, trong đó 40% không<br /> Nồng độ acid folic huyết thanh bình thường rõ tiền sử và 30% chưa từng điều trị mụn trứng<br /> cá.<br /> Bệnh nhân trên 18 tuổi<br /> Đặc điểm lâm sàng và điều trị<br /> Đồng ý tham gia nghiên cứu<br /> Phần lớn BN mụn trứng cá ở mức độ trung<br /> Tiêu chuẩn loại trừ bình trở lên chiếm 86,25%, chỉ có 13,75% BN mức<br /> Người có bệnh lý nội khoa gây ảnh hưởng độ nhẹ. Điểm độ nặng trung bình là 24,99 ± 6,47,<br /> đến nồng độ acid folic huyết thanh thấp nhất là 11, cao nhất là 44. Điểm độ nặng của<br /> Sử dụng các thuốc làm giảm nồng độ acid nam cao hơn nữ (27,35 ± 6,22 so với 24,04 ± 6,37),<br /> folic hoặc các thuốc làm tăng nồng độ acid folic sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.<br /> trong vòng 3 tháng Nồng độ acid folic huyết thanh của bệnh nhân<br /> Phương pháp tiến hành được chỉ định isotretinoin uống.<br /> Thăm khám xác định những trường hợp Bảng 1. Nồng độ acid folic huyết thanh trước điều trị<br /> mụn trứng cá, đánh giá mức độ nặng, ghi nhận theo nhóm tuổi và mức độ nặng của bệnh<br /> tất cả các yếu tố liên quan. Nồng độ acid folic HT<br /> Nhóm tuổi Số lượng TB ± ĐLC p<br /> Bệnh nhân nếu được chẩn đoán mụn trứng<br /> (ng/ml)<br /> cá và được chỉ định dùng isotretinoin uống sẽ<br /> 18–24 tuổi 60 7,24 ± 2,65<br /> được mời tham gia nghiên cứu và sẽ được lấy 25–30 tuổi 11 7,55 ± 2,71 30 tuổi 9 11,73 ± 2,73<br /> Tư vấn bệnh nhân về cách dùng thuốc, Bảng 2. Nồng độ acid folic huyết thanh trước điều trị<br /> không thay đổi chế độ ăn, không dùng thêm bất theo giới tính<br /> cứ thực phẩm bổ sung acid folic trong suốt quá Nồng độ acid folic HT<br /> Giới tính Số lượng p<br /> trình điều trị. TB ± ĐLC (ng/ml)<br /> Nam 23 6,60 ± 2,19<br /> Tại thời điểm khoảng 6–8 tuần sau khởi đầu 0,023<br /> Nữ 57 8,27 ± 3,15<br /> điều trị với isotretinoin, bệnh nhân sẽ được<br /> khám lâm sàng đánh giá mức độ cải thiện, tính<br /> tổng liều tích lũy và thực hiện xét nghiệm đo<br /> nồng độ acid folic huyết thanh lần 2.<br /> Xử lý và phân tích số liệu<br /> Số liệu thu thập được nhập bằng phần mềm<br /> Excel 2010 và xử lý bằng phần mềm SPSS 22.0.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 41<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> Mối liên quan giữa sự thay đổi nồng độ acid thẩm mỹ hơn nam giới nên họ thường có mong<br /> folic huyết thanh với liều điều trị isotretinoin muốn cải thiện làn da.<br /> uống Độ tuổi trung bình trong nghiên cứu là 23,66<br /> Bảng 3. So sánh nồng độ acid folic huyết thanh trước ± 5,37 tuổi. Tỉ lệ phân bố nhóm tuổi trong nghiên<br /> và sau điều trị theo phân nhóm liều trung bình theo cứu, nhóm tuổi từ 18–24 tuổi chiếm tỉ lệ cao nhất<br /> cân nặng là 75%, nhóm tuổi 25–30 chiếm tỉ lệ 13,8%, nhóm<br /> Nồng độ<br /> Nồng độ acid<br /> tuổi trên 30 chiếm tỉ lệ 11,2%. Như vậy, kết quả<br /> Liều trung acid folic<br /> Số folic huyết nghiên cứu của chúng tôi giống như y văn, tuổi<br /> bình huyết thanh p<br /> lượng thanh T2 thường gặp của mụn trứng cá là tuổi vị thành<br /> (mg/kg/ngày) T1<br /> ng/ml<br /> ng/ml niên và người trẻ. Phần lớn BN đều đã từng<br />