
PHÂNBIỆTGIỮAKÝHỌAVÀDIỄNHỌATRONG
ĐÀOTẠOTHIẾTKẾKIẾNTRÚC,NỘITHẤT,THỜITRANG
KimDuyVăn
Email:kdvan_tdcn@hou.edu.vn
Ngàytòasoạnnhậnđưcbàibáo:06/11/2024
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:14/05/2025
Ngàybàibáođưcduyệtđăng:28/05/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.574
Tómtắt:BàiviếtvớimụcđíchthảoluậnvềphânbiệtcácvấnđềliênquanđếnKýhọa
vàKýhọatrongđàotạo;Kiếntrúc,nộithất,thờitrang…Kýhọa,diễnhọalàmônhọckhông
thểthiếutrongđàotạongànhmỹthuật,cũngnhưtrongngànhthiếtkế.Kýhọa,diễnhọagóp
phầnrènluyệnkỹnăngquansát,kỹnăngthựchành,tạotiềnđềchotưduysángtạocho
ngườihọc.Đặcbiệtlàcácchuyênngành:kiếntrúc,nộithất,thờitrang...Làmộtphầnquan
trọngtrongpháttriểnýtưởngvàcũngnhưtưduythiếtthiếtkếcácsảnphẩmmangtínhmỹ
thuậtcao,từđógópphầnchosựpháttriểncácsảnphẩmthiếtkếsángtạocótínhthẩmmỹ
chấtlượngphụcvụnhucầuxãhộihiệnđại.
Từkhoá:kýhọa,diễnhọa,diễnhọakiếntrúc,diễnhọanộithất,diễnhọathờitrang.
TrườngĐạihọcMởHàNội
I.Đặtvấnđề
Trong bốicảnhcông nghệthiếtkế
ngày càngpháttriển, việcứngdụng các
phầnmềmhiệnđạitrởnênphổbiếntrong
đàotạocácchuyênngànhnhưkiếntrúc,
nộithất,thờitrang.Tuynhiên,kýhọavà
diễn họa bằng tay vẫn giữ vai trò quan
trọng,khôngthểthaythếtrongquátrình
hìnhthànhtưduythiếtkếvàkhảnăngthể
hiệnýtưởng.Kýhọagiúpngườihọcrèn
luyện kỹ năngquan sát,ghinhậnnhanh
chóngcảmxúcvàđặcđiểmđốitưng,từ
đóhìnhdungkhônggian,hìnhthức,chất
liệu một cách sinh động. Trong khi đó,
diễnhọađóngvaitròtruyềntảiýtưởng
thiếtkếrõràng,trựcquanthôngquahình
ảnhhoànchỉnh,phụcvụviệctrìnhbàyvà
thuyếtphụcngườixemhoặckháchhàng.
Việcphânbiệtrõgiữakýhọavàdiễn
họakhôngchỉgiúpngườihọchiểuđúngvai
trò,mụcđíchcủatừngphươngpháp,màcòn
tạonềntảngvữngchắcchoviệcứngdụng
linhhoạttrongtừnggiaiđoạnthiếtkế.Đây
làcơsởcầnthiếtđểxâydựngchươngtrình
đàotạophùhp,nângcaohiệuquảgiảng
dạytrongcáclĩnhvựcthiếtkếsángtạo.
II.Cơsởlýthuyết
Bàiviếtdựatrêncáckháiniệmvề
kýhọavàdiễnhọa,đồngthờiphântích
các phương pháp và kỹ năng thể hiện
60
trongquátrìnhsángtạonghệthuậtvàthiết
kế.Đâylànhữngcôngcụquantrọnghỗ
trviệchìnhthànhýtưởngvàhiệnthực
hóacácsảnphẩmtronglĩnhvựchộihọa,
kiếntrúc,nộithấtvàthờitrang.Việcvận
dụnghiệuquảhaihìnhthứcthểhiệnnày
khôngchỉcầnthiếttrongquátrìnhhọctập
chuyên ngành màcòn đóng vai trò then
chốttrongcôngviệcthựctiễn,gópphần
tạoracácsảnphẩmthiếtkếmanggiátrị
thẩmmỹvànghệthuậtcao,phụcvụcho
nhucầupháttriểnsángtạocủaxãhội.
NhữngđặcđiểmriêngbiệtcủaKý
họa và diễnhọa có ảnh hưởng trực tiếp
đếntưduythiếtkếvàkhảnăngtrìnhbày
ýtưởngtrongcáclĩnhvựckiếntrúc,nội
thấtvàthờitrang.Việchiểurõvaitrò,ưu
điểmcủatừngphươngphápsẽgiúpngười
họcvàngườilàmnghềnângcaohiệuquả
thựchànhchuyênmôn,từđópháttriểntư
duythịgiác,kỹnăngbiểuđạtvàkhảnăng
sángtạotrongthiếtkế.
III.Phươngphápnghiêncứu
-Phươngphápnghiêncứutàiliệu:
Thu thập, tổng hp và phân tích các tài
liệuchuyênngànhvềmỹthuật,thiếtkế,
kiếntrúc,nộithấtvàthờitrangnhằmxác
định cơ sở lý thuyết liên quan đến khái
niệm, vai trò, kỹnăng và ứngdụng của
Kýhọavàdiễnhọa.
-Phươngphápphântích–sosánh:
Sosánhcácđặcđiểm,mụcđíchsửdụng
vàhiệuquảgiữaKýhọavàdiễnhọatrong
quátrìnhhọctậpvàthựchànhthiếtkế,từ
đóchỉrasựkhácbiệtvàmốiliênhệhỗtr
giữahaiphươngphápthểhiện.
- Phương pháp quan sát và phân
tíchhìnhảnhminhhọa:Quansátcácbài
tậpthựchànhcủasinhviênchuyênngành
và các sảnphẩmthiết kế chuyênnghiệp
nhằmminhchứngchotínhứngdụngthực
tiễn và hiệu quả của từng phương pháp
trongđàotạovàsángtác.
- Phương pháp phỏng vấn – khảo
sátchuyêngia:Tiếnhànhkhảosátýkiến
từ giảng viên, nhà thiết kế, kiến trúc sư
vàsinhviênnhằmthuthậpđánhgiáthực
tếvềvaitròcủakýhọavàdiễnhọatrong
đàotạovàhànhnghềthiếtkế.
IV.Kếtquảnghiêncứu
4.1.Kýhọa
4.1.1.Kháiquátvềkýhọa
“Kýhọalàphươngphápghilạihình
ảnhmộtcáchnhanhchóng,nhằmnắmbắt
đặcđiểmnổibậthoặctoàncảnhcủamột
sựvật,hiệntưngtrongđờisống”(Triệu,
Trần&Khắc,2000,tr.8).Tùytheomục
đích, người vẽ cóthể lựa chọncách thể
hiệnđơngiản,kháiquáthoặcchitiếtvà
tỉmỉ.Mộtbảnkýhọađưcxemlàthành
côngkhinóthểhiệnđưctinhthầnvàbản
chấtcủađốitưngđưcquansát.
Ký họa có thể phục vụ cho nhiều
mụcđíchkhácnhaunhư:
- Thu thập hình ảnh làm tài liệu
thamkhảo
-Làcơsởđểpháttriểnthànhcáctác
phẩmhộihọahoànchỉnh
-Hỗtrviệcrènluyệntrínhớvàkỹ
năngthểhiện
- Giúp nâng cao khả năng tư duy
hìnhảnhvàquansáttinhtế
TrongKýhọa,ngườinghệsĩcóthể
sửdụngnhiềuphươngphápvàthủpháp
khácnhauđểthểhiện.Đườngnétcóthể
đưcthayđổivềđộdàyhoặcmảnh,tuỳ
theocảmxúcvàýđồnghệthuật.
Khi áp dụng phương pháp ký họa
theomảng,ngườivẽsẽsửdụngcáckhối
hìnhvàmàu sắcvớiđặc điểmkhácbiệt
đểtạonênbốcục.Hìnhthứcthểhiệnnày
thườngchialàmhailoại:
Kýhọamảngđơnsắc:Sửdụngcác
tôngmàusáng–tốihoặcđậm–nhạtđể

phân chia mảng hình, thể hiện khối và
ánhsáng.
Kýhọamảngđasắc:Kếthpnhiều
màukhácnhauđểtăngtínhbiểucảm,tạo
chiềusâuvàkhônggianchobàivẽ.
4.1.2.Cácdạnghìnhthứckýhọa
Vẽ ký họa có thể đưc áp dụng
trong nhiều thể loại và tình huốngkhác
nhau.Trongmỹthuật,cónhiềuhìnhthức
phươngphápvẽkýhọa,xongvềcơbản
làkhácnhau,mỗithểloạichấtliệucóđặc
điểmriêngbiệtvàcáchthểhiệncủanó.
Dướiđâylàmộtsốthểloạikýhọacơbản
trongmỹthuật:
Ký họa chân dung: là việc ghi lại
nhữngtrạngtháicảmxúc,biểuhiệnvui,
buồn của con người. Nét vẽ thủ pháp
mang yếu tốcá nhânngườivẽ, thểhiện
đưctinhthầnđốitưngđó.
Ký họa nhóm người: là quá trình
quan sát con người trong sinh hoạt lao
độngsản xuất cómang yếutố nộidung
chủ đề, hình thức thực tế mà người vẽ
muốnthểhiện.
Ký họa phong cảnh: người vẽ tập
trung vào việc tái hiện cảnh vật, không
gian,đốitưngthườnglàthểhiệnchitiết
tựnhiênnhưngọnnúi,dòngsông,biểncả,
hoặccáckhuđôthị.
Ngườitacóthểdùngcácchấtliệu
khácnhauđểthựchiệnbàivẽnhưbútchì,
chìmàu,bútbi,mựcnho,màunước,sơn
dầu,sơnmài,acrylic...
Mộtsốvídụmôtảcụthểnhưsau:
Hình1.Kýhọađentrắng
Nguồn:BàitậpcủasinhviênkhoaTDCN
Hình2.Kýhọađentrắng
Nguồn:BàitậpcủasinhviênkhoaTDCN
Hình3.Kýhọamàu
Nguồn:BàitậpcủasinhviênkhoaTDCN
Hình4.Kýhọatrongthờitrang
Nguồn:BàitậpcủasinhviênkhoaTDCN

4.1.3.Ýnghĩacủaviệcvẽtranhkýhọa
Làmộtkỹnănghộihọaphảiluyện
tập không chỉ với ngườichuyên nghiệp,
màđốivớingườimớitheonghềhộihọa
cũngcần.VìviệcKýhọarènluyệntưduy
thẩmmỹvàlưugiữghinhớcácthủpháp
thểhiệnchongườivẽ.Điềunàylàrấtcó
li,vừatíchlũykinhnghiệm,vừacóthể
rènluyệnnhiềukỹnăng.Cáchthứcngắn
nhấtthểhiệnđưcbảnsắccánhânchính
nhờnétđộcđáonàynêngiúpngườivẽtìm
đưcphongtháicủariêngmình.
Những rung động về phương diện
tìnhcảmcủatừngcáthểsẽđưcthểhiện
thôngquabứckýhọa.Dođóphươngpháp
rènkỹnăngtưduysángtạomỹthuậtqua
quátrìnhkýhọa,ngườivẽsẽquansátthấy
cácgóccạnhriêngcủachủthể,lưulạicác
điểm nhấn để thể hiện những đặc trưng
nổibậtnhất.Mangđếnchongườithưởng
thứcnhữngcảmgiácmớimẻ,vớinhững
yếutốcótínhđặcbiệt,cátínhriêngcủa
mình,giúpbàivẽtốthơn.
Dưới đây là một số yếu tố quan
trọnggiúpbàivẽkýhọatrởnênđẹphơn:
Tương phản: Sử dụng sự tương
phảntrongmàusắc,độtươngphảngiữa
ánhsángvàbóngtạorasựsâuvàsựnổi
bậtchocácchitiếttrongbứctranh.
Sựcânđốibốcục:đảmbảorằngcác
yếu tố trên bức tranh đưc sắp xếp một
cáchhàihòavàcânđối.
Độngtĩnh:Tạorasựcânbằnggiữa
yếutốđộng(nhưchuyểnđộng,hìnhảnh
động)vàyếutốtĩnh(nhưhìnhảnhđứng
yên).Sựkếthpnàytạoramộtcảmgiác
thúvịvàcânđốichotácphẩm.
Chi tiết: Cẩn thận với các chi tiết
nhỏ, chú ý đến từng nét vẽ, từng mảng
màuđểtạonênmộthìnhảnhchấtlưng
vàtỉmỉ.
Màusắc:Sửdụngmàusắcmộtcách
hplý để tạo nêncảm xúc và tạo ra sự
thănghoachobứctranh.Tạosựcânđối
giữa các màu và tận dụng hiệu quả các
màusắctươngphản.
Ánhsángvàbóng:Hiểurõcấutrúc
ánhsángchiếusángvàtạobóngtrêncác
hìnhdạng.Sửdụngánhsángvàbóngđể
tạorasựsâutrongbứctranhkýhọa.
Phongcáchcánhân:Thểhiệnphong
cáchcánhâncủabạntrongbứctranh.
Biểu cảm và cảm xúc: Truyền đạt
biểucảmvàcảmxúcthôngquahìnhảnh.
Sử dụng cử chỉ, biểu cảm khuôn mặt và
tưthếđểtạonênmộtkếtnốicảmxúcvới
ngườixem.
Tómlại,sựkếthptốtgiữacácyếu
tốnhưmàusắc,tươngphản,cânđốivàsự
tậptrungvàochitiếtsẽgiúptạonênmột
bứctranhkýhọađẹpvàthúvịhơn.
4.2.Diễnhọa
4.2.1.Tổngquanvềdiễnhọa
“Diễnhọalàquátrìnhthểhiệnhình
ảnhcủamộtđốitưngtừnhiềugócnhìn
khácnhau,đồngthờilàmnổibậtcácyếutố
cấutrúc,hìnhdángvàchitiếtnhằmtruyền
tảirõràngtínhthẩmmỹcũngnhưýtưởng
thiết kế” (Nguyễn, 2005, tr.11). Không
đơnthuầnlà bảnvẽ minhhọa, diễnhọa
cònlàphươngtiệntrựcquangiúpngười
xemhiểuvàcảmnhậnđưcýtưởngsáng
tạomộtcáchcụthểvàsốngđộng.
Tương tự như ký họa, diễn họa
khôngbịgiớihạnbởibấtkỳkhuônmẫu
nàotrongcáchthểhiện.Ngườivẽcóthể
lựachọnnhiềuphongcáchkhácnhau–từ
hiện thực, bántrừu tưngđếncáchđiệu

hiệnđại–miễnsaothểhiệnđưcbảnchất
vàtinhthầncủasảnphẩmthiếtkế.
4.2.2. Ứng dụng của diễn họa trong
cácngànhnghề,kiếntrúc,nộithất,thờitrang
Diễnhọatrongkiếntrúc:
Trong lĩnhvực kiếntrúc, diễnhọa
đóngvaitròcựckỳquantrọngnhưmột
côngcụgiaotiếptrựcquangiữakiếntrúc
sưvàkháchhàng,nhàđầutư,cũngnhư
các đơn vị thi công. Đây không chỉ là
bướctrìnhbàylạithiếtkếmộtcáchsinh
động,màcònlàphươngtiệntruyềnđạtý
tưởngthiếtkế,khônggiansửdụngvàcảm
quanthẩmmỹcủacôngtrìnhmộtcáchrõ
ràngvàthuyếtphục.
Diễnhọakiếntrúcthườngthểhiện
các yếu tố như: hình khối công trình, tỉ
lệ,vậtliệusửdụng,ánhsáng,màusắcvà
mốiliênhệgiữakhônggiantrong–ngoài.
Thôngquaphốicảnh2D,3Dhoặcbảnvẽ
tay,kiếntrúcsưcóthểtạoranhữnghình
ảnh gần với thực tế,giúp người xemdễ
hìnhdungquymôvàtínhứngdụngcủa
côngtrìnhtrongmôitrườngsống.
Ngoàivaitròtruyềnthông,bảndiễn
họacònlàcôngcụphântíchthiếtkếtrong
quá trình sáng tạo. Kiến trúc sư có thể
dùngdiễnhọađểthửnghiệmcácphương
ánthiếtkếkhácnhau,từđóđánhgiátính
khảthi,sựhplýtrongcôngnăngcũng
nhưkhảnăngthẩmmỹtrướckhiđivào
giaiđoạnthicông.
Diễnhọakiếntrúccóthểchialàm
badạngchính:
Diễn họa ý tưởng (Conceptual
Visualization): Tập trung thể hiện tinh
thầnvàýtưởngsángtạobanđầu,thường
mang tính biểucảm cao,không cầnquá
chitiếtnhưnggiàutínhnghệthuật.
Diễn họa kỹ thuật (Technical
Illustration): Dùng trong hồ sơ thiết kế
kỹthuật,thểhiệnchínhxácthôngsố,kích
thước,mặtđứng,mặtbằngvàcácchitiết
kỹthuật.
Diễn họa trình bày (Presentation
Rendering): Phối cảnh đưc hoàn thiện
vớiánhsáng,vậtliệuvàcảnhquanxung
quanhđểtạohìnhảnhgiốngthựctế,phục
vụ thuyết trình dự án và quảng báthiết
kế.Diễnhọacầncáckỹnăngtưduylogic
cùng thẩm mỹ tốt: tư duy logic sẽ giúp
họtínhtoáncácthôngsốcủacôngtrình
mộtcáchchínhxác,hạnchếxảyrasaisót
trongquátrìnhthicông.
Sựchỉnchu,tỉmỉ,khéoléotớitừng
chitiết:bạncầnamhiểuvềcácquyluật
phốicảnh,đồngthờicókhảnăngvẽtốtsẽ
là một điểm cộng trongngành. Mỗibản
diễnhọacầnthểhiệnrađưcnhữngnét
vẽcơsởcủabảnvẽkỹthuậttrướcđóđã
đưcvẽnên.
Mộtsốhìnhảnhthamkhảo:
Hình5.Diễnhọataybằngmàu
Nguồn:Internet
Hình6.Diễnhọataybằngmàu
Nguồn:Internet