PHÒNG NGỪA VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH NHA CHU
CÁCH ĐIỀU TRỊ BỆNH NHA CHU
1. Bệnh nha chu có điều trị được không?
Về mặt điều trị, phải lưu ý những dấu chứng lâm
sàng và xem đây là các mục tiêu của điều trị nha
chu. Trong đó yếu tố thẩm mỹ hẳn nhiên là một trong những mục tiêu
khó quyết định nhất, tương ứng với đòi hỏi cao của bệnh nhân.
Trong trường hợp bị bệnh viêm nha chu, sau khi khám cẩn thận, chẩn
đoán chính xác, lập một kế hoạch điều trị, bệnh nhân sẽ được bác sĩ
chuyên khoa nha chu hoặc bác sĩ RHM đa khoa thông tin cho biết về
trình tự thực hiện kế hoạch điều trị cũng như ý nghĩa, hiệu quả, kết quả
của việc điều trị như thế nào - từ các thủ thuật điều trị đơn giản đến các
phương pháp điều trị phức tạp.
Kế hoạch điều trị được xác định tùy theo dạng bệnh khi bệnh nhân đến
khám. Thông thường có 4 loại điều trị căn bản thường được áp dụng:
- Điều trị khẩn cấp.
- Điều trị không phẫu thuật.
- Điều trị phẫu thuật.
- Điều trị duy trì.
2. Điều trị
a. Điều trị khẩn cấp
Khi nào bệnh nha chu được điều trị khẩn cấp? Đây là câu hỏi chung của
rất nhiều người.
Khi ở vùng nướu hoặc niêm mạc có ổ mủ (áp-xe = abcès) thì sẽ có chỉ
định điều trị khẩn cấp.
Nhưng làm thế nào để biết được đó là ổ mủ nha chu? (thuật ngữ chuyên
môn gọi là chẩn đoán). Nếu có ổ mủ nha chu như vậy thì có tự điều trị
được không, hay phải đi khám bác sĩ chuyên khoa?
Thông thường, khi bị áp-xe như vậy, mọi người thường có thói quen đến
nhà thuốc tân dược để mua vài loại kháng sinh (theo kinh nghiệm) rồi tự
điều trị. Nếu may đúng thuốc, đúng hàm lượng, liều lượng điều trị thì ổ
mủ sẽ giảm hoặc khỏi hẳn. Nhưng bệnh thì không khỏi. Lý do tại sao?
Vì ổ mủ chỉ là cơn cấp tính của bệnh. Nói ổ mủ thì phải phân biệt ổ mủ
của nướu hay ổ mủ do bệnh viêm nha chu (chuyên môn gọi là chẩn đoán
phân biệt), và mỗi loại này có cách điều trị khác nhau. Chỉ có bác sĩ
RHM đa khoa hoặc bác sĩ chuyên khoa nha chu mới chẩn đoán phân biệt
được và cho kế hoạch điều trị chính xác.
Vấn đề làm thế nào để chẩn đoán phân biệt không thuộc phạm vi bài viết
này. Chỉ tạm tóm tắt là:
Khi cảm thấy, nhìn thấy hoặc sờ thấy một khối sưng ở vùng nướu hoặc
niêm mạc có màu đỏ, đau nhiều hay ít, sờ thấy phập phều thì nên đi
khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và có kế hoạch điều trị
bệnh sớm (cho dù có thể tự điều trị đẩy lui được cơn cấp tính).
Nếu tự điều trị ổ mủ giảm, hết đau, không đi khám chuyên khoa thì sau
đó sẽ như thế nào?
Bệnh vẫn tồn tại và đi vào trạng thái mạn tính, sau đó thỉnh thoảng bộc
phát cơn cấp tính, cứ tái diễn theo chu kỳ và ngày càng trầm trọng. Nếu
ở giai đoạn bệnh về nướu thì có thể chuyển sang giai đoạn bệnh viêm
nha chu, là giai đoạn nặng. Nếu là một ổ mủ của bệnh viêm nha chu thì
bệnh diễn tiến tương tự theo chu kỳ, ngày càng trầm trọng và răng lung
lay nhiều hơn, cuối cùng đưa đến mất răng.
b. Điều trị không phẫu thuật
Đây là loại điều trị căn bản nhất vì tỷ lệ áp dụng cao nhất, là bước điều
trị đầu tiên cho mọi kế hoạch điều trị bệnh nha chu. Ở giai đoạn điều trị
này, nếu có sự hợp tác của bệnh nhân thì kết quả rất khả quan. Loại điều
trị này phải do bác sĩ chuyên khoa thực hiện qua 2 bước:
+ Điều trị sơ khởi
Bác sĩ chuyên khoa sẽ khám và đánh giá các yếu tố thuận lợi cho sự lưu
giữ mảng bám, cản trở vệ sinh răng miệng và kiểm soát mảng bám vi
khuẩn.
Ở bước điều trị này, bác sĩ phải loại bỏ các yếu tố vừa kể bằng cách:
- Chỉnh sửa hoặc thay thế tất cả những miếng trám không đúng kỹ thuật.
- Chỉnh sửa hoặc thay thế những phục hình không đúng kỹ thuật.
- Đánh giá và chỉ định răng cần nhổ (không thể giữ được).
- Cố định răng (nếu răng lung lay).
- Thực hiện phục hình tạm thời (nếu cần thiết).
+ Cạo cao răng - xử lý mặt gốc răng
- Cạo cao răng (vôi răng)
Đây là một thủ thuật điều trị không nhất thiết phải do bác sĩ thực hiện,
và nó được chỉ định cho tất cả mọi kế hoạch điều trị nha chu, nhất là với
những trường hợp viêm nướu sẽ cho kết quả rất khả quan. Cạo cao răng
là thủ thuật nhằm loại sạch vôi răng, mảng bám bằng dụng cụ cầm tay
hoặc bằng máy siêu âm, làm láng mặt răng, tạo điều kiện cho mô nướu
lành thương, trở lại trạng thái sinh lý của nướu. Do đó, bệnh nướu răng
là dạng bệnh nha chu có tính hoàn nguyên.
Một câu hỏi bệnh nhân thường đặt ra cho bác sĩ là: Cạo vôi răng có làm
hư răng không?
Về mặt chuyên môn, thủ thuật điều trị này không làm hư răng, không
làm mòn răng.
- Hư răng: ở đây thuật ngữ này muốn nói có ảnh hưởng đến bệnh lý tủy
răng hay không?
Nếu sử dụng dụng cụ cầm tay thì không ảnh hưởng gì đến tủy răng, vì
thao tác này tuy có sự ma sát giữa dụng cụ và mặt răng, nhưng với một
biên độ di chuyển rất ngắn, nhẹ nhàng, dụng cụ sẽ không làm tăng nhiệt
độ và gây hại cho tủy răng.
Nếu sử dụng máy siêu âm thì bắt buộc phải có nước phun sương liên tục
với hai mục đích: Vừa không làm tăng nhiệt độ vừa rửa sạch vôi răng
ngay khi bị đánh bật ra khỏi mặt răng, do đó cũng không ảnh hưởng gì
đến tủy răng. Nhưng nếu vì lý do não đó, lúc sử dụng máy không có
nước phun sương thì sẽ làm gia tăng nhiệt độ ở bề mặt răng, vì vậy
không sử dụng máy trong tình trạng máy chạy không có nước phun
sương.
- Mòn răng: Không gây mòn răng cho dù với dụng cụ cầm tay hay với
máy siêu âm nếu người điều trị được huấn luyện, đào tạo cách sử dụng
dụng cụ một cách thành thạo. Máy siêu âm là loại máy rung với tần số
cao làm bật vôi ra khỏi mặt răng, chứ không có tác dụng mài mòn như
máy siêu tốc dùng tạo xoang để trám răng. Hiệu ứng của máy cạo vôi
siêu âm là đôi khi làm bệnh nhân có cảm giác ê buốt, nhưng đấy là cảm
giác nhất thời và hồi phục tức thì, không gây hại cho răng.
Tuy nhiên, nếu sử dụng dụng cụ không thành thạo sẽ có nguy cơ làm tổn
thương mô mềm với dụng cụ cầm tay và tổn thương mô cứng với máy
siêu âm (trầy, sướt bề mặt răng).
Trên đây là hai phương tiện cạo vôi răng phổ biến nhất, hiệu quả nhất.
- Xử lý mặt gốc răng
Thủ thuật này được sử dụng để điều trị viêm nha chu, gọi là điều trị
không phẫu thuật, do bác sĩ RHM đa khoa thực hiện nếu bệnh viêm nha
chu nhẹ, nghĩa là túi nha chu không sâu lắm, độ mất bám dính ít, tiêu
xương trên xương. Nếu bệnh nặng hơn, túi nha chu sâu (> 5mm, mất
bám dính nhiều, tiêu xương ổ răng trầm trọng, viêm túi dưới xương hoặc
túi trong xương), phải được khám và điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa nha
chu. Dù ở mức độ nào của bệnh, nếu sau khi điều trị không phẫu thuật,
bệnh không thuyên giảm, bước điều trị kế tiếp phải do bác sĩ chuyên
khoa nha chu tái khám và điều trị phẫu thuật.
c. Điều trị phẫu thuật
Phẫu thuật chỉ áp dụng khi đã áp dụng các biện pháp điều trị thông
thường nhưng bệnh không có dấu hiệu đáp ứng.