Trang 1/9
VI. Ch−¬ng 7: Qu¶n lý, söa ch÷a vµ b¶o tr× hÖ thèng tho¸t n−íc.
(03 tiÕt)
7.1 NhiÖm vô vµ tæ chøc qu¶n lý MLTN ngoµi nhµ: (0.5 tiÕt)
- NghiÖm thu vµ kiÓm tra theo tÊt c¶ nh÷ng quy ®Þnh cã liªn quan tíi viÖc
x©y dùng m¹ng l−íi.
+ KiÓm tra ®é dèc ®Æt cèng, ®é th¼ng trong qu¸ tr×nh x©y dùng.
+ KiÓm tra vËt t− kü thuËt.
+ KiÓm tra ®é khÝt mÞn cña cèng, mèi nèi cèng.
+ KiÓm tra c«ng t¸c ®¾p ®Êt...
- KiÓm tra viÖc thùc hiÖn nh÷ng nguyªn t¾c sö dông ë tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh
tho¸t n−íc.
- KiÓm tra t×nh tr¹ng kü thuËt c¸c c«ng tr×nh trªn m¹ng l−íi theo thêi gian,
kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng chç h− háng cÇn söa ch÷a.
- TiÕn hµnh thau röa m¹ng l−íi theo ®Þnh kú.
- Nghiªn cøu, thiÕt lËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vµ c¶i t¹o m¹ng l−íi.
- Qu¶n lý c¸c hå s¬ kü thuËt (b¶n vÏ hoµn c«ng, hå s¬ cña Héi ®ång nghiÖm
thu, c¸c b¶n vÏ vµ thuyÕt minh kü thuËt...) vµ c¸c b¸o c¸o.
- Thùc hiÖn nguyªn t¾c vÒ b¶o hé lao ®éng vµ kü thuËt an toµn.
TÊt c¶ nh÷ng nhiÖm vô trªn ®©y ®Òu ®−îc thùc hiÖn do mét tæ chøc qu¶n
lý ®¶m nhiÖm.
7.2 NghiÖm thu vµ kiÓm tra kü thuËt MLTN ngoµi nhµ: (0.5 tiÕt)
7.2.1 KiÓm tra viÖc b¶o vÖ cèng vµ c¸c c«ng tr×nh khái nh÷ng
t¸c ®éng cña n−íc th¶i víi n−íc ngÇm:
- C«ng viÖc nµy cÇn tiÕn hµnh kiÓm tra c¶ vÒ mÆt thiÕt kÕ vµ thi c«ng.
- C¸c cèng bªt«ng vµ bªt«ng cèt thÐp, c¸c mèi nèi b»ng v÷a xim¨ng chÞu t¸c
®éng ph¸ ho¹i rÊt lín cña n−íc th¶i vµ n−íc ngÇm. §Ó kh¾c phôc, ng−êi ta
th−êng dïng c¸c biÖn ph¸p vµ vËt liÖu sau :
+ Xim¨ng chèng ¨n mßn.
+ VËt liÖu kh«ng thÊm n−íc.
Trang 2/9
+ Lµm líp c¸ch thuû bªn trong vµ bªn ngoµi : cã thÓ dïng vËt liÖu cøng (tr¸t
v÷a b»ng c¸c dông cô ®Æc biÖt, bäc b»ng g¹ch hoÆc sµnh hoÆc bitum).
- VËt liÖu c¸ch thuû b»ng bitum cã nh÷ng ®Æc tÝnh nh− sau :
+ Chèng ®−îc t¸c ®éng cña h¬i khÝ.
+ Kh«ng thÊm n−íc.
+ DÎo.
+ Kh«ng chÞu ®−îc nhiÖt ®é cao vµ cä x¸t m¹nh.
- Cèng tho¸t n−íc vµ c¸c giÕng th¨m lµm b»ng g¹ch cã thÓ dïng v÷a xim¨ng
tr¸t vµ ®¸nh mµu mÆt ngoµi. Cèng b»ng bªt«ng vµ bªt«ng cèt thÐp ®óc s½n th×
dïng lo¹i bitum quÐt ®Ó c¸ch thuû.
7.2.2 KiÓm tra thuû lùc cèng:
- Tr−íc khi ®−a m¹ng l−íi vµo sö dông, cÇn kiÓm tra ®é khÝt mÞn cña cèng.
§é khÝt mÞn ®−îc x¸c ®Þnh bëi ®é thÈm lËu qua thµnh cèng vµ mèi nèi.
- KiÓm tra ®é khÝt mÞn cña cèng tù ch¶y còng nh− cèng cã ¸p sÏ b¾t ®Çu tõ
1-3 ngµy sau khi ®æ ®Çy n−íc vµo cèng. Thêi gian kiÓm tra kh«ng Ýt h¬n 30ph.
Ng−êi ta x¸c ®Þnh ®é thÈm lËu ra ngoµi theo l−îng n−íc bæ sung trong thêi
gian 30ph ®Ó gi÷ nguyªn mùc n−íc thö lóc ban ®Çu. §−êng èng ®−îc coi lµ ®¹t
yªu cÇu thö thuû lùc nÕu l−îng n−íc thÊm vµo ®Êt hoÆc l−îng n−íc thÊm vµo
m¹ng l−íi kh«ng v−ît qu¸ gi¸ trÞ quy ph¹m cho phÐp. Ngoµi ra còng cã thÓ
dïng ph−¬ng ph¸p khÝ nÐn ®Ó kiÓm tra ®é khÝt mÞn cña cèng.
7.2.3 C«ng t¸c nghiÖm thu vµ ®−a m¹ng l−íi vµo sö dông:
- KiÓm tra kü thuËt c«ng t¸c thi c«ng theo ®óng nh÷ng quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ
x©y dùng vµ nghiÖm thu c«ng tr×nh ®Ó ®−a vµo sö dông. ViÖc kiÓm tra kü thuËt
bao gåm :
+ KiÓm tra ®é chÝnh x¸c thi c«ng theo b¶n vÏ thiÕt kÕ ®å ¸n.
+ KiÓm tra chÊt l−îng vËt liÖu x©y dùng vµ c«ng t¸c x©y l¾p.
+ KiÓm tra chÊt l−îng nÒn mãng c«ng tr×nh, nÒn cèng, nÒn giÕng, chÊt l−îng
mèi nèi cèng, thö ¸p lùc, lÊp ®Êt vµ ®é dèc cña cèng.
Trang 3/9
- Héi ®ång nghiÖm thu xem xÐt, ®¸nh gi¸ chÊt l−îng vµ khèi l−îng ®f hoµn
thµnh, ®ång thêi lËp hå s¬ thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó nghiÖm thu ®−a c«ng tr×nh vµo
ho¹t ®éng.
7.3 KiÓm tra, thau röa vµ söa ch÷a MLTN ngoµi nhµ: (1.0 tiÕt)
7.3.1 C«ng t¸c kiÓm tra:
KiÓm tra m¹ng l−íi nh»m môc ®Ých lo¹i bá c¸c sù cè vµ sù ph¸ ho¹i chÕ ®é
lµm viÖc b×nh th−êng cña HTTN. §Ó ®¶m b¶o qu¶n lý tèt ph¶i cã kÕ ho¹ch
theo dâi kiÓm tra bªn ngoµi vµ kiÓm tra kü thuËt MLTN.
- KiÓm tra bªn ngoµi :
+ KiÓm tra tr¹ng th¸i cña c¸c giÕng th¨m, n¾p ®Ëy, mùc n−íc th¶i ë trong
cèng, r¸c bÈn v−íng m¾c trong c¸c giÕng, ®Êt lón däc theo tuyÕn cèng, c¸c chç
cèng nh¸nh nèi víi cèng chÝnh kh«ng ®óng qui c¸ch, n−íc mÆt chui vµo
cèng...Khi cã h− háng th× cÇn cã kÕ ho¹ch söa ch÷a.
- KiÓm tra kü thuËt:
+ KiÓm tra tr¹ng th¸i kü thuËt vµ ®iÒu kiÖn thuû lùc cña m¹ng l−íi(®é ®Çy
cña cèng, sù x©m nhËp n−íc mÆt, n−íc ngÇm hoÆc n−íc th¶i ®éc h¹i ...vµo
cèng. Sau khi kiÓm tra xong th× lËp b¶ng thèng kª nh÷ng chç h− háng vµ c¸c
hå s¬ kü thuËt ®Ó tiÕn hµnh söa ch÷a.
7.3.2 Kü thuËt thau röa cèng:
- Ph¶i th−êng xuyªn thau röa cèng ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng t¶i n−íc cña m¹ng
l−íi.
- ViÖc thau röa cèng ®−îc tiÕn hµnh th−êng xuyªn Ýt nhÊt mét lÇn trong n¨m,
th«ng th−êng lµ 2-3lÇn/n¨m. Líp cÆn ®äng l¹i ë trong cèng kh«ng cho phÐp
v−ît qu¸ 1/3-1/4 ®−êng kÝnh cèng.
- C«ng t¸c thau röa cèng tiÕn hµnh b»ng hai ph−¬ng ph¸p : thuû lùc vµ c¬
häc.
• Thau röa cèng b»ng ph−¬ng ph¸p thuû lùc : nhê tèc ®é chuyÓn ®éng cña
dßng ch¶y lµm xãi mßn cÆn l¾ng ®äng ë trong cèng. T¨ng tèc ®é dßng ch¶y ë
trong cèng cã thÓ b»ng c¸ch t¨ng l−u l−îng n−íc hoÆc ®−a vµo trong cèng c¸c
dông cô t¸c ®éng thuû lùc.
Trang 4/9
+ §Ó thau röa ®o¹n cèng nµo ®ã ta ph¶i t¹m thêi tÝch luü n−íc ë ®o¹n cèng
trªn. Khi ®f tÝch luü ®ñ mét l−îng n−íc cÇn thiÕt, cho x¶ xuèng ®o¹n cèng
d−íi. Nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ tèc ®é dßng ch¶y gi¶m xuèng
nhanh. §Ó hiÖu qu¶ h¬n, ®èi víi cèng kÝch th−íc nhá th× dïng vßi phun cña «t«
t−íi ®−êng.
+ §èi víi ph−¬ng ph¸p thuû lùc, ng−êi ta th−êng dïng c¸c dông cô t¹o dßng
ch¶y thuû lùc b»ng qu¶ cÇu, khèi trô b»ng cao su, b»ng gç hay b»ng c¶ thÐp
cuèn...hoÆc tÊm ch¾n tù hµnh (xem h×nh vÏ).
Trang 5/9
Tèc ®é dßng ch¶y khi qua tiÕt diÖn co hÑp gi÷a thµnh cèng vµ qucÇu ®¹t
tíi 5-7 m/s. ChuyÓn ®éng cña qu¶ cÇu nhanh hay chËm lµ do sù ®iÒu khiÓn sîi
d©y nèi víi qu¶ cÇu.
C¸c tÊm ch¾n tù hµnh gåm cã hai tÊm ph¼ng g¾n trªn khung cã b¸nh xe l¨n.
TÊm ch¾n di ®éng ®−îc lµ nhê khi n−íc d©ng cao g©y ¸p lùc ®Èy vµo tÊm
ph¼ng ®øng. N−íc ®Çy ë phÝa trªn tÊm ch¾n ch¶y trµn qua thµnh ®æ xuèng phÝa
d−íi lµm xãi lë cÆn l¾ng.
§èi víi c¸c cèng ®iuke, ng−êi ta th−êng dïng c¸c qu¶ cÇu b»ng n−íc ®ãng
b¨ng (®Ó ®¶m b¶o an toµn khi qu¶ cÇu bÞ kÑt trong cèng) ®Ó thau röa.
−u ®iÓm : kh«ng cÇn cho c«ng nh©n xuèng giÕng th¨m.
• Thau röa cèng b»ng ph−¬ng ph¸p c¬ häc: th−êng ®−a vµo trong cèng c¸c
dông cô n¹o vÐt cÆn. CÆn l¾ng ®−îc lÊy ra qua c¸c giÕng th¨m. Dông cô n¹o
vÐt th−êng lµ gµu xóc. Gµu xóc chuyÓn ®éng trong cèng lµ nhê hai sîi d©y kÐo
tõ hai giÕng th¨m l©n cËn.
Khi cèng tho¸t n−íc bÞ t¾c do viÖc sö dông kh«ng ®óng quy c¸ch th× cÇn
th«ng röa cèng. ViÖc th«ng röa cèng cã thÓ dïng d©y thÐp hay c©y tre xuyªn
vµo lßng cèng vµ còng cã thÓ kÕt hîp víi n−íc ®Ó thau röa (xem h×nh vÏ d−íi).