4
- Ở một số GV say mê nghề nghiệp, có vốn hiểu biết phong phú và quan điểm giáo
dục hiện đại có xu hướng giới thiệu, mở mang tri thức về các văn bản ngoài SGK cho HS
trong các giờ dạy của mình. Song việc làm này cơ bản chỉ là một thao tác so sánh, liên hệ;
một hoạt động mở rộng hoặc “trữ tình ngoại đề” trong giờ học. Hướng dẫn HS tìm hiểu
các văn bản ngoài SGK không được xác định trong nhóm các mục tiêu của bài học; phương
pháp chủ yếu là truyền thụ một chiều; nội dung phần nhiều phụ thuộc vào vốn hiểu biết
của GV và mang tính tự phát, ngẫu hứng. Do đó, tác dụng của hoạt động này không cao,
chỉ gây được hứng thú tức thì cho HS mà không trở thành động lực, không hình thành kĩ
năng cho HS.
- Thói quen học tập thụ động, lệ thuộc vào lời giảng của GV, lệ thuộc vào văn mẫu
của nhiều HS cũng dẫn đến hiện tượng: Các em không tự tin và không có nhu cầu tự mình
tìm hiểu, nghiên cứu các văn bản ngoài SGK. Tâm lý thờ ơ, thực dụng này cũng là một
nguyên nhân dẫn đến việc GV không có động cơ nghiên cứu, tìm hiểu các biện pháp để
hướng dẫn HS cách khai thác, vận dụng kiến thức từ các văn bản ngoài SGK.
Với các nguyên nhân và biểu hiện như trên, có thể thấy: Việc hướng dẫn HS tìm
hiểu các văn bản ngoài SGK hiện chưa được quan tâm; nếu có thực hiện thì mang tính tự
phát, chỉ là một thao tác nhỏ trong giờ dạy của số ít GV, mang tính áp đặt, không hướng
tới mục tiêu phát triển năng lực (NL) cho người học…
5. Sự cần thiết phải áp dụng giải pháp sáng kiến
- Thứ nhất: Việc đổi mới chương trình, SGK ở bộ môn Ngữ văn đã và đang được
thực hiện. Đến năm học 2023-2024, việc đổi mới chương trình, SGK đã được thực hiện
với cấp THPT, ở khối lớp 11. Theo đó: nếu chương trình Ngữ văn trước đây được xây dựng
theo trục lịch sử và thể loại văn học, thì chương trình Ngữ văn 2018 lấy các kĩ năng giao
tiếp như đọc- viết- nói- nghe làm trục chính, xuyên suốt các cấp học, lớp học. Trong số các
kĩ năng đó, thì kĩ năng đọc đóng vai trò vô cùng quan trọng. Mục tiêu phát triển NL đọc ở
cấp THPT của CT Ngữ Văn 2018 là giúp HS biết đọc hiểu các kiểu loại văn bản dựa trên
những kiến thức, trải nghiệm, khả năng suy luận, tư duy độc lập của bản thân. Qua các ngữ
liệu chọn lọc, HS đọc và lĩnh hội được những hiểu biết cơ bản, có khả năng tìm tòi khám
phá để củng cố, mở rộng vốn sống và tri thức văn hóa.
- Thứ hai: Sự khác biệt lớn giữa Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và Chương
trình giáo dục phổ thông 2006 ở môn Ngữ văn là ngữ liệu dạy học. Thay vì chỉ có một bộ
SGK duy nhất như chương trình 2006, thì để thực hiện chương trình môn học hiện nay có
