1/15
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Cấp Tiểu học là cấp học nền móng của ngành giáo dục, tạo đà cho các cấp
học sau này, các em được cung cấp những kiến thức cơ bản. Phương pháp giáo
dục Tiểu học phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học
sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, từng môn học để bồi dưỡng
phương pháp tự học, tự rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác
động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.
Vì vậy, việc đổi mới phương pháp dạy học luôn là một vấn đề cần thiết hơn
bao giờ hết với mỗi giáo viên, nhưng đổi mới sao có hiệu quả để giúp học sinh
tiếp cận kiến thức một cách tích cực, chủ động luôn là một vấn đề trăn trở với
các nhà giáo. Chất lượng dạy học được nâng cao khi có sự hỗ trợ của CNTT
(công nghệ thông tin), phương pháp sử dụng “Trò chơi học tập” có thể được
hiểu đó là một phương thức, cách thức truyền tải một thông điệp, một nội dung
cụ thể nào đó đến học sinh thông qua hình thức trò chơi – chơi mà học, từ đó ý
nghĩa của nội dung bài học được truyền tải một cách nhẹ nhàng, nhưng đầy sâu
sắc và dễ hiểu đến các em.
Thực tế phần đa giáo viên tại trường Tiểu học Phú Cường qua tìm hiểu tôi
thấy việc sử dụng PowerPoint còn chưa thành thạo, Cụ thể giáo viên đã sử dụng
phần mềm để thiết kế bài giảng nhưng rất đơn điệu, thiếu trò chơi học tập. Có
những bài học cũng có trò chơi nhưng chưa phát huy hết tính năng của phần
mềm. Nhiều giáo viên cho rằng việc thiết kế trò chơi mất thời gian, phức tạp
nhất là thời gian suy nghĩ các câu hỏi, hình thức tổ chức trò chơi, các hiệu ứng…
đặc biệt là để thiết kế được một trò chơi hay cần phải có kĩ năng cơ bản.
Qua đó tôi đã nghiên cứu và đưa ra đề tài “Hướng dẫn thiết kế một số trò
chơi trong PowerPoint để tạo hứng thú cho học sinh Tiểu học” nhằm giúp
giáo viên có thể tự mình thiết kế được một số trò chơi đơn giản, bên cạnh đó tôi
cũng đưa ra một số trò chơi được thiết kế sẵn. Giúp cho học sinh hào hứng hơn,
kích thích trí tò mò của học sinh qua mỗi bài học, giúp các em học hành tiến bộ
hơn.
2. Mục đích nghiên cứu
Giúp giáo viên có thể tự thiết kế một số trò chơi học tập trong phần mềm
PowerPoint để giúp học sinh học tốt, vui vẻ và thoải mái trong giờ học.
Tìm hiểu thực trạng, tìm ra nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong việc thiết
kế trò chơi học tập trong phần mềm PowerPoint của giáo viên trường Tiểu học
Phú Cường. Đưa ra một số trò chơi học tập được thiết kế sẵn trong PowerPoint.
2/15
3. Đối tượng nghiên cứu
Khách thể: Giáo viên và học sinh trường Tiểu học Phú Cường
Đối tượng: Hướng dẫn giáo viên có thể thiết kế các trò chơi học tập trong
phần mềm PowerPoint.
4. Phạm vi nghiên cứu
Hướng dẫn thiết kế trò chơi học tập các môn học và hoạt động giáo dục để
giảng dạy tại trường Tiểu học Phú Cường, xã Phú Cường, huyện Ba Vì, thành
phố Hà Nội.
Đề tài chỉ lột tả được một số trò chơi trong bộ trò chơi vì quá trình thiết kế
bộ trò chơi khá dài. Các trò chơi điển hình như là: trò chơi ô chữ, gấu qua
sông…
5. Phương pháp nghiên cứu
a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phương pháp dạy các môn học ở tiểu học chủ yếu là sử dụng phương pháp
trực quan sinh động để ứng dụng thực hành cho các em, vì vậy khi thực hiện
chương trình trò chơi này tôi đã tham khảo các loại sách giáo khoa tiểu học sau:
Toán, Tiếng Việt, Tự nhiên Xã hội, Lịch sử, Địa lý, Khoa học, Tiếng Anh, Tin
học.
b. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát: Khả năng ứng dụng CNTT của giáo viên và học
sinh.
- Phương pháp điều tra: Phỏng vấn giáo viên và học sinh khối 5.
- Phương pháp khảo nghiệm thăm lớp, dự giờ: Kiểm tra chất lượng sau giờ
học.
c. Phương pháp xây dựng hệ thống giải pháp
6. Thời gian nghiên cứu
Từ tháng 9 năm 2020 đến tháng 5 năm 2021.
3/15
PHẦN II: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
1. Các khái niệm có liên quan
a. Trò chơi học tập là gì?
Trò chơi học tập là trò chơi có nội dung gắn với hoạt động học tập của học sinh.
b. Phần mềm Powerpoint là gì?
Microsoft Powerpoint là một phần mềm ứng dụng quan trọng của
Microsoft Office để tạo ra bản trình bày minh họa (presentation); nó là một phần
mềm mạnh, linh hoạt và dễ học.
Powerpoint giúp bạn không những chỉ tạo ra các màn trình chiếu trên máy
tính phục vụ việc thiết kế bài giảng mà còn tạo ra nhiều sản phẩm khác như: các
slides cho phim đèn chiếu; các tờ giới thiệu cho khán giả; các phác thảo hoặc
chú giải. Bạn cũng có thể sử dụng Powerpoint thiết kế các mẫu chủ yếu cho một
báo cáo của cơ quan; các trang tiêu đề, biểu đồ, bảng kê, các ảnh chụp và hình
ảnh được quét vào máy tính - nhưng sở trường của chương trình là gia tăng các
chất liệu cho việc trình diễn có minh hoạ.
2. Tác dụng của việc thiết kế trò chơi học tập
Giúp cho giáo viên giảm bớt thời gian làm đồ dùng dạy học như tranh,
ảnh, bảng phụ…
Giáo viên tiết kiệm được thời gian, vì thế có thể mở rộng, khắc sâu kiến
thức cho học sinh, liên hệ thực tế.
Giáo viên không cần ghi nội dung bài lên bảng nên giáo viên có nhiều
thời gian để theo dõi, kiểm tra việc học và ghi bài của học sinh.
Tạo được sự tương tác sinh động, hấp dẫn cho học sinh, kể cả những học
sinh yếu, kém cũng tập trung chú ý bằng những hình ảnh đẹp, kết hợp với
hiệu ứng Animation và kĩ thuật Trigger.
Không chỉ nâng cao chất lượng học tập của học sinh mà còn giúp các em
thay đổi cách học tập, cách sống, cách tư duy giúp.
3. Các loại trò chơi học tập
a. Trò chơi học tập bắt buộc trong sách giáo khoa
Nhận biết các vật xung quanh, Đi chợ giúp mẹ, Ai gọi tên các bộ phận cơ thể
nhanh nhất, Tập sắp xếp, Trang trí góc học tập của bạn, Ai nhanh, ai đúng.
b. Các trò chơi học tập trong phần mềm PowerPoint
4/15
Trò chơi ô chữ, chiếc nón kì diệu, quay bánh xe số, ô cửa bí mật, con số bí
mật, nhìn hình đoán chữ, thỏ ăn cà rốt, ….
II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Đặc điểm tình hình thực tế tại trường Tiểu học Phú Cường khi chưa thực hiện
đề tài trong năm học 2020 - 2021. Tôi nhận thấy có một số thuận lợi và khó khăn
như sau:
1. Thuận lợi
Về giáo viên: Đội ngũ giáo viên nhà trường đầy nhiệt huyết và có tinh thần
trách nhiệm cao trong công việc. Phần lớn các đồng chí giáo viên trong nhà
trường đều có kỹ năng sử dụng phần mềm soạn thạo cơ bản. Có ý thức sưu tầm,
nghiên cứu, sáng tạo đưa Công Nghệ Thông Tin vào giảng dạy.
Tất cả giáo viên trong trường đều nhận thấy điểm tích cực của việc sử dụng
trò chơi trong phần mềm PowerPoint cho công tác soạn giảng trong việc đổi mới
phương pháp dạy học.
Về nhà trường: Ban giám hiệu luôn quan tâm đầu tư cơ sở vật chất và
chuyên môn, bồi dưỡng phương pháp, tạo mọi điều kiện cho giáo viên. Thường
xuyên tổ chức các chuyên đề, sinh hoạt chuyên môn.
2. Khó khăn
Về nhà trường: Do nhà trường chưa có đầy đủ trang thiết bị cho giáo viên
giảng dạy, điều kiện phòng học chưa được đồng đều, cơ sở vật chất còn sơ sài và
đặc biệt trường chưa có phòng học máy tính để giáo viên, học sinh học tập và
nghiên cứu.
Về giáo viên: Trong quá trình soạn giảng giáo viên luôn gặp khó khăn trong
tạo trang Slide mà có thể truyền tải nội dung kiến thức cho học sinh. Hyperlink
cũng như Trigger, giáo viên dễ lẫn lộn, nhất là trong thao tác Trigger, liên kết các
hiệu ứng với nhau trong cùng Slide với nhau, giáo viên mất rất nhiều thời gian và
thường xảy ra tình trạng “râu ông nọ cắm cằm bà kia”, liên kết không tương ứng
nên khi trình chiếu muốn kích vào một đối tượng thì cái cần không xuất hiện, cái
chưa cần thì lại xuất hiện.
Theo điều tra, khi thiết kế trò chơi học tập trên phần mềm Powerpoint, giáo
viên thường gặp những khó khăn: Liên kết trong cùng một Slide (Timing/Trigger)
60%, nội dung trò chơi 70%, đồng hồ thời gian đếm ngược 76%.
Về học sinh: Con em ở trường chủ yếu là con nhà nông, nên trường không
thể có nguồn xã hội hoá. Học sinh còn học tập ở nhiều mức độ khác nhau.
3. Khảo sát thực tế trước khi thực hiện đề tài
5/15
Trước khi đưa ra các biện pháp để giải quyết các vấn đề trong đề tài nghiên
cứu tôi đã khảo sát bằng phỏng vấn nhanh thực trạng của giáo viên và học sinh.
Tôi đã thu được kết quả như sau:
Về giáo viên: Mức độ thành thạo của giáo viên về kĩ thuật sử dụng phần
mềm Powerpoint.
Tổng số giáo
viên đứng
lớp
Thành thạo Chưa thành thạo
TS Tỉ lệ % TS Tỉ lệ %
19 8 42,1 11 57,9
Bảng 1. Điều tra về mức độ thành thạo PowerPoint của giáo viên
Về học sinh: Ý kiến của học sinh trong bài học chưa có trò chơi học tập.
Số HS
được
hỏi
Hứng
thú
Bình
thường
Không hứng thú
SL % SL % SL %
74 15 20,3 25 33,8 34 45,9
Bảng 2. Kết quả khảo sát ý kiến của học sinh trước khi áp dụng đề tài
III. NHỮNG BIỆN PHÁP THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
3.1. Nâng cao kĩ năng sử dụng phần mềm PowerPoint cho giáo viên
Thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn, họp tổ chuyên môn đề học tập,
tham khảo ý kiến đồng nghiệp về kỹ năng sử dụng Powerpoint trong bài giảng.
Thiết kế bài giảng điện tử hay và trò chơi vui nhộn, lí thú, bổ ích thì cần
phải nắm kĩ và sử dụng thành thạo các thao tác và kĩ thuật cơ bản:
+ Định dạng trong phần mềm: thay đổi phông chữ, cỡ chữ, kiểu chữ, màu
sắc, căn lề, ….
+ Chèn hình ảnh, đồ họa, âm thanh, video clip vào Slide.
+ Sử dụng các hiệu ứng trong PowerPoint để hoàn thiện nội dung và hình
thức của một bài giảng.
+ Thực hiện liên kết giữa các Slide, các File, Chương trình.
+ Chạy thử chương trình và sửa chữa.
Phân tích, đánh giá bài dạy của các môn học, tùy theo từng môn học mà
thiết kế các trò chơi phù hợp với đặc thù môn học đó, tùy theo chương, bài dạy
mà thiết kế các trò chơi mang tính tổng hợp hay mang tính củng cố hoặc dẫn dắt
vào bài mới.
Phân tích tình hình, môi trường xã hội để xác định những trò chơi theo chủ
đề, chủ điểm. Xây dựng hệ thống mục tiêu, chỉ tiêu theo từng thời điểm cụ thể.