Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 3 * 2021
Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy
148
SIÊU ÂM TIM 3 CHIỀU TRONG CHẨN ĐOÁN ĐỘT QUỴ NÃO
DO THUYÊN TẮC TỪ TIM
Nguyễn Tuấn Vũ1
TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Đột quị do thuyên tắc từ tim chiếm 15-40% các trường hợp đột quỵ thiếu máu cục bộ não. Đột
quỵ do thuyên tắc từ tim thường là trường hợp nặng và hay tái phát, việc điều trị và tiên lượng bệnh thay đổi
theo từng trường hợp khác nhau. Bằng chứng của nguồn gốc thuyên tắc não từ tim cần được chẩn đoán bằng các
phương pháp hình ảnh học. Siêu âm tim qua thành ngực và siêu âm tim qua thực quản, đặc biệt hiện nay siêu âm
tim 3 chiều được sử dụng để phát hiện nguồn gốc của thuyên tắc. Bệnh nhân bị đột quỵ do thuyên tắc từ tim có
thể có triệu chứng và biểu hiện của bệnh căn nguyên (rung nhĩ, bệnh tim hậu thấp, viêm nội tâm mạc nhiễm
trùng...), nhưng cũng có thể không có triệu chứng và dấu hiệu gì, thậm chí kết quả siêu âm tim có thể bình
thường (lỗ bầu dục thông thương, phình vách liên nhĩ).
Mục tiêu: Nghiên cứu giá trị của siêu âm tim qua thành ngực và Siêu âm tim qua thực quản, đặc biệt là
siêu âm tim 3 chiều trong phát hiện bệnh căn nguyên ở bệnh nhân nghi ngờ thuyên tắc não từ tim.
Đối tượng - Phương pháp: Nghiên cứu tiền cứu, cắt ngang, mô tả hàng loạt ca bệnh nhân nghi ngờ bị
thuyên tắc não từ tim được gửi đến khoa siêu âm tim bệnh viện MEDIC Hòa Hảo làm siêu âm tim chẩn đoán
trong thời gian từ 01/2015 - 07/2020. Các bệnh nhân này đều được khẳng định bị nhồi máu não hoặc Cơn thiếu
máu não thoáng qua bởi BS chuyên khoa thần kinh, có đối chiếu với kết quả chụp cộng hưởng từ (MRI) não hoặc
chụp cắt lớp đa dãy (MSCT) não. Bệnh nhân được làm siêu âm tim qua thành ngực 2 chiều và 3 chiều. Siêu âm
tim qua thực quản được thực hiện sau đó ở những trường hợp Siêu âm tim qua thành ngực âm tính hoặc có
những dấu hiệu không giải thích được bệnh cảnh.
Kết quả: 72 bệnh nhân (65 đột quị và 7 cơn thoáng thiếu máu não) bao gồm 32 nam và 40 nữ, tuổi trung
bình 50 ± 16. Siêu âm tim qua thành ngực 2 chiều và 3 chiều được làm ở tất cả bệnh nhân, ghi nhận có 42 ca cần
làm Siêu âm tim qua thực quản 3 chiều (21 trường hợp hẹp 2 lá kèm rung nhĩ, 2 trường hợp dãn nhĩ trái do rung
nhĩ cơn, 13 ca có kết quả siêu âm tim qua thành ngực bình thường). Huyết khối tiểu nhĩ trái được phát hiện ở 20
bệnh nhân hẹp van 2 lá rung nhĩ, cản âm tự phát nhĩ trái và tiểu nhĩ trái được phát hiện ở 16 ca hẹp 2 lá kèm
rung nhĩ và 2 ca dãn nhĩ trái do rung nhĩ cơn. Trong số 13 bệnh nhân có kết quả bình thường trên Siêu âm tim
qua thành ngực, có 9 trường hợp Lỗ bầu dục thông thương được phát hiện trên siêu âm tim qua thực quản 3
chiều, một trường hợp lỗ bầu dục thông thương phối hợp phình vách liên nhĩ, một trường hợp có mảng xơ vữa
kèm huyết khối khu trú ở động mạch chủ ngực xuống và 2 trường hợp bình thường. Đặc biệt có một trường hợp
U nhầy thất trái được phát hiện trên Siêu âm tim 3 chiều qua thành ngực.
Kết luận: Bên cạnh việc phát hiện các bệnh tim có nguy cơ cao gây thuyên tắc não, siêu âm tim cũng có thể
phát hiện được các sang thương tim tiềm ẩn có thể gây đột quỵ do thuyên tắc não. Siêu âm tim qua thành ngực
hiệu quả trong phát hiện nguồn gốc gây thuyên tắc não với nguy cơ cao từ thất trái. Siêu âm tim qua thành ngực
2 chiều và 3 chiều phối hợp với siêu âm tim qua thực quản hiệu quả hơn trong phát hiện nguồn gốc gây thuyên
tắc não từ tim.
Từ khóa: đột quỵ do thuyên tắc não từ tim, siêu âm tim qua thành ngực (SATQTN), siêu âm tim qua thực
quản (SATQTQ), siêu âm tim 3 chiều
1ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch
Tác giả liên lạc: TS.BS. Nguyễn Tuấn Vũ ĐT: 0903618842 Email: tuanvu2401@yahoo.com
