B Y T
S: /-BYT
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lp - T do - Hnh phúc
Hà Ni, ngày tháng năm 2024
QUYẾT ĐỊNH
V vic ban hành tài liu chuyên môn
ng dn Chẩn đoán, điu tr và d phòng bnh Lao
B TRƯỞNG B Y T
Căn cứ Lut Khám bnh, cha bệnh năm 2023;
Căn cứ Ngh định s 95/2022/NĐ-CP ngày 15 tháng 11 năm 2022 ca Chính
ph quy định chức năng, nhiệm v, quyn hạn và cơ cấu t chc ca B Y tế;
Theo đề ngh ca Cục trưởng Cc Qun lý khám, cha bnh.
QUYT ĐỊNH:
Điu 1. Ban hành kèm theo Quyết đnh này tài liu chuyên môn ng dn
Chẩn đoán, điu tr và d phòng bnh Lao.
Điu 2. Tài liu chuyên môn ng dn Chẩn đoán, điu tr d phòng
bnh Lao đưc áp dng tại các cơ s khám bnh, cha bnh.
Điu 3. Quyết định này có hiu lc k t ngày ký, ban hành và thay thế Quyết
định s 1314/QĐ-BYT ngày 24/03/2020 ca B trưởng B Y tế v vic ban hành
ng dn chẩn đoán, điều tr và d phòng bnh Lao.
Điu 4. Các ông, bà: Chánh Văn phòng Bộ, Chánh thanh tra B, Cục trưởng
V trưởng các Cc, V thuc B Y tế, Giám đc S Y tế các Tnh, Thành ph
trc thuc Trung ương, Giám đốc các Bnh vin trc thuc B Y tế, Th trưởng Y
tế các ngành chu trách nhim thi hành Quyết định này./.
Nơi nhận:
- Như Điều 4;
- B trưởng b/c);
- Các Th trưởng;
- Cổng thông tin điện t B Y tế; Website Cc KCB;
- Lưu: VT, KCB.
KT. B TRƯỞNG
TH TRƯỞNG
[d
aky]
Trần Văn Thuấn
bvtn.vt_Van thu Benh vien Thong Nhat_25/01/2024 14:19:00
162
19
01
B Y T
NG DN
CHẨN ĐOÁN, ĐIU TR VÀ
D PHÒNG BNH LAO
(Ban hành kèm theo Quyết định số: /QĐ-BYT ngày tháng năm 2024
ca B trưởng B Y tế)
bvtn.vt_Van thu Benh vien Thong Nhat_25/01/2024 14:19:00
162
19
01
2
MC LC
Trang
Phần I ................................................................................................................................. 9
ĐẠI CƯƠNG ..................................................................................................................... 9
1. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................................ 9
2. Phân loại bệnh lao ...................................................................................................... 9
Phần II ............................................................................................................................. 12
CHẨN ĐOÁN BỆNH LAO............................................................................................ 12
1. Người nghi mắc bệnh lao ......................................................................................... 12
1.1. Triệu chứng lâm sàng nghi mắc bệnh lao ............................................................ 12
1.2. Hình ảnh bất thường nghi lao trên Xquang ngực ................................................ 12
1.3. Tình trạng bệnh lý hoặc yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh lao ......................... 14
2. Các kỹ thuật sử dụng trong chẩn đoán bệnh lao ................................................... 14
2.1. Các kỹ thuật vi sinh ............................................................................................. 14
2.2. Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh ......................................................................... 15
2.3. Ni soi, chc dò, sinh thiết .................................................................................. 15
2.4. Chẩn đoán tế bào học và mô bệnh học ................................................................ 16
2.5. Mt s các xét nghiệm khác theo ch định ca bác s lâm sàng da theo tình
trạng người bnh ..................................................................................................... 16
3. Chẩn đoán bệnh lao .................................................................................................. 21
3.1. Nguyên tắc chẩn đoán bệnh lao ........................................................................... 21
3.2. Chẩn đoán bệnh lao phổi: .................................................................................... 21
3.3. Chẩn đoán bệnh lao ngoài phổi ........................................................................... 26
3.4. Các lưu ý trong chẩn đoán bệnh lao .................................................................... 28
3.5. Chẩn đoán lao kháng thuốc ................................................................................. 35
Phần III ............................................................................................................................ 42
ĐIỀU TRỊ BỆNH LAO .................................................................................................. 42
1. Nguyên tắc điều trị bệnh lao .................................................................................... 42
2. Phác đồ điều trị bệnh lao ......................................................................................... 42
2.1. Phác đồ điều trị lao nhạy cảm thuốc .................................................................... 42
2.2. Phác đồ điều trị lao kháng thuốc ......................................................................... 46
3. Điều trị bệnh lao trong những trường hợp đặc biệt ............................................. 65
3.1. Các lưu ý khi điều trị lao nhạy cảm thuốc: .......................................................... 65
bvtn.vt_Van thu Benh vien Thong Nhat_25/01/2024 14:19:00
3
3.2. Một số lưu ý khi điều trị lao kháng thuốc: .......................................................... 71
3.3. Sử dụng Corticosteroid trong một số trường hợp: .............................................. 71
3.4. Kéo dài thêm thời gian điều trị bệnh lao: ............................................................ 72
4. Các phương pháp điều trị khác ............................................................................... 72
4.1. Điều trị ngoại khoa .............................................................................................. 72
4.2. Điều trị phục hồi chức năng ................................................................................ 72
4.3. Điều trị hỗ trợ - nâng cao thể trạng: .................................................................... 74
4.4. Chăm sóc giảm nhẹ: ............................................................................................ 75
4.5. Điều trị bệnh phối hợp: ........................................................................................ 76
4.6. Điều trị bằng Y học cổ truyền: ......................................................................... 76
5. Theo dõi điều trị bệnh lao ........................................................................................ 76
5.1. Các dịch vụ kỹ thuật cơ bản theo dõi trong quá trình điều trị bệnh lao .............. 76
5.2. Các dịch vụ kỹ thuật cơ bản theo dõi sau khi hoàn thành điều trị lao nhạy cảm
thuốc: ...................................................................................................................... 77
5.3. Phát hiện, đánh giá và xử trí biến cố bất lợi của thuốc chống lao ....................... 89
6. Đánh giá kết quả điều trị bệnh lao .................................................................... 103
7. Quản lý điều trị người bệnh lao ............................................................................ 104
7.1. Nguyên tắc quản lý bệnh lao: ............................................................................ 104
7.2. Các nội dung chính quản lý điều trị người bệnh lao: ........................................ 105
Phần IV .......................................................................................................................... 109
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ LAO TIỀM ẨN ......................................................... 109
1. Chẩn đoán lao tiềm ẩn ........................................................................................... 109
1.1. Nhóm người nguy cơ cao mắc lao tiềm ẩn: ....................................................... 109
1.2. Chẩn đoán lao tiềm ẩn: ...................................................................................... 109
2. Điều trị lao tiềm ẩn ................................................................................................. 114
2.1. Một số lưu ý khi chỉ định phác đồ điều trị lao tiềm ẩn: .................................... 114
2.2. Các phác đồ điều trị lao tiềm ẩn ........................................................................ 114
2.3. Quản lý người bệnh lao tiềm ẩn: ....................................................................... 120
Phần V ........................................................................................................................... 125
DỰ PHÒNG BỆNH LAO ............................................................................................ 125
1. Các khái niệm cơ bản ............................................................................................. 125
2. Dự phòng bệnh lao .................................................................................................. 125
2.1. Giảm nguy cơ nhiễm vi khuẩn lao..................................................................... 126
2.2. Giảm nguy cơ chuyển từ nhiễm lao sang bệnh lao ............................................ 127
3. Dự phòng nhiễm lao trong cơ sở y tế .................................................................... 128
bvtn.vt_Van thu Benh vien Thong Nhat_25/01/2024 14:19:00
4
4. Dự phòng nhiễm lao trong hộ gia đình ................................................................. 128
4.1. Thực hiện các biện pháp phòng tránh lây nhiễm lao cho người xung quanh: .. 128
4.2. Đảm bảo vệ sinh môi trường nơi ở của người bệnh: ......................................... 129
Phần VI .......................................................................................................................... 130
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ NHIỄM TRÙNG DO NTM ...................................... 130
1. Đại cương về NTM ................................................................................................. 130
2. Các yếu tố làm tăng nguy cơ bệnh do NTM ........................................................ 131
3. Chẩn đoán bệnh do NTM ...................................................................................... 131
3.1. Chẩn đoán bệnh phổi do NTM .......................................................................... 131
3.2. Chẩn đoán nhiễm trùng ngoài phổi do NTM:.................................................... 133
4. Điều trị bệnh phổi do NTM ................................................................................... 134
4.1. Nguyên tắc điều trị ............................................................................................ 134
4.2. Mục tiêu điều trị ................................................................................................ 134
4.3. Quyết định điều trị NTM ................................................................................... 134
4.3. Các phác đồ điều trị NTM thường gặp trên lâm sàng: ...................................... 135
Phần VII ........................................................................................................................ 144
PHỤ LỤC ...................................................................................................................... 144
Phụ lục 1: Một số thể lao ngoài phổi thường gặp ở người ln và trẻ em .............. 145
Phụ lục 2a: Sử dụng LF-LAM hỗ trợ chẩn đoán lao ở người nhiễm HIV nội trú
...................................................................................................................................... 151
Phụ lục 2b: Sử dụng LF-LAM hỗ trợ chẩn đoán lao ở người nhiễm HIV ngoại trú
...................................................................................................................................... 151
Phụ lục 3: Hưng dn lấy bệnh phẩm đờm ............................................................. 154
Phụ lục 4: Kỹ thuật xét nghiệm vi sinh trong chẩn đoán bệnh lao và bệnh nhiễm
trùng do NTM ............................................................................................................. 155
Phụ lục 5: Chẩn đoán hình ảnh ................................................................................. 162
Phụ lục 6: Liều lượng thuốc chống lao ..................................................................... 179
Phụ lục 7: Tương tác thuốc chống lao ...................................................................... 191
Phụ lục 8: Xử trí khi quên liều thuốc điều trị lao tiềm ẩn ...................................... 197
Phụ lục 9: Theo dõi lao tái phát ở người kết thúc điều trị lao kháng thuốc ......... 199
Phụ lục 10: Nhận dạng thuốc gây tác dụng không mong muốn và giảm mn cảm
...................................................................................................................................... 203
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 210
bvtn.vt_Van thu Benh vien Thong Nhat_25/01/2024 14:19:00