THẦY CƯỜNG PLEIKU – DẠY KÈM TOÁN – LÝ – HÓA
Page | 1
TH
Ầ
Y CƯ
Ờ
NG PLEIKU
ĐỊA CHỈ: 74A VÕ TRUNG THÀNH
SĐT: 0989 476 642
KHOA H
Ọ
Ự
NHIÊN 9
CHỦ ĐỀ: CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
PHẦN I. LÝ THUYẾT
1. Hiện tượng cảm ứng điện từ
- Đưa nam châm ra xa hoặc lại gần một cuộn dây dẫn kín thì trong cuộn dây xuất hiện
một dòng điện được gọi là dòng điện cảm ứng.
- Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn biến thiên (tăng dần, giảm
dần,…) thì trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng. Hiện tượng này được gọi là
hiện tượng cảm ứng điện từ.
2. Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng
- Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng là số đường sức từ xuyên qua tiết diện của
cuộn dây dẫn biến thiên. Có một vài cách như sau:
+ Đưa nam châm lại gần cuộn dây.
+ Đưa nam châm ra xa cuộn dây.
+ Cho nam châm quay trong lòng ống dây hoặc ngược lại cho cuộn dây quay
trong lòng nam châm.
+ Bật – tắt công tắc của nam châm điện đặt trước cuộn dây.
3. Dòng điện xoay chiều
- Dòng điện xoay chiều là dòng điện có cường độ biến đổi theo thời gian và chiều của
dòng điện luân phiên thay đổi theo thời gian. Dòng điện cảm ứng là dòng điện xoay
chiều.
- Dòng điện sử dụng trong gia đình là dòng điện xoay chiều có hiệu điện thế 220V và
tần số 50 Hz - nghĩa là trong 1 giây dòng điện đổi chiều 100 lần.
- Các nguồn điện như: pin, ac – quy chỉ cung cấp dòng điện một chiều.
THẦY CƯỜNG PLEIKU – DẠY KÈM TOÁN – LÝ – HÓA
Page | 2
4. Tác dụng của dòng điện xoay chiều
a) Tác dụng nhiệt
- Khi dòng điện chạy qua vật dẫn nó làm vật dẫn nóng lên, khi nóng lên đến
nhiệt độ cao thì nó phát sáng (bóng đèn dây tóc, dây mayso của lò nướng điện,…)
- Dòng điện xoay chiều và dòng điện một chiều đều có tác dụng nhiệt.
b) Tác dụng phát sáng
- Dòng điện chạy qua bóng đèn LED hoặc bóng đèn huỳnh quang thì làm cho
bóng đèn phát sáng dù chưa nóng đến nhiệt độ cao.
- Đèn LED chỉ sáng khi dòng điện chạy theo chiều từ cực dương đến cực âm
của nó. Vậy nên ta có thể sử dụng đèn LED để xác định tên cực (âm, dương) của
nguồn điện.
c) Tác dụng từ
- Dòng điện chạy trong dây dẫn sinh ra từ trường.
- Ứng dụng của tác dụng từ là nam châm điện. Có hai loại nam châm điện là
nam châm điện một chiều và nam châm điện xoay chiều.
- Nam châm điện xoay chiều tạo ra một từ trường biến thiên theo thời gian do
dòng điện luân phiên đổi chiều.
- Nam châm điện một chiều tạo ra một từ trường ổn định.
d) Tác dụng sinh lí
- Khi dòng điện chạy qua cơ thể người hoặc động vật nó gây ra hiện tượng co
cơ, tê liệt thần kinh, ngưng tim và hô hấp.
- Dòng điện có hiệu điện thế từ 40V trở lên và cường độ dòng điện từ 70 mA
trở lên có thể gây nguy hiểm cho con người.
(Nhưng trên thực tế, dòng điện từ 24V và 10 mA đã có thể gây ảnh hưởng đến tính
mạng con người)
- Ứng dụng: châm cứu điện, máy khử rung tim, máy sốc điện,…
e) Tác dụng hóa học
- Dòng điện xoay chiều không có tác dụng hóa học.
- Tác dụng hóa học chỉ có ở dòng điện một chiều.
- Khi cho dòng điện một chiều chạy qua bể dung dịch 4
CuSO thì đồng bị tách
ra khỏi dung dịch và bám vào thỏi than cực âm.
- Ứng dụng: mạ điện.
THẦY CƯỜNG PLEIKU – DẠY KÈM TOÁN – LÝ – HÓA
Page | 3
PHẦN II. BÀI TẬP
TRẮC NGHIỆM 4 ĐÁP ÁN
Câu 1. Khi mạch điện bị đoản mạch (chập mạch) thì nhiệt độ trong dây dẫn tăng cao, gây
nguy cơ hỏa hoạn. Cầu chì được mắc vào mạch điện để ngăn ngừa sự cố này. Cầu chì là ứng
dụng của
A. tác dụng từ. B. tác dụng nhiệt.
C. tác dụng phát sáng. D. tác dụng hóa học.
Câu 2. Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín khi số đường sức từ xuyên qua
tiết diện của cuộn dây dẫn đó
A. tăng dần. B. giảm dần.
C. biến thiên. D. A, B, C đều đúng.
Câu 3. Khi quay thanh nam châm xung quanh trục của cuộn dây dẫn như hình dưới thì
A. kim điện kế dao động qua lại liên tục.
B. trong cuộn dây xuất hiện dòng điện xoay chiều.
C. trong cuộn dây xuất hiện dòng điện một chiều.
D. trong cuộn dây không xuất hiện dòng điện. Kim của điện kế đứng yên.
Câu 4. Chọn cụm từ thích hợp để hoàn thành câu sau
Nhà máy thủy điện sản xuất dòng điện…. dựa trên hiện tượng…
A. một chiều – cảm ứng điện từ. B. xoay chiều – cảm ứng điện từ.
C. A và B đều đúng. D. A và B đều sai.
Câu 5. Máy phát điện xoay chiều biến đổi
A. điện năng thành cơ năng. B. cơ năng thành điện năng.
C. nhiệt năng thành điện năng. D. nội năng thành điện năng.
Câu 6. Nam châm điện gồm hai bộ phận chính
A. cuộn dây và lõi sắt non. B. cuộn dây và lõi đồng.
C. cuộn dây và lõi sứ. D. cuộn dây và lõi nhôm.
Câu 7. Động cơ điện xoay chiều hoạt động nhờ tác dụng nào của dòng điện xoay chiều?
A. tác dụng sinh lí. B. tác dụng phát sáng.
C. tác dụng nhiệt. D. tác dụng từ.
THẦY CƯỜNG PLEIKU – DẠY KÈM TOÁN – LÝ – HÓA
Page | 4
Câu 8. Khi mắc vào hai đầu nam châm điện một dòng điện xoay chiều thì các cực từ (cực Bắc,
cực Nam) của nam châm điện sẽ
A. không thay đổi vị trí.
B. luân phiên thay đổi vị trí.
C. bị mất khi dòng điện đổi chiều.
D. luân phiên thay đổi vị trí nhưng chiều đường sức từ không thay đổi.
Câu 9. Trong các thiết bị điện sau, thiết bị nào hoạt động dựa trên tác dụng nhiệt của dòng
điện xoay chiều?
A. máy khoan. B. đèn LED. C. bếp từ. D. ấm nước siêu tốc.
Câu 10. Khi cho thanh nam châm quay trước cuộn dây dẫn như hình bên thì hai đèn LED
mắc ngược cực nhau luân phiên chớp sáng chứng tỏ
A. dòng điện xuất hiện trong cuộn dây là dòng điện cảm ứng.
B. dòng điện xuất hiện trong cuộn dây là dòng điện xoay chiều.
C. dòng điện xuất hiện trong cuộn dây là dòng điện một chiều.
D. A và B đều đúng.
Câu 11. Dòng điện có cường độ bao nhiêu sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng con người?
A. 10 mA trở lên. B. 5 9mA mA. C. nhỏ hơn 5mA . D. 0, 001 A trở lên.
Câu 12. Dòng điện xoay chiều không có tác dụng nào sau đây?
A. tác dụng nhiệt. B. tác dụng hóa học.
C. tác dụng sinh lí. D. tác dụng từ.
THẦY CƯỜNG PLEIKU – DẠY KÈM TOÁN – LÝ – HÓA
Page | 5
CÂU HỎI ĐÚNG – SAI
Đánh dấu vào lựa chọn của em.
Câu 1. Xét tính đúng – sai của các phát biểu sau
a) Dòng điện cảm ứng là dòng điện xoay chiều.
đúng; sai
b) Khi dòng điện (với bất kì cường độ) chạy qua cơ thể người thì sẽ gây co giật, ngưng
tim, ngưng hô hấp gây tử vong.
đúng; sai
c) Dòng điện sử dụng trong gia đình là dòng điện một chiều.
đúng; sai
d) Dòng điện xoay chiều có các tác dụng: nhiệt, phát sáng, sinh lí, hóa học, từ.
đúng; sai
Câu 2. Trong bếp nhà bạn Minh có các thiết bị điện sau: nồi cơm điện, lò nướng điện, ấm nấu
nước siêu tốc, máy đánh trứng, máy xay sinh tố, nồi chiên không dầu.
a) Khi các thiết bị điện trên hoạt động luôn luôn có một phần năng lượng điện được
chuyển hóa thành nhiệt năng.
đúng; sai
b) Các thiết bị: nồi cơm điện, lò nướng điện, ấm nấu nước siêu tốc, nồi chiên không
dầu hoạt động dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện.
đúng; sai
c) Khi máy đánh trứng, máy xay sinh tố hoạt động thì phần năng lượng điện chuyển
hóa thành nhiệt năng là hao phí.
đúng; sai
d) Máy đánh trứng, máy xay sinh tố chỉ chuyển hóa điện năng thành cơ năng.
đúng; sai