THẦY CƯỜNG PLEIKU – DẠY KÈM TOÁN – LÝ – HÓA
Page | 1
THẦY CƯỜNG PLEIKU
ĐỊA CHỈ: 74A VÕ TRUNG THÀNH
SĐT: 0989 476 642
KHOA HỌC TỰ NHIÊN 9
CHỦ ĐỀ: KHAI THÁC TÀI NGUYÊN TỪ VỎ TRÁI ĐẤT
CÔNG NGHIỆP SILICATE
PHẦN I. LÝ THUYẾT
1. Hàm lượng các nguyên tố hóa học chủ yếu trong vỏ Trái Đất
- Vỏ Trái Đất có bề dày trung bình khoảng
7
km
(dưới đáy đại dương) và
35
km
(trên
các lục địa). Hầu hết các nguyên tố hóa học đều được tìm thấy ở vỏ Trái Đất.
Bảng hàm lượng các nguyên tố hóa học chủ yếu trong vỏ Trái Đất
N
guy
ên
ố
T
h
ành
ph
ầ
n
%
N
guy
ên t
ố
T
h
ành
ph
ầ
n
%
O
45 46,10
Ca
4,15 5
Si
27 28, 20
Na
2,36 2,50
Al
8 8, 23
K
2,09 2,50
Fe
5, 63 6
Mg
2,33 3
- Nguyên tố oxygen chiếm tỉ lệ lớn nhất.
2. Các dạng chất chủ yếu trong vỏ Trái Đất
- Trong vỏ Trái Đất, các nguyên tố hóa học tồn tại chủ yếu ở dạng các hợp chất như
oxide, muối và một số ít đơn chất kim loại, phi kim.
- Ví dụ:
+ Muối mỏ: thành phần chính
NaCl
.
+ Quặng bauxite: thành phần chính là oxide
2 3
Al O
.
+ Thạch anh: thành phần chính là oxide
2
SiO
+ Đá vôi, đá phấn, dolomite, đá cẩm thạch: muối carbonate
3
CO
.
+ Đá hoa cương (đá granite): muối silicate
3
SiO
của
, , ,
Al Na K Ca
.
+ Quặng vàng.
+ Quặng sắt: maghetite
3 4
Fe O
; hematite
2 3
Fe O
; siderit
3
FeCO
; pyrite
2
FeS
;…
3. Khai thác tài nguyên từ vỏ Trái Đất
- Từ vỏ Trái Đất, ta có thể khai thác:
+ Nhiên liệu hóa thạch như dầu mỏ, khí đốt, than đá,…
+ Nguyên liệu như kim loại, phi kim, khoáng sản,…
4. Đá vôi
- Đá vôi là một loại đá trầm tích bao gồm các khoáng vật calcite (calcite là khoáng vật
carbonate và là dạng bền nhất của calcium carbonate) và các tinh thể khác, có thành phần
chính là calcium carbonate
3
CaCO
.
- Đá vôi có nhiều trong: núi đá vôi, vỏ (san hô, ngao, sò,…) hoặc xương động vật.
THẦY CƯỜNG PLEIKU – DẠY KÈM TOÁN – LÝ – HÓA
Page | 2
- Đá vôi là nguyên liệu, vật liệu quan trọng trong ngành xây dựng. Khi nung đá vôi
xảy ra phản ứng: 3 2
t
CaCO CaO CO

. Đá vôi được sử dụng để sản xuất:
+ Thủy tinh, xi măng.
+ Vôi sống: thành phần chính
CaO
.
CaO
phản ứng với 2
H O
:
2
2
CaO H O Ca OH
(phản ứng này tỏa nhiều
nhiệt)
+ Vôi tôi: thành phần chính
2
Ca OH
.
2
Ca OH
tan một phần trong nước tạo thành dung dịch
2
Ca OH
hay còn gọi
là nước vôi trong.
5. Silicon và hợp chất chứa silicon
- Silicon
Si
là nguyên tố phổ biến thứ hai trong vỏ Trái Đất
27% 28, 2%
.
- Trong tự nhiên, silicon chỉ tồn tại dưới dạng hợp chất, chủ yếu là oxide
2
SiO
có trong
thạch anh, các loại cát,… hoặc muối silicate có trong đất sét, cao lanh, mica,…
- Silicon tinh khiết là vật liệu bán dẫn, được sử dụng trong các vi mạch điện tử.
- Thạch anh
2
SiO
gần nguyên chất
được sử dụng trong máy phát siêu âm, dụng cụ
quang học, thủy tinh chịu nhiệt, sợi cáp quang,…
6. Công nghiệp silicate
- Sản xuất đồ gốm: gạch, ngói, đồ sứ.
- Sản xuất thủy tinh chịu nhiệt.
- Sản xuất xi măng.
THẦY CƯỜNG PLEIKU – DẠY KÈM TOÁN – LÝ – HÓA
Page | 3
PHẦN II. BÀI TẬP
TRẮC NGHIỆM
4
ĐÁP ÁN
Câu 1. Nguyên tố nào sau đây có thành phần về khối lượng lớn nhất trong vỏ Trái Đất?
A. Oxygen. B. Silicon. C. Aluminium. D. Iron.
Câu 2. Kim loại nào có thành phần về khối lượng lớn nhất trong vỏ Trái Đất?
A. Silicon. B. Aluminium. C. Sodium. D. Iron.
Câu 3. Oxide nào sau đây là thành phần chính trong cát, thạch anh?
A.
CaO
. B.
2 3
Al O
. C.
2
SiO
. D.
3 4
Fe O
.
Câu 4. Thành phần chính của đá vôi, đá phấn, đá cẩm thạch, dolomite là?
A.
3
CaSiO
. B.
2 3
Al O
. C.
2
SiO
. D.
3
CaCO
.
Câu 5. Lĩnh vực nào sau đây không thuộc về công nghiệp silicate?
A. Đồ gốm. B. Xi măng.
C. Thủy tinh chịu nhiệt. D. Thủy tinh thường.
Câu 6. Vôi sống tan trong nước tạo thành dung dịch?
A. base. B. acid. C. oxide. D. muối.
Câu 7. Nhiệt phân
3
10
gam CaCO
thu được 4,76
gam
vôi sống và một lượng khí carbon
dioxide. Hiệu suất của phản ứng bằng?
A.
75%
. B.
80%
. C.
85%
. D.
90%
.
Câu 8. Ứng dụng của vôi sống và vôi tôi trong nông nghiệp là?
A. Tăng độ pH cho đất. B. Khử chua đất trồng.
C. Giảm độ pH cho đất. D. A và B đều đúng.
Câu 9. Nhiệt phân 15
gam
một mẫu đá vôi có chứa
85%
3
CaCO
về khối lượng. Giả sử chỉ xảy
ra phản ứng nhiệt phân của
3
CaCO
. Khối lượng chất rắn thu được sau phản ứng là?
A. 7,14
gam
. B. 8,14
gam
. C. 9,14
gam
. D. 6,14
gam
.
Câu 10. Để sản xuất gang và thép, người ta dùng quặng gì?
A. Quặng bauxite. B. Quặng sắt.
C. Quặng đồng. D. Quặng titanium.
Câu 11. Nhận xét nào sau đây không đúng về silicon?
A. Silicon là nguyên tố phổ biến thứ hai trong thiên nhiên, chỉ sau oxygen.
B. Silicon chiếm
1
4
khối lượng vỏ Trái Đất.
C. Trong tự nhiên silicon tồn tại cả ở dạng đơn chất và hợp chất.
D. Một số hợp chất của silicon: cát trắng, đất sét (cao lanh).
Câu 12. Nguyên liệu nào sau đây được sử dụng để làm phấn viết bảng?
A. Đá vôi. B. Cát. C. Sỏi. D. Than đá.
THẦY CƯỜNG PLEIKU – DẠY KÈM TOÁN – LÝ – HÓA
Page | 4
CÂU HỎI ĐÚNG – SAI
Đánh dấu vào lựa chọn của em.
Câu 1. Xét tính đúng – sai của các phát biểu sau
a) Khi nung đá vôi ta thu được một khí gây ra hiệu ứng nhà kính là
2
CO
.
đúng; sai
b) Thành phần chính của cát trắng, thạch anh là oxide acid
2
SiO
.
đúng; sai
c) Trong nông nghiệp, vôi tôi được dùng để làm trung hòa độ pH, khử phèn, khử chua
đất trồng trọt. Ngoài ra vôi tôi còn được ứng dụng trong sản xuất thuốc trừ sâu và các
loại thuốc bảo quản rau củ quả. Công thức hóa học của vôi tôi là
2
Ca OH
.
đúng; sai
d) Silicon là chất bán dẫn, được sử dụng để chế tạo chip máy tính, điện thoại,… Trong
tự nhiên, silicon chỉ tồn tại dạng đơn chất trong các quặng silicon.
đúng; sai
Câu 2. Trong các hang động đá vôi như Phong Nha – Quảng Bình, Sơn Đoòng – Quảng
Bình,… Có rất nhiều các thạch nhũ được hình thành do cặn của nước nhỏ giọt đọng lại trải
qua hàng nghìn năm.
Thạch nhũ trong hang động đá vôi là kết quả lâu dài của sự chuyển hóa lẫn nhau giữa
muối
3
2
Ca HCO
và
3
CaCO
. Thành phần chính của đá vôi là
3
CaCO
. Khi gặp nước
mưa và khí
2
CO
trong không khí,
3
CaCO
sẽ chuyển hóa thành
3
2
Ca HCO
tan trong
nước chảy qua khe đá vào trong hang động. Dần dần
3
2
Ca HCO
lại chuyển hóa thành
3
CaCO
rắn, không tan. Quá trình xảy ra liên tục, lâu dài tạo nên thạch nhũ với những
hình thù khác nhau.
Phương trình:
3 2 2 3
2
CaCO CO H O Ca HCO

a) Thành phần chính của thạch nhũ trong các hang động đá vôi là
3
2
Ca HCO
.
đúng; sai
b) Hang động trong tất cả các loại núi đều có thể hình thành thạch nhũ, không riêng
gì núi đá vôi.
đúng; sai
c) Thạch nhũ được hình thành trong thời gian ngắn, chỉ vài năm đã có những thạch
nhũ cao hơn
1
m
nếu trời mưa nhiều.
đúng; sai
d) Theo phương trình hóa học tạo ra thạch nhũ, nếu có
3
25
gam CaCO
tham gia phản
ứng thì thu được
3
2
50
gam Ca HCO
đúng; sai
THẦY CƯỜNG PLEIKU – DẠY KÈM TOÁN – LÝ – HÓA
Page | 5
Câu 3. Người ta nung
1, 5
tấn đá vôi có chứa
3
80%
CaCO
để sản xuất vôi sống. Biết rằng hiệu
suất của phản ứng nhiệt phân
3
CaCO
chỉ đạt
75%
.
a) Khối lượng
3
CaCO
có trong
1, 5
tấn đá vôi đó là
1, 2
tấn.
đúng; sai
b) Khối lượng vôi sống thu được là
672
kg
.
đúng; sai
c) Thể tích khí
2
CO
thu được ở điều kiện chuẩn sau khi phản ứng kết thúc là
223110
lít.
đúng; sai
d) Đem lượng vôi sống điều chế được cho tác dụng với nước thì thu được tối đa
2 400
lít dung dịch
2
5
Ca OH M
.
đúng; sai
Câu 4. Ngành công nghiệp silicate là ngành công nghiệp sản xuất các sản phẩm như: đồ gốm,
thuỷ tinh, xi măng từ những hợp chất của silicon và các hoá chất khác.
a) Silicon là nguyên tố phổ biến thứ hai trong tự nhiên, đứng sau oxygen, chiếm
khoảng
1
4
hàm lượng vỏ Trái Đất. Trong tự nhiên, silicon không tồn tại ở dạng đơn
chất mà chỉ ở dạng hợp chất. Silicon là nguyên tố kim loại.
đúng; sai
b) Silicon tinh khiết là vật liệu bán dẫn, được sử dụng rộng rãi để chế tạo các vi mạch
điện tử, thiết bị quang điện, cảm biến, pin Mặt Trời,…
đúng; sai
c) Silicon được điều chế bằng phương pháp khử bằng carbon trong lò điện ở nhiệt độ
cao theo phương trình 22 2
t
SiO C Si CO
 .
đúng; sai
d) Nếu đem khử
2
9
gam SiO
thì thu được 4, 2
gam
silicon. Biết 28 /
Si
M g mol
.
đúng; sai