Theo dõi lưu lượng đỉnh và đếm bạch cầu ái toan trong đàm

Theo dõi lưu lượng đỉnh và đếm bạch<br /> cầu ái toan trong đàm<br /> BS. Nguyễn Hữu Hoàng<br /> Trung tâm điều trị bệnh hô hấp Phổi Việt<br /> <br /> I/ THEO DÕI LƯU LƯỢNG ĐỈNH:<br /> 1/ Theo dõi lưu lượng đỉnh là gì?<br /> - Là theo dõi biến thiên của lưu lượng đỉnh thở ra (PEF) theo thời gian.<br /> - Cộng cụ để theo dõi biến thiên PEF theo thời gian là lưu lượng đỉnh kế cơ học hoặc điện tử.<br /> <br /> 2/ Theo dõi lưu lượng đỉnh trong trường hợp nào?<br /> <br /> <br /> Dùng để chẩn đoán hen:<br /> - Có triệu chứng hen + hô hấp ký bình thường.<br /> - Có triệu chứng hen + không đo được hô hấp ký.<br /> - Chẩn đoán hen nghề nghiệp: thay đổi PEF ở nơi làm việc và tại nhà.<br /> <br /> <br /> <br /> Dùng để đánh giá mức độ kiểm soát hen:<br /> - Đặc biệt là trên bệnh nhân hen nhận biết triệu chứng hen kém.<br /> <br /> 3/ Cách sử dụng lưu lượng đỉnh kế:<br /> <br /> <br /> Người bệnh sẽ được hướng dẫn thổi ngày 2 lần sáng-tối, mỗi lần 3 thổi, sau đó ghi lại kết quả tốt<br /> nhất trong 3 lần thổi vào biểu đồ theo dõi.<br /> <br /> <br /> <br /> Ghi lại kết quả theo hướng dẫn của Bác sỹ và kỹ thuật viên vào bảng theo dõi lưu lượng đỉnh.<br /> <br /> Tính độ dao động PEF sáng chiều theo công thức:<br /> Dao động PEF =<br /> <br /> Chiều – Sáng<br /> Sáng + Chiều<br /> 2<br /> <br /> 4/ Ý nghĩa của lưu lượng đỉnh kế (PEF):<br /> <br /> <br /> Chẩn đoán hen trong trường hợp nghi ngờ hen nhưng hô hấp ký bình thường dựa vào:<br /> - Dao động PEF sáng chiều > 20% – 30%<br /> - Dao động PEF trong các ngày > 20% – 30%.<br /> <br /> <br /> <br /> Đánh giá mức độ kiểm soát hen:<br /> <br /> Mức độ kiểm soát<br /> Kiểm soát<br /> <br /> Tiêu chí<br /> PEF > 80% dự đoán hay tốt nhất<br /> <br /> Kiểm soát 1 phần<br /> <br /> Dao động PEF sáng – chiều < 20%<br /> PEF > 80% dự đoán hay tốt nhất<br /> <br /> Không kiểm soát<br /> <br /> Dao động PEF sáng – chiều 20% – 30%<br /> PEF < 60% – 80% dự đoán<br /> Dao động PEF sáng – chiều >30%<br /> <br /> II/ ĐẾM BẠCH CẦU ÁI TOAN (Eosinophil) TRONG ĐÀM<br /> :<br /> 1/ Đếm bạch cầu ái toan (Eosinophil) trong đàm là gì?<br /> <br /> <br /> Xác định phần trăm số lượng bạch cầu ái toan trong đàm của người bệnh.<br /> <br /> <br /> <br /> Công cụ dùng để đếm tế bào ái toan trong đàm chỉ là kính hiển vi quang học.<br /> <br /> 2/ Đếm bạch cầu ái toan trong trường hợp nào?<br /> <br /> <br /> Chẩn đoán viêm phế quản tăng bạch cầu ái toan không phải hen gây ho kéo dài:<br /> - Ho kéo dài + hô hấp ký bình thường.<br /> - Ho kéo dài + theo dõi lưu lượng đỉnh bình thường.<br /> <br /> <br /> <br /> Chẩn đoán COPD có yếu tố hen và tiên lượng đáp ứng tốt corticoid trên COPD:<br /> - COPD nhưng có tăng bạch cầu ái toan trong đàm.<br /> - COPD có yếu tố hen sẽ đáp ứng tốt điều trị corticoid<br /> <br /> a. Viêm phế quản tăng bạch cầu ái toan<br /> - Tỷ lệ các nguyên nhân gây ho kéo dài là:<br /> Trào ngược dạ dày thực quản: 74%.<br /> Tai mũi họng: 53%.<br /> Hen suyễn: 29%<br /> Viêm phế quản bạch cầu ái toan không do hen: 25%.<br /> - Ho kéo dài trên 1 bệnh nhân có thể do nhiều nguyên nhân:<br /> + Chỉ có 1 nguyên nhân: 30%.<br /> + 2 nguyên nhân à 37.5%; 3 à 30%; 4 à 2,5%.<br /> <br /> b. Điều trị hen khó trị:<br /> - Hen khó trị là hen đã điều trị với corticoid hít liều cao trong thời gian ít nhất 6 tháng mà không<br /> thuyên giảm.<br /> <br /> - Đếm bạch cầu ái toan trong đàm giúp:<br /> + Phát hiện bệnh nhân không tuân thủ điều trị.<br /> + Phát hiện bệnh nhân xịt thuốc không đúng cách.<br /> + Thay đổi liều thuốc điều trị dựa trên số lượng bạch cầu ái toan trong đàm<br /> <br /> 3/ Cách làm xét nghiệm đếm bạch cầu ái toan trong đàm:<br /> <br /> <br /> Bệnh nhân đến phòng xét nghiệm được nhận một chai lấy mẫu đàm, Bệnh nhân khạc đàm vào<br /> chai và trả lại cho nhân viên phòng xét nghiệm.<br /> <br /> <br /> <br /> Nếu Bệnh nhân khạc đàm khó khăn, nhân viên phòng xét nghiệm sẽ cho phun khí dung nước<br /> muối ưu trương 3% để kích thích khạc đàm.<br /> <br /> <br /> <br /> Kết quả đếm tế bào ái toan trong đàm sẽ có trong 30 phút sau khi có mẫu đàm.<br /> <br /> <br /> <br /> Để thuận lợi trong khạc đàm, Bệnh nhân nên đến phòng xét nghiệm vào buổi sáng.<br /> <br /> III/ THEO DÕI LƯU LƯỢNG ĐỈNH VÀ ĐẾM BẠCH CẦU<br /> ÁI TOAN TRONG ĐÀM CÓ KHẢ THI?<br /> <br /> <br /> Tính không xâm lấn: Đây là 2 xét nghiệm giản đơn không xâm lấn (không phải lấy máu, can thiệp<br /> mổ xẻ).<br /> <br /> <br /> <br /> Tính ứng dụng: 2 xét nghiệm này có tính ứng dụng cao trong chẩn đoán, điều trị, tiên lượng cho<br /> bệnh nhân ho kéo dài, bệnh nhân Hen, COPD, VMDU.<br /> <br /> <br /> <br /> Tính dễ tiếp cận: Hiện nay tại TPHCM, 2 xét nghiệm này đã được thực hiện tại Phổi Việt.<br /> <br /> <br /> <br /> Giá cả: 2 xét nghiệm này có giá cả chấp nhận được.<br /> <br /> IV/ KẾT LUẬN:<br /> Theo dõi biến thiên PEF & đếm bạch cầu ái toan trong đàm:<br /> <br /> <br /> Đã được thực hiện từ lâu trên thế giới nay đã có mặt lần đầu tiên tại VN.<br /> <br /> <br /> <br /> Là xét nghiệm không xâm lấn, dễ làm, giá cả chấp nhận được.<br /> <br /> <br /> <br /> Có tính ứng dụng rất cao trong chẩn đoán, điều trị, tiên lượng cho nhiều đối tượng:<br /> <br /> - Bệnh nhân ho kéo dài mà chưa được chẩn đoán nguyên nhân chính xác.<br /> - Bệnh nhân Hen dai dẳng khó trị với các điều trị thông thường.<br /> - Bệnh nhân COPD có yếu tố hen.<br /> - Bệnh nhân VMDU có nguy cơ chuyển thành hen.<br /> <br />