Thuốc điều trị và vacxin sử dụng trong thú y part 4

Chia sẻ: Ashfjshd Askfaj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

122
lượt xem 41
download

Thuốc điều trị và vacxin sử dụng trong thú y part 4

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chúng tôi hy vọng rằng sách sẽ cung cấp những kiến thức cần thiết và kinh nghiệm thực tiễn về sử dụng thuốc và vacxin phòng bệnh cho cán bộ Thú y cơ sở và người chăn nuôi, góp phần nâng cao hiệu quả của công tác phòng chống dịch bệnh cho gia súc, gia cầm

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thuốc điều trị và vacxin sử dụng trong thú y part 4

- Gia cÇm: ch÷a bÖnh cÇu trïng. Trén 4% trong thøc ¨n hay 2% trong n−íc uèng. Dïng 3 ngµy, nghØ 2 ngµy, dïng tiÕp 3 ngµy n÷a. - Phßng b¹ch lþ gµ. Trén 4% trong thøc ¨n hay 2% trong n−íc uèng. Sau khi gµ míi në cã thÓ lÆp l¹i nÕu cÇn, sau khi nghØ 4 ngµy. - Phßng tô huyÕt trïng gµ: Dïng dung dÞch 1 - 2% cho uèng thay nuíc. - §èi víi bÖnh cÇu trïng tr©u bß: cho uèng 0,15 g/kg thÓ träng trong ngµy ®Çu, ngµy sau cho uèng víi liÒu gi¶m ®i mét nöa, liªn tiÕp trong 3 ngµy. Cho uèng nh¾c l¹i sau 3 tuÇn vµ 5 tuÇn. 55
SULFAMETHaZlN NATRI 20% (BiÖt d−îc Sulmet) 1. TÝnh chÊt Sulfamethazin Natri lµ lo¹i dung dÞch tiªm cña Sulfamethazin - Sulfamethazin lµ lo¹i Sulfamid ®a gi¸, tÝnh chÊt vµ c«ng dông gièng nh− Sulfamerazin vµ Sulfadiazin. Thuèc cã t¸c dông víi nhiÒu lo¹i vi khuÈn nh− cÇu khuÈn, viªm phæi, viªm mµng n·o, viªm cÇu khuÈn xung huyÕt, trùc khuÈn Coli... Trong thó y dïng d−íi d¹ng Natri Sulfamethazin 20% ®Ó tiªm. (Tªn th−¬ng phÈm: Sulmet) Sulmet lµ dung dÞch tiªm diÖt trïng cña Natri Sulfametazin trong n−íc dïng pha thuèc tiªm. Hµm l−îng Natri Sulfamethazin kh«ng ®−îc Ýt qu¸ 95% vµ kh«ng ®uîc nhiÒu qu¸ 105% so víi l−îng Natri Sulfamethazin tiªu chuÈn, cho thªm 0,1% Natri Thiosulfat lµm chÊt æn ®Þnh thuèc. 2. ChØ ®Þnh Sulfamethazin Natri dïng ®Ó ®iÒu trÞ c¸c bÖnh sau: - Viªm phæi, phÕ qu¶n - phæi gia sóc. - Viªm vó, viªm tö cung gia sóc. - Viªm d¹ dµy, ruét gia sóc s¬ sinh. - BÖnh cÇu trïng thá vµ gia cÇm. 3. LiÒu l−îng Dïng tiªm tÜnh m¹ch, tiªm b¾p thÞt, tiªm d−íi da, tiªm phóc m¹c hay tiªm vµo vó. LiÒu dïng: 1 ml/kg thÓ träng ngµy sau gi¶m liÒu 0,5 ml/kg thÓ träng trong 1 ngµy Chã: LiÒu b¾t ®Çu 1 ml/kg thÓ träng trong 1 ngµy Sau gi¶m xuèng 0,35 ml/kg thÓ träng trong 1 ngµy . Gia cÇm: 5 - 10 ml pha trong 1 lÝt n−íc cho uèng. Chó ý: Cã thÓ pha lo·ng thµnh dung dÞch 5% ®Ó tiªm cho ®ì ®au. 56
SULFAGUANIDIN Tªn kh¸c: Ganidan BiÖt d−îc: Sulgin 1. TÝnh chÊt Sulfaguanidin lµ Sulfamid Ýt hÊp thu qua niªm m¹c ruét, nªn dïng ®Ó ®iÒu trÞ nhiÔm khuÈn ®−êng ruét, cã d¹ng bét tr¾ng. 2. ChØ ®Þnh Sulfaguanidin ®−îc dïng ®Ó ch÷a c¸c bÖnh sau: - Viªm ruét nhiÔm khuÈn ë c¸c lo¹i gia sóc. - Viªm d¹ dµy cÊp tÝnh vµ m·n tÝnh ë lîn, tr©u, bß, thá. - C¸c chøng Øa ch¶y do nhiÔm khuÈn ë lîn, tr©u, bß, chã, ngùa. - Chøng lþ do nhiÔm khuÈn ë lîn, tr©u, bß, chã, ngùa. - Dïng trong phÉu thuËt ®¹i trµng ®Ó phßng apxe ë gia sóc. - C¸c bÖnh do nguyªn sinh ®éng vËt ë loµi chim vµ gµ. - CÇu trïng ë gia cÇm. 3. LiÒu l−îng - Cho uèng: - Ngùa, tr©u, bß: 30 - 40 g/ngµy lo¹i 250 - 400 kg - Ngùa con, bª, nghÐ: 5-10 g/ngµy lo¹i 50-100 kg - Lîn: 8-10 g/ngµy lo¹i 50-80 kg - Chã: 2-5 g/ngµy lo¹i 5-10 kg - MÌo: 0,5-2 g/ngµy lo¹i 1-3 kg - Gia cÇm: 0,25-0,5 g/ngµy lo¹i 1 kg - Víi gia cÇm cã thÓ trén thøc ¨n cho an hay pha víi n−íc cho uèng 0,1%. 57
SULFADIAZIN BiÖt d−îc: Adiazin, Debenal, Sulfaxinum, Sulfapurimidin 1. TÝnh chÊt Sulfadiazin thuéc lo¹i Sulfamid cæ ®iÓn bét tr¾ng, tan trong n−íc. HiÖn nay Ýt ®−îc dïng 2. T¸c dông Sulfadiazin cã t¸c dông víi nhiÒu lo¹i vi khuÈn gram (+) vµ gram (-). 3. ChØ ®Þnh §−îc dïng ®Ó ch÷a c¸c bÖnh sau: - Bªnh viªm häng, viªm phÕ qu¶n, viªm phæi cña c¸c lo¹i gia sóc. - BÖnh do tô cÇu khuÈn, liªn cÇu kuÈn: vÕt th−¬ng, môn, loÐt ë gia sóc. - BÖnh cÇu trïng gµ, bÖnh lþ gµ, tô huyÕt trïng gµ. - NhiÔm trïng ®−êng sinh dôc, viªm tö cung ho¸ mñ, nhiÔm trïng sau khi ®Î ë gia sóc. - Viªm ruét, lþ do trùc khuÈn ë gia sóc, gia cÇm. 4. LiÒu l−îng Cho uèng lóc ®Çu cao sau gi¶m dÇn: - Tr©u, bß, ngùa: 30-40 g/ngµy chia lµm 2-3 lÇn - Bª, nghÐ: 8-15 g/ngµy chia lµm 2-3 lÇn - Lîn: 1-6 g/ngµy chia lµm 2-3 lÇn - Dª, cõu: 2-6 g/ngµy chia lµm 2-3 lÇn - Chã trªn 5 kg: 1,0-3 g/ngµy chia nhiÒu lÇn - Chã d−íi 5 kg: 0,5-1 g/ngµy chia nhiÒu lÇn. ChØ dïng liªn tôc trong 4 - 5 ngµy. NÕu sau 2 - 3 ngµy triÖu chøng bÖnh kh«ng thuyªn gi¶m th× kh«ng nªn tiÕp tôc ph¶i thay thuèc kh¸c ®iÒu trÞ. - Gia cÇm trén Sul-fadiazin 4% trong thøc ¨n hay 2% trong n−íc uèng, ch÷a bÖnh cÇu trt×ng gµ. Dïng thuèc liªn tôc trong 3 ngµy, nbhØ 2 ngµy dïng tiÕp ®ît n÷a 3 ngµy liÒn. Dung dÞch 1 - 2 phÇn ngh×n Sulfadiazin cho uèng phßng bÖnh B¹ch lþ gµ vµ tô huyÕt trïng gµ. 58
SULFATHIAZOL BiÖt d−îc (Thiazomid) 1. TÝnh chÊt Sulfathiazol lµ lo¹i Sulfamid cæ ®iÓn, bét tr¾ng, tan trong n−íc. 2. T¸c dông §−îc dïng ®Ó ch÷a c¸c bÖnh sau: - Viªm phæi, viªm khÝ qu¶n tr©u, bß, lîn. - C¸c bÖnh s¶n khoa ë gia sóc. - NhiÔm trïng c¸c vÕt th−¬ng ë gia sóc. - Lîn con Øa ph©n tr¾ng - CÇu trïng gµ, thá - BÖnh tô huyÕt trïng gµ, thá. 3. LiÒu l−îng Cho gia sóc uèng liªn tôc 3 - 5 ngµy - Tr©u, bß, ngùa: 25 - 30 g/ngµy, chia 2 - 4 lÇn (lo¹i 250 - 400 kg) - Bª, nghÐ, ngùa con: 10 - 15 g/ngµy, chia 2 - 4 lÇn (lo¹i 100 - 150 kg) - Dª, cõu, lîn: 5 - 10 g/ngµy, chia 2 - 4 lÇn (lo¹i 50 - 80 kg) - Chã con: 1 - 3 g/ngµy (lo¹i 2 - 5 kg) - Chã lín: 3 - 5 g/ngµy (lo¹i 5 - 10 kg) - Chã lín: 5 - 8 g/ngµy (lo¹i trªn 10 kg) - Gµ, thá: trén thøc ¨n víi tû lÖ 0,2 - 0,25% cho ¨n liªn tôc 2 - 3 ngµy råi nghØ 2 - 3 ngµy l¹i tiÕp tôc cho ¨n tiÕp trong 3 ngµy liÒn. - Viªm phæi ngùa: Th−êng dïng Sulfathiazol víi kh¸ng sinh Penicilin, Streptomycin hoÆc dïng riªng. Lóc ®Çu 40g mét ngµy sau gi¶m dÇn 30g - 20g - 10g cho ®Õn khi con vËt gi¶m sèt. - Viªm khÝ qu¶n, viªm phÕ qu¶n phæi do nhiÔm khuÈn kÕt hîp giun xo¾n dª, cõu (Dictyocaulus): Dïng Lygol tiªm vµo khÝ qu¶n; Piperazin cho uèng; sau ®ã tiªm Sulfathiazol Natri 3 - 5% vµo khÝ qu¶n. 59
SULFAMETHOXAZOL Vµ TRIMETHOPRIM BiÖt d−îc: Bactrin, Bisepton, Trimazon... 1. TÝnh chÊt Bisepton tªn th−êng gäi lµ mét hçn hîp gi÷a Sulfamethoxazol vµ Trimethoprim theo tû lÖ: - Sulfamethoxazol: 5 - Trimethoprim: 1 2. T¸c dông Bisepton lµ lo¹i thuèc trÞ nhiÔm khuÈn ®−êng ruét ®Æc hiÖu cho gia sóc hiÖn nay. Bisepton t¸c dông t−¬ng tù nh− lo¹i kh¸ng sinh m¹nh (Ampicilin Chloramphenicol, Tetracyclin). øc chÕ vi khôÈn gram (+) vµ c¶ gram (-). 3. ChØ ®Þnh Bisepton ®−îc dïng ®Ó ch÷a c¸c bÖnh sau: - Viªm phæi, viªm phÕ qu¶n, apxe phæi, viªm mµng phæi cã mñ. - Viªm mµng n·o cã mñ. - Viªm ®−êng niÖu - Viªm ruét, Øa ch¶y, th−¬ng hµn - NhiÔm khuÈn da cã mñ - Phßng nhiÔm khuÈn sau khi mæ. 4. LiÒu l−îng - Cho uèng: - Ngùa, tr©u, bß: 10 - 15 g/ngµy (lo¹i 200 - 300 kg) - Ngùa con, bª, nghÐ: 3 - 5 g/ngµy, lo¹i 60 - 100kg - Lîn: 2 - 3 g/ngµy, lo¹i 60 - 80kg - Chã: 0,5 - 1 g/ngµy, lo¹i 5 - 10kg Chó ý: Viªn Bisepton 0,48g. Trong ®ã cã - Trimethoprim: 0,080g - Sulfamethoxazol: 0,40g. 60
TRIMETHOXAZOL 24% 1. TÝnh chÊt Trrimethoxazol 24% lµ mét dung dÞch tiªm. Trong thµnh phÇn cã chøa Trimethoprim vµ Sulfamethoxazol. C«ng thøc: Trimethoprim: 40mg Sulfamethoxazol: 20mg Dung m«i vµ chÊt æn ®Þnh v®: 1ml 2. T¸c dông Sù phèi hîp Trimethoprim vµ Sulfamethoxazol ®· n©ng cao tÝnh kh¸ng khuÈn, øc chÕ qu¸ tr×nh tæng hîp Protein cña vi khuÈn ngay c¶ víi nång ®é thÊp, ®ång thêi t¨ng ho¹t phæ t¸c dông diÖt khuÈn víi nhiÒu vi khuÈn gram (+) vµ gram (-) nh−: cÇu trïng, Colibacteria, Salmonella, Pasteurella, Proteus, Cornebacteria, Rikettsia, siªu vi trïng. 3. ChØ ®Þnh Dung dÞch tiªm Trimethoxazol ®−îc dïng ®Ó ch÷a c¸c bÖnh sau: - C¸c bÖnh truyÒn nhiÔm ®−êng tiªu ho¸, viªm ruét, viªm ®¹i trµng, Øa ch¶y do E. Coli, Salmonella ë lîn, tr©u, bß, ngùa. - C¸c bÖnh nhiÔm trïng ®−êng h« hÊp. Viªm phæi, viªm phÕ qu¶n ë gia sóc. - C¸c vÕt th−¬ng nhiÔm trïng, môn nhät ë gia sóc. - NhiÔm trïng m¸u sau phÉu thuËt ë tr©u, bß, chã - BÖnh lîn con Øa ph©n tr¾ng. - BÖnh tiªu ch¶y sau cai s÷a lîn con. - C¸c bÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng tiÕt niÖu vµ sinh dôc ë gia sóc. - BÖnh viªm teo mòi lîn. 4. LiÒu l−îng 1ml cho 10 kg thÓ träng/ngµy. Dïng liªn tôc 3 ngµy liÒn BÖnh nÆng vµ gia sóc non cã thÓ t¨ng liÒu gÊp ®«i. Phßng lîn con Øa ph©n tr¾ng: Sau khi ®Î 24 giê. Tiªm b¾p thÞt: 0,3 - 0,5 ml/con. Sau 7 ngµy liÒu: 0,5 - 1 ml/con. 61
Ch−¬ng 2 C¸C VITAMIN Vitamin b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c¬ thÓ ®−îc b×nh th−êng. Vitamin tuy chØ cÇn mét l−îng rÊt nhá cho c¬ thÓ nh−ng v« cïng cÇn thiÕt cho ®éng vËt. NÕu ®éng vËt thiÕu Vitamin sÏ rèi lo¹n trao ®æi chÊt, mÆt kh¸c tuy chØ cÇn l−îng rÊt nhá, nh−ng c¬ thÓ kh«ng thÓ tù tæng hîp mµ ph¶i do thøc ¨n cung cÊp hoÆc do vi sinh vËt trong ruét tù tæng hîp nªn gia sóc non, gia sóc chöa, ®ang nu«i con, cho s÷a, gia sóc m¾c bÖnh nhiÔm trïng, rèi lo¹n tiªu ho¸ cÇn Vitamin h¬n. C¸c Vitamin tan trong n−íc: Vitamin B1, B2, B6, B12, PP, C, K. C¸c lo¹i Vitamin tan trong dÇu mì: Vitamin A, D, E Lo¹i tan trong dÇu bÒn v÷ng h¬n tan trong n−íc. VITAMIN A 1. TÝnh chÊt Vitamin A tan trong dÇu, chÞu ®−îc nhiÖt ®é nh−ug dÔ bÞ ph¸ huû bëi c¸c tia cùc tÝm vµ c¸c chÊt oxy ho¸. V× vËy cÇn b¶o qu¶n Vitamin A tr¸nh ¸nh s¸ng vµ kh«ng khÝ 2. T¸c dông - ThiÕu Vitamin A: Gia sóc chËm lín, thiÕu m¸u, viªm loÐt gi¸c m¹c, ch¶y n−ãc m¾t, kh« m¾t, dÔ bÞ nhiÔm trïng ®−êng h« hÊp vµ ®iÒu hoµ kh¶ n¨ng sinh dôc gia sóc kÐm vµ vÕt th−¬ng chËm lµnh. Gia cÇm ®øng run rÈy b¹i liÖt, vµ th−êng t¸i x¸m niªm m¹c miÖng vµ l−ìi. - T¸c dông ®iÓn h×nh cña thiÕu Vitamin A lµ kh« m¾t (Xerophatalmic) nh×n kh«ng râ khi trêi tèi. - ThiÕu Vitamin A: gia sóc cã hiÖn t−îng niªm m¹c da kh«, biÓu b× tho¸i ho¸ n−íc m¾t ngõng hÖ, dÔ nhiÔm trïng gi¸c m¹c cã thÓ ph¸ huû gi¸c m¹c. Sóc vËt còng bÞ bÖnh loÐt d¹ dµy vµ ruét... v× c¸c mµng nhÇv bÞ tæn th−¬ng - Vitamin A cßn kÝch thÝch sù sù sinh tr−ëng vµ sinh s¶n ë gia sóc c¸i, nÕu thiÕu Vitamin A gµ chËm lín, rèi lo¹n sinh s¶n, cã khi v« sinh vµ sÈy thai (ë lîn). - Vitamin A ¶nh h−ëng ®Õn trao ®æi chÊt vµ ho¹t ®éng hÖ thÇn kinh ë lîn: ThiÕu Vitamin g©y co giËt, tª liÖt vµ 3. ChØ ®Þnh - Bæ sung vµo thøc ¨n cña gia sóc, nhÊt lµ gia sóc non ®Ó ®¶m b¶o sù sinh tr−ëng b×nh th−êng vµ t¨ng c−êng søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ chèng c¸c bÖnh nhiÔm trïng - Cïng phèi hîp víi kh¸ng sinh vµ Sulfamid nh− lµ chÊt båi bæ c¬ thÓ trong ®iÒu trÞ c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm, bÖnh do Mycoplasma, bÖnh cÇu trïng, bÖnh giun ®òa v.v... 62
- ¸p dông t¹i chç: b«i, b¨ng d−íi d¹ng thuèc mì trªn c¸c vÕt th−¬ng, vÕt loÐt l©u ngµy, vì vai, viªm m¾t, loÐt gi¸c m¹c. Nhu cÇu Vitamin A hµng ngµy cña gia sóc vµ gia cÇm. Tr©u, bß s÷a: 3.600-12.000UI/100kg thÓ träng Tr©u, bß t¬: 8.000UI/100 kg thÓ träng Tr©u, bß chöa: 12.000UI/100 kg thÓ träng Bª s¬ sinh: 8.600UI/100 kg thÓ träng Ngùa kÐo, ngùa chöa: 15.000UI/100 kg thÓ träng Ngùa c¸i nu«i con: 20.000-25.000 UI/100kg thÓ träng Chã: 2.000 UI/100 kg thÓ träng Thá: 800 UI/100 kg thÓ träng Gµ thÞt: 2.000 ®¬n vÞ U.P.S/1kg thøc ¨n Gµ m¸i ®Î: 4.000 ®on vÞ U.P.S/1kg thøc ¨n Lîn ®ùc (150 kg): 9.000 UI Lîn con (5-10 kg): 1.200-2.000 UI Lîn vç bÐo (80-100 kg): 4.000-4.700 UI Lîn n¸i nu«i con: 16.500 UI 4. LiÒu l−îng Trong thó y cã nhiÒu lo¹i chÕ phÈm kh¸c nhau: 1. ACTIVAN Activan do Liªn X« cò s¶n xuÊt. §ãng lä 300ml chøa 40g Vitamin A. T−¬ng ®−¬ng víi 40.000.000 UI (bèn m−¬i triÖu ®¬n vÞ). 1 gam c¸ thu cã chøa kho¶ng 1 triÖu UI Vitamin A - pha 300ml Activan víi 1 lÝt n−íc Êm s¹ch vµ cho liÒu l−îng nh− sau: Bª, nghÐ: uèng ngay sau khi ®Î: 50-80ml/ngµy Lîn con: uèng sau 1 ngµy tuæi: 2-5ml/ngµy Lîn n¸i: 20 - 30 ml/ngµy Gia cÇm: Pha lo·ng thªm 20 lÇn n÷a vµ cho uèng 0,5 ml/ngµy lóc 3 - 4 ngµy tuæi. §èi víi gµ: 1 ml/ngµy. 2- URSOVIT A Hoµ víi s÷a hay n−íc cho uèng hµng ngµy, liªn tôc trong nhiÒu tuÇn. Tr©u, bß chöa nay ®ang cho s÷a: 4-8 ml/ngµy Lîn, dª, cõu chöa hay ®ang cho s÷a: 2-4 ml/ngµy Mét tr¨m con gµ con: 10 ml/ngµy Mét tr¨m con gµ lín: 50 ml/ngµy 63
DÇu gan c¸ DÇu gan c¸ cã thÓ chiÕt suÊt tõ gan c¸ mory (c¸ thu) c¸ b¬n; c¸ ngõ vµ l−ìi bß. ë n−íc ta th−êng ®−îc s¶n xuÊt tõ gan c¸ nh¸m. Mét sè n−íc ®−îc s¶n xuÊt tõ gan c¸ mËp, c¸ ®uèi. 1. TÝnh chÊt DÇu gan c¸ cã mµu vµng s¸ng, mïi vÞ ®Æc biÖt, kh«ng bÞ oi khÐt, mïi tanh, kh«ng ®«ng ®Æc ë nhiÖt ®é 00C - vµ cã ph¶n øng axit nhÑ. Tuú tõng nguån gèc nguyªn liÖu, tuú ph−¬ng ph¸p chiÕt xuÊt mµu dÇu: gan cã cã mµu vµng sÉm, vµng n©u... thµnh phÇn chñ yÕu cña dÇu gan c¸ lµ c¸c chÊt bÐo vµ chÊt kho¸ng (nhu Clo, Ièt, Br«m, Photpho); c¸c chÊt kiÒm h÷u c¬, c¸c axit h÷u c¬ vµ c¸c Vitamin kh¸c nh− A; D. DÇu gan c¸ s¶n xuÊt á n−íc ta tõ gan c¸ nh¸m cã chøa 1.920 UI Vitamin A trong 1 gam dÇu gan c¸. DÇu gan c¸ b¶o qu¶n trong lä kÝn, tr¸nh ¸nh s¸ng vµ nhiÖt ®é, v× dÔ bÞ Oxy ho¸ lµm mÊt t¸c dông d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi. 2. T¸c dông - Båi bæ c¬ thÓ nhê c¸c chÊt bÐo dÔ tiªu ho¸ vµ dÔ hÊp thu - T¨ng qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn c¬ thÓ v× dÇu gan c¸ cã chøa c¸c chÊt kho¸ng cÇn thiÕt cho c¬ thÓ nh− Leucªtin, phosphat canxi, glycerophotphat v.v...) - Cã t¸c dông cung cÊp c¸c Vitamin A vµ D cÇn thiÕt cho sù trao ®æi vµ hÊp thu canxi, t¨ng sù s¶n sinh tinh dÞch vµ tinh trïng cña gia sóc ®ùc. - Cã t¸c dông cung cÊp nguån Iot cho c¬ thÓ. - Cã t¸c dông kÝch thÝch t¨ng träng l−îng, t¨ng s¶n l−îng trøng vµ t¨ng tiÕt s÷a. 3. ChØ ®Þnh DÇu gan c¸ ®−îc sö dông trong c¸c tr−êng hîp sau: - Gia sóc non, chËm ph¸t triÓn, suy nh−îc, cßi cäc, xï l«ng, sót c©n. - KÝch thÝch gia sóc c¸i t¨ng l−îng s÷a, t¨ng s¶n l−îng trøng, ë gia cÇm. - KÝch thÝch gia sóc ®ùc t¨ng s¶n xuÊt tinh trïng vµ tinh dÞch. - Phßng bÖnh x¶y thai, ®Î con hay bÞ chÕt yÓu, ®Î non, ®Î Ýt con. - Ch÷a bÖnh cßi x−¬ng, mÒm x−¬ng, sinh tr−ëng chËm - Phèi hîp víi Vitamin D chòa bÖnh thiÕu canxi huyÕt cña gia sóc c¸i. - Ch÷a c¸c bÖnh vÒ m¾t (cho uèng vµ nho m¾t) ë gia sóc - Ch÷a bÖnh kh« da, kh« gi¸c m¹c, vÕt th−¬ng ngoµi da, báng, loÐt, ho¹i tö da. - KÕt hîp víi c¸c lo¹i kh¸ng sinh ®iÒu trÞ trong c¸c bÖnh nhiÔm trïng gia sóc. 64
4. LiÒu l−îng DÇu gan c¸ Mory (c¸ thu) - Gia sóc lín: 100 - 200 g/ngµy - Gia sóc nhá: 30 - 80 g/ngµy - Chã: 10 - 20 g/ngµy DÇu gan c¸ b¬n, l−ìi bß: - Gia sóc nhá: 0,05 - 0,5 g/ngµy DÇu gan c¸ ë n−íc ta s¶n xuÊt: - Lîn lín: trén 1 - 2 th×a cµ phª hay 3 - 5 ml dÇu gan c¸ cho 1 kg thøc ¨n hçn hîp. - Lîn nhá: cho uèng 0,5 th×a cµ phª hay 1,5 - 3 ml cho mçi con. - Gµ lín: trén 1 th×a cµ phª gan c¸ vµo 1 kg thøc ¨n, cho ¨n tuú thÝch. - Gµ nhá: cho uèng 1 th×a cµ phª cho 20 gµ con. Chó ý: Trong thó y cã thÓ dïng cµ rèt, cµ chua ®Òu chøa nhiÒu Vitamin A cho gia sóc ¨n phÇn nµo thay thÕ dÇu gan c¸. 65
DÇu GÊC Lµ dÇu chiÕt tõ mµng bäc h¹t qu¶ gÊc. Trung b×nh 100 gam mµng h¹t gÊc t−¬i chøa 0,338 gam tiÒn sinh tè A. 100 gam mµng h¹t gÊc kh« chøa 1 gam tiÒn sinh tè A. 1 kg dÇu gÊc chøa 3580 mg Beta caroten t−¬ng ®−¬ng 6425 UI, l−îng Vitamin A cña dÇu gÊc gÊp 1,8 lÇn dÇu gan c¸ thu gÊp 1,5 lÇn cµ rèt vµ gÊp 68 lÇn cµ chua. 1. TÝnh chÊt DÇu gÊc mµu ®á m¸u, chøa tiÒn sinh tè A (Beta caroten). DÇu gÊc kh«ng bÒn v÷ng bëi nhiÖt ®é vµ ¸nh s¸ng. CÇn b¶o qu¶n n¬i tho¸ng m¸t, tr¸nh ¸nh s¸ng, ®ùng trong lä kÝn, mµu tèi. Khi dÇu gÊc bÞ oxy ho¸, mµu nh¹t dÇn vµ gi¶m ho¹t tÝnh. Cã thÓ cho thªm hydro quinin víi tû lÖ mét phÇn ngh×n sÏ b¶o qu¶n ®−îc l©u h¬n. 2. T¸c dông Khi uèng dÇu gÊc vµo c¬ thÓ d−íi t¸c dông cña men Carotenaza trong gan biÕn Bcaroten thµnh Vitamin A nªn t¸c dông nh− Vitamin A trong c¬ thÓ. 3. ChØ ®Þnh Dïng dÇu gÊc trong c¸c tr−êng hîp thiÕu Vitamin A. - Chøng viªm kÕt m¹c kh« m¾t, c¸c bÖnh vÒ m¾t kh¸c ë gia sóc, gia cÇm. - BÖnh co giËt, tª liÖt gia sóc, gia cÇm c¸i. - Ch÷a héi chøng v« sinh, ®Î nou, sÈy thai cña gia sóc - T¨ng kh¶ n¨ng ®éng dôc cña gia sóc ®ùc. - T¨ng kh¶ n¨ng sinh s¶n cña gia sóc c¸i. - T¨ng kÝch thÝch kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña gia sóc non. - Båi bæ c¬ thÓ trong c¸c bÖnh nhiÔm khuÈn. - T¨ng søc ®Ò kh¸ng ®Ò phßng vµ chèng bÖrth cho gia sóc. - KÝch thÝch vÕt th−¬ng mau lµnh, chãng lªn da non 4. LiÒu l−îng DÇu gÊc dïng cho gia sóc uèng víi liÒu trung b×nh sau: - Tr©u, bß, ngùa: 10 - 20 ml/ngµy - Bª, nghÐ, ngùa con: 5 - 15 ml/ngµy - Dª, cõu, lîn: 3 - 5 ml/ngµy - Chã: 2 - 3 ml/ngµy - Gia cÇm: 0,5 - 2 ml/ngµy cho 10 con (hay mçi con nhá 2 - 3 giät) 66
VIT-ADE 1. TÝnh chÊt VIT-ADE tiªm do XÝ nghiÖp d−îc vµ vËt t− thó y TW s¶n xuÊt. Thµnh phÇn Vitamin A (Retinol cicetat) 1.000.000 UI Vitamin D (Engocalciferol) 1.000.000 UI Vitamin E (DLα-tocoferol acetat) 300 mg Dung m«i vµ chÊt b¶o qu¶n ®Æc biÖt v® 10 ml 2. T¸c dông VIT-ADE tiªm lµ mét l−îng thuèc tiªm gåm c¸c Vitamin A, D, E hoµ tan trong dÇu, cã t¸c dông cho sù ph¸t triÓn cña c¬ thÓ, tham gia vµo sù t¹o ra c¸c m«, da vµ niªm m¹c còng nh− vâng m¹c thÞ gi¸c. Vitamin A cßn ®iÒu hoµ chøc n¨ng cña tuyÕn gi¸p vµ tuyÕn sinh dôc, t¨ng cuêng søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ, chèng viªm nhiÔm ®ãng vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh nang trøng, tinh trïng, ph¸t triÓn cña bµo thai. Vitamin A kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña gia sóc con, ®Î trøng cña gµ m¸i, kÝch thÝch qu¸ tr×nh rùng trøng, thô thai vµ lµm æ cña bµo thai. Vitamin D b¶o ®¶m cho sù hÊp thu c¸c hîp chÊt canxi vµ phospho ë ruét, ®iÒu chØnh nång ®é c¸c chÊt nµy trong m¸u vµ tÝch chóng trong x−¬ng, t¹o vá trøng. Vitamin E kÝch thÝch thuú tr−íc tuyÕn yªn tõ ®ã lµm t¨ng tiÕt c¸c Hormon; Gonadotropin, Thyreotropin vµ ACTH. KÝch thÝch qu¸ tr×nh t¹o tinh trïng, kh¶ n¨ng thô thai, mang thai. Vitamin E cßn lµ chÊt b¶o qu¶n lµm bÒn v÷ng c¸c axit bÐo kh«ng no, øc chÕ sù t¹o thµnh c¸c Lipoperoxid ®éc vµ c¸c Phospholipit kh«ng b×nh th−êng. KÝch thÝch qu¸ tr×nh t¹o s¾c tè da, lßng ®á trøng... Ngoµi ra Vitamin E t¸c dông nh− mét chÊt b¶o qu¶n Vitamin A, kÝch thÝch sù hÊp thô vµ dù tr÷ Vitamin A trong c¬ thÓ. 3. ChØ ®Þnh VIT-ADE dïng trong c¸c tr−êng hîp sau: - Phßng vµ ch÷a c¸c triÖu chøng thiÕu Vitamin A, D, E - Dïng khi m¾c c¸c bÖnh nhiÔm khuÈn, ký sinh trïng, hoÆc c¸c bÖnh néi khoa, ®Æc biÖt víi c¸c bÖnh viªm nhiÔm ®−êng h« hÊp vµ tiªu ho¸, t¨ng søc ®Ò kh¸ng ®Ó chèng Stress cho gµ, lîn nu«i c«ng nghiÖp. - T¨ng kh¶ n¨ng thô thai, mang thai, sinh tr−ëng. - T¨ng tû lÖ ®Î trøng, tû lÖ në cao, kÝch thÝch sinh tr−ëng cña gia sóc con, gia sóc chËm lín, cßi x−¬ng, viªm x−¬ng, viªm c¬, ®i ®øng xiªu vÑo. - Phßng vµ trÞ bÖnh qu¸ng gµ, kh« m¾t, tæn th−¬ng biÓu m« ë gia sóc. 67
4. LiÒu l−îng Tiªm b¾p thÞt: - Tr©u, bß, ngùa: . 5 - 10 ml/ngµy - Bª, nghÐ, lîn, dª, cõu: 3 - 7 ml/ngµy - Lîn con: 1 - 3 ml/ngµy - Chã, mÌo: 0,1 - 0,2 ml/ngµy - Thá vµ gia cÇm: 0,1 ml/ngµy BÖnh nÆng cã thÓ lÆp l¹i 2 - 3 lÇn, c¸ch nhau 2 ngµy. 68
VITAMIN D Cã nhiÒu lo¹i Vitamin D ®ã lµ Vitamin D2, D3, D4, D5, D6 cã cÊu t¹o gièng nhau, chØ kh¸c nhau ë ho¹t tÝnh sinh häc vµ quan träng nhÊt lµ Vitamin D2, vµ D3. Vitamin D2 cßn gäi lµ Canciferon hay Ergocanciferon. Vitamin D3 Cßn gäi lµ Colecanciferon. Trong thó y th−êng dïng Vitamin D2 vµ D3. 1. TÝnh chÊt Vitamin D lµ nh÷ng tinh thÓ tr¾ng, hoµ tan trong dÇu, Ýt tan trong cån, kh«ng tan trong n−íc, bÒn v÷ng trong m«i tr−êng kiÒm bÞ ph©n huû trong m«i tr−êng axit v« c¬. NhiÖt ®é th−êng kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn Vitamin D. 1mg Vitamin D tu¬ng ®−¬ng 40.000 UI (®¬n vÞ quèc tÕ). 2. T¸c dông Vitamin D cã t¸c dông ®iÒu hoµ tû lÖ Ca/P trong m¸u, gióp cho viÖc h×nh thµnh bé x−¬ng cña gia sóc non ®−îc b×nh th−êng. ThiÕu Vitamin D xuÊt hiÖn bÖnh cßi x−¬ng do sù mÊt c©n b»ng cña tû lÖ Ca/P. Vitamin D cã t¸c dông ®Õn c¸c tuyÕn néi tiÕt: Vitamin D kÝch thÝch ho¹t ®éng cña tuyÕn gi¸p tr¹ng. Gia sóc bÞ suy tho¸i tuyÕn gi¸p tr¹ng, chØ cÇn cung cÊp Vitamin D lµ cã thÓ chòa khái. Vitamin D3 t¸c dông ®Õn tuyÕn sinh dôc t¨ng c−êng ®éng dôc cña bß. 3. ChØ dÞnh Vitamin D dïng ®Ó phßng vµ trÞ c¸c bÖnh sau: - Phßng vµ trÞ chøng cßi x−¬ng ë gia sóc, gia cÇm non. - Viªm x−¬ng, viªm khíp x−¬ng, chøng mÒm xu¬ng ë gia sóc. - C¸c rèi lo¹n trao ®æi chÊt kÌm theo hay kh«ng kÌm theo sù biÕn d¹ng x−¬ng do thiÕu dinh d−ìng. - T¨ng søc ®Ò kh¸ng chèng bÖnh cña gia sóc non vµ bæ sung Vitamin D trong giai ®o¹n lµnh bÖnh. - KÝch thÝch ®éng dôc cña bß c¸i, ngùa c¸i. - Trong bÖnh sèt s÷a cña bß vµ gia sóc c¸i - C¸c chøng ¨n: ®Êt, ®¸, v«i t−êng... cña lîn c¸i, chã c¸i do thiÕu canxi. 69
4. LiÒu l−îng Cho uèng: - Gia sóc lín (ngùa, tr©u, bß): 10.000 - 25.000 UI/ngµy - Ngùa con: 5.000 - 10.000 Ul/ngµy - Bª, nghÐ : 2.000 - 5.000 UI/ngµy - Dª, cõu, lîn lín: 1.500 - 3.000 UI/ngµy - Chã: 1.000 - 3.000 UI/ngµy - MÌo: 400 - 800 UI/ngµy - Gia cÇm (Vitamin D3): 250 UI cho 10 gµ/ngµy. - G©y ®éng dôc cho bß c¸i (tiªm d−íi da): 1.000.000 - 2.000.000 UI/ngµy. Chó ý: - Nguån Vitamin D tô nhiªn trong gan c¸ (c¸ thu, c¸ ngõ, c¸ nh¸m, c¸ mËp) vµ trong nÊm men còng cã chøa tiÒn sinh tè D lµ Erogosterol. - Vitamin D cßn ®−îc chøa trong s÷a, trøng, gan cña chim vµ loµi cã vó. - Thøc ¨n thùc vËt hÇu nh− kh«ng chøa Vitamin D. 70
VITAMIN E Vitamin E chÝnh lµ 2 Tocoferon cã ho¹t tÝnh cao nhÊt cña c¸c Tocofecon. Vitamin E cßn gäi lµ Vitamin cña sù sinh s¶n. Vitamin E cã nhiÒu trong mÇm lóa, cã thÓ s¶n xuÊt tõ dÇu mÇm lóa, nh−ng còng cã thÓ s¶n xuÊt b»ng con ®−êng tæng hîp ho¸ häc (DL α-Tocoferol) tuy nhiªn ho¹t tÝnh cã kÐm h¬n Vitamin E tù nhiªn. 1. TÝnh chÊt Vitamin E tan trong dÇu, kh«ng tan trong n−íc, kh«ng mµu, søc chÞu nhiÖt cao (1700C trong 2 giê). Nh−ng dÔ bÞ oxy ho¸ trë nªn mÊt t¸c dông. DL α-Tocoferol acetat (Vitamin E tæng hîp) lµ lo¹i dÇu qu¸nh, mµu vµng s¸ng, hoµ tan trong dÇu, ªte, cloroform acetyl, t−¬ng ®èi bÒn v÷ng ë ngoµi kh«ng khÝ. . 1mg DL α-Tocoferol t−¬ng ®−¬ng 1 UI (®¬n vÞ quèc tÕ). 1mg Tocoferol kh«ng ®éc, nªn khi dïng qu¸ liÒu kh«ng g©y h¹i. 2. T¸c dông - Vitamin E lµ Vitamin sinh tr−ëng, t¸c dông næi bËt lµ kÝch thÝch sinh s¶n. ThiÕu Vitamin con ®ùc s¶n sinh ra tinh trïng kh«ng di ®éng, dÞ h×nh, yÕu ít, nÆng h¬n lµ v« sinh mÊt b¶n n¨ng sinh dôc vµ cuèi cïng lµ tho¸i ho¸ biÓu m« mÇm. - ThiÕu Vitamin E ë con c¸i ¶nh h−ëng rÊt lín tíi sù ph¸t triÓn cña bµo thai, dÉn ®Õn chÕt thai, sÈy thai, lµm rèi lo¹n ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan sinh dôc phô. - ThiÕu Vitamin E ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn sù trao ®æi chÊt cña tæ chøc c¬ vµ thÇn kinh cña gia sóc vµ gia cÇm. Gia sóc non thiÕu Vitamin E g©y ra c¸c bÖnh c¬ tr¾ng, b¹i liÖt c¬, lîn con chËm lín, teo c¬ vµ cuèi cïng chÕt v× tho¸i ho¸ c¬ (nhÊt lµ c¬ tim). - C¸c Tocoferon lµ nh÷ng chÊt chèng oxy ho¸ tÕ bµo chñ yÕu, nã cã t¸c dông nh− c¸c chÊt ®éc, ng¨n c¶n sù ph©n huû cña c¸c chÊt bÐo cña mµng tÕ bµo, v× vËy duy tr× tÝnh toµn vÑn cña tÕ bµo. ThiÕu Vitamin E ë gia cÇm g©y chøng nhòn n·o do dinh d−ìng (gµ con 3 - 5 tuÇn tuæi). Th−êng biÓu hiÖn qua triÖu chøng: rèi lo¹n ®éng t¸c run rÈy, b¹i liÖt, teo c¬, chøng t¨ng tiÕt dÞch (bÖnh mµu xanh lôc) víi phï thòng d−íi da, bÖnh ''tÝm trßn'' ë gµ t©y vµ vÞt, chøng ho¹i tö ë mÒ, xèp x−¬ng, khÌo ch©n ë gia cÇm. - Vitamin E cã t¸c dông lµm gi¶m chøng ®ôc thuû tinh thÓ ë gia sóc. - Vitamin E cã ho¹t tÝnh miÔn dÞch cao ®èi víi c¸c héi chøng nhiÔm khuÈn ë gia sóc. T¨ng søc ®Ò kh¸ng chèng c¸c bÖnh m·n tÝnh ®−êng h« hÊp vµ ®−êng tiªu ho¸. 3. ChØ ®Þnh Vitamin E ®−îc sö dông trong nh÷ng tr−êng hîp sau: - Chøng v« sinh cña con ®ùc, t¨ng kh¶ n¨ng t¹o tinh trïng. - §iÒu chØnh sù rèi lo¹n chøc n¨ng sinh dôc cña con c¸i - Phßng vµ trÞ bÖnh c¬ tr¾ng cña bª nghÐ. 71
- Phßng vµ trÞ bÖnh teo c¬ cña gµ con - Phßng vµ trÞ bÖnh cøng c¬ cña cõu - Phßng vµ trÞ bÖnh nhòn n·o cña gµ con - Phßng vµ trÞ bÖnh tÝm trßn cña vÞt vµ gµ t©y - Phßng vµ trÞ rèi lo¹n chøc n¨ng cña gan - Phßng vµ trÞ bÖnh liÖt ch©n tr©u bß do thiÕu Vitamin E. - Gióp c¬ thÓ sóc vËt cã søc ®Ò kh¸ng víi c¸c bÖnh m·n tÝnh ®−êng h« hÊp vµ ®−êng tiªu ho¸ ë gia sóc. - §iÒu trÞ chøng ®ôc thuû tinh thÓ cña chã. 4. LiÒu l−îng Cã thÓ tiªm b¾p, cho uèng vµ trén thøc ¨n. LiÒu chung: tiªm b¾p 1,5 - 3 mg/kg thÓ träng/ngµy Uèng 1 - 5 mg/kg thÓ träng/ngµy - BÖnh c¬ tr¾ng bª, nghÐ: 1-2 mg/kg TT/ngµy - BÖnh b¹i liÖt ch©n tr©u, bß: 500 - 800 mg/ngµy - BÖnh cøng c¬ cña cõu: 100 - 250 mg/ngµy - Phßng bÖnh nhòn n·o gµ con: 25 mg/kg thøc ¨n - Phßng bÖnh teo c¬ gµ con: 25 mg/kg thøc ¨n - Chèng bÖnh nhiÔm trïng trong ch¨n nu«i: 300 UI/kg thøc ¨n 72