ĐẠI HỌC QUỐC GIA TH ÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
------------------------------------
BÀI THU HOẠCH
MÔN: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
TRONG TIN HỌC
Đề tài: Phương pháp giải quyết vấn đề theo khoa học về phát minh,
sáng chế và vận dụng trong việc phát triển các dòng
sản phẩm điện thoại Blackberry.
Học viên thực hiện : NGUYỄN THỊ DIỆU ANH
MSHV : C1101064
Giảng viên hướng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm
TP HCM, ngày 28 tháng 03 năm 2012
Bài thu hoạch bộ môn “Phương pháp nghiên cứu khoa học trong Tin học” – T 03.2012
2
MỞ ĐẦU
Con người - với khả năng tư duy sáng tạo không ngừng nghỉ, không giới hạn
ngày càng chinh phục nhiều thách thức, vấn đề trong cuộc sống. Sự thay đổi các chế
độ xã hội chung quy lại cũng từ sự thay đổi về công cụ và phương thức sản xuất, từ
đó đưa xã hội con người phát triển từng bước lên một bậc cao hơn.
Ngành Tin học ra đời là một sự tất yếu phục vụ nhu cầu trao đổi lượng thông tin
khổng lồ giữa người và người, giải quyết các bài toán mang tính đột phá và sáng
tạo. Những thành quả lĩnh vực CNTT mang lại có vai trò to lớn trong việc thúc đầy
các ngành khoa học khác phát triển. Hầu hết các lĩnh vực hiện nay đều ứng dụng
CNTT, có thể nói CNTT đã là công cụ không thể thiếu để mang lại hiệu quả tối ưu,
tiết kiệm thời gian và công sức, tạo ra giá trị lao động vượt bậc đối với công cuộc
phục vụ nhu cầu đời sống con người.
Vì vậy, việc nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực Tin học cần có phương pháp cụ
thể để giải quyết các bài toán đặt ra có hiệu quả nhất. Trong phạm vi bài thu hoạch
này tôi xin trình bày các phương pháp giải quyết vấn đề theo khoa học về phát
minh, sáng chế và việc vận dụng nó trong quá trình phát triển dòng máy điện thoại
BlackBerry - một sản phẩm trong lĩnh vực công nghệ.
Chân thành cảm ơn GS – TSKH Hoàng Văn Kiếm, người Thầy đã tận tâm
truyền đạt những kiến thức nền tảng và chia sẻ những kinh nghiệm quý báu, những
bài học từ thực tế một cách sâu sắc. Giúp chúng tôi nhìn nhận được vấn đề và tiếp
cận khoa học công nghệ thông tin một cách có phương pháp, có tư duy. Đồng thời,
tôi xin chân thành cảm ơn các Thầy Cô thuộc Phòng Sau đại học - Trường Đại học
Công nghệ thông tin đã tạo điều kiện giúp đỡ cho các học viên có điều kiện học tập,
nghiên cứu thuận lợi nhất.
Bài thu hoạch bộ môn “Phương pháp nghiên cứu khoa học trong Tin học” – T 03.2012
3
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ...........................................................................................................2
I. KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1. Khoa học ................................................................................................4
2. Nghiên cứu khoa học ................................................................................4
3. Vấn đề khoa học .......................................................................................5
4. TRIZ ................................................................................................5
II. CÁC PHƯƠNG PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ THEO KHOA HỌC VỀ
PHÁT MINH, SÁNG CHẾ.
1. Vepol và phân tích Vepol .........................................................................7
2. Hệ thống các chuẩn ..................................................................................8
3. 40 nguyên tắc sáng tạo ..............................................................................9
4. Mô hình hoá bài toán bằng Những người tí hon ........................................11
5. Algorit giải các bài toán sáng chế .............................................................12
III. VẬN DỤNG CÁC NGUYÊN TẮC SÁNG TẠO TRONG QUÁ TRÌNH
PHÁT TRIỂN CÁC DÒNG ĐIỆN THOẠI BLACKBERRY
1. Sơ lược về quá trình phát triển điện thoại Blackberry ..............................13
2. Các nguyên tắc sáng tạo phát triển điện thoại Blackberry của RIM ..........15
IV. KẾT LUẬN ................................................................................................20
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................21
Bài thu hoạch bộ môn “Phương pháp nghiên cứu khoa học trong Tin học” – T 03.2012
4
I. KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1. Khoa học.
Khoa học là quá trình nghiên cứu nhằm khám phá ra những kiến thức mới,
học thuyết mới,…về tự nhiên và xã hội. Những kiến thức hay học thuyết này tốt
hơn, có thể thay thế dần những cái cũ, không còn phù hợp.
Khoa học bao gồm một hệ thống tri thức về quy luật của vật chất và sự vận
động của vật chất, những quy luật của tự nhiên, xã hội và tư duy. Hệ thống tri
thức này hình thành trong lịch sử và không ngừng phát triển trên cơ sở thực tiễn
xã hội.
Phân biệt hai hệ thống tri thức: Tri thức kinh nghiệm và tri thức khoa học.
Tri thức kinh nghiệm: là những hiểu biết được tích luỹ qua hoạt động sống
hằng ngày trong mối quan hệ giữa con người với con người, con người với thiên
nhiên. Tri thức kinh nghiệm chưa đi sâu vào bản chất của sự vật hiện tượng,
nhưng là cơ sở cho sự hình thành tri thức khoa học.
Tri thức khoa học: là những hiểu biết được tích luỹ một cách có hệ thống nhờ
hoạt động nghiên cứu khoa học, các hoạt động này có mục tiêu xác định và sử
dụng phương pháp khoa học. Tri thức khoa học được tổ chức trong khuôn khổ
các ngành và bộ môn khoa học như: triết học, sử học, kinh tế học, toán học, văn
học,…và tin học.
2. Nghiên cứu khoa học
Nghiên cứu khoa học là một hoạt động tìm kiếm, xem xét, điều tra, hoặc thử
nghiệm. Dựa trên những số liệu, tài liệu, kiến thức,…đạt được từ các thí nghiệm
NCKH để phát hiện những cái mới về bản chất sự vật, về thế giới tự nhiên và xã
hội, và để sáng tạo phương pháp và phương tiện kỹ thuật mới cao hơn, giá trị
hơn.
Nghiên cứu khoa học xuất phát từ nhu cầu nhận thức và cải tạo thế giới. Bao
gồm các chức năng cơ bản:
Mô tả (định tính, định lượng)
Giải thích (thuộc tính, nguồn gốc, quan hệ, …)
Dự đoán
Sáng tạo (các giải pháp cải tạo thế giới)
Bài thu hoạch bộ môn “Phương pháp nghiên cứu khoa học trong Tin học” – T 03.2012
5
Nghiên cứu khoa học có những đặc điểm sau:
- Tính mới - Tính rủi ro
- Tính tin cậy - Tính thừa kế
- Tính thông tin - Tính cá nhân
- Tính khách quan - Tính phi kinh tế
Nghiên cứu khoa học có các loại hình sau:
- Nghiên cứu cơ bản: phát hiện bản chất, quy luật. Mang tính thuần tuý, định
hướng theo nền tảng và chuyên đề → phát minh.
- Nghiên cứu ứng dụng: vận dụng các qui luật từ nghiên cứu cơ bản đến các
nguyên lý về giải pháp (công nghệ, vật liệu, tổ chức, quản lý…) → sáng chế.
- Nghiên cứu triển khai (R&D): Các hình mẫu mang tính khả thi về kỹ thuật
theo 3 mức độ triển khai: Labo, Pilot, ∀.
3. Vấn đề khoa học
Vấn đề khoa học, hay còn gọi vấn đề nghiên cứu hoặc câu hỏi nghiên cứu:
là câu hỏi được đặt ra khi người nghiên cứu đứng trước mâu thuẫn giữa tính
hạn chế của tri thức khoa học hiện có với yêu cầu phát triển tri thức đó ở trình
độ cao hơn.
Nghiên cứu khoa học luôn tồn tại hai vấn đề:
Vấn đề về bản chất sự vật đang tìm kiếm
Vấn đề về phương pháp nghiên cứu để làm sáng tỏ về lý thuyết và thực
tiễn những vấn đề thuộc lớp thứ nhất
Những tình huống vấn đề:
Có vấn đề Có nghiên cứu
Không có vấn đề Không có nghiên cứu
Giả vấn đề Không có vấn đề Không có nghiên cứu
Nảy sinh vấn đề khác Nghiên cứu theo hướng khác
4. TRIZ
Lý thuyết giải các bài toán sáng chế, tên tiếng anh là “Theory of inventive
problem solving” hay tên viết tắt quốc tế là TRIZ.Tác giả của TRIZ là nhà
sáng chế, nhà văn viết truyện khoa học viễn tưởng người Nga, ông Genrikh
Saulovich Altshuller(1926 - 1998). Ông đã nghiên cứu và bắt đầu xây dựng
lý thuyết giải các bài toán sáng chế từ năm 1946.