Tìm hiểu Tác giả và Tác Phẩm của bài
Bình Ngô đại cáo
A.Tác giả
I. Cuộc đời
-Nguyễn Trãi (1380-1442) hiệu là Ức Trai, Quê ở Chi Ngại-Hải Dương. Cha
của Nguyễn Trãi là Nguyễn Phi Khanh đỗ Thái học sinh( tiến sĩ) mẹ là Trần Thị Thái
con Trần Nguyên Đán_một quý tộc đời trần từng giữ chức vụ tể tướng trong triều.
- Ông mất mẹ (lúc năm tuổi) và ông ngoại (lúc mười tuổi) rất sớm nên thiếu
thốn tình thương, nên ông rất yêu quê ngoại nơii ông sống những ngày đầy ắp yêu
thương của tuổi ấu thơ trong vòng tay của mọi người. Sau này khi đi xa, lưu lạc không
về thăm quê được ông cứ trăn trở, đau đáu tấm lòng nhìn về quê cha đất tổ.
-Năm tuổi mất mẹ, mười tuổi mất ông ngoại Nguyễn Trãi về Nhị Khê nơi cha
dạy học.
- Tình hình đất nước rối ren, triều Trần mục nát, nhà Hồ lấn át truất ngôi vua và
lập nên nhà Hồ.
-1400 đỗ Thái học sinh rồi cùng cha ra làm quan cho nhà Hồ.
-1407 giặc Minh xâm lược, Nguyễn Phi Khanh bị bắt, Nguyễn Trãi theo cha
nhưng nghe lời cha trở về và bị quân Minh bắt giữ.Ông trốn khỏi tay giặc náu mình
trong nhân dân, tìm theo Lê Lợi và kháng chiến cùng Lê Lợi.
Khi giặc Minh xâm lược nước ta cha con họ Hồ bị bắt, Nguyễn Phi Khanh
cũng bị bắt chỉ có mình ông thoát.Tổng binh Trương Phụ bắt buộc Nguyễn Phi Khanh
viết thư gọi, bất đắc dĩ ông phải ra hàng. Trương Phụ biết ông không hết sức giúp
mình muốn giết đi nhưng thượng thư Hoàng Phúc thấy diện mạo kì lạ nên tha và giam
lỏng ở thành Đông Quan. Thời gian này ông chịu rất nhiều cực khổ, ông sống cùng
nhân dân và có điều kiện hiểu thêm về họ, hiểu được sức mạnh to lớn của nhân
dân.Khi đến với cuộc khởi nghĩa Lam Sơn ông trở thành quân sư đắc lực cho Lê Lợi.
-1428 ông bị nghi oan và bị bắt giam, sau đó được tha ông xin về ở ẩn tại Côn
Sơn.
-1440 Lê Thái Tông mời ông trở lại làm việc và giao cho nhiều nhiệm vụ quan
trọng.
-1442 xảy ra vụ Lệ Chi Viên (trại vải) bị bọn gian tà ở triều đình vu oan, gia
đình ông bị tru di tam tộc.
Khi đã đứng tuổi ông lấy Thị Lộ làm vợ. Thị Lộ biết ít nhiều về thơ văn và
được vào hầu vua, làm lễ nghi học sĩ ngày đêm ở cạnh vua.Khi vua đi tuần miền Đông
trở về trại vải huyện Gia Định, nghỉ đêm tại đó rồi mất .Đại thần là Trịnh Khả và
Nguyễn Xí giết Thị Lộ lại bắt tội cả ông, giết 3 họ, thu điền sản sung công.
-1464 Lê Thánh Tông minh oan cho ông, cho sưu tầm thơ văn và tìm người con
trai sống sót cho làm quan.
=>Nguyễn Trãi là bậc anh hùng dân tộc, một nhân vật toàn tài hiếm có, một
danh nhân văn hóa thế giới.
=>Một con người chịu oan khiêm thảm khốc nhất trong lịch sử chế độ phong
kiến VN.
II. Sự nghiệp thơ văn
1. Những tác phẩm chính
-Tp bằng chữ Hán:
+Quân trung từ mệnh tập
+Bình Ngô đại cáo
+Ức Trai thi tập
+Chí Linh sơn phú
-Tác phẩm bằng chữ Nôm: Quốc âm thi tập(254 bài)
-Sách địa lí: Dư địa ch
=>Nguyễn Trãi là tác giả xuất sắc ở nhiều thể loại văn học, trong sáng tác chữ
Hán hay chữ Nôm, văn chính luận hay trữ tình đều có những thành tựu nghệ thuật
lớn.Có thể nói Nguyễn Trãi là người khai sáng thơ ca tiếng Việt.
2.Nguyễn Trãi_nhà văn chính luận kiệt xuất.
-Văn chương của Nguyễn Trãi mang tinh thần chiến đấu vì độc lập dân tộc, vì
đạo lí chính nghĩa.
-Ý thức dân tộc của Nguyễn Trãi phát triển rất cao, rất sâu sắc.
-Quan niệm sức mạnh vô địch bắt nguồn từ “chí nhân”, “đại nghĩa” bắt nguồn
từ nhân nghĩa_một tư tưởng lớn, độc đáo của VN khi đó.
3.Nguyễn Trãi _nhà thơ trữ tình sâu sắc.
-Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi là sự kết tinh hài hoà giữa người anh hùng vĩ đại
và con người trần thế nhất trần gian.
-Tác giả đau nỗi đau của con người, yêu tình yêu của con người.
-Tình yêu của Nguyễn Trãi dành cho thiên nhiên, đất nước, con người, cuộc
sống.
*Nghệ thuât: Văn chương Nguyễn Trãi là thành tựu nghệ thuật mang ý nghĩa
kết tinh tr6en cá hai bình diện cơ bản nhất là thể loại và ngôn ngữ.
B.Tác phẩm
I.Xuất xứ
- Tháng 11.1428 kháng chiến chống quân Minh thắng lợi, Nguyễn Trãi thay lời
vua viết tuyên cáo cho toàn dân bịết.
II.Thể loại
- Được viết theo thể cáo nhưng được coi là áng văn chính luận, viết theo lối
văn biền ngẫu một câu có hai vế đối nhau.
III.Bố cục: 4 đoạn
IV.Phân tích
1.Đoạn 1: Chính nghĩa của cuộc kháng chiến
a.Nêu lí tưởng nhân nghĩa
“ Việc nhân nghĩa….trừ bạo”
-Nhân nghĩa: là lo cho dân đựơc sống vui, vì thương dân mà đánh đuổi lũ xâm
lược và bọn tham tán trong nước→Lập trường của dân tộc
-Mở đầu bài Cáo tác giả nêu lên lí do của cuộc kháng chiến, vì nghĩa cứu dân
diệt bạo tàn,đem bình yên cho dân.Ý tứ ngắn gọn,chặt chẽ→Nhân nghĩa là lí tưởng
lớn cùa Nguyễn Trãi.
b. Tư cách độc lập của dân tộc
-Nước Đại Việt ta từ trước…
Vốn xưng nền văn hiến…
→Khẳng định chủ quyền của dân tộc ta và Trung Quốc ngang nhau
-Triệu, Đinh, Lí , Trần….
Hán, Đường, Tống, Nguyên….
….hào kiệt đời nào cũng có
→Khẳng định chủ quyền và tự hào về tư cách độc lập của đất nước ta qua cách
viết sóng đôi
-Lưu Cung….Triệu Tiết….
…Bạch Đằng…
→Cách viết sánh đôi →sự thất bại của giặc chiến thắng của ta→nêu cao lòng
tự hào dân tộc
=>Bằng giọng văn ngắn gọn,ý tứ lập luận đơn giản Nguyễn Trãi đã đưa ra
những dẫn chứng đầy tính thuyết phục về sức mạnh của nhân nghĩa và chân lí, nói
chung lại đó chính là sức mạnh của chính nghĩa.
2.Đoạn 2: Tố cáo tội ác của giặc Minh
-Nhân
-Thừa cơ
→Với hai từ này Nguyễn Trãi đã vạch rõ giọng điệu xảo trá của giặc Minh