Tìm hiểu thuế thu nhập cá
nhân (phần I)
I. KHÁI NIỆM THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN
1. Khái niệm.
Thuế thu nhập cá nhân ( TNCN) đã được áp dụng từ lâu ở các
nước phát triển, đối tượng nộp thuế này là mọi dân cư trong
nước và người nước ngoài có thu nhập phát sinh ở nước sở tại
không phân biệt nghề nghiệp và địa vị xã hội. Ðồng thời, tùy
theo tính chất của các khoản thu nhập cá nhân, người ta chia thu
nhập làm hai loại: thu nhập thường xuyên và thu nhập không
thường xuyên để tính thuế cho phù hợp.
Lần đầu tiên ở Anh vào năm 1799 thuế thu nhập cá nhân được
đưa vào thực hiện như một hình thức thu tạm thời nhằm mục
đích trang trải cho cuộc chiến tranh chống Pháp và được chính
thức áp dụng vào năm 1942. Sau đó nhiều nước tư bản phát triển
khác cũng áp dụng thuế này như: ở Nhật năm 1887, Ðức 1899,
Mỹ 1903, pháp 1916 và Liên Xô năm 1922.
Hiện nay trên thế giới có 02 phương pháp đánh thuế:
(1) Tính thuế vào từng khoản thu nhập thực tế của mỗi cá nhân,
(2) Tính thuế trên tổng thu nhập của cả hộ gia đình
Cách thứ nhất được áp dụng phổ biến ở Anh, Nhật, Thụy Ðiển,
các nước Châu Phi, Liên Xô, Hunggari, Tiệp khắc...Ưu điểm
của cách này là đơn giản, dễ thực hiện, đảm bảo thu kịp thời vào
ngân sách Nhà nước. Nhưng có nhược điểm là chưa đảm bảo
yêu cầu phân phối lại thu nhập quốc dân qua thuế sao cho có
hiệu qủa và đáp ứng được sự công bằng xã hội và nhất là đối với
những cá nhân có nhiều khẩu ăn theo.
Cách thứ hai được áp dụng ở Pháp, Hà Lan...Các chuyên gia
cho rằng cách này công bằng hơn về mặt đạo đức xã hội nhưng
không kịp thời vì mỗi gia đình đều có ít nhất hai người trở lên.
Ðã có nhiều người thì sẽ có nhiều khoản thu nhập khác nhau, do
đó phải mở sổ sách kế toán, theo dõi từng nguồn thu nhập và
phải đối chiếu với nơi phát sinh thu nhập, vì có nhiều phức tạp
nên rất ít quốc gia áp dụng cách thứ hai.
2 Hiểu gì về thuế thu nhập cá nhân?
• Thuế thu nhập cá nhân là lại thuế trực thu đánh vào thu nhập
chính đáng của từng cá nhân. Những cá nhân này phải là người
được tuyển dụng và thu nhập cao. Do là thuế trực thu nên nó
phản ánh sự đồng nhất giữa đối tượng nộp thuế theo luật và đối
tượng chịu thuế theo ý nghĩa kinh tế. Người chịu thuế thu nhập
cá nhân không có khả năng chuyển giao gánh nặng thuế khoá
sang cho các đối tượng khác tại thời điểm đánh thuế