http://www.haquangnguyen.co.cc
1
CHƯƠNG 1. KIN THC CHUNG V
CÔNG TRÌNH THY LI
NI DUNG CHƯƠNG
Thi lưng ging dy: Lý thuyt: 4 tit
• Khái nim v công trình thy li.
• Vai trò ca công trình thy li trong nn KTQD.
- Vai trò ca ngun nưc và s dng tng hp ngun nưc.
- Vai trò và v trí ca CTTL trong nn KTQD.
- Hu qu khi công trình thy li hư hng.
• Phân loi công trình thy li.
- Công trình dâng nưc.
- Công trình ñiu chnh dòng chy.
- Công trình dn nưc.
• ðu mi và h thng thy li.
• ðiu kin làm vic ca công trình thy li.
GII THIU MÔN HC
Khái nim v thy li
• Thy li là tp hp tt c các bin pháp nhm khai thác mt li và
khc phc hoc hn ch mt hi ca ngun nưc.
• Các công trình ñưc s dng nhm ñm bo nhim v ca thy
li ñưc gi là công trình thy li (CTTL), gi tt là Thy công.
Môn hc Thy công là gì?
• Thy công là môn khoa hc có tính tng hp, có quan h mt
thit vi các môn khoa hc v thit k, xây dng, qun lý khai
thác và duy tu sa cha các CTTL nên nó ph thuc vào các yu
t khí hu, ña hình, ña cht, dân sinh kinh t, k thut thi công,
kinh t xây dng…
• Khi tính toán thit k các công trình, trong môn hc thy công có
liên quan trc tip các kin th!c ca các môn hc chuyên môn
như: SB – KC, ðC – Cð – NM, Thy văn – ðiu tit, Thy lc,
KC Bê tông ct thép…
ñưc gi là công trình thy li (CTTL), gi tt là Thy công.
Môn hc Thy công là gì?
• Thy công là môn khoa hc có tính tng hp, có quan h mt
thit vi các môn khoa hc v thit k, xây dng, qun lý khai
thác và duy tu sa cha các CTTL nên nó ph thuc vào các yu
t khí hu, ña hình, ña cht, dân sinh kinh t, k thut thi công,
kinh t xây dng…
• Khi tính toán thit k các công trình, trong môn hc thy công có
liên quan trc tip các kin th!c ca các môn hc chuyên môn
như: SB – KC, ðC – Cð – NM, Thy văn – ðiu tit, Thy lc,
KC Bê tông ct thép…
GII THIU NHÓM GIÁO VIÊN THY CÔNG
CƠ S 2 – ðI HC THY LI
1. Lê Trung Thành T trư#ng 098.7897878
Email: lethanh@wru.edu.vn
2. Lã Bá Thit 091.8639935
3. Bùi Ngc 091.8099224
4. Ngô Th Thanh Nhàn 098.3718766
http://www.haquangnguyen.co.cc
2
5. Nguy$n Th Phương Mai 091.922477
§1.1 VAI TRÒ CA CÁC CÔNG TRÌNH THY LI
I. NGUN NƯC
• Nưc cn thit cho mi quá trình sng. Là mt trong nhng yu
t quan trng nht ca con ngưi.
• Th& hin s giàu có, phn vinh, quyt ñnh s phát tri&n kinh t,
văn hóa… ca mt ñt nưc.
• Tr lưng nưc trên trái ñt khong 1,5 t' km3: ði dương: 90%;
Lc ña: 10%.
• Lưng dòng chy bình quân hàng năm: 40.000 km3, trong ñó #
châu Á khong 13.000 km3.
• Vit nam:
- 3.200 km b bi&n.
- Trên 2.360 sông (.10km). Chuy&n ti 845 km3 nưc; lưu lưng
bình quân năm 27.500 m3/s; 350 triu m3 phù sa.
ðc ñim ca ngun nưc:
• Phân b không ñu theo không gian và thi gian:
- Chênh lch gia vùng mưa nhiu và ít ñn 8 ln. (B.Thun:
10L/s.km2 – B.Giang: 80L/s.km2).
- Mùa khô 7÷8 tháng nhưng lưng nưc ch 20-30%.
• Là ngun tài nguyên tái to tun hoàn.
• Vn ñng theo h thng lưu vc. Luôn vn ñng.
• Là ngun tài nguyên cn thit cho mi hot ñng KTXH.
• Tài nguyên nưc có liên h mt thit vi các TN khác
• Bên cnh nhng li ích còn nhiu tác hi ln.
Nhim v ca thy li là: Phân phi li ngun nưc theo không
gian và ñiu chnh dòng chy theo thi gian
II. S DNG NGUN NƯC VÀ LI DNG TNG HP
Công trình thu' li bao gm các lĩnh vc sau:
• Thu' năng: s dng năng lưng ca nưc sông, bi&n ñ& phát ñin.
• Thu' nông: Dùng bin pháp thu' li ñ& tưi tiêu, thau chua ra
mn chng xói mòn.
• Cung cp và thoát nưc cho công nghip, dân cư.
• Giao thông thy.
• Thy sn.
• Du lch, th& thao, cha bnh…
• Ci to môi trưng sinh thái.
Mi bin pháp thy li, công trình thy li có th s dng ngun
nưc vào nhiu mc ñích khác nhau. Li dng tng hp ngun nưc
là nguyên tc cơ bn nht trong vic nghiên cu, khai thác, s dng
và tr thy.
III. V TRÍ CÔNG TRÌNH THY LI TRONG NN KTQD
Công tác thu' li ñóng vai trò rt quan trng:
• Thu' li phc v nhiu mc ñích yêu cu như: tưi cho nông
nghip, phát tri&n ngun ñin cho công nghip, cung cp nưc
sinh hot, giao thông thu', phòng chng lũ lt, an ninh quc
phòng…
• Thu' li là mt ngành khoa hc ñưc hình thành phù hp theo
yêu cu ca con ngưi trong vic khai thác và s dng ngun
http://www.haquangnguyen.co.cc
3
nưc.
Tình hình phát trin thy li Vit nam
§1.2 KHÁI NIM VÀ PHÂN LOI CTTL
I. KHÁI NIM V CÔNG TRÌNH THY LI
• Công trình ñưc xây dng ñ& s dng ngun nưc gi là công
trình thu' li.
• Nhim v: Nhim v ch yu là làm thay ñi, ci bin trng thái
t nhiên ca dòng chy, ca nưc trong sông, h, bi&n, nưc
ngm ñ& s dng mt cách hp lý, phòng chng thiên tai, bo v
môi trưng.
• Tác dng:
- Làm dâng nưc phía thưng lưu.
- ðiu chnh dòng sông.
- Ly nưc, chuy&n nưc.
- Giao thông thy, b.
II. PHÂN LOI
• Căn c! vào tính cht tác dng lên dòng chy, công trình thu' li
có th& chia ra:
- Công trình dâng nưc.
- Công trình ñiu chnh.
- Công trình dn nưc.
1. Công trình dâng nưc
• Bao gm các loi ñp:
- ðp bê tông: Bê tông trng lc, ñp vòm, ñp bn chng…
- ðp ñt.
- ðp ñá: ðp ñá, ñp ñt ñá h*n hp…
- Các loi ñp khác: ðp cao su, ñp ñá ñ bc bê tông…
http://www.haquangnguyen.co.cc
4
2. Công trình ñiu ch!nh
• Bao gm:
- H thng ñê.
- Các ñp m hàn, tưng hưng dòng.
- Các kè ñ& bo v b bi&n, b sông, mái ñê…
- Các ngư+ng ñáy ñ& ñiu khi&n bùn cát, chng bi lp ca ly
nưc và chng xói b sông.
- Các h thng lái dòng.
3. Các công trình d"n nưc
• Bao gm:
- Kênh.
- Máng nưc, dc nưc, bc nưc, cu máng...
- ðưng hm.
- ðưng ng.
Các công trình d"n nưc
4. Các công trình chuyên môn
• Trm thu' ñin: nhà máy, bung xon, b& áp lc, tháp ñiu áp...
• Công trình giao thông thu': âu tàu, máy nâng tàu, công trình
chuy&n g*, bn cng...
• Công trình thu' nông: cng ñiu tit, h thng tưi tiêu, h thng
thoát nưc.
• Công trình cp nưc và thoát nưc: công trình ly nưc, dn
nưc, trm bơm, công trình cho v sinh, thoát nưc...
• Công trình cho cá: ñưng cá ñi, ñưng chuy&n cá, h nuôi cá...
http://www.haquangnguyen.co.cc
5
§1.3 ð#U M$I CTTL VÀ H TH$NG THY LI
Khái nim v ñ%u m&i công trình thy li và h th&ng thy li
• Các công trình thu' li ñưc tp trung li thành mt tp hp công
trình ñ& nhm gii quyt nhng nhim v thu' li xác ñnh gi là
ñu mi công trình thu' li.
• Tp hp nhiu ñu mi công trình thu' li hoc tp hp nhiu
công trình thu' li phân b trên mt khu vc ln ñ& cùng nhau
gii quyt các nhim v thu' li ñt ra gi là h thng thu' li.
Phân lo'i các công trình trong ñ%u m&i thy li:
• Theo thi hn s dng: Công trình lâu dài, công trình tm thi.
• Theo mc ñích và tm quan trng: công trình ch yu, th! yu.
• Theo m!c ñ quan trng: Chia ra thành 5 cp: T, cp I ÷ cp V.
ñu mi công trình thu' li.
• Tp hp nhiu ñu mi công trình thu' li hoc tp hp nhiu
công trình thu' li phân b trên mt khu vc ln ñ& cùng nhau
gii quyt các nhim v thu' li ñt ra gi là h thng thu' li.
Phân lo'i các công trình trong ñ%u m&i thy li:
• Theo thi hn s dng: Công trình lâu dài, công trình tm thi.
• Theo mc ñích và tm quan trng: công trình ch yu, th! yu.
• Theo m!c ñ quan trng: Chia ra thành 5 cp: T, cp I ÷ cp V.
GHI NH:
1. Vic phân cp công trình có ý nghĩa rt quan trng
trong TK, nó nh hư#ng ñn n ñnh, cưng ñ, ñ bn
ca m*i công trình cũng như toàn b h thng.
2. T, cp CT xác ñnh ñưc:
- -ng lc cho phép, h s an toàn
- Các loi vt liu và ph.m cht m*i loi.
- Tn sut lưu lưng, mc nưc.
- T ch!c, khi lưng, phm vi KS/TK.
- Phương pháp tính và b trí các b phn.
§1.4 ðIU KIN LÀM VIC CA CTTL
2. Tác d(ng tương h* ca công trình vi nn và b+
2.1.Nn ca CTTL
• Nn ca công trình thy li ña dng: ðt, ñá, tt, yu, ñng nht,
không ñng nht…
• Tính cht nn ph thuc cu to ña cht và có ý nghĩa quan trng
ñn kh năng làm vic ca công trình. (T/c nn th hin qua các
ch tiêu cơ lý ñã hc trong ðC-Cð)
• Khi thit k và xây dng công trình cn phi kho sát thăm dò k ,
ñây là mt khâu quan trng quyt ñnh ñn kinh t và k thut ca
công trình.
2.2. Kh năng làm vic ca công trình và nn
• Lc tác dng lên công trình s/ truyn xung nn làm thay ñi
trng thái !ng sut nn, làm cho công trình có th& mt n ñnh:
trưt, lt, lún không ñu…