Tư Duy Chèo là gì? - Tổng quan về Tư Duy Chèo

T DUY CHÈO

Chèo hay bt c hình thc sân khu nào khác cng ch là

mt trong nhng th trò chi con ngưi by ra  tiêu khin.

Ngưi ngh s chng thưng dùng t "chi" ngh thut  nói v

công vic sáng to ca mình hay sao.

iu ai cng thy là trò chi nào cng có phng tin chi riêng,

có lut l, có phép tc chi riêng ca nó. Ngh "chi"  tng chng loi

sân khu cng tng t nh vy. Kch nói òi mt t duy riêng cho nó

gi là t duy kch nói. Chèo òi mt t duy riêng cho nó gi là t duy

chèo. T duy kch nói khác bit t duy chèo. Dùng t duy kch nói làm

chèo thì nghch lý chng khác gì a mt kin tng c vua n u

vi mt kin tng c tng.

Vy t duy chèo là gì?

1. Là t duy th

Ngi làm chèo (tác gi, o din, din viên) là nhng nhà th

t s, nhà th k chuyn bng ngh thut chèo. Vi t duy th ngi

ngh s chèo miêu t cuc sng không  dng thái t nhiên nh ngoài

i. Cuc sng vào chèo c khái quát hoá lên, tinh chn nhng nét

thit yu mang ý th. Và ý th y li c th hin thông qua ngôn ng

ngh thut a dng ca chèo, thông qua nhng th on ngh thut

giàu tính biu hin nh c l, n d , tng trng…

V!n hc chèo là v!n hc th. Ngi ta thy  chèo h"u nh

tt c các th loi th phú Vit Nam. Dùng ph# bin là th ng ngôn,

tht ngôn, th l c bát, các th bin ca nó và th v!n bin ng$u. Ca

dao t c ng lai láng trong chèo to ra v hng thanh khit ngt ngào

ca h%n quê Vit Nam. Ngôn t th trong chèo gi v trí &c bit quan

trng. Vì li th  ây gn ch&t vi các li nói (nói s', nói l'ng, nói

chênh, nói lch…) vi ngâm, vnh, v(a, vi các giai iu hát. Li th

không nhng là linh h%n ca giai iu mà còn là yu t góp ph"n cho

giai iu )p thêm lên. Trái tr li, giai iu (g%m c hát, các li nói và

ngâm vnh) nâng niu, nhn nhá tng t trong li th khin cho ý ca t,

v* )p âm thanh ca t nh c tôn lên mt sc  mi. Ngôn t rác

ri c v"n vò thành th không th  ngâm lên, hát lên. Mà c gng

ép a vào thì ch( làm cho giai iu b ô nhim i mà thôi.

V!n hc kch bn là khâu "u trong quá trình sáng to mt trò

din. Nó phi là ngu%n cm h+ng, là c s  ngi o din cùng b

su nhng din viên, nhc công, nhc s… sáng to lên mt trò din

mang m à cht th ca chèo.

ng tác trong din xut chèo là ng tác th. , chèo, vic a

lên sân khu nhng cnh sinh hot nh thc ngoài i vi rm rt

nhng ng tác v n v&t mang thu"n tính sinh lý là iu cm k-. Chèo

x' lý ch yu nhng ng tác ã c chn lc, nhng ng tác có ý

ngha. Nhng ng tác này li c làm )p ho&c tô im thêm bng

ng tác trang s+c mà nhà ngh gi ó là ng tác cách iu, ng tác

múa. Và t cht liu này ngi ngh s biu din to nên nhng bài th

ng tác thc s. Lp múa "mi trà" ca Suý Vân ón mng ch%ng là

Kim Nham tr v ã chng là mt bài th v tình yêu và hy vng. Lp

múa ra trò ca Th M"u chng ã là mt bài th rc l'a v khát vng

tình yêu. Trng on múa không li trong lp trò Suý Vân gi di là

mt bài th t s tuyt vi. Qua nhng ngôn ng tác ng Suý Vân h%i

nh li thi niên thiu ca mình: Nhng cnh rc dâu ch!n tm, se t

dt l a, kim ch( vá may…

Bn cht ca âm nhc là th. Âm nhc có ph"n óng góp ln

trong ngh thut chèo. Nhiu h thng làn iu vi hn hai tr!m ca

khúc. Li còn nhng hình th+c nói li, ngâm, vnh, v(a…

Âm nhc chèo bt ngu%n t nn v!n hóa c# hàng ngàn n!m ca

ngi Vit châu th# sông H%ng ã to cho phong cách ngh thut này

mt sc thái dân tc &c thù.

o din chèo phi là ngi am hiu các lut th trên, là ngi

+ng ra ch( o, bit kt hp hài hoà cht th ca ngôn t, ca ng

tác, ca âm nhc  cui cùng to nên mt trò din th.

Nhng trò din chèo )p ., sang trng c sáng to mt cách

công phu nh th chúng ta thy nhiu  nhng n!m tháng thnh vng

ca ngh thut chèo.

Song chúng ta cng ã li thy ngh thut chèo b dung t c hóa,

b tha hóa i nh th nào trong nhng n!m b suy thoái. , nhiu trò

din, ngôn t rác ri, ng tác rác ri, âm nhc li càng rác ri.

Không còn là ngh thut chèo na. Chèo ã mt i cht th bn

nguyên ca nó.

Ngi có t duy th mun sáng to trc ht phi hiu bit lut

làm th. Song còn mt iu c bn, mt iu quan trng hn na là

phi có h%n th. H%n th là gì? Nói chung, là khát vng hng ti cái

Chân, cái Thin, cái M/. Chân- Thin- M/ tuy ba nhng ch( là mt. Nó

là tia l'a thiêng tim n trong con ngi t thi nguyên thu0. Nó là cái

mà Lão t' gi là o, Pht gi là Chân nh. H%n th to nên cm

h+ng ca ngi ngh s. Ngh thut nào cng mang trong nó mt h%n

th.

Vy h%n th trong chèo là gì?

T xa xa, ngi din chèo cùng ngi xem chèo sng thân

thit vi nhau sau lu/ tre làng. Thân thit ti m+c ngi din có th k

chuyn tiu lâm trên chiu chèo và ngi xem có th can vào trò bng

nhng ting  bình phm ho&c ôi khi còn cãi vã vi vai din làm

"xôm" hn lp trò.

H là nhng ngi nông dân làm !n vt v hai sng mt nng,

phi chng chi liên miên vi thiên tai ch ho, vi nhng th lc en

ti trong xã hi. D$u rng vy, trong tâm h%n h v$n sáng to ra mt

nim lc quan yêu i. H ci vui giu ct ngay c trong au kh#. Và

cng ngay t nhng n1i kh# au ca kip ngi y cháy rc lên  h

nhng khát vng tâm linh. H khát vng mt cuc sng yên vui. H

khát vng c sng trong lòng v tha, trong tình yêu thng n%ng nàn

ca cng %ng. T khát vng y h làm ra nhng ca dao, nhng iu

dân ca, dân v, nhng truyn tiu lâm, nhng th"n tích, nhng trò vui

tng bng trong các l hi.

Và chính do tip ni c cái h%n th mãnh lit ca ông cha ta

mà nhng ngh nhân chèo vô danh ã sáng to nên nhng tích chèo

c# mà lu truyn ti ngày hôm nay.

Nhng ngi xem chèo c# không th quên hình tng nhà s

gái gi trai Th Kính s2n sàng ch i ng bit bao s( nh c oan trái ca xã

hi, ngày ngày i xin sa  nuôi ht máu ri ca Th M"u thành ngi.

Ho&c hình tng Th Phng trong sut mi tám n!m lon lc thay

ch%ng nuôi m). Vào hang qu0 xin !n cho m), ct tht mình cho cp !n

 c+u m), hy sinh hin c ôi mt cho Sn th"n  ly thuc c+u

bnh cho m). Ho&c hình tng Dng L a v i nuôi bn và ngi

v Châu Long sng bên cnh Lu Bình mt nho sinh hào hoa phong

nhã trong ba n!m tri v$n gi c lòng chung thu0. Trong tích Tm

Cám, hình tng cô Tm cht i sng li bao l"n phi ch!ng là biu

tng cái Chân- Thin- M/, tia l'a thiêng không bao gi có th mt i

 con ngi? Ý ngha o +c trong chèo thng c lãng mn hoá,

nâng lên ti m+c tuyt i, siêu phàm mang cái cht huyn bí ca o

giáo phng ông.

2. Ni dung siêu phàm mang nhiu yu t tâm linh òi hi

mt t duy ngh thut tng ng: T duy huyn thoi

T thi c# xa, th luôn gn bó vi huyn thoi. Trong quá

trình lch s' huyn thoi có xu hng i g"n li cuc sng tr"n t c, bin

hoá thành ba dng thái khác nhau. Ba dng thái này u thy rõ trong

các tích chèo c#.

Mt là nhng tích huyn thoi ích thc có th"n tiên, b t thánh,

qu0 th"n tham gia, k v nhng s vic siêu phàm nh ly v tiên, hoá

Pht, tm nc th"n hoá )p, ôi ngc lu ly nhy vào làm lành ôi

mt… Thuc vào dng này có th k n nhng tích chèo c# nh:

Trng Viên, T Th+c, Quan Âm Th Kính…

Dng th+ hai là nhng tích nói v nhng mi quan h gia

nhng con ngi trong i thng, song nhng s vic, nhng tính

cách trong tích li mang tính siêu phàm. Nh tích c# Lu Bình Dng

L. S vic Dng L a v i nuôi bn cng nh s vic Châu Long

TƯ DUY CHÈO

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi